Ռենտգենիում

111	Դարմշտադտիում ← Ռենտգենիում → Կոպեռնիցիում
	Քիմիական տարրերի պարբերական համակարգ 111Rg
Ատոմի հատկություններ
Անվանում, սիմվոլ, կարգաթիվ	Ռենտգենիում / Roentgenium (Rg), Rg, 111
CAS համար	CAS գրանցման համար?

Ռենտգենիում (Rg), արհեստականորեն ստացված ռադիոակտիվ քիմիական տարր։ Կարգահամարը՝ 111։ Հայտնի իզոտոպներից ամենակայունը ²⁸¹Rg-ն է, որի կիսատրոհման պարբերությունը 26 վայրկյան է։ Ռենտգենիումն առաջին անգամ ստացվել է 1994 թվականին Գերմանիայի Դարմշտադտ քաղաքի Վիսհաուզն համայնքում գտնվող Հելմհոլցի ծանր իոնների ուսումնասիրության կենտրոնում։ Անվանվել է Վիլհելմ Ռենտգենի պատվին։ Պարբերական աղյուսակում գտնվում է 7-րդ պարբերության 11-րդ խմբում, d-տարր է։

111	Ռենտգենիում
Rg (280)
5f¹⁴6d¹⁰7s¹

Պատմություն խմբագրել

Ռենտգենիումը կոչվել է ֆիզիկոս Վիլհելմ Ռենտգենի պատվին, ով հայտնաբերել է ռենտգենյան ճառագայթները։

Դարմշտադում ռենգենիումը հայտնաբերման և ճանաչման ներկայացման ֆոնը։

Պաշտոնական հայտնաբերում խմբագրել

Ռենտգենիումը առաջին անգամ սինթեզվել է Սիգուարդ Հոֆմաննի կողմից ղեկավարվող միջազգային խմբի կողմից Գերմանիայի Դարմշտադ քաղաքում՝ Հոլմհելցի ծանր իրոնների հետազոտման կենտրոնում (GSI), 1994 թվականի դեկտեմբերի 8-ին^[2]։ Խումը բիսմութ-209-ը ռմբակոծել է նիկել-64-ի արագացված միջուկով և հայտնաբերել է ռենտգենիում-272 իզոտոպի ատոմ։

209
83Bi
+ 64
28Ni
→ 272
111Rg
+ 1
0n

Այս ռեակցիան նախկինում արվել էր Դուբնայի Միջուկային հետազոտությունների միացյալ ինստիտուտում 1986 թվականին, բայց ²⁷²Rg ատոմ չէր նկատվել^[3]։ 2001 թվականին IUPAC/IUPAP միացյալ աշխատանքային խումը հաշվել է, որ ժամանակ հայտնաբերման համար անբավարար փաստեր կային^[4]։ GSI խոմը կրկնել է փորձը 2002 թվականին և ստացել է ևս երեք ատոմ^[5]^[6]։ 2003 թվականի զեկույցում JWP-ը որոշել է, որ GSI խումը պետք է ճանաչվի տարրի հայտնաբերման համար^[7]։

Անվանում խմբագրել

Ըստ չբացահայտված և անանուն տարրերի Մենդելեյվի անվանակարգության՝ ռենտգենիումը պետք է ունենար eka-ոսկի անվանումը։ 1979 թվականին IUPAC-ը հրատարակել է հանձնարարական, ըստ որի՝ տարրը պետք է անվանվեր ունունունիում (Uuu նշանով)^[8]․ ժամանակավոր անուն մինչև տարրի հայտնաբերումն ու մշտական անվանակոչումը։ Չնայած նրան, որ անվանումը լայնորեն օգտագործվել է քիմիական համայնքի բոլոր մակարդակներում, հանձնարարականը հիմնականում անտեսվել է ոլորտի գիտնականների կողմից, որոնք այն կոչում էին կամ «տարր–111»՝ (111) նշանով կամ պարզապես 111^[9]։

Ռենտգենիում (Rg) անվանումը առաջարկել է GSI խումը^[10] 2004 թվականին՝ գերմանացի ֆիզիկոս, ռենտգենյան ճառագայթների հայտնաբերող Վիլհելմ Կոնրադ Ռենտգենի պատվին^[10]։ Տեսական և կիրառական քիմիայի միջազգային միությունը ընդունել է այս անվանումը 2004 թվականի նոյեմբերի 1-ին^[10]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 Wieser M. E., Coplen T. B., Wieser M. Atomic weights of the elements 2009 (IUPAC Technical Report) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2010. — Vol. 83, Iss. 2. — P. 359–396. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1351/PAC-REP-10-09-14
↑ Hofmann, S., Ninov V., Heßberger F. P., Armbruster P., Folger H., Münzenberg G., Schött H. J., Popeko A. G., Yeremin A. V., Andreyev A. N., Saro S., Janik R., Leino M. (1995)։ «The new element 111»։ Zeitschrift für Physik A 350 (4): 281–282։ Bibcode:1995ZPhyA.350..281H։ doi:10.1007/BF01291182։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-01-16-ին։ Վերցված է 2016-12-18
↑ Barber, R. C., Greenwood N.N., Hrynkiewicz A.Z., Jeannin Y.P., Lefort M., Sakai M., Ulehla I., Wapstra A.P., Wilkinson D.H. (1993)։ «Discovery of the transfermium elements. Part II: Introduction to discovery profiles. Part III: Discovery profiles of the transfermium elements»։ Pure and Applied Chemistry 65 (8): 1757։ doi:10.1351/pac199365081757 (Note: for Part I see Pure Appl. Chem., Vol. 63, No. 6, pp. 879–886, 1991)
↑ Karol, Nakahara H., Petley B. W., Vogt E. (2001)։ «On the discovery of the elements 110–112»։ Pure Appl. Chem. 73 (6): 959–967։ doi:10.1351/pac200173060959
↑ Hofmann S., Heßberger F. P., Ackermann D., Münzenberg G., Antalic S., Cagarda P., Kindler B., Kojouharova J., Leino M., Lommel B., Mann R., Popeko A. G., Reshitko S., Śaro S., Uusitalo J., Yeremin A. V. (2002)։ «New results on elements 111 and 112»։ European Physical Journal A 14 (2): 147–157։ doi:10.1140/epja/i2001-10119-x
↑ Hofmann։ «New results on element 111 and 112»։ GSI report 2000։ Արխիվացված է օրիգինալից 2008-02-27-ին։ Վերցված է 2008-03-02
↑ Karol P.J., Nakahara H., Petley B.W., Vogt E. (2003)։ «On the claims for discovery of elements 110, 111, 112, 114, 116, and 118»։ Pure Appl. Chem. 75 (10): 1601–1611։ doi:10.1351/pac200375101601
↑ Chatt, J. (1979)։ «Recommendations for the naming of elements of atomic numbers greater than 100»։ Pure and Applied Chemistry 51 (2): 381–384։ doi:10.1351/pac197951020381
↑ Hoffman Darleane C., Lee Diana M., Pershina Valeria (2006)։ «Transactinides and the future elements»։ in Morss, Edelstein Norman M., Fuger Jean։ The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements (3rd ed.)։ Dordrecht, The Netherlands: Springer Science+Business Media։ ISBN 1-4020-3555-1
↑ ^10,0 ^10,1 ^10,2 Corish, Rosenblatt G. M. (2004)։ «Name and symbol of the element with atomic number 111»։ Pure Appl. Chem. 76 (12): 2101–2103։ doi:10.1351/pac200476122101

[_a72bad377aa317fe-1] 1,0 ^1,1 Wieser M. E., Coplen T. B., Wieser M. Atomic weights of the elements 2009 (IUPAC Technical Report) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2010. — Vol. 83, Iss. 2. — P. 359–396. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1351/PAC-REP-10-09-14

[95Ho01-2] Hofmann, S., Ninov V., Heßberger F. P., Armbruster P., Folger H., Münzenberg G., Schött H. J., Popeko A. G., Yeremin A. V., Andreyev A. N., Saro S., Janik R., Leino M. (1995)։ «The new element 111»։ Zeitschrift für Physik A 350 (4): 281–282։ Bibcode:1995ZPhyA.350..281H։ doi:10.1007/BF01291182։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-01-16-ին։ Վերցված է 2016-12-18

[93TWG-3] Barber, R. C., Greenwood N.N., Hrynkiewicz A.Z., Jeannin Y.P., Lefort M., Sakai M., Ulehla I., Wapstra A.P., Wilkinson D.H. (1993)։ «Discovery of the transfermium elements. Part II: Introduction to discovery profiles. Part III: Discovery profiles of the transfermium elements»։ Pure and Applied Chemistry 65 (8): 1757։ doi:10.1351/pac199365081757 (Note: for Part I see Pure Appl. Chem., Vol. 63, No. 6, pp. 879–886, 1991)

[4] Karol, Nakahara H., Petley B. W., Vogt E. (2001)։ «On the discovery of the elements 110–112»։ Pure Appl. Chem. 73 (6): 959–967։ doi:10.1351/pac200173060959

[02Ho01-5] Hofmann S., Heßberger F. P., Ackermann D., Münzenberg G., Antalic S., Cagarda P., Kindler B., Kojouharova J., Leino M., Lommel B., Mann R., Popeko A. G., Reshitko S., Śaro S., Uusitalo J., Yeremin A. V. (2002)։ «New results on elements 111 and 112»։ European Physical Journal A 14 (2): 147–157։ doi:10.1140/epja/i2001-10119-x

[6] Hofmann։ «New results on element 111 and 112»։ GSI report 2000։ Արխիվացված է օրիգինալից 2008-02-27-ին։ Վերցված է 2008-03-02

[7] Karol P.J., Nakahara H., Petley B.W., Vogt E. (2003)։ «On the claims for discovery of elements 110, 111, 112, 114, 116, and 118»։ Pure Appl. Chem. 75 (10): 1601–1611։ doi:10.1351/pac200375101601

[iupac-8] Chatt, J. (1979)։ «Recommendations for the naming of elements of atomic numbers greater than 100»։ Pure and Applied Chemistry 51 (2): 381–384։ doi:10.1351/pac197951020381

[Haire-9] Hoffman Darleane C., Lee Diana M., Pershina Valeria (2006)։ «Transactinides and the future elements»։ in Morss, Edelstein Norman M., Fuger Jean։ The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements (3rd ed.)։ Dordrecht, The Netherlands: Springer Science+Business Media։ ISBN 1-4020-3555-1

[IUPAC-Rg-10] 10,0 ^10,1 ^10,2 Corish, Rosenblatt G. M. (2004)։ «Name and symbol of the element with atomic number 111»։ Pure Appl. Chem. 76 (12): 2101–2103։ doi:10.1351/pac200476122101

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]