Ռեգբին Հայաստանում, սպորտի զարգացող տեսակ Հայաստանում։ Ռեգբիի զարգացմամբ զբաղվում է Հայաստանի ռեգբիի ֆեդերացիան, որը հիմնադրվել է 2000 թվականին և 2002 թվականին դարձել Եվրոպայի ռեգբիի կազմակերպության ասոցիատիվ անդամ։ Հայաստանի ռեգբիի ազգային հավաքականը 2014 թվականից չի հաշվառվում Աշխարհի ռեգբիի վարկանիշային ցանկում, քանի որ պասիվության պատճառով նույն տարվա նոյեմբերին ֆեդերացիայի անդամակցությունը դադարեցվել է[1]։ Վերջին տվյալներով 2013 թվականի օգոստոսին արձանագրվել է 48-րդ տեղը IRB-ի վարկանիշային աղյուսակում[2]։

Պատմություն խմբագրել

Խորհրդային դարաշրջան խմբագրել

Ավանդաբար Հայաստանում ռեգբին զարգացած չի եղել և այստեղ է եկել հարևան Վրաստանից։ 1950-ական թվականներին հայկական ծագմամբ ֆրանսիացի Ժակ Ասպեկյանը ռեգբին բերեց Խորհրդային Վրաստան և Հայաստան, և 1965 թվականին Երևանում կայացան ռեգբիի առաջին հանդիպումները։ Երևանում ստեղծվեցին «Դինամո», «Սպարտակ», «Աշխատանք» և «Բուերվեստնիկ» ակումբները, ինչպես նաև համալսարանական մի շարք թիմեր[3]։ ԽՍՀՄ ռեգբիի առաջնության1966/1967 մրցաշրջանում հանդես եկավ Հայաստանի ԽՍՀ-ի ամենահայտնի ակումբը՝ երևանյան «Դինամո»-ն, որի հիման վրա ձևավորվեց ՀԽՍՀ հավաքականը։ Ալեքսանդր Գրիգորյանցը դարձավ ռեգբիի ԽՍՀՄ սպորտի վարպետներից մեկը[4]։

1972 թվականից սկսած՝ ԽՍՀՄ առաջնությունում հանդես եկավ երևանյան «Սպարտակ»-ը, որը հասավ մինչև ԽՍՀՄ գավաթի քառորդ եզրափակիչ։ Վերակառուցման ժամանակաշրջանի քաղաքական և տնտեսական ծանր հետևանքների, ինչպես նաև Արցախյան ազատամարտի և Ադրբեջանի հետ հակամարտության պատճառով ռեգբին դադարեց զարգանալ երկրում գրեթե 10 տարի։

Անկախության դարաշրջան խմբագրել

2000 թվականին՝ Հայաստանի ռեգբիի ֆեդերացիայի հիմնադրումից հետո, ռեգբին վերադարձավ Հայաստան։ 2002 թվականին ֆեդերացիայի նախագահ դարձավ երևանյան «Սպարտակ»-ի նախկին խաղացող Գագիկ Պանիկյանը, որը սկսեց զարգացնել ռեգբին ամբողջ երկրում[5]։ Նույն տարում Հայաստանը դարձավ Եվրոպայի ռեգբիի անդամ, և երկրում շուտով հայտնվեցին ռեգբիի հավաքականներ՝ 15 և 7, որոնց հիմնական մասը կազմում էին ոչ միայն ԽՍՀՄ-ում ծնվածները, այլև բնիկ ֆրանսիացիներ[6]։ Վերջիններս մեծ ներդրում ունեցան հավաքականի կերպարում[7][8]։

2004 թվականին Հայաստանի հավաքականը Եվրոպայի գավաթում հաղթանակներ տարավ Նորվեգիայի և Իսրայելի նկատմամբ, հանդիպումներ անցկացրեց Ֆինլանդիայի, Բոսնիայի և Ադրբեջանի դեմ[9]։ Մինչև 2006 թվականի սեպտեմբերի 30-ը Հայաստանի հավաքականը պարտություններ չունեցավ, մինչև որ Վիեննայում 16։29 հաշվով պարտվեց Շվեյցարիային։ Այդ տարի Հայաստանի հավաքականը խաղում էր Եվրոպայի գավաթի C խմբում[10]։ Թիմը ղեկավարում էին նախկինում արտերկրում բնակվող Մարկ Աբանոզյանը և Լորան Հայրապետյանը, որոնք հայերեն չէին խոսում։ Հայրապետյանը բնիկ ֆրանսիացի էր և ֆրանսիական մի շարք ակումբների խաղացող, որոնց շարքում առանձնանում է «Stade Français Paris» ակումբը։ Հայրապետյանի ղեկավարությամբ նոր ձևաչափով Հայաստանի հավաքականը հայտնվեց Եվրոպայի գավաթի 3-րդ բաժնի Ա խմբում՝ խաղալով Անդորրայի և Սերբիայի թիմերի դեմ։ Հավաքականի խաղերը նշանավորվեցին մի քանի կարևոր հաղթանակներով և անսպասելի պարտություններով[11]։

2012 թվականի դրությամբ երկրում կար երեք հավաքական՝ «Արարատ», «Արտաշատ» և «Ուռենի»[3], սակայն փաստացիորեն Հայաստանի ռեգբիի առաջնություն տեղի չունեցավ։ 2014 թվականից Հայաստանի անդամակցությունը Եվրոպայի ռեգբիին դադարեցվեց ֆեդերացիայի և հավաքականի պասիվության պատճառով[1], իսկ երկու տարի առաջ խաղերին չներկայանալու պատճառով հավաքականը կրել էր տեխնիկական պարտություններ[12]։

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 «World Rugby gives Cyprus warm welcome but Armenia and Greece the cold shoulder». ASOIF. 2014 թ․ նոյեմբերի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  2. Регби Армении на 48 месте в мире (ռուս.)
  3. 3,0 3,1 «Robert Melkonyan: Reviving the traditions of Armenian rugby». Azad-Hye. 2012 թ․ հունվարի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 30-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 31-ին.
  4. РЕГБИ в Большой советской энциклопедии, БСЭ (ռուս.)
  5. «Waiting for the support of the fans». Yerkir Weekly. 2005 թ․ հունիսի 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.
  6. Maxime Rouquié (2010 թ․ հուլիսի 30). «Hayastan le pays imaginaire - Arménie». www.lerugbynistere.fr. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 19-ին.
  7. Krikor Amirzayan (2012 թ․ մարտի 24). «L'Arménie se prépare aux championnats d'Europe de rugby». www.armenews.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 19-ին.
  8. «Franck Lorrain, réalisateur de "Hayastan, le pays imaginaire"» (ֆրանսերեն). www.radioarmenie.com. 2011 թ․ սեպտեմբերի 12. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 19-ին.(չաշխատող հղում)
  9. Армения - Азербайджан, Регби (ռուս.)
  10. Հայ ռեգբիստների առավելությունն ակնհայտ էր
  11. регби в Армении
  12. Регби. Сборная Армении засчитано второе техническое поражение Արխիվացված 2018-11-04 Wayback Machine (ռուս.)