Վիքիպեդիա

Ռազմական գործողություն «Իսլամական պետության» դեմ

Ռազմական գործողություն «Իսլամական պետության» դեմ (արաբ․՝ العمليات العسكرية ضد داعش‎‎), մի շարք պետությունների միջամտությունը Իրաքի, Սիրիայի և Լիբիայի տարածքում տեղի ունեցող հակամարտություններին՝ «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական կազմակերպության տարածմանը խոչընդոտելու նպատակով։

Ի պատասխան 2014 թվականի հունիսին և հուլիսին «Իսլամական պետություն» (կրճատ՝ ԻՊ) խմբավորման ձեռք բերած հաջողություններին, որոշ պետություններ սկսեցին միջամտել Սիրիայում և Իրաքում, իսկ հետո նաև Լիբիայում շարունակվող քաղաքացիական պատերազմին։ 2014 թվականի առաջին կեսի ընթացքում Իրաքում և Սիրիայում արագ տարածքային նվաճումները, միջազգային հանրության կողմից դատապարտված դաժանությամբ և մարդու իրավունքների խախտումներով հանդերձ, ինչպես նաև Սիրիայում քաղաքացիական պատերազմի հետագա անսպասելի հետևանքների վախը ստիպել են շատ երկրների ռազմական գործողություններ սկսել ԻՊ-ի դեմ[1]։

Իրանը և նրա դաշնակիցներն ի սկզբանե մասնակցել են ցամաքային գործողություններին՝ կործանիչների և անօդաչու թռչող սարքերի աջակցությամբ։ 2014 թվականի ամռան կեսին ԱՄՆ-ն Իրաք է ուղարկել հրահանգիչներ, որոնք անմիջական մասնակցություն չեն ունեցել մարտական գործողություններին, իսկ օգոստոսից սկսած լայնածավալ օդային արշավ են սկսել։

2015 թվականի փետրվարի 1-ին Իրաքի վարչապետը հայտարարել էր, որ «Իսլամական պետության» դեմ պատերազմը փաստացի «երրորդ համաշխարհային պատերազմ» է, քանի որ «ԻՊ»-ն հայտարարում է Լևանտի սահմաններից դուրս պատերազմ ծավալելու և «համաշխարհային խալիֆայություն» ստեղծելու իր պլանների մասին[2]։

2015 թվականի մարտի 18-ին «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական խմբավորման առաջնորդ Աբու Բաքր ալ Բաղդադին վիրավորվել էր Իրաքի և Սիրիայի սահմանին երեք ավտոմեքենաներից բաղկացած շարասյան ուղղությամբ հակաահաբեկչական կոալիցիայի ուժերի հարվածի հետևանքով։

Մինչև 2015 թվականի ապրիլի 14-ը ԻՊ-ը մարտերից հետո կորցրել Է Իրաքում գրավված նախնական տարածքների 25-30 %-ը (8-ից մինչև 9,6 հազար քառակուսի կիլոմետր)[3][4]։

2015 թվականի սեպտեմբերի 30-ին Սիրիայի կառավարության խնդրանքով Ռուսաստանի Դաշնությունը քաղաքացիական պատերազմի մեջ մտավ Սիրիայում՝ ռազմական գործողություն սկսելով այդ երկրում։

2017 թվականի դեկտեմբերի 9-ին Իրաքի վարչապետը հայտնել էր ԻՊ-ից երկրի լիակատար ազատագրման մասին։

Իրաքին ռազմական օգնություն խմբագրել

ԱՄՆ միջամտություն խմբագրել

2014 թվականի օգոստոսին ԱՄՆ-ը հավաքել էր ԻՊ-ի դեմ պայքարի գործընկեր երկրների կոալիցիան։ Կոալիցիան օգնել է ավիացիոն տեխնիկայի մատակարարումներին, Իրաքի ցամաքային զորքերին ռազմական օգնությանը, ռազմական խորհրդականներին, ինչպես նաև տեղական ցամաքային զորքերի պատրաստության բազաների ստեղծմանը։ Բացի ռազմական օգնությունից, շատ երկրներ հումանիտար օգնություն են ցուցաբերել Հյուսիսային Իրաքի էթնիկ փոքրամասնություններին (Քուրդիստան և այլն), որոնք գտնվում էին լիակատար ոչնչացման կամ փախուստի սպառնալիքի տակ։

2014 թվականի օգոստոսին ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբաման, խոսելով Իրաքի կառավարության աջակցության մասին, ասել էր, որ «դա երկարաժամկետ նախագիծ կլինի»[5]։ Ռազմական օգնությունը հետագայում ընդլայնվել է, որպեսզի պաշտպանի Իրաքի ենթակառուցվածքը և ապահովի իրաքյան զորքերի օդային պաշտպանությունը։ ԱՄՆ-ի ավիացիոն աջակցությամբ քրդական և իրաքյան ուժերը կարողացել են վերադարձնել Մոսուլի ամբարտակի վերահսկողությունը։ 2014 թվականի սեպտեմբերի 10-ին Օբաման հայտարարել էր, որ ԱՄՆ-ն ավիահարվածներ կսկսի Սիրիայում նույնիսկ առանց Կոնգրեսի հավանության[6]։

2015 թվականին ԱՄՆ Կոնգրեսը 1,6 մլրդ դոլար Է հատկացրել ԻԼԻՊ-ի դեմ պայքարելու համար[7]։

ԻՊ-ի դեմ պատերազմի 24 ամսում ամերիկյան զինված ուժերի կորուստները Պենտագոնի տվյալներով կազմել են 19 մարդ[8]։ Իրաքյան Մոսուլի գրավման հատուկ գործողության ժամանակ զոհվել է 16 ամերիկացի զինվորական, ևս 27-ը վիրավորվել են[9]։

2018 թվականի փետրվարի 5-ին ԱՄՆ-ը հայտարարեց Իրաքից իր զորքերի դուրսբերման մասին[10]։

Ավստրալիայի միջամտություն խմբագրել

2014 թվականի հոկտեմբերի սկզբին Ավստրալիայի վարչապետ Թոնի Աբոթը հաստատել էր, որ կառավարությունն Իրաք Է ուղարկել Boeing F/A-18E/F Super Hornet կործանիչներ՝ ԻՊ-ի զինյալներին ավիահարվածներ հասցնելու համար[11]։ Հոկտեմբերի 6-ին ավիացիայի մարշալ Մարկ Բինսկինը հայտարարել էր, որ Super Hornet-ը թռել է Իրաքի վրա մարտական առաջադրանքներ կատարելու համար և վերադարձել ավիաբազա՝ չծախսելով զինամթերքը։ Կոալիցիոն ուժերի ավիացիային աջակցելու համար Իրաք են ուղարկվել KC-30A (վերալիցքավորող) և E7A Wedgetail (հեռահար ռադիոլոկացիոն հայտնաբերում և ինքնաթիռների կառավարում)[12]։Հոկտեմբերի 9-ին Թոնի Էբոթը հայտարարել Է, որ Super Hornet-ը ներգրավվել է Իրաքում ԻԼԻՊ-ի դիրքերին ավիահարվածներ հասցնելու համար[13]։ Օդանավը երկու ավիառումբ է նետել այն շենքի վրա, որն ԻՊ-ն օգտագործել է որպես կառավարման հրամանատարական կետ[14]։

Հոկտեմբերի 17-ի դրությամբ Ավստրալիայի թագավորական ՌՕՈՒ-ն 43 մարտական թռիչք է իրականացրել Իրաքի երկնքում[15]։ Ավստրալիական ավիացիան մասնակցել է նաև Սիրիայի հյուսիսում գտնվող Կուբանի քաղաքի համար մղվող մարտերին քրդական ուժերի աջակցությանը[16][17]։

Ֆրանսիայի միջամտություն խմբագրել

2014 թվականի սեպտեմբերի կեսերին Ֆրանսուա Օլանդի քաղաքական հայտարարությունից հետո ֆրանսիացի զինվորականները միացան ԻՊ-ի դեմ պայքարող ուժերի կոալիցիային[18]։

2015 թվականի նոյեմբերի 13-ին Փարիզում ահաբեկչությունների շարք է տեղի ունեցել։ Զոհվել է 130 մարդ, ավելի քան 350-ը վիրավորվել են, որոնցից 99-ը ծայրահեղ ծանր են[19][20][21]։ Ֆրանսիան որոշել է ուժեղացնել ԻՊ-ի վրա հարձակումները՝ մարտական գործողության գոտի ուղարկելով իր «Շառլ դը Գոլ» ավիակիրը[22]։ 2016 թվականի հուլիսի 14-ին՝ ժամը 22։30-ի սահմաններում, ահաբեկչություն է տեղի ունեցել Նիսում։ 86 մարդ զոհվել է, 308-ը՝ վիրավորվել։

Թուրքիայի միջամտություն խմբագրել

2015 թվականի հուլիսի 20-ին Թուրքիայի Սուրգուչ քաղաքում, որը գտնվում է թուրք-սիրիական սահմանից ոչ հեռու, տեղի է ունեցել ահաբեկչական գործողություն, որի զոհ է դարձել 32 մարդ (Ահաբեկչության պատասխանատվությունը, իշխանությունների հայտարարության համաձայն, ԻՊ-ի վրա է)։ Հուլիսի 23-ին «Իսլամական պետության» գրոհայինները Սիրիայի տարածքից հարձակվել են թուրք սահմանապահների վրա[23]։ Թուրքիայի 16 նահանգներում սկսվել են ԻՊ-ի և Քրդստանի աշխատավորական կուսակցության հետ կապված կասկածյալների զանգվածային ձերբակալությունները[24]։ Հուլիսի 24-ին նաև Թուրքիայի և ԱՄՆ-ի նախագահները պայմանավորվել են օգտագործել Ինջիրլիքի բազան իսլամիստների դեմ պայքարելու համար[25][26]։

Այն բանից հետո, երբ թուրքական իշխանությունները սկսեցին ռմբակոծել «Իսլամական պետության» գրոհայինների և Քրդական աշխատավորական կուսակցության անդամների ճամբարները, Թուրքիայում ավելի քան 600 ահաբեկչական գործողություններ են իրականացվել[27], որոնց զոհ են դարձել տասնյակ թուրք քաղաքացիներ, այդ թվում՝ բազմաթիվ ուժայիններ։

Ավելի ուշ Թուրքիան միացավ հակահիտլերյան կոալիցիային։ Օգոստոսի 28-ին թուրքական ՌՕՈՒ-ն կոալիցիայի կազմում առաջին անգամ մասնակցել Է Սիրիայում իսլամիստների դեմ ավիահարվածների[28][29]։

2015 թվականի հոկտեմբերի 10-ին Թուրքիայի մայրաքաղաք Անկարայում պայթյուններ են որոտացել։ Ահաբեկչության հետևանքով ավելի քան հարյուր մարդ Է զոհվել[30]։ Թուրքիայի իշխանությունները կասկածում են Քրդական աշխատավորական կուսակցության անդամների և «Իսլամական պետության» գրոհայինների ահաբեկչական հարձակում կազմակերպելու մեջ[31]։ Քրդերը Թուրքիայի կառավարությանը մեղադրել են հարձակման կազմակերպման մեջ[32]։

Թուրքիայի և Իրաքի հակասություններ խմբագրել

2015 թվականի դեկտեմբերի 4-ին Թուրքիան Իրաքի տարածք առանց պաշտոնական Բաղդադի հետ համաձայնեցնելու մեկ տանկային գումարտակ է ուղարկել, իբր քրդական փեշմերգա բանակի հետ համատեղ մարզումների համար։ Իրաքի կառավարությունն այդ գործողությունները թշնամական է համարել և Թուրքիային առաջարկել է անհապաղ հետ քաշել իր զորքերը[33][34]։

Գերմանիայի միջամտություն խմբագրել

2015 թվականի դեկտեմբերի 4-ին Բունդեսթագը հավանություն տվեց Գերմանական ռազմաօդային ուժերի ինքնաթիռների և Բունդեսվերի 1200 զինծառայողների ուղարկմանը՝ կոալիցիայի ուժերին օգնելու համար[35]։ Սակայն Գերմանիայի պաշտպանության նախարար Ուրսուլա ֆոն դեր Լյայենը բացառել է գերմանացի զինվորականների մասնակցությունը ցամաքային գործողությանը, քանի որ, նրա խոսքով, նման գործողությունները պետք է իրականացվեն տարածաշրջանին քաջ ծանոթ մարդկանց կողմից[36]։ Դեկտեմբերի 16-ին գերմանական ՌՕՈՒ ինքնաթիռներն առաջին անգամ գործի են դրվել իսլամիստների դիրքերին ավիահարվածներ հասցնելու համար[37]։

Ռազմական օգնություն Սիրիային խմբագրել

Ռազմական օգնություն Ռուսաստանից խմբագրել

2015 թվականի սեպտեմբերի 30-ին Ռուսաստանը հայտարարել էր ՌԴ տարածքում արգելված «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական խմբավորմանը օդային հարվածներ հասցնելու մասին։ Այս մասին հայտնել Է ՌԴ ՊՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ, գեներալ-մայոր Իգոր Կոնաշենկովը։ Ի տարբերություն արևմտյան կոալիցիայի երկրների[38]՝ ռուսական մասնակցությունը հակամարտությանը տեղի է ունեցել Սիրիայի գործող ղեկավարության անմիջական խնդրանքով[39]։

2015 թվականի հոկտեմբերին իրականացվող գործողությանը միացավ Ռուսաստանի ռազմածովային նավատորմը։ Կասպյան նավատորմի նավերը հրթիռային հարված են հասցրել Սիրիայի տարածքում ԻՊ-ի ենթակառուցվածքի օբյեկտներին. խոցվել են «արկերի և պայթուցիկ սարքերի արտադրության գործարանները, հրամանատարական կետերը, զինամթերքի, սպառազինության և վառելիքաքսուքային նյութերի պահեստները, ինչպես նաև ահաբեկիչների պատրաստման ճամբարները»[40]։

Ռազմատեխնիկական համագործակցություն խմբագրել

2015 թվականի ամռանից սկսած Ռուսաստանն առաջ է մղում Սիրիայի զինված ուժերի հակաահաբեկչական կոալիցիային միանալու գաղափարը, որոնց Մոսկվան ռազմատեխնիկական օգնություն է ցուցաբերում[41][42][43][44]։

Ասադի դերը խմբագրել

Ռուսաստանի և Իրանի դիրքորոշում խմբագրել

Բաշար Ասադի կառավարությունը միակ օրինական ուժն է ԻՊ-ի դեմ պայքարում, աջակցում է Ռուսաստանը։ Ամերիկյան Սի-Բի-Էս հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում Ռուսաստանի նախագահ Վ. Վ. Պուտինը հայտարարել է, որ Սիրիայում այժմ կա միայն մեկ օրինական բանակ՝ կառավարական։ ԱՄՆ-ի կողմից աջակցվող սիրիական միացյալ ընդդիմության ջոկատները Պուտինը ահաբեկչական կազմակերպություններ է անվանել[45]․

Այնտեղ կա միայն մեկ սովորական լեգիտիմ բանակ։ Դա Սիրիայի նախագահ Ասադի բանակն է։ Եվ նրան ընդդիմանում է, մեր միջազգային որոշ գործընկերների մեկնաբանությամբ, ընդդիմությունը։ Սակայն, ըստ էության, կյանքում, Ասադի իրական բանակը պայքարում է ահաբեկչական կազմակերպությունների. < ... > ոչ լեգիտիմ կառույցներին ռազմական աջակցություն ցուցաբերելը չի համապատասխանում ժամանակակից միջազգային իրավունքի սկզբունքներին և Միավորված Ազգերի Կազմակերպության կանոնադրությանը։ Մենք աջակցում ենք բացառապես օրինական կառավարական կառույցներին։

Նման դիրքորոշում ունի նաև Իրանի կառավարությունը[46]։

2015 թվականի սեպտեմբերի 30-ին Բաշար Ասադը դիմել էր Ռուսաստանին ռազմական օգնության համար[47]։ Ռուսաստանի Դաշնության խորհուրդը նախագահ Վլադիմիր Պուտինին թույլ է տվել արտասահմանում ռուսական զորքեր (ռազմաօդային ուժեր) օգտագործել[48]։

Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի հակասություններ խմբագրել

ԱՄՆ-ի կառավարությունը համաձայն չէ Ասադի կառավարությանը օգնելու ռուսական ուղեգծի հետ, և կարծում է, որ վերջինս չի կարող ընդունվել ԻՊ-ի դեմ պայքարի կոալիցիայի կազմում։ Ըստ ՌԴ-ում ԱՄՆ դեսպանատան մամուլի քարտուղար Ուիլյամ Սթիվենսի[41]․

Մենք արդեն ԻՊ-ի դեմ պայքար ենք մղում կոալիցիայի 60 օտարերկրյա գործընկերների հետ միասին։ Եվ Ասադի ռեժիմը չի կարող գործընկեր լինել այդ պայքարում[41]։

2016 թվականի հոկտեմբերի 3-ին ԱՄՆ-ը հայտարարել Էր Սիրիայում խաղաղ կարգավորման շուրջ Ռուսաստանի հետ բանակցությունները դադարեցնելու մասին, քանի որ, ամերիկյան կողմի կարծիքով, «Մոսկվան ի վիճակի չէ հավատարիմ մնալ ձեռք բերված պայմանավորվածություններին»[49]։ Հոկտեմբերի 7-ին Քաղաքացիական օբյեկտի վրա Ասադի զորքերի հարձակումից և 20 խաղաղ բնակիչների զոհվելուց հետո ԱՄՆ-ի պետքարտուղար Ջոն Քերին հայտարարել է, որ Դամասկոսն ու Մոսկվան «ձգտում են հետաքննել ռազմական հանցագործությունները»[50][51]։ Նման հայտարարությամբ է հանդես եկել Ֆրանսիայի արտաքին գործերի նախարար Ժան-Մարկ Էրոն[52].

Թուրքիայի փոխվարչապետ Նուման Քուրթուլմուշի կարծիքով՝ «ԱՄՆ-ն և Ռուսաստանը հասել են Սիրիայում բացահայտ դիմակայության կետին»։

Ցանկացած պատերազմ, որը տարվում է երրորդ ուժերի ձեռքերով, վերջ է գալիս։ Սիրիայում այդ սահմանափակումն արդեն սպառված է։ ԱՄՆ-ն ու Ռուսաստանն արդեն հասել են բացահայտ դիմակայության։ Դա նշանակում է, որ մենք գտնվում ենք տարածաշրջանային կամ համաշխարհային պատերազմի շեմին[53]։

2017 թվականի հունվարի 8-ին ԱՄՆ պաշտպանության նախարար Էշթոն Քարթերը NBC News հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում հայտարարել էր, որ «Ռուսաստանը ոչինչ չի արել ԻՊ-ի դեմ պայքարում, փաստորեն զրո է»[54][55]։

Նրանք ոչինչ չեն արել ԻՊ-ի դեմ պայքարում։ Փաստացի զրո, չնայած եկել են այնտեղ, ասում են, որ պայքարելու են ԻԼԻՊ-ի դեմ և օգնելու են կարգավորել քաղաքացիական պատերազմը Սիրիայում։ Նրանք ոչինչ չեն արել։

2017 թվականի ապրիլի 4-ին Խան Շեյխուն քաղաքում նշվել է խաղաղ բնակչության զանգվածային պարտությունը քիմիական թունավոր նյութերով։  Արդյունքում զոհվել է առնվազն 89 մարդ, վիրավորվել է առնվազն 557 մարդ։ Ամերիկյան կողմի կարծիքով՝ այս միջադեպը կանխամտածված քիմիական հարձակում էր սիրիական կառավարական ուժերի կողմից։ Որպես պատասխան միջոց՝ ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը հրաման է տվել Սիրիայի ՌՕՈւ-ի հրթիռային հարձակման մասին, ինչն առաջացրել է Ռուսաստանի կտրուկ բացասական արձագանքը[56][57]։

2017 թվականի մայիսի 15-ին ԱՄՆ-ի վարչակազմը Ասադի ռեժիմին մեղադրել էր Սայեդնայա ռազմական բանտում հազարավոր կալանավորների զանգվածային սպանությունների և Դամասկոսի արվարձանի դիակիզարանում դիակիզարանների այրման մեջ՝ հանցագործությունների հետքերը թաքցնելու նպատակով։ Ամերիկյան կողմի տվյալներով՝ բանտում կախում են օրական մոտ 50 ձերբակալվածների, իսկ մարմիններից շատերը այրվում են բանտային դիակիզարանում[58]։

2017 թվականի հունիսի 8-ին ԱՄՆ-ի զորքերի կողմից խոցվել է սիրիական բանակին պատկանող հարվածային անօդաչու թռչող սարք, որը, ամերիկյան կողմի պնդմամբ, կրակ էր բացել ԱՄՆ-ի գլխավորած կոալիցիայի ուժերի վրա[59]։

2017 թվականի հունիսի 18-ին քաղաքի մոտ ԱՄՆ ՌՕՈՒ F/A-18E կործանիչով խոցվել Է Սիրիայի ՌՕՈւ Սու-22 ինքնաթիռը, որը Սիրիայի ժողովրդավարական ուժերի ջոկատների ռմբակոծությունն է վարում[60]։ Ի պատասխան դրան՝ Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարությունը հայտարարել է օդում միջադեպերի կանխման ուղղությամբ ԱՄՆ-ի հետ փոխգործակցության դադարեցման մասին և հայտարարել է, որ այսուհետ կոալիցիայի ինքնաթիռներն ու անօդաչուները կդիտարկի որպես հնարավոր թիրախներ[61][62]։

Բրիտանական Guardian պարբերականի կարծիքով՝ Սիրիայում ազդեցության համար Վաշինգտոնի և Մոսկվայի միջև պայքարը մեծացնում է Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի միջև ուղղակի ռազմական առճակատման վտանգը[63]։

2017 թվականի նոյեմբերին ԱՄՆ-ը և Ռուսաստանը ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդին ներկայացրեցին երկու իրարամերժ բանաձևեր[64]։

2018 թվականի փետրվարի 7-ին տեղի է ունեցել ԱՄՆ-ի և «Սիրիական ժողովրդավարական ուժերի» գլխավորած միջազգային կոալիցիայի ուժերի խոշոր ուղղակի զինված բախումը սիրիական իշխանամետ ուժերի հետ, որոնց թվում էին նաև ռուսական ոչ պաշտոնական զինված կազմավորումները Չակ Վագներից։ Մարտի արդյունքը Սիրիայի կառավարական ուժերի և ռուսական կազմավորումների խոշոր կորուստներն էին։

2018 թվականի փետրվարի 27-ին ԱՄՆ-ի զինված ուժերի կենտրոնական հրամանատարության ղեկավար Ջոզեֆ Վոթելը զեկույց է հրապարակել, որում սուր քննադատության է ենթարկել Սիրիայում Ռուսաստանի գործողությունները, մասնավորապես, Ռուսաստանին անվանել է «Մերձավոր Արևելքում և Կենտրոնական Ասիայում ԱՄՆ-ի ռազմավարական հակառակորդ»[65]։

2018 թվականի ապրիլի 19-ին Դոնալդ Թրամփը հայտնել էր Սիրիայում ռուսական և ամերիկյան ուժերի «մի քանի շաբաթ առաջ կոշտ պայքարի» մասին, որում բազմաթիվ մարդիկ են զոհվել[66]։

Ռուսաստանի և Թուրքիայի հակասություններ խմբագրել

2015 թվականի նոյեմբերի 24-ի առավոտյան թուրք-սիրիական սահմանի մոտակայքում խոցվել է ռուսական Սու-24 ռմբակոծիչը։ Ղեկավարության ներկայացուցիչները՝ Ռուսաստանի Դաշնության իշխանություններին մեղադրել են Թուրքիայի ագրեսիայի համար[67]։ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հերքել է գրոհայիններին աջակցելու մեղադրանքները՝ սեփական սահմանները պաշտպանելու անհրաժեշտության մասին[68]։ Ավելի ուշ տեղեկություն էր հայտնվել այն մասին, որ թուրքական զինված ուժերը դադարեցնում են պայքարը ԻՊ-ի դեմ, սակայն պաշտոնական Անկարան հերքել էր այդ տվյալները[69]։

2016 թվականի դեկտեմբերի 19-ին Անկարայում սպանվել է Թուրքիայում Ռուսաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպան Անդրեյ Կարլովը։

Մեծ Բրիտանիայի միջամտություն խմբագրել

2015 թվականի դեկտեմբերի 3-ին Մեծ Բրիտանիայի ՌՕՈւ-ն առաջին ավիահարվածներն է հասցրել Սիրիայի տարածքում «Իսլամական պետության» գրոհայինների դիրքերին[70][71]։ Մինչ այդ Մեծ Բրիտանիայի ՌՕՈւ-ն գործողություն էր իրականացնում միայն Իրաքի տարածքում[72]։

Այլ երկրների միջամտություն խմբագրել

2016 թվականի փետրվարին Սաուդյան Արաբիան և Թուրքիան հայտարարեցին «Իսլամական պետության» դեմ առաջիկա ռազմական գործողությունների մասին[73][74]։ Դրա համար, ենթադրաբար, պատրաստվելու է 150 հազար զինծառայողների զորակազմ։ Փետրվարի 6-ին կոալիցիային միանալու իրենց պատրաստակամության մասին հայտարարել են Բահրեյնի[75] և ԱՄԷ-ի իշխանությունները[76]։ Փետրվարի 11-ին Սաուդյան ռազմական ղեկավարությունը ռազմական գործողության մասին որոշումը համարել է «վերջնական և անշրջելի»[77]։ 2016 թվականի օգոստոսի 24-ին թուրքական տանկերը ինժեներա-սակրավոր ստորաբաժանումների ուղեկցությամբ հատել էին թուրք-սիրիական սահմանը Ջերաբլուս քաղաքի շրջանում և ակտիվ հարձակում սկսել «Իսլամական պետության» գրոհայինների դիրքերի վրա[78]։

Հակամարտություն Սիրիական Քրդստանում խմբագրել

 
Կարմիր, Սիրիայի տարածքը գրավված է թուրքական զորքերի կողմից,կանաչը Սիրիայի տարածքն է, որը վերահսկում են քուրդ զինյալները, նարնջագույն տարածքները վերահսկվում են Սիրիայի կառավարության կողմից

2018 թվականի հունվարի 14-ին ԱՄՆ-ի գլխավորած միջազգային կոալիցիայի ներկայացուցիչները հայտարարել էին, որ մինչև 30 հազար մարդ «անվտանգության ուժերի» ստեղծմանը ձեռնամուխ են եղել ԱՄՆ-ի կողմից ստեղծված և զինված քրդա-արաբական դաշինքի՝ Սիրիայի ժողովրդավարական ուժերի (SDF) հիման վրա՝ Սիրիայի սահմանային տարածքները Թուրքիայի հետ սահմանին Եփրատ գետի հովտում հսկելու համար[79][80][81]։

Թուրքական իշխանությունները, որոնք սիրիական քուրդ աշխարհազորը համարում են ահաբեկչական կազմակերպություն, որը կապված է Քրդստանի աշխատավորական կուսակցության հետ, Ի պատասխան հայտարարել են սիրիական քրդական կազմավորումների դեմ ուժային գործողության նախապատրաստումը արագացնելու մտադրության մասին, որոնք 2018 թվականի սկզբին վերահսկում էին թուրք-սիրիական սահմանի 900 կմ-ից 700-ը։ Հարձակման առաջին օրերը ցույց տվեցին, որ թուրքական ռազմական հրամանատարությունը չի ձգտում արագացնել իրադարձությունները՝ խոշոր ճակատամարտի փոխարեն կենտրոնանալով լոկալ հատուկ գործողությունների վրա։ Հարձակողական ստորաբաժանումների կորիզը թուրքամետ «Սիրիական ազատ բանակի» ջոկատներն են, որոնց աջակցում են թուրքական ավիացիան և զրահատանկային ուժերը, ինչը, հրամանատարության մտահղացմամբ, պետք է թույլ տա խուսափել թուրք զինծառայողների կորուստներից։ Ինչ վերաբերում է բուն կողմին, ապա գործողությանը մասնակցելու համար Նրա ղեկավարությունը հույս ունի վերահսկողություն ստանալ հիմնականում արաբներով բնակեցված Թել Ռիֆյաթ քաղաքի և այն հարակից տարածքների նկատմամբ, որոնք 2016 թվականի փետրվարին գրավվել են քրդական կազմավորումների կողմից[82]։

Թուրքիայի ռազմական գործողության սկիզբը և Մոսկվայի դիրքորոշումն այդ կապակցությամբ ազդել են Ռուսաստանի նկատմամբ քրդերի վերաբերմունքի վրա՝ որպես խաղաղ բանակցություններում միջնորդ։ Քրդերը Մոսկվային մեղադրել են ազգամիջյան հակամարտության կարգավորման հարցերում Անկարայի հետ դավադրության մեջ և դադարեցրել են բոլոր շփումները ռուս ներկայացուցիչների հետ[83]։

Միաժամանակ, տարածաշրջանում ամերիկացի դիվանագետների դերն էապես մեծացել է։ Հետաքրքիր է, որ Դամասկոսում ամերիկյան դեսպանատունը չի աշխատում արդեն ավելի քան հինգ տարի, և այն վերաբացվել է, չնայած անվտանգության հետ կապված խնդիրների գործնական բացակայությանը[84]։

2018 թվականի դեկտեմբերի վերջին, Սիրիայում ամերիկացիների հետագա ներկայությունից հրաժարվելուց հետո, իրականացվել է Մանբիջ քաղաքի և նրա շրջակայքի անցումը սիրիական իշխանությունների վերահսկողության տակ։ Քաղաքային վարչության վրա բարձրացվել է սիրիական դրոշը, իսկ սիրիական բանակի զինծառայողները շրջանի համատեղ պարեկություն են սկսել «սիրիական ժողովրդավարական ուժերի» քուրդ զինյալների հետ[85]։

2019 թվականի հունվարի 16-ին Մանբիջում ռեստորաններից մեկում պայթյուն է որոտացել, որը, ենթադրաբար, կազմակերպել է մահապարտ ահաբեկիչը։ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի խոսքով՝ զոհվել է 20 մարդ, այդ թվում՝ ԱՄՆ հինգ զինվորական[86]։

Լիբիայի ռազմական օգնություն խմբագրել

Եգիպտոսի միջամտություն խմբագրել

Այն բանից հետո, երբ ԻՊ-ի գրոհայինները Լիբիայում առևանգել և գլխատել են 21 եգիպտացի ղպտի քրիստոնյա[87], Եգիպտոսի ՌՕՈՒ-ն 2015 թվականի փետրվարի 16-ին հրթիռա-ռումբային հարված է հասցրել Դերնա նահանգի ահաբեկիչների բազային։ Այս հարձակման արդյունքում ԻՊ-ի 64 գրոհայիններ սպանվել են[88]։ Բողոքի ակցիային մասնակցել են նաև Լիբիայի ռազմաօդային ուժերի ինքնաթիռները[89]։

2017 թվականի մայիսի 26-ին ԻՊ գրոհայինները հարձակվել են ղպտիների վրա եգիպտական տարածքում։ Պաշտոնական տվյալներով՝ զոհվել է 28 մարդ, ևս 22-ը վիրավորվել են։ Ի պատասխան ահաբեկիչների կողմից կազմակերպված հարձակման, Եգիպտոսի ՌՕՈՒ-ն արդեն հաջորդ առավոտյան վեց ավիահարվածներ է հասցրել Լիբիայի արևելյան հատվածում գրոհայինների դիրքերին[90]։

Ֆրանսիայի միջամտություն խմբագրել

2016 թվականի հունվարի կեսերից ֆրանսիական հատուկ նշանակության ջոկատը Լիբիայի արևելքում գործում է «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական խմբավորման ջոկատների դեմ[91]։

ԱՄՆ միջամտություն խմբագրել

2016 թվականի օգոստոսի 1-ին ԱՄՆ-ի ավիացիան լիբիական կառավարության խնդրանքով սկսել է հրթիռա-ռումբային հարվածներ հասցնել Սիրտում «Իսլամական պետության» զինյալների դիրքերին[92]։

Ռազմական օգնություն Աֆղանստանին խմբագրել

Աֆղանստանում և Պակիստանում «Իսլամական պետություն» միջազգային ահաբեկչական կազմակերպության առաջնորդ Հաֆիզ Սաիդ Խանը սպանվել է 2016 թվականի հուլիսի 26-ին ԱՄՆ-ի ռազմաօդային ուժերի անօդաչու թռչող սարքի հարվածի հետևանքով[93]։

2019 թվականի մայիսի 5-ին հատուկ ծառայությունների գործողության ժամանակ սպանվել է «Իսլամական պետության» գրոհայիններից մեկը՝ Մուֆթի Ուզբեկ անունով։ Նա պատասխանատու էր Կենտրոնական Ասիայում ԻՊ ահաբեկչական խմբավորման ֆինանսական աջակցության համար։ Ինչպես հաղորդում Է Աֆղանստանի ՆԳՆ-ն, նրա հետ հատուկ գործողության ընթացքում սպանվել են առնվազն երեք այլ զինյալներ[94]։

Պայքարի համակարգող կենտրոն ԻՊ-ի դեմ խմբագրել

2015 թվականի սեպտեմբերից Բաղդադում գործում է միասնական համակարգող կենտրոն ԻՊ-ի դեմ ռազմական գործողությունների պլանավորման համար։ Նրա աշխատանքին մասնակցում են սպաներ Իրաքից, Ռուսաստանից, Սիրիայից, Իրանից[95]։ Ամերիկացիներն ու նրանց դաշնակիցները դեռևս չեն համարձակվել բացահայտ համագործակցել այդ նախագծի շրջանակներում[96][97]։

ՆԱՏՕ-ի ներգրավումը պատերազմի մեջ խմբագրել

2017 թվականի մայիսի 25-ին Բրյուսելում ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովում որոշում է կայացվել դաշինքի ուժերը ԻՊ-ի դեմ կոալիցիային միացնելու մասին[98]։ Ի դեպ, դա չի նշանակում, որ ՆԱՏՕ-ի ստորաբաժանումների ուղղակի ռազմական մասնակցությունը անմիջականորեն մարտական գործողություններին ԻՊ-ի վերահսկողության տակ գտնվող տարածքներում։  Արևմտյան հրահանգիչները պետք է կենտրոնանան ահաբեկչության դեմ պայքարի քուրդ, իրաքցի և աֆղանցի մասնագետների պատրաստման վրա։ Միևնույն ժամանակ ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգը հույս ունի, որ դաշինքը գործնական մասնակցություն կունենա դաշնակից բանակների մարտական գործողություններին աջակցելու գործում։

Գործնական միջոցների թվում, որոնք կարող են ձեռնարկվել կոալիցիային մասնակցելու շրջանակներում, նա նշել Է հետախուզական ավիացիայի (AWACS տիպի ինքնաթիռների) օգտագործումը, ՆԱՏՕ-ի լիցքավորող ինքնաթիռներով օդում ռմբակոծիչների վերալիցքավորումը, ինչպես նաև նոր հակաահաբեկչական հետախուզական ստորաբաժանման աշխատանքը, որը ստեղծվել Է Բրյուսելում ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանում[99]։

Եվրոպոլ խմբագրել

2019 թվականի նոյեմբերի 21-ից 24-ը Եվրամիության իրավապահ կառույցները կիբեռտարածությունում գործողություն են իրականացրել «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական կազմակերպության դեմ՝ սոցիալական ցանցերում ծայրահեղական քարոզչությունը կանխելու նպատակով։ Եվրոպոլը համագործակցել է 9 խոշորագույն ինտերնետ-հարթակների (Google, Twitter, Ինստագրամ, Telegram և այլն) հետ՝ «Իսլամական պետության» ակտիվիստներին հակազդելու համար։ ԵՄ-ի 11 երկրների ոստիկանության աշխատակիցները վնասազերծել են ԻՊ-ի տեղեկատվական ստորաբաժանման կողմից կառավարվող մոտ 26 հազար հաշիվներ և կայքեր[100]։ Reuters գործակալության հաղորդմամբ՝ հիմնական հարվածը հասցվել է Amaq կորպորացիայի տեղեկատվական ռեսուրսներին[101]։

Իրաքում խալիֆայության ջախջախում խմբագրել

 
Ամերիկացի զինվորները Մոսուլի մարտերում (2017)

2017 թվականի հունիսի 21-ին ԻՊ-ի գրոհայինները Հին Մոսուլում պայթեցրել էին ան Նուրիի մզկիթը՝ 12-րդ դարի մինարեթի հետ միասին։ Հենց այս մզկիթում է 2014 թվականի ամռանը «Իսլամական պետության» առաջնորդ Աբու Բաքր ալ Բաղդադին հռչակել «համաշխարհային խալիֆայության» ստեղծումը։

Իրաքի վարչապետ Հայդար ալ Աբադին մզկիթի պայթյունը համարել է «պարտության պաշտոնական ճանաչում»[102]։

2017 թվականի հուլիսի 10-ին Մոսուլն ազատագրվել է ԻԼԻՊ-ից[103]։

2017 թվականի նոյեմբերի 17-ին ազատագրվել Է Իրաքում ԻՊ վերջին հենակետը՝ Ռավա քաղաքը[104]։

2017 թվականի դեկտեմբերի 9-ին Իրաքը հայտարարեց «Իսլամական պետության» դեմ պատերազմի ավարտի մասին[105]։

2018 թվականի փետրվարի 5-ին ԱՄՆ-ը հայտարարեց Իրաքից իր զորքերի դուրսբերման մասին[10]։

Խալիֆայության ջախջախում Սիրիայում խմբագրել

 
Խալիֆաթի ավերված մայրաքաղաք (2017 թվականի սեպտեմբերի վերջին)

2017 թվականի հոկտեմբերի 14-ին ԻՊ-ից ազատագրվել է Մեյադին քաղաքը, որը համարվում էր ԻՊ-ի «մայրաքաղաքը» հունիսի 16-ից[106]։

2017 թվականի հոկտեմբերի 17-ին Ռաքքան ազատագրվել է ԻԼԻՊ-ի զինյալներից[107]։

2017 թվականի նոյեմբերի 19-ին ԻՊ-ից ազատագրվել Է Աբու Քեմալ քաղաքը[108]։

2017 թվականի դեկտեմբերի 6-ին Ռուսաստանը հայտարարել էր Սիրիայում ԻՊ-ի ջախջախման մասին[109], չնայած ահաբեկիչների վերահսկողության տակ դեռ մնում են երկրի արևելքում գտնվող որոշ տարածքներ։

2018 թվականի դեկտեմբերի 20-ին ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը հայտարարել էր Սիրիայի տարածքում ամերիկյան ռազմական ներկայությունն ավարտելու մասին՝ խոստանալով ԱՄՆ Զինված ուժերի ստորաբաժանումները դուրս բերել 60-ից մինչև 100 օր ժամկետով[110]։

2019 թվականի մարտի 23-ին Սիրիայի ժողովրդավարական ուժերը հայտարարել են, որ Բաքուն գրավել է վերջին քաղաքը՝ ԻՊ-ի վերահսկողության ներքո։

Ահաբեկչության դեմ պայքար Եմենում խմբագրել

Եմենի կառավարության կողմից ԱՄՆ-ի աջակցությամբ իրականացվող ռազմական գործողությունները «Ալ Քաիդայի» և Եմենի տարածքում գտնվող նրանց դաշնակիցների դեմ (օրինակ, Իսլամական էմիրաթ Աբյան) շարունակվում են երկրում 2001 թվականից, սակայն հակամարտությունը սրվել է 2010 թվականի հունվարի 14-ին, երբ նախագահ Ալի Աբդալլահ Սալեհը բացահայտ պատերազմ էր հայտարարել «Ալ Քաիդային»։ 2011 թվականի հունիսի 3-ին Սանայում նախագահական նստավայրի տարածքում մզկիթի գնդակոծման հետևանքով վիրավորվել էր Եմենի նախագահը, ինչպես նաև նրան ուղեկցող վարչապետը և խորհրդարանի խոսնակը, ինչի հետևանքով զոհվել էին յոթ թիկնապահներ[111]։ Ըստ ամերիկյան ԶԼՄ-ների, Սալեհը լրջորեն տուժել է պայթյունի հետևանքով. մաշկի 40 %-ը տուժել է այրվածքներից, նաև նրա մոտ հայտնաբերվել է ներգանգային արյունազեղում[112]։ Հաջորդ օրը նախագահը բուժման էր ժամանել Սաուդյան Արաբիա[113], որտեղ մնացել էր ավելի քան երեք ամիս։ Նոյեմբերի 23-ին Ալ-Ռիադում, Սաուդյան Արաբիայի թագավորի ներկայությամբ, Ալի Աբդալլահ Սալեհը ստորագրել Է Պարսից ծոցի արաբական պետությունների համագործակցության խորհրդի կողմից մշակված պայմանագիրը՝ երկրում իշխանության փոխանցման վերաբերյալ, երեք ամսվա ընթացքում մնալով պատվավոր նախագահ[114]։

2012 թվականի փետրվարին կայացած ընտրություններում Եմենի նախագահ է ընտրվել նախկին փոխնախագահ Հադին[115]։ Սակայն Եմենի հերթական ճգնաժամի ընթացքում նրա իշխանությունը նույնպես վիճարկվել է զինված ընդդիմության ուժերի կողմից[116]։ Հադին հարկադրված նահանջել է նախ Ադեն Հարավային քաղաք, ապա Սաուդյան Արաբիա։ Երկրի ամբողջ հյուսիսն ու Սանա հին մայրաքաղաքը հայտնվել են հուսիների ձեռքում։ Սակայն 2015 թվականի փետրվարի 26-ին փախուստի դիմած նախագահ Հադիի խնդրանքով Եմեն սկսվեց մի շարք արաբական պետությունների ռազմական ներխուժումը Սաուդյան գեներալների ընդհանուր ղեկավարության ներքո, որոնք դրանով որոշել են ընդդիմանալ Եմենի հուսիների կուսակցության վրա շիա Իրանի աճող ազդեցությանը։

Ձգձգված հակամարտությունը, որում կողմերից ոչ մեկը չէր կարողանում հաղթանակ տանել, ստիպել է նախկին նախագահ Սալեհին միջամտություն ցուցաբերել։ Նրա կողմնակիցները որոշել են Սաուդյան Արաբիայի հետ հաշտություն կնքել 2017 թվականի նոյեմբերի 29-ին[117]։ Սակայն արդեն 2017 թվականի դեկտեմբերի 4-ին Սալեհի մեքենան պայթել էր Սանայի ծայրամասերում գտնվող նռնականետից։ Ձերբակալության անհաջող փորձից հետո նա սպանվել է հուսիթական «Անսար Ալլահ» շարժման զինյալների գլխին արձակված կրակոցից։ Նախկին նախագահի մարմինը ծածկոցով տանում էին փողոցներով[118]։

Իսլամական պետությունը Սոմալիում խմբագրել

2017 թվականի նոյեմբերից Միացյալ Նահանգները սկսել է ավիահարվածներ հասցնել Սոմալիում ահաբեկիչների ուղղությամբ։ Մի քանի գրոհայիններ սպանվել են անօդաչու սարքի հարձակումից հետո[119]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Lister, Charles (2014 թ․ օգոստոսի 7). «Not Just Iraq: The Islamic State Is Also on the March in Syria». The Huffington Post. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.
  2. ↑ «Fight against Islamic State is World War 3 - Iraqi foreign minister». Reuters. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 25-ին.
  3. ↑ Иван Лебедев Пентагон: исламисты потеряли в Ираке четверть территории, которая была под их контролем // ТАСС. — 30.06.2015.
  4. ↑ Пентагон: Боевики ИГ потеряли контроль над четвертью территорий, захваченных в Ираке // Росбалт. — 14.04.2015.
  5. ↑ «US airstrikes on militants in Iraq». The New York Times. 2014 թ․ օգոստոսի 10.
  6. ↑ «Obama outlines plan to target IS fighters». Al Jazeera English. 2014 թ․ սեպտեմբերի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.
  7. ↑ Американцы отправили в Ирак оружия на миллиард долларов Российская газета, 24 мая 2017
  8. ↑ Брифинг представителя ВВС США для иностранной прессы Արխիվացված 2016-09-21 Wayback Machine интернет-портал Trender, 16 марта 2016
  9. ↑ «В боях за Мосул погибли 16 американских военных». ТВ Центр - Официальный сайт телекомпании (ռուսերեն). Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 27-ին.
  10. ↑ 10,0 10,1 US begins reducing troops in Iraq after victory over IS
  11. ↑ «Cabinet approves Australian airstrikes in Iraq». The Australian[en]. 2014 թ․ հոկտեմբերի 3.
  12. ↑ «Australian fighter jets conduct first armed flights over Iraq». The Sydney Morning Herald.
  13. ↑ «Islamic State jihadists advance on Syrian border town Kobane despite US-led air strikes». Daily Telegraph.
  14. ↑ Wroe, David (2014 թ․ հոկտեմբերի 10). «Australian bombs dropped on Islamic State building». The Sydney Morning Herald. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.
  15. ↑ Brissenden, Michael (2014 թ․ հոկտեմբերի 17). «Deadly Australian air strikes dent IS morale in Iraq: Rear Admiral David Johnston». Australian Broadcasting Corporation. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
  16. ↑ Chan, Gabrielle (2014 թ․ հոկտեմբերի 17). «Australian air strikes in Iraq kill Isis fighters on 'at least two' occasions». The Guardian. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  17. ↑ «Chief of Joint Operations Vice Admiral David Johnston and Air Commodore 'Joe' Vincent Iervasi, deliver the second briefing in the Australia room at the Australian Defence Offices in Russell, Canberra». Transcript. Department of Defence. 2014 թ․ հոկտեմբերի 17. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  18. ↑ ‘International Conference on Peace and Security in Iraq (Paris, September 15, 2014)’ Արխիվացված Սեպտեմբեր 18, 2014 Wayback Machine. France Diplomatie
  19. ↑ Число жертв терактов в Париже продолжает рости // NEWSru.com, 20 ноября 2015
  20. ↑ «Число жертв терактов в Париже возросло до 129 человек». Интерфакс. 21:29, 14 ноября 2015. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 14-ին.
  21. ↑ Франция вводит дополнительные меры безопасности // Русская служба Би-Би-Си, 14 ноября 2015
  22. ↑ Олланд отправил «Шарль де Голль» в Персидский залив // Lenta.ru, 5 декабря 2015
  23. ↑ «Турция начала бомбардировку позиций ИГИЛ в Сирии». The Russian Times. 24 июля 2015.
  24. ↑ «Турция воюет с «Исламским государством» внутри страны и в Сирии». Московский комсомолец. 24 июля 2015.
  25. ↑ «Турция разрешила США использовать базу "Инджирлик" против ИГ». РИА Новости. 24.072015.
  26. ↑ «Турция открыла США доступ к авиабазе "Инджирлик"». BBC Russian. 29.07.2015.
  27. ↑ «Более 40 человек погибли в терактах в Турции за последние дни». РИА Новости. 29.07.2015.
  28. ↑ «Турецкие самолеты впервые приняли участие в авиаударах против ИГ». РИА Новости. 29 августа 2015.
  29. ↑ «Турецкая авиация присоединилась к операции против ИГ». Газета.Ru. 29 августа 2015.
  30. ↑ «Число жертв теракта в Турции увеличилось до 106». Коммерсантъ. 14.10.2015.
  31. ↑ «Давутоглу обвинил в теракте ИГ, курдов и марксистов-ленинистов». Московский комсомолец. 10.10.2015.
  32. ↑ «В Анкаре почтили память погибших во взрывах». Русская служба BBC. 10.10.2015.
  33. ↑ Турция и Ирак: возможен ли военный конфликт?, 08.12.2015 г. МИА «Россия сегодня».
  34. ↑ Чуркин предостерег Турцию от ввода войск в Сирию, 09.12.2015 г. «Лента. Ру».
  35. ↑ Бундестаг одобрил участие бундесвера в операции против ИГ
  36. ↑ Глава міноборони Німеччини виключила відправку наземних військ у Сирію
  37. ↑ Немецкая авиация впервые приняла участие в операции в Сирии
  38. ↑ Война в Сирии: Хроника событий РИА Новости, октябрь 2015
  39. ↑ «Асад в письме попросил Путина о военной поддержке». Газета.Ru. 2015 թ․ սեպտեմբերի 30. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
  40. ↑ Минобороны показало, как российские ракеты ударили по ИГИЛ в Сирии Արխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine // ТВК, 08.10.2015
  41. ↑ 41,0 41,1 41,2 «Режим Асада не может быть партнером» // Русская служба Би-Би-Си, 10.09.2015
  42. ↑ СМИ России: чем Москва вооружила Башара Асада? // Русская служба Би-би-си, 10.09.2015
  43. ↑ Сергей Лавров: Россия продолжит поставку военной техники сирийской армии // Russia Today, 11.09.2015
  44. ↑ Пресса Британии: без помощи Путина не обойтись // Русская служба Би-би-си, 28.09.2015
  45. ↑ «Владимир Путин: Россия не собирается воевать в Сирии»
  46. ↑ Charles Lister (Visiting Fellow, Brookings Doha Cente[en]) BBC:"Viewpoint: West 'walking into the abyss' on Syria" // BBC, 28.09.2015
  47. ↑ Иванов: Асад обратился к России с просьбой об оказании военной помощи
  48. ↑ Решение об использовании ВС РФ за рубежом
  49. ↑ США прекращают переговоры с Россией по Сирии
  50. ↑ «US accuses Russia, Syria of war crimes; France seeks UN vote». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 25-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 23-ին.
  51. ↑ Керри: российские бомбежки Сирии надо расследовать как военные преступления
  52. ↑ France to seek ICC options for war crimes investigation in Aleppo
  53. ↑ США и Россия уже дошли до открытого противостояния в Сирии
  54. ↑ Данилович Е. Глава Пентагона назвал «нулевым» вклад России в борьбу с ИГ // Deutsche Welle, 08.01.2017
  55. ↑ Full Carter Interview: 'Virtually Zero' Anti-ISIS Efforts From Russia // NBC News, 08.01.2017
  56. ↑ Кремль назвал удары США агрессией против суверенного государства // Русская служба Би-Би-Си, 07.04.2017.
  57. ↑ Лавров сделал заявление по Сирии // bfm.ru, 07.04.2017
  58. ↑ US accuses Syria of mass executions and burning the bodies
  59. ↑ США сбили в Сирии беспилотник, стрелявший по силам коалиции
  60. ↑ Самолет США сбил сирийский Су-22, который наносил удары по сражающимся с ИГ повстанцами, заявляют в коалиции
  61. ↑ США и Россия: будут ли воздушные бои в небе над Сирией?
  62. ↑ РФ объявила самолёты США над Сирией «воздушными целями»
  63. ↑ As Syria’s war enters its endgame, the risk of a US-Russia conflict escalates
  64. ↑ США и Россия внесли в Совбез ООН противоположные резолюции по Сирии
  65. ↑ [1]
  66. ↑ Трамп заявил о «жесткой схватке» между Россией и США в Сирии
  67. ↑ «Путин назвал крушение Су-24 ударом в спину от пособников террористов». meduza.io. 24 ноября 2015.
  68. ↑ Хроника российско-турецкого конфликта // Русская служба Би-Би-Си, 3 декабря 2015
  69. ↑ «Турция подтвердила, что её самолеты продолжат рейды на позиции ИГ в Сирии». Радио Свобода. 27 ноября 2015.
  70. ↑ UK launches first Syria air strikes
  71. ↑ Карта авиаударов по Сирии Русская служба Би-Би-Си, 6 декабря 2015
  72. ↑ Теракты в Лондоне: две атаки, пять нападавших, семь жертв Известия, 4 июня 2017
  73. ↑ Саудовская помощь и турецкая армия: Сирию готовят к наземной операции
  74. ↑ US and Turkey prepared for military solution in Syria, Biden says
  75. ↑ Бахрейн выразил готовность к наземной операции против ИГ в Сирии
  76. ↑ ОАЭ направит войска в Сирию для борьбы с ИГИЛ
  77. ↑ Саудовская Аравия окончательно решила направить войска в Сирию
  78. ↑ Syria Jarablus: Turkish tanks roll into northern Syria
  79. ↑ «U.S.-Led Coalition Helps To Build Border Force In Syria». Radio Free Europe/Radio Liberty. 2018 թ․ հունվարի 14. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 15-ին.
  80. ↑ «Коалиция во главе с США решила создать в Сирии силы безопасности границы». Интерфакс (ռուսերեն). 14 января 2018. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
  81. ↑ Международная коалиция уточнила географию размещения погрансил в Сирии // РБК, 15.01.2018
  82. ↑ «Оливковую ветвь» протягивают все дальше. Турецкая военная операция перестала быть краткосрочной // Коммерсантъ, 24.01.2018
  83. ↑ Курды обвинили Россию в предательстве Lenta.ru, 22 января 2018 года
  84. ↑ Дипломатический десант: США укрепляются в курдских районах Сирии Известия, 7 октября 2018 года
  85. ↑ Сирийская армия будет патрулировать Манбидж совместно с курдами ТАСС, 28 декабря 2018 года
  86. ↑ При взрыве в Манбидже погибли американские граждане РИА Новости, 17 января 2019 года
  87. ↑ «ISIL video shows Christian Egyptians beheaded in Libya». Al Jazeera. 2015 թ․ փետրվարի 16. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 16-ին.
  88. ↑ Египетские авиаудары в Ливии The Guardian, 17 февраля 2015
  89. ↑ «Libyan air force loyal to official government bombed targets in eastern city of Derna». Ynetnews. 2015 թ․ փետրվարի 16. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 16-ին.
  90. ↑ Боевики ИГИЛ взяли ответственность за атаку в Египте Новое время, 27 мая 2017
  91. ↑ Преданы огласке действия французского спецназа в Ливии Lenta.ru, 24 февраля 2016
  92. ↑ ВВС США нанесли удар по ливийскому городу Сирт Lenta.ru, 1 августа 2016
  93. ↑ Ликвидирован лидер ИГ в Афганистане Lenta.ru, 12 августа 2016
  94. ↑ Один из главарей ИГИЛ убит в Афганистане Արխիվացված 2019-05-06 Wayback Machine «7 дней», 5 мая 2019 года
  95. ↑ Создан Центр по борьбе с ИГ радиостанция Эхо Москвы, 26 сентября 2015
  96. ↑ США не будут бомбить ИГ вместе с Россией
  97. ↑ Коалиция в Сирии: у России одни цели, у нас — другие Русская служба Би-Би-Си, 29 мая 2017
  98. ↑ Итоги саммита в Брюсселе ТАСС, 26 мая 2017
  99. ↑ НАТО присоединяется к коалиции против ИГИЛ unian.net, 25 мая 2017
  100. ↑ Европол разгромил ИГИЛ в интернете Деловая столица, 25 ноября 2019 года
  101. ↑ Европа нанесла удар по СМИ «Исламского государства» Lenta.ru, 25 ноября 2019 года
  102. ↑ Армия Ирака отбила у ИГ разрушенную мечеть ан-Нури в Мосуле Русская служба Би-Би-Си, 29 июня 2017
  103. ↑ «Мосул освобожден от ИГИЛ». euronews (ռուսերեն). 2017 թ․ հուլիսի 9. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.
  104. ↑ «Армия Ирака полностью освободила город Рава от террористов ИГ». Известия (ռուսերեն). 2017 թ․ նոյեմբերի 17. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.
  105. ↑ Ведомости (2017 թ․ դեկտեմբերի 9). «Ирак объявил о победе над «Исламским государством»». Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.
  106. ↑ «Последний плацдарм ИГ на востоке Сирии: Минобороны сообщило об освобождении Аль-Маядина». RT на русском (ռուսերեն). Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.
  107. ↑ «Ракка освобождена от боевиков ИГИЛ». euronews (ռուսերեն). 2017 թ․ հոկտեմբերի 18. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.
  108. ↑ Абу-Кемаль освобожден: пал последний оплот террористов ИГ в Сирии
  109. ↑ Америки», Русская служба «Голоса. «Россия заявила о разгроме ИГИЛ в Сирии». ГОЛОС АМЕРИКИ (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.
  110. ↑ США начали выводить свои войска из Сирии радиостанция «Эхо Москвы», 20 декабря 2018 года
  111. ↑ BBC — Yemen: President Saleh 'injured' in attack on palace
  112. ↑ BBC — Yemen: Saleh 'gravely wounded' in rocket attack
  113. ↑ Яковина Иван (05.06.2011). «Раненый президент Йемена прибыл в Саудовскую Аравию» (ռուսերեն). "Лента.Ру".
  114. ↑ «Президент Йемена Салех согласился оставить власть» (ռուսերեն). BBC. 23 ноября 2011 г.
  115. ↑ Денис Малков (21.02.2012). «Досрочные президентские выборы пройдут в Йемене». РИА Новости.
  116. ↑ Президент Йемена Абд Раббо Мансур Хадди подал в отставку
  117. ↑ «Арабская коалиция приветствовала разрыв экс-президента Йемена с хуситами» (անգլերեն). РИА Новости. 02.12.2017.
  118. ↑ Погиб экс-президент Йемена Али Абдалла Салех
  119. ↑ US launches first strike against ISIS in Somalia — CNNPolitics

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ռազմական_գործողություն_«Իսլամական_պետության»_դեմ&oldid=9403472» էջից