Վիքիպեդիա

Ջեքի Ռոբինսոն

Ջեքի Ռուզվելտ Ռոբինսոն (անգլ.՝ Jack Roosevelt Robinson, առավել հայտնի է որպես Ջեքի Ռոբինսոն, հունվարի 31, 1919(1919-01-31)[1], Cairo, Ջորջիա, ԱՄՆ - հոկտեմբերի 24, 1972(1972-10-24)[1], Սթենֆորդ), ամերիկացի բեյսբոլիստ, Բեյսբոլի բարձրագույն լիգայի առաջին սևամորթ խաղացողը 20-րդ դարում։ 1947 թվականի ապրիլի 15-ին պայմանագիր կնքելով «Բրուքլին Դոջերս» ակումբի հետ՝ Ռոբինսոնն վերջ է դրել այն ժամանակահատվածին, երբ սևամորթ բեյսբոլիստներն ստիպված են եղել հանդես գալ միայն Նեգրական լիգաներում[4]։ 1960-ական թվականների ընթացքում Ռոբինսոնն ակտիվորեն մասնակցել է Քաղաքացիական իրավունքների շարժմանը[5][6]։

Ջեքի Ռոբինսոն
Անձնական տեղեկություն
Սեռ՝արական
Ամբողջական անուն՝անգլ.՝ Jack Roosevelt Robinson
Բնօրինակ անուն՝անգլ.՝ Jackie Robinson‏
Ազգություն՝աֆրոամերիկացի
Մասնագիտացում՝բեյսբոլիստ, բասկետբոլի մարզիչ, թեթևատլետ, սպա և փոխնախագահ
Երկիր՝ ԱՄՆ
Ծննդյան ամսաթիվ՝հունվարի 31, 1919(1919-01-31)[1]
Ծննդավայր՝Cairo, Ջորջիա, ԱՄՆ
Մահվան ամսաթիվ՝հոկտեմբերի 24, 1972(1972-10-24)[1] (53 տարեկան)
Մահվան վայր՝Սթենֆորդ
Ակումբ՝Los Angeles Dodgers?
180 սանտիմետր
Քաշ՝92,5 կիլոգրամ
Պարգևներ

Խաղի վրա իր մշակութային ազդեցությունից բացի Ռոբինսոնն ունեցել է բեյսբոլիստի նշանակալի կարիերան։ ՄԼԲ-ում անցկացրած տասը մրցաշրջանների ընթացքում նա մասնակցել է վեց Համաշխարհային սերիաների, որոնցից մեկում հաղթել է 1955 թվականին «Բրուքլին Դոջերսի» կազմում, 6 անգամ անընդմեջ (1949-1954 թվականներին) ընտրվել է մասնակցելու Բեյսբոլի բարձրագույն լիգայի բոլոր աստղերի խաղին[7], 1947 թվականին դարձել է ՄԼԲ-ի «Տարվա նորեկ» մրցանակի առաջին դափնեկիրը, 1949 թվականին դարձել Բեյսբոլի բարձրագույն լիգայի ամենաարժեքավոր խաղացողը[8]։ 1962 թվականին Ռոբինսոնն ընդգրկվել է բեյսբոլի Փառքի սրահում։ 1997 թվականին Բեյսբոլի բարձրագույն լիգայի ղեկավարությունը նրա համար ամրագրել է 42 համարը լիգայի բոլոր ակումբներում։ Այսպիսով, նա դարձել է առաջին մարզիկը ԱՄՆ-ի հիմնական լիգաներում, որն արժանացել է նման պատվի։ 2007 թվականից ՄԼԲ-ն անցկացնում է ամենամյա «Ջեքի Ռոբինսոնի օրը», երբ լիգայի բոլոր խաղացողները խաղադաշտ են դուրս գալիս 42 համարի մարզաշապիկով։

Խաղային կարիերայի ավարտից հետո Ռոբինսոնը դարձել է ՄԼԲ-ի առաջին սևամորթ հեռուստատեսային վերլուծաբանը և ամերիկյան մեծ կորպորացիայի առաջին սևամորթ փոխնախագահը։ 1960-ականներին նա հիմնադրել է Ազատության ազգային բանկը։ Խաղադաշտում և դրանից դուրս ունեցած ձեռքբերումների համար Ռոբինսոնը հետմահու պարգևատրվել է Ազատության նախագահական մեդալով և Կոնգրեսի ոսկե մեդալով։

Վաղ տարիներ խմբագրել

Մանկություն և երիտասարդություն խմբագրել

Ջեք Ռուզվելտ Ռոբինսոնը ծնվել է 1919 թվականի հունվարի 31-ին Ջերի և Մելլի Ռոբինսոնների բազմազավակ ընտանիքում, նա եղել է Էդգարի, Ֆրենքի, Մեթյուի և Ուիլի Մեյի կրտսեր եղբայրը[9][10]։ Ծնողները տղային անվանել են նաև Ռուզվելտ՝ ի պատիվ ԱՄՆ նախկին նախագահ Թեոդոր Ռուզվելտի, որը մահացել է Ջեքի ծնվելուց 25 օր առաջ[11][12]։ Ռոբինսոնները եղել են վարձակալներ, իսկ այն բանից հետո, երբ 1920 թվականին հայրը լքել է ընտանիքը, մայրը երեխաների հետ տեղափոխվել է Փասադենա (Կալիֆոռնիա նահանգ)[13][14][15]։ Այնտեղ նրա մայրն աշխատանքի է տեղավորվել որպես սպասուհի և խոհարարուհի և մինչև 1922 թվականը բավականաչափ միջոցներ է կուտակել, որպեսզի գնի Փեփեր-սթրիթ, 121 հասցեում գտնվող մի փոքրիկ հողակտոր, որտեղ գտնվել են երկու փոքր տնակներ[16]։ Ջեքը մեծացել է համեմատաբար աղքատ պայմաններում՝ շրջապատված հարուստ հասարակությամբ և զրկած է եղել բազմաթիվ հնարավորություններից։ Դա հանգեցրել է նրան, որ նա միացել է տեղի ավազակախմբին, սակայն նրա ընկերը՝ Կառլ Անդերսոնը, համոզել է նրան հեռանալ նրանցից[17]։

Սպորտային ձեռքբերումներ դպրոցում խմբագրել

1935 թվականին Ռոբինսոնն ավարտել է Վաշինգտոնի դպրոցը և ընդունվել Ջոն Մյուրի անվան միջնակարգ դպրոց (Մյուր Տեխ)[18]։ Այստեղ նա սկսել է զբաղվել տարբեր մարզաձևերով՝ բեյսբոլ, բասկետբոլ, ամերիկյան ֆուտբոլ և աթլետիկա, որի հանդեպ սերը սերմանել է նրա ավագ եղբայրը՝ Մեթյուն[19][20][21][15]։ Բեյսբոլի թիմում Ռոբինսոնը խաղացել է շորթ ստոպի և քեթչերի, ֆուտբոլային թիմում՝ քվոտերբեկի, իսկ բասկետբոլային թիմում՝ հարձակվող պաշտպանի դիրքերում։ Ջեքը նաև եղել է թենիսի և աթլետիկայի թիմի անդամ, որի կազմում մրցանակներ է նվաճել հեռացատկում[22]։

1936 թվականին Ռոբինսոնը հաղթանակ է տարել թենիսի Խաղաղօվկիանոսյան ափի ամենամյա նեգրական մրցումներում և ընդգրկվել է բոլոր ժամանակների աստղերի թիմում՝ մասնակցելու Պոմոնայում անցկացվելիք բեյսբոլի ամենամյա մրցաշարին։ Բացի նրանից, այդ թիմում ընդգրկվել են նաև փառքի Ազգային բեյսբոլի սրահի ապագա անդամներ Թեդ Ուիլյամսը և Բոբ Լեմոնը[23]։ Հաջորդ տարի Ռոբինսոնն սկսել է հանդես գալ դպրոցական բասկետբոլային թիմի կազմում, իսկ նրա անունն առաջին անգամ հայտնվել է Փասադենայի Pasadena Star-News թերթի էջերում։ Հոդվածում ասվում էր, որ Ռոբինսոնը «արդեն երկու տարի դպրոցի նշանավոր մարզիկն է՝ մասնակցելով ամերիկյան ֆուտբոլի, բասկետբոլի, բեյսբոլի, թենիսի և թեթև աթլետիկայի մրցումներին»[24]։

Փասադենայի քոլեջ խմբագրել

Դպրոցն ավարտելուց հետո Ռոբինսոնն ընդունվել է Փասադենայի քոլեջ, որտեղ շարունակել է զբաղվել բեյսբոլով, ամերիկյան ֆուտբոլով, բասկետբոլով և աթլետիկայով[25]։ Ամերիկյան ֆուտբոլի թիմում նա հանդես է եկել քվոտերբեկի և սեյֆեթիի, բեյսբոլի թիմում՝ շորթսթոփի և առաջին հետ մղողի դիրքում։ Նա գերազանցել է հեռացատկի քոլեջի ռեկորդը, որը ահմանել էր իր եղբորը՝ հայտնի մարզիկ, 1936 թվականի Ամառային օլիմպիական խաղերի արծաթե մեդալակիր Մեքը[15]։ Ինչպես դպրոցում, քոլեջում նույնպեսՌոբինսոնի թիմակիցների մեծ մասը սպիտակամորթ էին[23]։ Ամերիկյան ֆուտբոլ խաղալիս Ջեքը կոտրել է կոճը, և այդ կոտրվածքից առաջացած բարդությունները հետագայում ազդել են զինված ուժերում նրա կարիերայի վրա[26][27]։ Նա ընդգրկվել է նաև ուսանողական ոստիկանական կազմակերպության կազմում, որը զբաղվում էր կամպուսի պարեկությամբ[28]։ 1938 թվականին Ռոբինսոնն ընդգրկվել է Հարավի քոլեջների բոլոր աստղերի բեյսբոլի թիմի կազմում և ստացել է իր տարածաշրջանի ամենաարժեքավոր խաղացողի մրցանակը[21][29]։ Նույն թվականին Ռոբինսոնը դարձել է 10 ուսանողներից մեկը, որոնք արժանացել են «Order of the Mast and Dagger» շքանշան՝ ուսանողական մրցանակի «դպրոցում գերազանց ծառայության համար, և որի գիտական ու քաղաքացիական նվաճումները արժանի են ճանաչման»[30]։

1938 թվականի հունվարի 25-ին Փասադենայի քոլեջում միջադեպ է տեղի ունեցել, որտեղ Ռոբինսոնն իրեն դրսևորել է որպես ռասիզմի դեմ պայքարի մարտիկ, մի գիծ, որը մնացել է նրա հետ իր ողջ կյանքի ընթացքում[31]։ Այդ օրը նա բացահայտ հանդես է եկել ոստիկանության կողմից իր սևամորթ ընկերոջ ձերբակալության դեմ։ Դրա համար նա ձերբակալվել է և ստացել երկու տարվա պայմանական բանտարկություն, սակայն այդ միջադեպն ու ոստիկանության հետ Ռոբինսոնի այլ բախումների մասին լուրերը նրան ռասայական անտագոնիզմի դեմ ագրեսիվ մարտիկի համբավ են ստեղծել[32]։ Քոլեջն ավարտելուն մոտ Ռոբինսոնի եղբայրը՝ Ֆրենկ Ռոբինսոնը (որի հետ Ջեքին ավելի մտերիմ հարաբերություններ է ունեցել, քան մյուս բոլոր եղբայրները) հետ, մահացել է՝ վթարի ենթարկվելով մոտոցիկլով։ Այս միջադեպը Ռոբինսոնին դրդել է շարունակել իր մարզական կարիերան Լոս Անջելեսի կալիֆոռնյան համալսարանում, որտեղ նա կարող էր ավելի մոտ մնալ Ֆրենկի ընտանիքին[21][33]։

Կալիֆոռնիայի համալսարան խմբագրել

 
Ռոբինսոնը ՈՒՔԼԱ-ի մարզաշապիկով

1939 թվականին Ջեքի Ռոբինսոնն ընդունվել է Լոս Անջելեսի կալիֆոռնյան համալսարան, որտեղ դարձել է առաջին ուսանողը, որ ընդգրկվել է համալսարանի չորս մարզաձևերի հավաքականներում՝ բասկետբոլի, ամերիկյան ֆուտբոլի, բեյսբոլի և աթլետիկայի[34][35]։ Համալսարանի «Բրյուինզ» ֆուտբոլային թիմի կազմում Ռոբինսոնը եղել է չորս աֆրոամերիկացիներից մեկը (մյուսները եղել են Վուդի Ստրոուդը, Քեննի Վաշինգտոնը և Ռեյ Բարթլեթը)[36]։ Ստրոուդը, Վաշինգտոնը և Ռոբինսոնը եղել են թիմի չորս քվոտերբեքներից երեքը, ինչը խիստ հազվադեպ էր այն ժամանակ, քանի որ շատ քիչ աֆրոամերիկացիներ էին խաղում համալսարանական ֆուտբոլ[37][38]։ 1940 թվականի NCAA-ի առաջնությունում Ռոբինսոնը ոսկե մեդալ է նվաճել հեռացատկում՝ ցատկելով 7 մետր 56 սանտիմետր[39]։ Իսկ բեյսբոլում Ռոբինսոնի ելույթներն այնքան էլ հաջող չէին։ Չնայած նրան, որ իր դեբյուտային խաղում նա 4 ելքերում ետ է մղել 4 անգամ և նույնիսկ երկու անգամ գողացել է տնային բազան, նրա միջին իրացումը մրցաշրջանում կազմել է ընդամենը 9,7%[40]։

Համալսարանի վերջին կուրսում Ռոբինսոնը ծանոթացել է իր ապագա կնոջ՝ առաջին կուրսեցի Ռեյչել Այսումի հետ, որը լսել էր Ջեքի սպորտային նվաճումների մասին, երբ նա դեռ սովորում էր Փասադենայի քոլեջում[41]։ 1941 թվականի գարնանը, չնայած մոր և Ռեյչելի առարկություններին, Ռոբինսոնը հեռացել է համալսարանից նախքան դիպլոմ ստանալը[Ն. 1]: Սկզբում նա Ատասկադերոյում աշխատանքի է ընդունվել որպես ազգային երիտասարդական վարչակազմի մարզական տնօրենի օգնական[45][46][47]։ Վարչակազմի փակումից հետո նա 1941 թվականի վերջին մեկնել է Հոնոլուլու, որտեղ հանդես է եկել կիսապրոֆեսիոնալ, բազմառասա կազմ ունեցող «Հոնոլուլու Բեարզ» թիմում[45][47], բայց արդեն դեկտեմբերին վերադարձել է Կալիֆոռնիա և միացել է Խաղաղօվկիանոսյան ափի ֆուտբոլային լիգայի «Լոս Անջելես Բուլդոգս» թիմին (հանդիպումներից մեկում նա հանդիպել է համալսարանի իր նախկին թիմակից Քեննի Վաշինգտոնի հետ, որը խաղում էր «Հոլիվուդ Բեարզ» ռաննինբեքի դիրքում)[48]։

Այդ ժամանակ ճապոնական ավիացիան հարձակում էր գործել Փերլ Հարբորի վրա, որը դարձել է Ճապոնիայի և ԱՄՆ-ի միջև պատերազմի սկիզբը և վերջ է դրել Ռոբինսոնի ֆուտբոլային կարիերային[45]։

Զինվորական ծառայություն խմբագրել

 
Ռոբինսոնը զինված ուժերի համազգեստով 1943 թվականին

1942 թվականին զորակոչվելուց հետո Ռոբինսոնն անմիջապես ուղարկել են Ֆորտ Ռայլիի ռազմաբազայի ոչ սպիտակամորթների հեծելազորային ստորաբաժանում, որը գտնվում էր Կանզասի հյուսիս-արևելքում։ Ունենալով համապատասխան պատրաստություն՝ Ջեքին և ևս մի քանի սևամորթ զինվորներ դիմել են ռազմակայանին կից տեղակայված սպաների պատրաստման ուսումնական զորամաս ունդունվելու համար։ Սակայն չնայած այն բանին, որ 1941 թվականի հուլիսից ի վեր սևամորթ զինվորներին թույլատրվել է ընդունվել սպայական դպրոց[49], Ռոբինսոնի և նրա ծառայակիցների դիմումի քննարկումը հետաձգվել է յոթ ամսով։ Եվ միայն գերծանր քաշային կարգում բռնցքամարտի աշխարհի չեմպիոն Ջո Լուիսի (որն այդ ժամանակ ծառայում էր Ռայլիի Ֆորտում)[50] և փաստաբան Թրումեն Գիբսոնի (որն զբաղեցնում էր ռազմական նախարարի խորհրդականի պաշտոնը)[51] օգնութամբ տղաներին վերջապես ընդունել են սպայական դպրոց[45][50][52]։ Այդ դեպքից հետո Ռոբինսոնն ու Լուիսը դարձել են ընկերներ[53][54]։ 1943 թվականի հունվարին, պատրաստություն անցնելով զորամասում, Ռոբինսոնն ստացել է երկրորդ լեյտենանտի կոչում[35]։ Դրանից կարճ ժամանակ անց Ռոբինսոնն ու Այսումը հայտարարել են իրենց նշանադրության մասին[50]։

Ստանալով աստիճան՝ Ռոբինսոնը ժամանել է Ֆորտ Հուդ ռազմաբազա (Թեքսաս նահանգ), որտեղ ծառայել է «Սև հովազներ» 761-րդ տանկային գումարտակում։ Ֆորտ Հուդում Ռոբինսոնը հաճախ հանգստյան օրեր անցկացրել է այցելելով Սեմ Հուստոնի քոլեջի (այժմ` Հուստոն-Տիլոտսոնի համալսարան) տնօրեն քահանայապետ Կարլ Դաունսին, որը նախկինում եղել էր Ռոբինսոնի հովիվը Սքոթի միացյալ մեթոդիստական եկեղեցում, երբ Ջեկը սովորում էր Փասադենայի քոլեջում[55][31]։

1944 թվականի հուլիսին տեղի ունեցած դեպքը վերջ է դրել Ջեքի ռազմական կարիերային[56]։ Սպասելով քոլեջում սովորելու ժամանակ վանսված կոճի բժշկական հետազոտության արդյունքներին՝ Ռոբինսոնը բանակային ավտոբուս է նստել մյուս սպաներից մեկի սևամորթ կնոջ հետ միասին։ Չնայած այն հանգամանքին, որ դա եղել է սեգրեգացիայից զերծ երթուղի, վարորդը, կարծելով, որ Ռոբինսոնի ուղեկցուհին սպիտակամորթ է, Ջեքին հրամայել է տեղ զբաղեցնել ավտոբուսի վերջում[57][58][59]։ Ռոբինսոնը մերժել է, և վարորդը որոշել է ինքնուրույն միջոցներ չձեռնարկել և, հասնելով վերջնական կանգառին, ռազմական ոստիկանություն է կանչել, որը ձերբակալել է Ջեքին[57][60]։ Ավելի ուշ, երբ Ռոբինսոնը հրաժարվել է պատասխանել սպայի և նրա օգնականի ռասիստական հարցերին, նրանք որոշել են գործը հանձնել ռազմական դատարան[61]։ 761 գումարտակում Ռոբինսոնի հրամանատար Փոլ Բեյթսը հրաժարվել է դատական գործ բացել և Ռոբինսոնին տեղափոխել է 758-րդ տանկային գումարտակ, որտեղ նրա նոր հրամանատարը կարճ ժամանակում Ջեքին մեղադրել է բազմաթիվ խախտումների մեջ, ներառյալ հասարակական վայրում հարբած լինելը՝ չնայած այն հանգամանքին, որ Ռոբինսոնն ընդհանրապես չի խմել[57][62]։

1944 թվականի օգոստոսին ռազմական դատարանը Ջեքիի դեմ մեղադրանքների քանակը նվազեցրել է մինչև հարցաքննության ժամանակ ստորադասության խախտման երկու կետի։ Ռոբինսոնն արդարացվել է ինը սպիտակամորթ երդվյալ սպաների կողմից[57]։ Չնայած նրան, որ Ռոբինսոնի նախկին 761-րդ տանկային գումարտակը դարձել է միայն սևամորթներից կազմված առաջին ստորաբաժանումը, որը մասնակցել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին[63], դատական քննության պատճառով Ռոբինսոնին այդպես էլ չի հաջողվել լքել երկրի սահմանները և մասնակցել ռազմական գործողություններին[64]։ Արդարացումից հետո նրան տեղափոխել են Կենտուկի նահանգի Բրեքինրիջ ճամբար, որտեղ նա զբաղեցրել էզինվորականների ֆիզիկական պատրաստության գծով մարզիչի պաշտոնը մինչև 1944 թվականի նոյեմբերը, երբ պատվավոր հրաժարական է տվել[65]։ Այդ ժամանակ նա ծանոթացել է Նեգրական լիգայի (անգլ.՝ Negro league baseball) «Կանզաս Սիթի Մոնարխսի» նախկին խաղացողի հետ, որը Ջեքին առաջարկել է նամակ գրել «Մոնարխսին» և խնդրել, որ իրեն թույլ տան մասնակցել դիտման[66]։ Ռոբինսոնն օգտվել է խորհրդից և գրել թիմի սեփականատեր Թոմաս Բիրդին[67]։

Բանակից հետո խմբագրել

Զորացրվելուց հետո Ռոբինսոնը որոշ ժամանակ խաղացել է իր նախկին «Լոս Անջելես Բուլդոգս» թիմի կազմում[48]։ Ավելի ուշ նրա ընկեր հովիվ Կարլ Դաունսը նրան առաջարկել է եմ Հասթոնի քոլեջի սպորտային տնօրենի պաշտոնը, որն այդ ժամանակ ելույթ է ունեցել Հարավարևմտյան սպորտային համաժողովում[68]։ 1944/45 մրցաշրջանում Ռոբինսոնը գլխավորել է քոլեջի բասկետբոլի թիմը, սակայն այդ ժամանակ բասկետբոլի ուսուցումը նոր էր սկսվում այդ ուսումնական հաստատությունում, և միայն մի քանի ուսանողներ էին ցանկանում հանդես գալ այդ թիմում։ Այդ պատճառով Ջեքին երբեմն ստիպված է եղել դուրս գալ դաշտ ցուցադրական խաղերում[17][69]։ Չնայած նրան, որ նրա թիմը հաճախ է պարտվել, Ռոբինսոնին հարգել են որպես մարզիչ, որը պահպանում էր կարգապահությունը թիմում[55]։

Բեյսբոլիստի կարիերա խմբագրել

Նեգրական լիգա խմբագրել

 
Ռոբինսոնը «Կանզաս Սիթի Մոնարխսի» մարզաշապիկով

1945 թվականին Ռոբինսոնը, որն այդ ժամանակ աշխատում էր Սեմ Հասթոնի քոլեջում, նամակ է ստացել «Կանզաս Սիթի Մոնարխս» ակումբի ղեկավարությունից, որը որոշել է նրան հրավիրել իր թիմի կազմում հանդես գալու պրոֆեսիոնալ Նեգրական լիգայում[55][70]։ Ռոբինսոնն ակումբի հետ կնքել է ամսական 400 դոլարի պայմանագիր, ինչն այդ ժամանակ նրա համար դա շատ լավ պայման էր[45][71]։ Չնայած Ռոբինսոնը շատ լավ խաղ էր ցուցադրել «Մոնարխսի» կազմում, նա խիստ դժգոհ էր այն հանգամանքից, որ ի տարբերություն ուսանողական բեյսբոլի զարգացած ենթակառուցվածքի, Նեգրական լիգայում ամեն ինչ անկազմակերպ էր, իսկ շատ խաղացողներ տարված էին մոլեխաղերով[72][73]։ Դա նյարդայնացնում էր Ռոբինսոնին։ Թիմի տեղափոխությունների խիտ գրաֆիկը բացասաբար է անդրադարձել Ռեյչելի հետ նրա հարաբերությունների վրա, որի հետ նա ստիպված էր շփվել միայն նամակագրությամբ։ Ընդհանուր առմամբ «Մոնարխսի» կազմում անցկացրած իր առաջին մրցաշրջանում Ռոբինսոնը մասնակցել է 47 խաղի շորթ-ստոպի դիրքում՝ ցուցադրելով լավ խաղ. նրա խփման տոկոսը կազմել է 38,7, նա կատարել է 5 հոում-ռան, խլել 13 բազա[74]։ Նույն տարում նա իրավունք է ստացել մանակցել 1945 թվականի Նեգրական լիգայի բոլոր աստղերի խաղին, որում չի կարողացել ոչ մի հիթ անել բիթի հինգ ելքերի ընթացքում[75]։

Մրցաշրջանի ընթացքում Բեյսբոլի բարձրագույն լիգայի սկաուտները մեծ հետաքրքրություն են ցուցաբերել Ռոբինսոնի նկատմամբ։ 1946 թվականի ապրիլի 16-ին «Բոստոն Ռեդ Սոքս» թիմը բաց մարզում է անցկացրել «Ֆենուեյ պարկ» մարզադաշտում նեգրական լիգաների խաղացողների համար, որին մասնակցել է նաև Ռոբինսոնը[76]։ Սակայն այդ մարզումը կեղծ էր և ծառայում էր հիմնականում նպատակ ուներ բարելավել հարաբերությունները քաղաքային խորհրդի կարևոր անդամ Իզադոր Մուչնիկի հետ, որը հանդես էր գալիս ռասաների իրավահավասարության օգտին[77]։ Չնայած խաղին ներկա է եղել միայն թիմի ղեկավարությունը, Ռոբինսոնի ուղղությամբ անընդհատ ռասիստական աղաղակներ են հնչել[78], և նա, լինելով նվաստացած, ստիպված է եղել լքել մարզադաշտը[76]։

Սակայն մյուս թիմերը լրջորեն դիտարկել են սևամորթ մարզիկին իրենց կազմ վերցնելու հնարավորությունը։ 1940-ականների կեսերին «Բրուքլին Դոջերսի» նախագահ և գլխավոր մենեջեր Բրանչ Ռիքին սկսել է հետևել Նեգրական լիգային՝ հույս ունենալով լավ բեյսբոլիստ գտնել իր թիմի համար[79]։ Արդյունքում Ռոբինսոնը հայտնվել է ամենահեռանկարային աֆրոամերիկացի խաղացողների ցուցակում, և Ռիքին նրան հրավիրել է «Դոջերսի» ֆարմ-ակումբ՝ «Մոնրեալ Ռոյալզ», որը հանդես էր գալիս Միջազգային լիգայում։ «Դոջերսի» տիրոջ միակ պայմանը եղել է այն, որ Ռոբինսոնը ուշադրություն չդարձնի իր հասցեին հնչող ռասիստական աղաղակներին[6][80]։ Նա հարցրել է, թե արդյոք Ռոբինսոնը կարող է այդպես վարվել, ինչյն Ջեքը պատասխանել է. «Դուք փնտրում եք նեգրի, որը վախենում է հակատարված տա՞լ»[45][80][81]։ Ռիքին պատասխանել է, որ իրեն պետք է նեգր խաղացող, որն ունենա «բավական քաջություն, որպեսզի հակահարված չտա»։ Այն բանից հետո, երբ Ռոբինսոնը համաձայնել է առաջարկված պայմանին, Ռիքին նրան առաջարկել է ամսական 600 դոլարի պայմանագիր (2014 թվականի դրությամբ՝ 7780 դոլար)[82][83]։ Ռիքին չի առաջարկել փոխհատուցում վճարել «Մոնարխսին», որովհետև Նեգրական լիգայի բոլոր խաղացողներին համարել է ազատ գործակալներ, քանի որ նրանց պայմանագրերում բացակայում էր այլ ակումբներում հանդես գալն արգելող կետը[84][85]։

Բրանչ Ռիքին խնդրել է գաղտնի պահել իրենց պայմանավորվածությունը՝ խոստանալով պայմանագիր կնքել նրա հետ մինչև 1945 թվականի նոյեմբերի 1-ը[86]։ 1945 թվականի հոկտեմբերի 23-ին Ռիքին պաշտոնապես հայտարարել է 1946 թվականի մրցաշրջանի համար «Ռոյալզի»՝ Ռոբինսոնի հետ պայմանագիր կնքելու մասին[45][82][87]։ Նույն օրը «Ռոյալզ» և «Դոջերս» ակումբների ներկայացուցիչների ներկայությամբ Ռոբինսոնը պայմանագիր է կնքել Մոնրեալի թիմի հետ[88], որը կոտրել էր բեյսբոլի ոչ սպիտակամորթ խաղացողների արգելքը. Ռոբինսոնը դարձել է Միջազգային լիգայի առաջին սևամորթ խաղացողը 20-րդ դարում[89]։ Քանի որ Ռոբինսոնը չի եղել Նեգրական լիգայի լավագույն խաղացողը[90], աֆրոամերիկացի բեյսբոլի այնպիսի աստղեր, ինչպիսիք էին Սետչել Փեյջը և Ջոշ Գիբսոնը, վրդովվել են, որ նրան ընտրել են առաջինը[91]։ Սևամորթ խաղացող Լարրի Դոբին, որն սկսել էր խաղալ Ամերիկյան լիգայում նույն տարում, ինչ Ռոբինսոնը, ասել է. «Հանգամանքներից մեկը, որ հիասթափեցրել է և վհատության է հասցրել շատ սևամորթ խաղացողների այդ ժամանակ եղել է այն, որ Ջեքը լավագույն խաղացողը չէր։ Լավագույնը Ջոշ Գիբսոնն էր։ Կարծում եմ, որ սա մեկն է այն պատճառներից, որ Ջոշը վաղ մահացավ. նրանք մահացավ վշտից»[85]։

Ռոբինսոնը հեռացել է «Մոնարխսից» նախքան մրցաշրջանի ավարտը և վերադարձել է տուն՝ Փասադենա։ Սեպտեմբերին նա պայմանագիր է կնքել «Կանզաս Սիթի Ռոյալսի» հետ, որը շրջագայող թիմ էր Կալիֆոռնիայի Ձմեռային լիգայից[92]։ Ավելի ուշ՝ նույն միջմրաշրջանում, նա շրջագայել է Հարավային Աֆրիկայում մեկ այլ շրջագայող թիմի հետ, իսկ նրա հարսնացուն աշխատել է որպես բուժքույր Նյու Յորքում։ 1946 թվականի փետրվարի 10-ին նրա հին ընկերը՝ Կառլ Դաունսը, պսակել է Ռոբինսոնին և Այսումին[45][93][94]։

Ստորին լիգաներ խմբագրել

 
Ռոբինսոնը (30) «Մոնրեալ Ռոյալզում»

1946 թվականին Ռոբինսոնը մեկնել է Դեյտոնա Բիչ (Ֆլորիդա նահանգ)՝ իր նոր՝ «Մոնրեալ Ռոյալզ» թիմի գարնանային մարզման համար, որը խաղում էր ААА դասի Միջազգային լիգայում (ААА նշանակումը ստորին լիգաների բարձր մակարդակի համար առաջին անգամ օգտագործվել է 1946 թվականի մրցաշրջանում)։ Ֆլորիդայի լարված ռասայական իրավիճակում Ռոբինսոնի հայտնվելը թիմում մեծ աղմուկ է բարձրացրել։ Թիմի մենեջեր Քլեյ Հոփերը Ռիքին խնդրել է Ջեքիին տեղափոխել «Դոջերսի» մեկ այլ ֆարմ-ակումբ, բայց Ռիքին մերժել է[95]։ Ռոբինսոնը չի տեղավորվել գլխավոր հյուրանոցում թիմի մյուս անդամների հետ միասին, այլ նրան տրվե է սենյակ այն տանը, որտեղ ապրում էր տեղացի սևամորթ պետական գործիչը[96][97]։ Քանի որ «Դոջերսը» գարնանային մարզման համար չուներ իր սեփական մարզական հարմարությունները, «Ռոյալզն» ստիպված է եղել մարզումներն անցկացնել տեղական մի քանի մարզադաշտերում։ Այս մարզումները իսկական փորձություն են եղել Ռոբինսոնի և Ջոննի Ռայթի համար, որի հետ Ռիքին պայմանագիր էր կնքել 1946 թվականի հունվարին։ Տեղական իշխանությունները հրաժարվել են անցկացնել որևէ իրադարձություն, որին կմասնակցեն աֆրոամերիկացիները։ Սենֆորդում քաղաքի ոստիկանապետը Ռոբինսոնին և Ռայթին ասել է, որ եթե նրանք շարունակեն մարզվել իր քաղաքում, կարող են խնդիրներ առաջանալ, ուստի Ռոբինսոնը ստիպված է եղել վերադառնալ Դեյթոնա Բիչ[98][99]։ Ջեքսոնվիլում այգիների և հանրային ունեցվածքի վարչության տնօրենի հրամանով մարզադաշտը խաղի օրը փակվել է[100][101], իսկ Դիլենդում խաղը չեղյալ է հայտարարվել էլեկտրամատակարարման խնդրի պատճառով[102][103]։

Տեղական իշխանությունների հետ Ռիքիի բանակցություններից հետո «Ռոյալզին» թույլատրվել է խաղ անցկացնել Դեյտոնա Բիչում[104][105]։ Ռոբինսոնը «Ռոյալզի» կազմում նորամուտը նշել է 1946 թվականի մարտի 17-ին՝ «Դոջերսի» դեմ ցուցադրական խաղում, որն անցկացվել է «Դեյտոնա Բիչ բոլպարկ» մարզադաշտում։ Այսպիսով, նա դարձել է առաջին աֆրոկամերիկացին 1880 թվականից ի վեր, որը խաղացել է ստորին լիգայի թիմում բարձրագույն լիգայի թիմի դեմ[4]։ Գարնանային մարզման ընթացքում, որում Ռոբինսոնը շատ լավ խաղ է ցուցադրել, նա ստացել է երկրորդ բազայի խաղացողի դիրք շորթ-ստոպի դիրքի փոխարեն, ինչը նրա նետումների միջակայքը իջեցրել է առաջին բազայի[62]։ Այս փոփոխությունը մեծապես ազդել է Ռոբինսոնի արդյունքների վրա։ 1946 թվականի ապրիլի 18-ին «Ռոյալզի» համար մրցաշրջանի մեկնարկային խաղում նա երեք անգամ հաջողությամբ հետ է մղել գնդակը, ընդ որում՝ մեկ անգամ ձևակերպել է երեք միավոանոց հոում-ռան, վաստակել չորս միավոր և խլել երկու բազա, իկ նրա թիմը հաղթել է 14:1 հաշվով։ Բիթի առաջին ելքի ժամանակ հակառակորդի թիմի քեթչերը խնդրել է փիթչերին գնդակը նետել Ռոբինսոնի վրա, բայց Սենդելը հրաժարվել է[106][107][108]։ Ռոբինսոնը դարձել է Միջազգային լիգայի առաջատար բիթերի ելքի իրացման տոկոսով (34,9 %) և եղել է լավագույնն ֆիլդինգի տոկոսով (98,5 %)[20], իսկ մրցաշրջանի ավարտից հետո ստացել է լիգայի ամենաարժեքավոր խաղացողի տիտղոսը[109]։ Չնայած այն հանգամանքին, որ Ռոբինսոնը թշնամական վերաբերմունքի է արժանացել արտագնա խաղերում («Ռոյալզն» ստիպված էր չեղարկել ցուցադրական խաղերը հարավում)[62], «Մոնրեալի» տեղացի երկրպագուները ջերմորեն աջակցել են Ջեքիին[110][111]։ Այնուամենայնիվ, անկախ նրանից, թե ինչպես են երկրպագուները վերաբերվել նրան, Ռոբինսոնի ներկայությունը խաղին միշտ իրարանցում է առաջացրել, և 1946 թվականի մրցաշրջանի ընթացքում նրա մասնակցությամբ անցկացված Միջազգային լիգայի խաղերին ներկա է եղել ավելի քան մեկ միլիոն մարդ, ինչի շատ բարձր արդյունք էր լիգայի համար[112]։ Մրցաշրջանի ավարտից հետո Ռոբինսոնը վերադարձել է տուն՝ Կալիֆոռնիա և որոշ ժամանակ խաղացել Լոս Անջելեսի «Լոս Անջելես Ռեդ Դևիլս» բասկետբոլի թիմի կազմում[113][114]։ 1946 թվականի նոյեմբերի 18-ին ծնվել է Ջեքի և Ռեյչելի որդին՝ Ջեքի Ռոբինսոն կրտսերը[115]։

Բեյսբոլի գլխավոր լիգա խմբագրել

1947 թվական խմբագրել

1947 թվականին, վեց օր առաջ մեկնարկից կանոնավոր առաջնության, Ռոբինսոնը ստացել է հրավեր միանալ հիմնական թիմին՝ «Brooklyn Dodgers»։ Այն պատճառով, որ երկրորդ բազայի խաղացողի դիրքում հանդես է եկել Էդի պատյանը, Ռոբինսոնը ստիպված է եղել զբաղեցնել առաջին բազայի խաղացողի դիրքը, որի վրա անցկացրել է ամբողջ առաջին մրցաշրջանը[80]։ Բեյսբոլի գլխավոր լիգայում Ռոբինսոնի նորամուտը տեղի է ունեցել 1947 թվականի ապրիլի 15-ին «Էբեթս-Ֆիլդ» մարզադաշտում 26 623 երկրպագուների ներկայությամբ (որոնցից մոտավորապես 14 000-ը սևամորթ էին)։ Չնայած Ռոբինսոնին չի հաջողվել ոչ մի անգամ հաջողությամբ հետ մղել գնդակը, նա կատարել է ուոլքը եւ վաստակել է մեկ միավոր, իսկ նրա թիմը հաղթել է 5։ 3 հաշվով[116]։ Այն բանից հետո, երբ նա սկսեց խաղալ «Բրուքլին Դոջերսում», ավելի ու ավելի շատ աֆրոամերիկացիներ սկսեցին մասնակցել «Դոջերսի» խաղերին, այլ ոչ թե նեգրական լիգաների թիմերի խաղերին[91]։

Ընդհանուր առմամբ, Ռոբինսոնի տեղափոխությունը լավագույն թիմ դրական է ընդունվել, և միայն որոշ մարզական պարբերականներ և լիգայի Սպիտակ խաղացողներ բացասաբար են վերաբերվել նրան[112][Ն. 2]։ Սակայն «Դոջերսում», միևնույն է, ռասայական անհանդուրժողականության դրսևորումներ են եղել[118]։ «Դոջերսի» որոշ խաղացողներ ակնարկել են, որ իրենք ավելի լավ են նստելու պահեստայինների նստարանին, քան Ռոբինսոնի հետ խաղում։ Ռոբինսոնի ուղղությամբ թիմի բոլոր վիրավորանքների վերջը դրել է ակումբի մենեջեր Լեո Դուրոշերը, ով պաշտպանել է սեևմորթ ֆուտբոլիստին։ Նա ասել՝ «ինձ համար միևնույնն է՝ նա դեղին է, թե սև, թե գծավոր, ինչպես զեբրա գրողը։ Ես այդ թիմի կառավարիչն եմ, և ես ձեզ ասում եմ՝ նա խաղալու է։ Ավելին, նրա շնորհիվ մենք բոլորս կդառնանք հարուստ։ Եվ եթե ձեզանից որևէ մեկին փող պետք չէ, ես հոգ կտամ, որ ձեզ փոխեն ուրիշների հետ»։

Ռոբինսոնին ծաղրել են նաև այլ թիմերի ֆուտբոլիստները։ «Սենտ Լուիս Կարդինալսի» հայտնի խաղացողները նրան վախեցրել են, որ նրա դեմ խաղում են շատ կեղտոտ, չնայած ազգային լիգայի նախագահ Ֆորդ Ֆրիկի և բեյսբոլի գլխավոր լիգայի հանձնակատար Հեփփի Չենդլերի նախազգուշացումներին, որ խաղադաշտում ցանկացած կեղտոտ գործողություն կպատժվի որակազրկումներով[119][120][121]։ Ռոբինսոնը դարձել է խաղացողների (հատկապես «կարդինալների») կողմից դաժանության դրսեւորման թիրախը և արդյունքում նա ստացել է ոտքի ծանր վնասվածք Էնոս սլոթեր-վերքից, որը հայտնվել է յոթ դյույմ երկարությամբ[122]։ 1947 թվականի ապրիլի 22-ին «Դոջերս» և «Ֆիլադելֆիա Ֆիլլիս» հանդիպման ժամանակ «Ֆիլլիս»-ի մենեջեր Բեն Չեպմենը Ռոբինսոնին անվանել է «նիգգեր» և ասել, որ վերադառնա բամբակի տնկարկների[123][124]։ Ավելի ուշ Ռիկին հիշում էր, որ Չեփմենը ավելին էր արել, քան որևէ մեկը «Դոջերսը» միավորելու համար։ Երբ նա արտահայտեց այդ անամոթ հայհոյանքը, նա համախմբեց և միացրեց երեսուն մարդ[125]։

Ռոբինսոնը զգալի բարոյական աջակցություն է ստացել լիգայի որոշ խաղացողներից։ Նրա թիմակից, "Դոջերսի" ավագ Պի Վի Ռիզը մեկ անգամ պաշտպանել է Ռոբինսոնին։

  Կարելի է ատել մարդուն տարբեր պատճառներով։ Բայց [մաշկի] գույնը դրանցից չէ։
- Պի Վի Ռիզ[126]
  

1948 թվականին Ցինցինատիում «Ցինցինատի Ռեդս» թիմի դեմ խաղից առաջ Ռիզը, լսելով տեղի երկրպագուների ռասիստական աղաղակները Ջեքին, ձեռքը դրեց նրա ուսին[127]։ 2005 թվականի նոյեմբերի 1-ին «Քի Սփեն Պարկ» մարզադաշտի մոտ տեղադրվեց քանդակագործ Ուիլյամ Բրենդսի արձանը՝ ի հիշատակ այդ իրադարձության[128]։ Բեյսբոլի հրեա աստղ Հենկ Գրինբերգը, ով իր ողջ կարիերայի ընթացքում ռասիստների հետ նույնպիսի խնդիրներ է ունեցել, նույնպես աջակցել է Ռոբինսոնին։ Առաջին բազայում Ռոբինսոնի հետ բախումից հետո մեկ խաղի ժամանակ Գրինբերգը ինչ-որ բան է ասել Ջեքի ականջին, ինչպես հետո հիշում էր Ռոբինսոնը, ապա աջակցության խոսքեր էին։ Գրինբերգը Ռոբինսոնին խորհուրդ է տվել, որ դագաուտների ռասիստական բացականչությունների դեմ պայքարելու լավագույն միջոցը խաղադաշտում մրցակիցներին հաղթելն է[129]։ Ռոբինսոնը նաև հաճախ է հեռախոսով շփվել ամերիկյան լիգայի առաջին սև խաղացող Լարի Դոբիի հետ, որը հանդես է եկել «Քլիվլենդ Ինդիանսում»[130]։

Ռոբինսոնը մրցաշրջանն ավարտել է 125 վերքով, 12 Հոում-վերքով, 29 գողացված բազայով (այդ ցուցանիշով լիգայի առաջատարն է), իսկ դրա սպառման տոկոսը (իրացման միջին ցուցանիշը) կազմել է 29,7 տոկոս, բայը՝ 42,7 տոկոս, հաղորդել Է «Ինտերֆաքս»ը %[131]։ Այդ արդյունքների շնորհիվ Ռոբինսոնը ստացել է բեյսբոլի գլխավոր լիգայի տարվա նորեկի կոչումը (ազգային եւ ամերիկյան լիգայի համար առանձին մրցանակներ են սահմանվել միայն 1949 թվականից հետո)[132]։ Sport մարզական ամսագրի հոկտեմբերյան համարում Ռոբինսոնը պատմել է, որ նույնիսկ հույս չի ունեցել, որ բեյսբոլի գունավոր խաղացողների արգելքը կոտրվելու է դեռ իր կյանքի ընթացքում։

1948-1950 թվական։ MVP, Կոնգրեսի ցուցումները և կենսագրական ֆիլմը խմբագրել

 
Ջեքի Ռոբինսոնը 1950 թվականին

1948 թվականի մարտին «Բոստոն Բեյվզ» պատի անցումից հետո Ռոբինսոնը զբաղեցրել է երկրորդ բազայի խաղացողի դիրքը, որտեղ Ֆիլդինգի տոկոսը կազմել է 98 (ազգային լիգայում երկրորդ ցուցանիշը պատից հետո)[133]։ Նույն մրցաշրջանում Ռոբինսոնը գողացել է 22 Բազա՝ 29.6 %-ով[134]։ 1948 թվականի օգոստոսի 29-ին «Կարդինալսի» դեմ խաղի ժամանակ, որում «Դոջերսը» հաղթել է 12:7 հաշվով, Ռոբինսոնին հաջողվել է կատարել ամբողջական ցիկլ, նա դուրս է թողել Հոում-Ռանին, թրիփլը, դաբլն ու սինգլը մեկ խաղում[135]։ 1948 թվականի օգոստոսին «Ջոջերսը» որոշ ժամանակով գլխավորեց ազգային լիգայի մրցաշարային աղյուսակը, սակայն արդյունքում մրցաշրջանն ավարտեց երրորդ տեղում, «Բրեյվզը» դարձավ լիգայի չեմպիոն, սակայն համաշխարհային շարքում պարտվեց «Քլիվլենդ Ինդիանսը»[136]։

1948 թվականին լիգայում հայտնվել են նաև այլ սևամորթ խաղացողներ, իսկ Ռոբինսոնն ինքը դադարել է զգալ երկրպագուների և այլ բեյսբոլիստների թշնամանքը[133]։ Լարրի Դոբին, որը 1947 թվականի հուլիսի 5-ին հանդես է եկել ամերիկյան լիգայում, և Սեթչել Փեյջը հանդես է եկել «Քլիվլենդ Ինդիանսում», իսկ «Դոջերսի» կազմը համալրվել է ևս երեք սևամորթ ֆուտբոլիստներով։ 1948 թվականի փետրվարին Ռոբինսոնը «Դոջերսի» հետ կնքել էր 12 500 դոլարի պայմանագիր։ Թեև դա բավականին զգալի գումար էր, այնուամենայնիվ, նա ավելի քիչ էր, քան Ռոբինսոնը, որը վաստակել էր offseason-ում երկու շրջագայության ժամանակ, որտեղ նա պատասխանում էր բեյսբոլի մասին հարցերին և ելույթ էր ունենում։ Այդ ընթացքում Ջեքին աջ սրունքի վիրահատություն են արել։ Այդ պատճառով Ռոբինսոնը 14 կգ ավելորդ քաշ է հավաքել, կարողացել է դրանք նետել գարնանային մարզումների ժամանակ, սակայն դիետան հետք է թողել նրա ֆիզիկական մարզավիճակի վրա[137]։

1949 թվականի գարնանը Ռոբինսոնը դիմեց Ջորջ Սիսլերին՝ փառքի բեյսբոլի սրահի անդամին, ով աշխատում էր որպես «Դոջերսի» մենեջերի խորհրդատու, որպեսզի բարելավի իր խաղը։ Սիսլերի խորհրդով Ռոբինսոնը բիթի հետ ժամեր էր անցկացնում ՝ մարզվելով գնդակը ճիշտ Ֆիլդ նետելու համար։ Աշխատելով Ռոբինսոնի հետ՝ Սիսլերը նախևառաջ կենտրոնացել է արագ նետումների (ֆաստբոլների), այլ ոչ թե ոլորուն (քերվոլների) վրա՝ կարծելով, որ ավելի դանդաղ ոլորուն նետումներին հարմարվելն ավելի հեշտ է։ Սիսլերը ցույց տվեց նրան, թե ինչպես դադարեցնել անկումը և ինչպես վերահսկել թափը մինչև վերջին պահը։ Արդյունքում Ռոբինսոնի իրացման տոկոսը բարելավվել է 29,6 տոկոսից մինչև 34,2 տոկոս, և նա դարձել է լիգայում երկրորդ տեղը՝ հավաքած դաբլների և եռափուլերի քանակով[138]։ Ցույց տալով մրցաշրջանի արդյունքներով 34,2-ի իրացման տոկոսը, ինչպես նաև գողանալով 37 բազաներ, Ռոբինսոնը ճանաչվել է ազգային լիգայի ամենաարժեքավոր խաղացող[80]։ Բեյսբոլի երկրպագուները քվեարկել են այն բանի օգտին, որ Ջեքին մասնակցի ՄԼԲ-ի բոլոր աստղերի խաղին որպես երկրորդ բազայի մեկնարկային խաղացող, դա բեյսբոլի պատմության բոլոր աստղերի առաջին խաղն էր, որին մասնակցել է սևամորթ խաղացողը[Ն. 3][140]։

Նույն թվականին ջազային երաժիշտ Բադդի Ջոնսոնը գրել է "Did You See Jackie Robinson Hit That Ball" երգը։» (ռուս.՝ Արդյոք դուք տեսնում եք, թե ինչպես Ջեկի Ռոբինսոնը ծեծել է գնդակը?), որը հասել է 13-րդ տեղը հիթ շքերթում, ավելի ուշ Կաունտ Բեյսին ձայնագրել է այդ երգի ամենահայտնի տարբերակը[141]։ Արդյունքում «Դոջերսը» դարձել է ազգային լիգայի չեմպիոն, սակայն 1949 թվականի համաշխարհային սերիայում պարտվել է «Նյու Յորք Յանկիզին»[133]։

1949 թվականի հուլիսին Ռոբինսոնին կանչել էին ներկայացուցիչների պալատին կից հակաամերիկյան գործունեության հետաքննության հանձնաժողովի ցուցմունքներ տալ աֆրոամերիկացի մարզիկ և դերասան Փոլ Ռոբսոնի արտահայտությունների մասին։ Ռոբինսոնը չի ցանկացել դա անել, սակայն ստիպված է եղել համաձայնել, քանի որ որոշել է, որ մերժումը կարող է բացասաբար ազդել նրա կարիերայի վրա[142]։

 
Ջեքի Ռոբինսոնի պատմությունը «ֆիլմի պրոմոկարտոչկան»

1950-ի հունվարի 13-ին Ջեքիի և Ռեյչելի դուստրը ծնվեց, որին զույգը կոչվում էր Շերոն:1950 թվականին Ռոբինսոնը դարձել է ազգային լիգայի առաջատար Դաբլ-պլեյների թվով 133, իսկ շուտով սկսել է ստանալ ամենամեծ աշխատավարձն իր թիմում 35 հազար դոլար[143]։ Այս մրցաշրջանում Ռոբինսոսնի ավարտած ցուցանիշները՝ միջին իրականացումը 32.8 %, 99 վերքերը և 12 գողացված հիմքերը[134]։ 1950 թվականին լույս է տեսել «Ջեքի Ռոբինսոնի պատմությունը« ինքնակենսագրական ֆիլմը, որում Ռոբինսոնը խաղացել է ինքն իրեն[144], իսկ նրա կնոջ՝ Ռեյչելի դերը խաղացել է դերասանուհի Ռուբի Դի[145]։ Ավելի վաղ այս նախագիծը հետաձգվել էր, քանի որ ֆիլմի պրոդյուսերները հրաժարվել էին կատարել հոլիվուդյան երկու ստուդիաների պահանջները, որոնք խնդրել էին բեմի մեջ մտցնել այն մասին, թե ինչպես է Ռոբինսոնը բեյսբոլի մարզում Սպիտակ մարդկանց[146]։ Այդ ժամանակ էլ The New York Times թերթը գրել էր Ռոբինսոնի մասին։

Սակայն Ռոբինսոնի հոլիվուդյան սխրանքները չեն ճաշակել «Դոջերսի» սեփականատեր Ուոլթեր Օ 'Մելին, ով Ռոբինսոնին անվանել է «պրիմադոննա Ռիկա»[147]։ 1950-ի վերջում «Դոջերսի» նախագահ Բրանչ Ռիկի պայմանագիրն ավարտվեց։ Օ' Մելլիի հետ մշտական տարաձայնությունների պատճառով և հասկանալով, որ իր պայմանագիրը չի երկարաձգվի, նա վաճառել է ակումբի բաժնետոմսերի իր բաժինը[148] և տեղափոխվել է «Փիթսբուրգ Պայրեթս»՝ զբաղեցնելով գլխավոր մենեջերի պաշտոնը։ Ռոբինսոնը շատ է վշտացել ակումբի նման փոփոխություններից և նամակ է գրել Ռիկիին, որին համարում էր իր կարիերայի ամենակարևոր մարդը։ Նամակում նա գրել է՝ «որպեսզի ապագայում տեղի չունենա, ես երբեք չեմ մոռանա, թե ինչ եք արել ինձ համար, և հավատացեք ինձ, ես շատ եմ գնահատում այն»[149][150]։

1951-1953 թվական։ Հետապնդում չեմպիոնական տիտղոսի համար խմբագրել

1951 թվականի մրցաշրջանի մեկնարկից առաջ հաղորդագրություններ հայտնվեցին, որ Օ 'Մելլին Ռոբինսոնին առաջարկել է «Մոնրեալ Ռոյալզի» մենեջերի պաշտոնը նրա մարզական կարիերան ավարտելուց հետո։ Իմ տված հարցազրույցում Montreal Standard O 'Malley միայն ասել է «Jackie ինձ ասաց, որ նա ուրախ է և շոյված է որ պաշտոնը մենեջեր է»։ Սակայն, թե արդյոք այդ առաջարկը պաշտոնապես արվել է, տարբեր կարծիքներ կան[151][152]։ 1951-ի մրցաշրջանում Ռոբինսոնը երկրորդ տարին անընդմեջ դարձավ ազգային լիգայի առաջատար երկրորդ բազայի խաղացողների շարքում՝ 137[135]։ Նրա արդյունքների շնորհիվ «Դոջերսը» մինչև մրցաշրջանի ավարտը հավակնում էր հաղթել առաջնությունում։ «Ֆիլադելֆիա Ֆիլիսի» դեմ կանոնավոր առաջնության վերջին խաղում Ռոբինսոնը ոչ միայն հաջող խաղաց պաշտպանությունում և «Դոջերսին» փրկեց պարտությունից 12-րդ inning-ում, այլև կարողացավ 14-ում հաղթական Հոում Ռանին:Այդ ժամանակի կանոններով, Համաշխարհային սերիայի դուրս գալու համար Թիմը ստիպված էր փլեյ-օֆֆ խաղալ «Նյու Յորք Ջայենթսի»դեմ»[153]։

 
Ջեքի Ռոբինսոնի կատակերգության շապիկը 1951 թվականին

Չնայած Ռոբինսոնի ակնառու ցուցանիշներին կանոնավոր առաջնությունում, «Դոջերսը» պարտվեց փլեյ-օֆֆում։ 1951 թվականի հոկտեմբերի 3-ին շոտլանդացի աուտֆիլդեր «Ջայենթս» Բոբի Թոմփսոնը նոկաուտի ենթարկեց հաղթական Հոում-Ռանին, որը հայտնի դարձավ որպես «հարված, որը լսեց ամբողջ աշխարհը»։ Երբ թիմերն արդեն դուրս էին գալիս դաշտից, ճնշված Ռոբինսոնը շրջանցեց բոլոր հիմքերը, որպեսզի համոզվի, որ Թոմփսոնը իսկապես եկել է նրանցից յուրաքանչյուրի վրա։ «Դոջերսի» մարզական մեկնաբան Վին Սկալին ավելի ուշ բնութագրել է այդ դրվագը՝ ասելով, որ «Ռոբինսոնը միշտ իսկական մարտիկ է եղել խաղադաշտում»[154]։ Ռոբինսոնն ավարտել է առաջնությունը 106 վերքերով, 25 գողացված բազաներով և 33 իրացման ցուցանիշով %[134]։

1952 թվականի մայիսի 14-ին Ռոբինսոնների ընտանիքում ծնվել է երրորդ երեխան՝ Դևիդը։ 1952-ի մրցաշրջանում Ռոբինսոնն ավարտել է առաջնությունը 104 վերքերով և 24 գողացված բազաներով, 30,8%-ով։ Նույն մրցաշրջանում նա իր կարիերայի ռեկորդ է սահմանել բազաների միջին ցուցանիշով՝ 43,6[134]։ «Դոջերսը» հաղթել է ազգային լիգայում։ Թիմը հասել է փլեյ-օֆֆի եզրափակիչ, որտեղ համաշխարհային շարքի 7-րդ վճռորոշ խաղում պարտվել են «Նյու Յորք Յանկիզին»։ 1952-ի մրցաշրջանը Ռոբինսոնի վերջին մրցաշրջանն էր՝ որպես երկրորդ բազայի մեկնարկային խաղացող, ավելի ուշ նրա դիրքը զբաղեցրեց մեկ այլ սևամորթ խաղացող Ջիմ Ջիլյամը։ Ոստիկանության մամուլի ծառայությունից հայտնում են, որ նա մարմնական վնասվածքներով տեղափոխվել է հիվանդանոց[134]։

Ջեքին նաև որոշել է իրեն զգալ որպես մենեջեր և գլխավորել բեյսբոլի գլխավոր լիգայի թիմը։ Փորձ ձեռք բերելու համար նա հույս ուներ սկզբում գլխավորել Պուերտո Ռիկայի բեյսբոլի լիգայի թիմերից մեկը, սակայն ՄԼԲ-ի հանձնակատար Հեփի Չենդլերը մերժել է Ռոբինսոնի խնդրանքը[155]։ 1952 թվականին Ռոբինսոնը հագուստի սեփական խանութ է բացել Հարլեմում (Նյու Յորք)[156]։ Նույն թվականին Youth Wants to Know (ռուս.՝ Երիտասարդներն ուզում են իմանալ) Ռոբինսոնը մարտահրավեր է նետել «Յանկիզ»-ի գլխավոր մենեջեր Ջորջ Վայսին այն կապակցությամբ, որ Նյու Յորքի թիմում մինչ օրս ոչ մի սև խաղացող չի եղել[157]։ Մարզական լրագրող Դիկ Յանգը, ում Ռոբինսոնը նկարագրել է որպես «ֆանատիկոս», ասել է. «Եթե Ջեքիում կա մեկ թերություն, ապա նա ընդհանուր է։ Նա կարող է լինել»։ Նա կարծում էր, որ ամեն ինչ վատ է, ինչ տեղի է ունեցել իր հետ, տեղի է ունեցել սև ցեղին պատկանելու պատճառով»[158]։

1953-ի մրցաշրջանում Ռոբինսոնը 109 վերք է արել և գողացել է 17 Բազա՝ 32,9-ի միջին իրացման ժամանակ %[134]։ «Դոջերսը», ինչպես և անցյալ տարի, հաղթել է ազգային լիգայում, սակայն կրկին համաշխարհային շարքում պարտվել է «Յանկիզին» (այս անգամ վեց խաղերում)։ Նույն թվականին նա դարձել է our Sports Մարզական ամսագրի խմբագիր, որը հիմնականում լուսաբանել է սևամորթ մարզիկների խնդիրներ[159][160]։ Ռոբինսոնը նաև բացահայտ քննադատել է ռասայական-սեգմենտավորված հյուրանոցներն ու ռեստորանները, որոնցում նրան արգելել են կանգ առնել «Դոջերսի» մյուս խաղացողների հետ։ Նրա ելույթների արդյունքում բազմաթիվ հաստատություններ սկսել են սպասարկել նաև աֆրոամերիկացիներին[122][161]։

1954-1956 թվականներ։ Հաղթանակը համաշխարհային շարքի և ավարտը կարիերայի խմբագրել

1954-ի մրցաշրջանում Ռոբինսոնը ցույց տվեց նման արդյունքներ։ Մրցաշրջանի լավագույն խաղը Ջեքին անցկացրել է ապրիլի 17-ին ՝ խփելով 2 խոում-Ռանին և 2 Դաբլ[134][135]։ Մեկ տարի անց Ռոբինսոնն իր միակ հաղթանակը տարավ համաշխարհային սերիայում, երբ նրա «Դոջերսը» եզրափակիչում պարտության մատնեց «Յանկիզին»։ Չնայած թիմը տոնում էր իր ամենամեծ հաջողությունը, Ռոբինսոնը անցկացրեց իր կարիերայի ամենաանհաջող մրցաշրջանը, պայքարի տոկոսը նվազել է մինչեւ 25.6%, իսկ բազան գողանալը հաջողվել է ընդամենը 12 անգամ։ Ամբողջ մրցաշրջանը Ռոբինսոնն անցկացրել է հիմնականում աուտֆիլդերի կամ երրորդ բազայի խաղացողի դիրքում[162]։ 37-ամյա Ռոբինսոնը բաց է թողել կանոնավոր առաջնության 49 հանդիպում և չի կարողացել մասնակցել համաշխարհային շարքի յոթերորդ խաղին[154]։ Նա բաց թողեց այս հանդիպումը, քանի որ «Դոջերսի» մենեջեր Ուոլթեր Օլսթոնը որոշեց Ջիլյամին երկրորդ մարզաբազայում դնել, իսկ Դոն Հոուկը երրորդն է։ Նույն մրցաշրջանում «Դոջերսի» գլխավոր մարզիչ Դոն Նյուքոմբը դարձել է բեյսբոլի առաջին սևամորթ պիտչերը, ում հաջողվել է 20 հաղթանակ տանել մրցաշրջանում[163]։

1956 թվականի մրցաշրջանում Ռոբինսոնը կատարել է 61 վնասվածք, 12 անգամ գողացել է բազան, իսկ նրա միջին իրացումը կազմել է 27,5 %[134]։ Այդ ժամանակ մարզիկի առողջությունը վատացել է, նրա մոտ հայտնվել են շաքարային դիաբետի առաջին նշանները։ Հիվանդության պատճառով նա սկսել է մտածել ֆուտբոլիստի կարիերան ավարտելու մասին[155]։ Մրցաշրջանի վերջում ակումբի ղեկավարությունը ցանկանում էր Ռոբինսոնին փոխանակել Դիկ Լիթլֆիլդի հետ և 35 հազար դոլար՝ իր գլխավոր մրցակցի՝ «Նյու Յորք Ջայենթսի» հետ։ Այնուամենայնիվ, փոխանակումն այդպես էլ չկայացավ, խորհրդակցելով ակումբի ղեկավարության հետ, Ռոբինսոնը համաձայնագիր կնքեց chock full O ' Nuts ռեստորանների ցանցի նախագահի հետ, որը կավարտի իր կարիերան բեյսբոլում և կդառնա ընկերության ղեկավարներից մեկը[164]։ Քանի որ դրանից երկու տարի առաջ նա վաճառել էր իր կարիերան Look ամսագրին ավարտելու մասին[164] բացառիկ հարցազրույցի իրավունքը, ապա Ջեքիի ՝ սպորտից հեռանալու որոշման մասին առաջինը հայտնել է ամսագիրը, այլ ոչ թե «Դոջերս» ակումբի կազմակերպությունը»[165]։ 1957 թվականի հունվարի 3-ին 37-ամյա Ռոբինսոնը պաշտոնապես հայտարարեց ֆուտբոլիստի կարիերան ավարտելու մասին։

Ժառանգություն խմբագրել

 
Ջեքի Ռոբինսոնը (որդու հետ) հարցազրույց է տալիս դեպի Վաշինգտոն երթի ժամանակ՝ 1963 թվականի օգոստոսի 28-ին

Ռոբինսոնի նորամուտը բեյսբոլի գլխավոր լիգայում վերջ է դրել բեյսբոլում գրեթե 60 տարի շարունակված ռասայական խտրականությանը, որը հայտնի է որպես «բեյսբոլի գունավոր արգելք» (անգլ.՝ the baseball color line)[166]: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո ԱՄՆ-ում տեղի է ունեցել շարժում հանուն ռասայական հավասարության, որը ներառել է ներառյալ աֆրոամերիկացիների գաղթը դեպի հյուսիս, ինչպես նաև բանակի դեսեգրեգացիան Հարրի Թրումանի կողմից 1948 թվականին[167]։ Ռոբինսոնը կոտրեց բեյսբոլի գունավոր արգելքը, իսկ նրա պրոֆեսիոնալ հաջողությունը խորհրդանշում էր այդ փոփոխությունները և ցույց է տվել, որ հավասարության համար պայքարը ավելի մեծ էր, քան պարզապես քաղաքականությունը։ Մարտին Լյութեր Քինգը նշել է, որ Ռոբինսոնն «իր ժամանակի լեգենդն ու խորհրդանիշն» է, և որ նա «մարտահրավեր է նետել անհանդուրժողականության և հիասթափության մութ երկնքին»[168]։ Ըստ պատմաբան Դորիս Քիրնս Գուդվինի՝ «Ռոբինսոնի ջանքերը մոնումենտալ քայլեր էին Ամերիկայում հանուն քաղաքացիական իրավունքների մղված հեղափոխության մեջ... նրա ձեռքբերումները թույլ տվեցին սևամորթ և սպիտակամորթ ամերիկացիներին ավելի հարգալից ու բաց լինել միմյանց նկատմամբ և ավելի շատ գնահատել յուրաքանչյուր մարդու ունակությունները»[169]։

Քսանութ տարեկանում բեյսբոլիստի կարիերան սկսելուց հետո Ռոբինսոնը 10 մրցաշրջան է անցկացրել «Բրուքլին Դոջերս» թիմում[170]։ Նրա կարիերայի ընթացքում նրա թիմը 6 անգամ մասնակցել է Համաշխարհային սերիաներին, իսկ Ռոբինսոնը մասնակցել է բոլոր աստղերի 6 հանդիպումների։ 1999 թվականին Ռոբինսոնն ընդգրկվել է բեյսբոլի գլխավոր լիգայի հարյուրամյակի խորհրդանշական թիմում[171]։

Համարվում է, որ Ռոբինսոնի կարիերան սկիզբ դարձել է նոր դարաշրջանի բեյսբոլում, որը փոխարինել է «երկար» գնդակների դարաշրջանին։ Նոր դարաշրջանում խաղը, որն ավելի վաղ հիմնվում էր ուժեղ հարվածների վրա, իր տեղը զիջել է հարձակման հավասարակշռված մարտավարությանը, որտեղ ոտքերի արագության շնորհիվ ռաներ վաստակում էին բազաների միջև ագրեսիվ վազվզելով[172]։ Ռոբինսոնն ուներ շատ ուժեղ հարված և մեծ արագություն։ Նա վաստակել է ավելի քան 100 ռան իր տասը մրցաշրջաններից վեցի ընթացքում (1947 թվականից մինչև 1953 թվականը)։ Իր արիերայի ընթացքում նվաճած նրա այլ կարևոր ցուցանիշների թվում են իրացման միջին ցուցանիշը՝ 31,1 %, բազաների ձեռքբերման ցուցանիշը՝ 40,9 %, գլագինգի ցուցանիշը՝ 47,4 %, ինչպես նաև նա վաստակել է ավելի շատ ուոլքներ, քան ստացել է սթրայք աութներ (740՝ 291-ի դիմաց)[134][170][173]։ Ռոբինսոնը 1947-1953 թվականներին եղել է այն երկու խաղացողներից մեկը, որոնց հաջողվել է խլել ավելի քան 125 բազա՝ 42,5 % սլագինգի ցուցանիշով[174]։ Ընդհանուր առմամբ իր կարիերայի ընթացքում Ռոբինսոնը 227 փորձով խլել է 197 բազա, իսկ նրա հաջողության ցուցանիշը կազմել է 87 %[134]։ Իր կարիերայի ընթացքում նրան 19 անգամ հաջողվել է խլել տնային բազան, ինչը բեյսբոլի կարևորագույն տարրերից մեկն է և պահանջում է ոչ սովորական վարպետություն[175]։ Լրագրող և գրող Դևիդ Ֆոլքները Ռոբինսոնին բնութագրել է որպես «բազաների ժամանակակից գողության հայր»[176]։

Բեյսբոլի վիճակագրության վերլուծությունը վկայում է, որ Ռոբինսոնն իր կարիերայի ընթացքում եղել է լավագույն ֆիլդերներից մեկը, մշտապես գերազանց արդյունքներ է ցույց տվել՝ անկախ այն դիրքից, որտեղ խաղացել է[177]։ Լիգայում իր մեկնարկային մրցաշրջանն առաջին բազայում անցկացնելուց հետո Ռոբինսոնն իր լավագույն մրցաշրջաններն անցկացրել է երկրորդ բազայի խաղացողի դիրքում[178]։ 1950 և 1951 թվականների մրցաշրջաններում նա երկու անգամ եղել է լիգայի առաջատարը երկրորդ բազայի խաղացողների շրջանում ֆիլդինգի տոկոսով[179][180]։ Իր կարիերայի վերջին տարիներին Ռոբինսոնը խաղացել է մոտ 2000 իննինգի երրորդ բազայում և մոտավորապես 1175 իննինգ՝ աութֆիլդում[177]։

Մի անգամ Ռոբինսոնն ասել է. «Ինձ չի հետաքրքրում՝ արդյոք ես ձեզ դուր եմ գալիս, թե ոչ... միակ բանը, որ ձեզ խնդրում եմ, ինձ հարգեք որպես մարդ»[126]։ Խաղադաշտում Ռոբինսոնի ունակությունների մասին Լեո Դուրոշերն ասել է. «Ես ուզում էի մի տղայի, որը եկել է խաղալու։ Այս տղան չի եկել միայն խաղալու համար։ Նա եկել է հաղթելու»[181]։

Ռոբինսոնը կինոյում և հեռուստատեսությունում խմբագրել

Ռոբինսոնն ինքն իրեն մարմնավորել է 1950 թվականի «Ջեքի Ռոբինսոնի պատմությունը» (անգլ.՝ Jackie Robinson Story) ֆիլմում[182]։ Ռոբինսոնի մասին այլ ֆիլմերի թվում են.

  • A Home Run for Love – 1978 թվականի հեռուստատեսային ֆիլմ, ABC, Ռոբինսոնի դերում՝ Ջոն Լաֆայեթ[183]։
  • The First – 1981 թվականի Բրոդվեյյան մյուզիքլ, գլխավոր դերում՝ Դևիդ Ալան Գրիմեր[184][185][186]։
  • The Court-Martial of Jackie Robinson – TNT ալիքի 1990 թվականի հեռուստատեսային ֆիլմ, գլխավոր դերում՝ Անդրե Բրաուեր[187][188]։
  • Soul of the Game – HBO հեռուստաալիքի 1996 թվականի հեռուստատեսային ֆիլմ, Ռոբինսոնի դերում՝ Բլեր Անդերվուդ[189][190]։
  • «Դետեկտիվ Ռաշ» սերիալի «Colors» դրվագը, որում Ռոբինսոնի դերը կատարել է Անտոնիո Թոդը[191]։
  • «42 (ֆիլմ)» – 2013 թվականի ֆիլմ, Ռոբինսոնի դերում՝ Չադվիկ Բոուզմեն[192][193][194]։

Բեյսբոլիստի կարիերայի ավարտից հետո խմբագրել

 
Ռոբինսոնը ABC ալիքում աշխատելու ժամանակ

1957 թվականի հունվարի 5-ին Ռոբինսոնը պաշտոնապես հայտարարել է բեյսբոլիստի կարիերան ավարտելու մասին[195]։ Նույն թվականին նա դիմել է բժշկի՝ առողջական բազմաթիվ գանգատներով, նրա մոտ ախտորոշել են շաքարային դիաբետ։ Չնայած այն հանգամանքին, որ նա սկսել է ընդունել ինսուլին, այն ժամանակվա բժշկությունն ի վիճակի չէր կարող կանգնեցնել հիվանդության առաջընթացը և նրա ինքնազգացողության վատթարացումը[196]։

1962 թվականին, երբ Ռոբինսոնն ստացել է բեյսբոլի ազգային Փառքի սրահի համար ընտրվելու իրավունք[64], նա ընտրողներին կոչ է արել գնահատել բեյսբոլի դաշտում իր ձեռքբերումները և ուշադրություն չդարձնել խաղի վրա իր մշակութային ազդեցության վրա[197]։ 1962 թվականի հուլիսի 13-ին Ռոբինսոնը դարձել է առաջին աֆրոամերիկացի խաղացողը, որն ընդգրկվել է Փառքի սրահում[20]։

1965 թվականին Ռոբինսոնը դարձել է բեյսբոլի գլխավոր լիգայի առաջին սևամորթ սպորտային վերլուծաբանը՝ աշխատանքի տեղավորվելով ABC ալիքում, որտեղ մեկնաբանել ՄԼԲ-ի շաբաթվա խաղը[198]։ 1966 թվականին նա դարձել է մայրցամաքային ֆուտբոլային լիգայի «Բրուքլին Դոջերս» թիմի գլխավոր մենեջեր[199][200], իսկ 1972 թվականին աշխատել է որպես «Մոնրեալ Էքսպոս» խաղերի մեկնաբան[201]։

1972 թվականի հունիսի 4-ին «Դոջերսի» ղեկավարությունը ամրագրել է Ռոբինսոնի (№42), ինչպես նաև Ռոյ Կամպանելլայի (№ 39) և Սենդի Քոուֆաքսի (№32) համարները[202]։ 1957-1964 թվականներին Ռոբինսոնը զբաղեցրել է Chock full o’Nuts ռեստորանների ցանցի փոխնախագահի պաշտոնը՝ դառնալով ամերիկյան բաժնետիրական ընկերության առաջին սևամորթ փոխնախագահը[20][203]։ Իր առևտրային գործունեությունը Ռոբինսոնը համարել է առևտրի և արդյունաբերության մեջ աֆրոամերիկացիների շահերին աջակցող խթան[204]։ 1957 թվականին Ռոբինսոնը ղեկավար պաշտոն է ստացել Գունավոր մարդկանց առաջընթացի ազգային ասոցիացիայի են Freedom Fund Drive հիմնադրամում։ Նա այդ կազմակերպությունում աշխատել է մինչև 1967 թվականը։ 1964 թվականին հարլեմցի գործարար Դանբար Մաքլորինի հետ Ռոբինսոնը Հարլեմում հիմնել է առևտրային բանկ՝ Ազատության Ազգային բանկը, և դարձել այդ հաստատության առաջին ղեկավարը[203]։ 1970 թվականին նա հիմնել է շինարարական ընկերություն, որն բնակարանով ապահովել է ցածր եկամուտ ունեցող ընտանիքների[205][206]։

Խաղացողի կարիերայի ավարտից հետո Ռոբինսոնը սկսել է ակտիվ քաղաքական գործունեություն ծավալել։ Ինքն իրեն նա համարել է անկախ քաղաքական գործիչ[207][208], բայց ունեցել է պահպանողական հայացքներ որոշ օրենքների, այդ թվում նաև Վիետնամի պատերազմի վերաբերյալ (մեկ անգամ նույնիսկ նամակ է գրել Մարտին Լյութեր Քինգին, որպեսզի պաշտպանի վարչակազմի ռազմական քաղաքական գործիչ Ջոնսոնին)[209]։ 1960 թվականի նախագահական ընտրություններում քվեարկելով Ռիչարդ Նիքսոնի օգտին՝ Ռոբինսոնը հետագայում գովաբանել է Ջոն Ֆ. Քենեդիի դիրքորոշումը քաղաքացիական իրավունքների նկատմամբ և դժգոհել հանրապետականների դիրքորոշումից։ 1964 թվականին Ռոբինսոնը եղել է Հանրապետական կուսակցությունից Նելսոն Ռոքֆելլերի նախագահական արշավի վեց տնօրեններից մեկը[203], իսկ Ռոքֆելլերի՝ Նյու Յորքի նահանգապետ վերընտրվելուց հետո՝ 1966 թվականին դարձել է նրա հատուկ օգնականը տեղական ինքնակառավարման հարցերով[203]։ Ավելի ուշ Ռոբինսոնը աջակցել է Հուբերտ Համֆրիին ընդդեմ Նիքսոնի 1968 թվականին[165]։

 
Կադր Ռոբինսոնի մասին ֆիլմից (1960 թվական)

Բողոքելով գլխավոր լիգայի ղեկավար պաշտոններում ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչների բացակայության դեմ՝ Ռոբինսոնը հրաժարվել է մասնակցել նախկին աստղերի խաղին, որն անցկացվել է «Յանկի» մարզադաշտում 1969 թվականին[210]։ 1972 թվականի հոկտեմբերի 15-ին Ռոբինսոնը վերջին անգամ հայտնվել է հանրության առջև. նրան պատիվ է տրվել կատարել առաջին խորհրդանշական մատուցումը Համաշխարհային սերիայի երկրորդ խաղից առաջ։ Ռոբինսոնը երախտագիտությամբ ընդունել է պատվավոր հուշատախտակը, որն ստեղծվել է ՄԼԲ-ում իր նորամուտի 25-ամյակի կապակցությամբ և ասել. «Ես ավելի ուրախ ու հպարտ կլինեմ, երբ ես կնայեմ մարզչական գծին երրորդ բազայի մոտ և այնտեղ կտեսնեմ սևամորթ մարզչի»[211]։ Ռոբինսոնի երազանքը կատարվել է միայն նրա մահվանից հետո. 1974 թվականի մրցաշրջանից հետո «Քլիվլենդ Ինդիանս» թիմի մենեջեր է դարձել փառքի սրահի ապագա անդամ Ֆրենկ Ռոբինսոնը։ Բայց չնայած երկու Ռոբինսոնների և այլ սևամորթ խաղացողների հաջողությանը՝ 1970-ականներից հետո բեյսբոլի բարձրագույն լիգայում աֆրոամերիկացիների թիվը նվազել է[212][213]։

Անձնական կյանք և մահ խմբագրել

Այն բանից հետո, երբ Ջեքի Ռոբինսոնն ավարտեց բեյսբոլի կարիերան, նրա կինը ՝ Ռեյչել Ռոբինսոնը, որոշեց կարիերան կատարել բուժքույրական գործի մասնագիտությամբ. դարձավ Յեյլի բարձրագույն դպրոցի բուժքույրերի դոցենտ և Կոնեկտիկուտի հոգեբուժական բաժանմունքի տնօրեն[214]։ Նա նաև Ազատության Ազգային բանկի տնօրենների խորհրդի անդամ է եղել, որտեղ աշխատել է մինչև 1990 թվականին նրա փակվելը[215]։ Նա և Ջեքին երեք երեխա են ունեցել՝ Ջեքի Ռոբինսոն կրտսերը (ծնվ. 1946 թվականի նոյեմբերի 18-ին, մահացել է 1971 թվականին ՝ հոր մահից մեկ տարի առաջ, Շերոն Ռոբինսոնը (ծնվ. 1950թ. հունվարի 13) և Դևիդ Ռոբինսոնը (ծնվ. 14 Մայիս 1952 տարի)[115]։

 
Ռոբինսոնի գերեզմանը Սայպրես Հիլսի գերեզմանատանը

Բեյսբոլիստի ավագ որդին՝ Ջեք Ռոբինսոն կրտսերը, մանկուց հուզական խնդիրներ է ունեցել և հատուկ դպրոց է հաճախել[216]։ Դառնալով զինվոր՝ նա ավելի ուշ մասնակցել է վիետնամական պատերազմին, որտեղ վիրավորվել է 1965 թվականի նոյեմբերի 19-ին ռազմական գործողությունների ժամանակ[217]։ Զորացրվելուց հետո նա խնդիրներ է ունեցել թմրադեղերի կախվածության հետ, սակայն հաջողությամբ բուժման կուրս է անցել Սեյմուր քաղաքում (Կոնեկտիկուտ նահանգ) և ավելի ուշ դարձել այդ կազմակերպության խորհրդականը[218]։ 1971 թվականի հուլիսի 17-ին Ջեք Ռոբինսոն կրտսերը զոհվել է ավտովթարից[219][220]։ Ոստիկանության մամուլի ծառայությունից հայտնում են, որ նա մարմնական վնասվածքներով տեղափոխվել է հիվանդանոց[221]։

Ջեք Ռոբինսոն ավագը կարճ ժամանակով վերապրել է որդուն. նրա առողջությունը վատացել է սրտի հիվանդության և շաքարախտի պատճառով, ինչի հետևանքով նա գրեթե կուրացել է։ Նա մահացել է 1972 թվականի հոկտեմբերի 24-ին 53 տարեկանում, Նորթ Սթամֆորդում (Կոնեկտիկուտ նահանգ) գտնվող իր տանը ՝ սրտի կաթվածից[80][219]։ Հոկտեմբերի 27-ին Մանհեթենի Ռիվերսայդ եկեղեցում տեղի ունեցած հոգեհանգստին մասնակցել է 2500 մարդ։ Դագաղը տարել է իր նախկին թիմակիցների և այլ հայտնի մարդկանց. Տասնյակ հազարավոր մարդիկ հավաքվել են այն ճանապարհի երկայնքով, որով շարժվում էր թաղման թափորը դեպի Բրուքլինի (Նյու Յորք) Սայպրես Հիլսի գերեզմանատուն, որտեղ նա թաղված էր իր որդու և զոքանչի կողքին[222]։ Գերեզմանոցում նաև Ջեքի Ռոբինսոնի անվան պուրակ է անցնում[223]։

Ամուսնու մահից հետո Ռեյչելը հիմնադրել է Ջեքի Ռոբինսոնի հիմնադրամը, որը շարունակում է ղեկավարել (2014)[80][224]։ 2010 թվականին նա հայտնել էր, որ պլանավորում Է Ջեքի Ռոբինսոնի թանգարանը բացել Ստորին Մանհեթենում[225]։

Ռոբինսոնի դուստրը՝ Շերոնը, մանկաբարձուհի է, մանկավարժ, բեյսբոլի գլխավոր լիգայի ուսումնական ծրագրի տնօրեն։ Հանգուցյալ հոր մասին երկու գրքի հեղինակ[Ն. 4]:

Ամենակրտսեր որդին՝ Դևիդը, հասարակական գործիչ է, 10 երեխաներից բաղկացած բազմազավակ ընտանիքի հայր։ Սուրճի տունկեր Տանզանիայում[229][230]։

Մրցանակներ և նվաճումներ խմբագրել

 
Ջեքի Ռոբինսոնի ռոտոնդի հուշարձանը «Սիթի Ֆիլդի» ներսում»

1947 թվականի հասարակական հարցման տվյալներով՝ Ռոբինսոնը երկրորդ տեղն Է զբաղեցրել Բինգ Կրոսբիից հետո ԱՄՆ-ի ամենահանրաճանաչ քաղաքացիների ցուցակում[231] 1999 թվականին Ռոբինսոնն ընդգրկվել է 20-րդ դարի 100 ամենաազդեցիկ մարդկանց ցուցակում՝ «Time» ամսագրի վարկածով[232]։ 1999 թվականին «Sporting News» ամսագիրը նրան 44-րդ տեղն Է զբաղեցրել 100 լավագույն բեյսբոլիստների ցուցակում[233] Եվ երկրորդ բազայի խաղացողների շրջանում ամենամեծ թվով ձայներ հավաքած նա ընդգրկվեց բեյսբոլի գլխավոր լիգայի հարյուրամյակի խորհրդանշական թիմում[234]:Բեյսբոլի գրող և լրագրող Բիլ Ջեյմսը իր "The New Bill James Historical Baseball Abstract" գրքում Ռոբինսոնին դրեց 32-րդ տեղը բոլոր ժամանակների լավագույն բեյսբոլիստների ցանկում ' Հաշվի առնելով նրա լավ արդյունքները, ինչպես նաև այն, որ իր ողջ բեյսբոլի կարիերայի ընթացքում նա միշտ եղել է բարձր մակարդակի վրա[235]:1984 թվականին Ռոբինսոնի անունը ներառվել Է Կալիֆոռնիայի համալսարանի սպորտի փառքի սրահում[40], իսկ 2002 թվականին գիտնական Մոլեֆի Քետե Ասանտեն նրան ընդգրկել է 100 աֆրոամերիկացիների ցուցակում[236]։ Ռոբինսոնի պատվին ԱՄՆ փոստային ծառայությունը թողարկել է երեք տարբեր նամականիշ՝ բեյսբոլիստի պատկերով ՝ 1982, 1999 և 2000 թվականներին։ 20 ցենտանոց նամականիշը, որը թողարկվել է 1982 թվականի օգոստոսի 2-ին Ռոբինսոնի մահվան 10-րդ տարելիցից առաջ, դարձել է բեյսբոլիստի պատկերով ԱՄՆ-ի առաջին նամականիշը[237]։

 
Ջեքի Ռոբինսոնի Մարզադաշտ

Փասադենա քաղաքում՝ Բրուքսի շրջանում, գտնվում է բեյսբոլի հրապարակ և Ջեքի Ռոբինսոնի անվան մարզադաշտ[238]։ Փասադինի հանրային ծառայությունների բաժինը ղեկավարում է Ջեքի Ռոբինսոնի անվան կենտրոնը, որտեղ զբաղվում են դիաբետի ախտորոշմամբ վաղ փուլերում[239]։ 1997 թվականին Փասադինում Գրաֆիլդ ավենյուի վրա քաղաքային խորհրդի Շենքի մուտքի մոտ տեղադրվել է Ռալֆ Հելմիկի, Սթյու Շեքթերի և Ջոն Աութտերբրիջի աշխատանքների քանդակը՝ Ջեքի Ռոբինսոնի և նրա եղբայր Մեքի 9 ֆուտանոց կիսանդրիները ՝ 325 000 դոլար արժողությամբ[240][241]։

1987 թվականին ՄԼԲ-ի տարվա նորեկ մրցանակը երկու ազգային և ամերիկյան լիգաներում վերանվանվել է Ջեքի Ռոբինսոնի անվան մրցանակի՝ Նրա առաջին դափնեկրի պատվին[242][243]։ 1997 թվականի ապրիլի 15-ին Ռոբինսոնի համարն (№ 42) ամրագրվել է բեյսբոլի գլխավոր լիգայի բոլոր թիմերում (առաջին դեպքը ԱՄՆ չորս հիմնական մարզական լիգաների շարքում) և այժմ ոչ մի խաղացող չի կարող հանդես գալ այդ համարի ներքո։ Սակայն այն ժամանակ այդ համարի տակ հանդես եկած ֆուտբոլիստները կարող էին այն օգտագործել մինչև այլ ակումբ չհասնեն կամ կփոխեն համարը[244]։ Այդ պատճառով «Մես» - ի աուտֆիլդեր Բատչ Խասկին և «Ռեդ Սոքսի» առաջին բազայի խաղացող Մո Վոնը կարող էին հանդես գալ այդ համարի մարզաշապիկով, «Յանկիզ» - ի պիտչեր Մարիանո Ռիվերան դարձավ լիգայի վերջին ֆուտբոլիստը, որը հանդես էր գալիս 42 համարի մարզաշապիկով[245][246]։ Ամրացման արարողությունը տեղի է ունեցել «Շեյ-Սթեդիում» ստադիոնում Ռոբինսոնի ՝ լիգայում «Դոջերսի» կազմում նորամուտը նշելու 50-րդ տարեդարձի օրը։ Այդ ժամանակից ի վեր միայն Ուեյն Գրետցկիի 99 համարն է ամրագրվել NHL-ի բոլոր ակումբներում[247]։ Կոչ է արվել ամրագրել նաև թիվ 21 բոլոր թիմերում, որտեղ հանդես է եկել Ռոբերտո Կլեմենտեն, սակայն Ռոբինսոնների ընտանիքը դեմ է արտահայտվել դրան[248]։

Որպես բացառություն համարների ամրագրման քաղաքականության մեջ, 2007-ին բեյսբոլի գլխավոր լիգան սկսել է մեծարել Ռոբինսոնին ՝ թույլ տալով խաղացողներին կրել թիվ 42-ը ապրիլի 15-ին՝ Ջեքի Ռոբինսոնի օրը։ 2007-ին, Ռոբինսոնի 60-ամյակի օրը լիգայի դեբյուտը, ՄԼԲ-ն խնդրել է բոլոր խաղացողներին հագնել 42 համարի մարզաշապիկը։ Դա «Ռեդս»-ի աութֆիլդեր Քեն գրիֆի կրտսերի գաղափարն էր, որը Ռեյչել Ռոբինսոնին խնդրել էր թույլ տալ հագնել այդ համարի համազգեստը[249]։ Երբ Ռոբինսոնի կինը համաձայնել է, լիգայի հանձնակատար բադ Սելիգը ոչ միայն թույլ է տվել Գրիֆիին խաղալ այդ համարի տակ, այլև խնդրել է լիգայի բոլոր թիմերի խաղացողներին վարվել նաև[250]։ Արդյունքում 200-ից ավելի բեյսբոլիստներ կրել են 42 համարի մարզաշապիկը, Այդ թվում ՝ «Լոս Անջելես Դոջերս», «Նյու Յորք Մետս», «Հյուսթոն Աստրոս», «Ֆիլադելֆիա Ֆիլլիս», «Սենտ Լուիս Կարդինալս», «Միլուոկի Բրյուերս» և «Փիթսբուրգ Պայրեթս» թիմերի կազմում հանդես եկող բոլոր ֆուտբոլիստները[251]։ Մեծարումը շարունակվել է նաև 2008-ին, երբ ապրիլի 16-ին «Նյու Յորք Մետսի», «Սենտ Լուիս Կարդինալսի», «Վաշինգթոն Նեշիոնալսի» և «Տամպա Բեյ Ռեյթի» բոլոր խաղացողները կրել են Ռոբինսոնի համարը[252][253]։ 2008 թվականի հուլիսի 15-ին բեյսբոլի գլխավոր լիգան Ջեքի Ռոբինսոնի նոր հուշատախտակ է տեղադրել բեյսբոլի ազգային փառքի սրահում ՝ մեծարելով նրա ձեռքբերումները բեյսբոլի դաշտից դուրս[197]։ 2009 թվականի ապրիլի 15-ին Ռոբինսոնի համարն արդեն կրել են լիգայի բոլոր խաղացողները, մենեջերները, մարզիչներն ու մրցավարները[254]։

 
Շենքը, որտեղ նախատեսվում է բացել Ջեքի Ռոբինսոնի թանգարանը և ուսումնական կենտրոնը

2006 թվականի նոյեմբերին հայտնի դարձավ, որ «Սիթի-Ֆիլդ» նոր բեյսբոլի «Մետս» մարզադաշտի մուտքը կկատարվի հին «Դոջերս»«Էբեթս-Ֆիլդ» ստադիոնի մուտքի նմանությամբ և կկոչվի Ջեքի Ռոբինսոնի անվան Ռոտոնդա[255]։ Ռոտոնդան Ռոբինսոնին նվիրված էր «Սիթի-Ֆիլդ» մարզադաշտի բացման օրը ՝ 2009թ. ապրիլի 16-ին։ «ՄՏՍ»-ի սեփականատեր Ֆրեդ Վիլպենը խոստացել է, որ Citigroup և Ջեքի Ռոբինսոնի հիմնադրամի համատեղ ջանքերով "տեղերը" կկառուցեն Նիժնի Մանհեթենի Ջեքի Ռոբինսոնի անվան թանգարանը։ Թանգարանի հետ միասին կսահմանվի կրթաթոշակ, որով կպարգևատրվեն «այն երիտասարդները, ովքեր ապրում և մարմնավորում են Ջեքիի իդեալները»։ Թանգարանը նախատեսվում է բացել 2015 թվականին[256][257][258]։

2004 թվականին Aflac-ը սահմանել է տարվա խաղացողի պարգևը դպրոցականների շրջանում, որին անվանել են «Ջեքի Ռոբինսոնի պարգևը»[259]։

Իր գործունեության, Ռոբինսոնը նաև ստացել է ճանաչում դուրս բեյսբոլ։ 1956 թվականի դեկտեմբերին գունավոր բնակչության առաջընթացի աջակցման ազգային ասոցիացիան Ռոբինսոնին պարգևատրել է Սփրինգարնի մեդալով/ Սփրինգարնի մեդալով, որն ամեն տարի սևամորթ ամերիկացուն հանձնվում է որպես իր ժողովրդի առջև նրա վաստակի ճանաչում[203]։ 1984 թվականի մարտի 26-ին ԱՄՆ նախագահ Ռոնալդ Ռեյգանը Ռոբինսոնին հետմահու պարգևատրել էր Ազատության նախագահական մեդալով[260]։ 2003թ. հոկտեմբերի 29-ին Ռոբինսոնին պարգևատրեցին Կոնգրեսի ոսկե մեդալով[261]։ Մրցանակը ստացել է նրա կինը՝ 2005 թվականի մարտի 2-ին Կապիտոլիայում կայացած տոնական արարողության ժամանակ։ Ջեքի Ռոբինսոնը պատմության մեջ երկրորդ բեյսբոլիստն է դարձել Ռոբերտո Կլեմենտեից հետո, որը ստացել է այդ մրցանակը։ 2007 թվականի օգոստոսի 20-ին Կալիֆոռնիայի նահանգապետ Առնոլդ Շվարցենեգերը և նրա կինը ՝ Մարիա Շրայվերը, հայտարարեցին Ռոբինսոնին Կալիֆոռնիայի փառքի սրահում ընդգրկելու մասին[262]։

 
Ռեյչել Ռոբինսոնը (ձախից երրորդը) 2005 թվականի մարտի 2-ին ընդունում է Կոնգրեսի ոսկե մեդալը նախագահ Ջորջ Բուշի կողմից ։ Նկարում նաև Նենսի Փելոսին (ձախից) և Դենիս Հասթերթը (աջից)

Ռոբինսոնի պատվին բազմաթիվ շինություններ են անվանակոչվել։ Քալիֆորնիական "Բրյուինս" համալսարանի բեյսբոլի թիմը տնային հանդիպումներն անցկացնում է Ջեքի Ռոբինսոնի անվան մարզադաշտում[263], որի մոտ այժմ կանգնած է բեյսբոլիստ Ռիչարդ Էլիսի արձանը, որը տեղադրված է նրա եղբայր Մեքի ջանքերով, հաղորդել Է «Ինտերֆաքս»-ը[264]։ 2013 թվականի ապրիլի 14-ին մարզադաշտում բացվեց Ռոբինսոնի պատկերով Նոր որմնանկար։ Դեյթոն Բիչի (Ֆլորիդա նահանգ) մարզադաշտը, որտեղ «Դոջերսը» գարնանային մարզումներ էր անցկացնում, 1990 թվականին վերանվանվել է Ջեքի Ռոբինսոնի անվան բեյսբոլի մարզադաշտ, իսկ կառույցի առջև տեղադրված է Ռոբինսոնի արձանը՝ երկու երեխաների հետ[265][266]։ Փասադենայի քոլեջում մի քանի սպորտային կառույցներ անվանվել են Ջեքիի պատվին, այդ թվում ՝ «Ռոբինսոն Ֆիլդ»-ը՝ բազմաֆունկցիոնալ մարզադաշտ, որն անվանվել է նրա և նրա եղբոր՝ մեկի պատվին[267]։ Նյու Յորքի միջնակարգ դպրոցների համակարգը հայտնել Է Ջեքի Ռոբինսոնի անվան միջնակարգ դասերը[268], իսկ Լոս Անջելեսի Դարսիի անվան միջնակարգ դպրոցը իր ֆուտբոլային մարզադաշտը անվանեց իր պատվին[269]։ Չիկագոյի (Իլինոյսի նահանգ) և Լոնգ Բիչի (Կալիֆոռնիայի նահանգ) տարրական դպրոցներն անվանվել են Ջեքի Ռոբինսոնի պատվին։ В 1976 թվականին Բրուքլինում գտնվող նրա տունը ՝ Ջեքի Ռոբինսոնի տունը, ներառվել Է ԱՄՆ-ի ազգային պատմական հուշարձանների ցուցակում[270]։ Ռոբինսոնի պատվին նաև աստերոիդ է անվանակոչվել 4319 Jackierobinson[271]: 1997 թվականին ԱՄՆ-ի դրամահատարանը հուշադրամներ է թողարկել նրա պատվին ՝ արծաթե դոլար և հինգ դոլարանոց ոսկե մետաղադրամ[272]։ Նույն թվականին Նյու Յորքի իշխանությունները Ինտերբորո-պարկվեյն անվանափոխեցին նրա պատվին։

2011 թվականին Մոնրեալի 8232 Ավենյու հասցեում գտնվող նրա տան վրա, որտեղ բնակվում էր Ռոբինսոնը, երբ 1946 թվականին ելույթ էր ունենում "Մոնրեալ Ռոյալզ"-ում, տեղադրվել է հուշատախտակ ՝ ի պատիվ բեյսբոլի սեգրեգացիայի ավարտի[273]։ «Ես շատ լավ եմ հիշում Մոնրեալը և այս տունը և միշտ ջերմ զգացմունքներ եմ տածում այս հրաշալի քաղաքի հանդեպ։ Ես շատ ուրախ եմ, որ այս գեղեցիկ քաղաքի հետ կապված Ես շատ ուրախ եմ։ Նախքան Ջեկը և ես տեղափոխվեցի Մոնրեալ, մենք պարզապես գնաց միջոցով շատ կոպիտ վերաբերմունքի ռասայական կողմնակալ Հարավ ընթացքում գարնանային վերապատրաստման Ֆլորիդայում. Ի վերջո, Մոնրեալը կատարյալ վայր էր նրա համար իր կարիերան սկսելու համար։ Մեզ երբեք չեն սպառնացել այստեղ։ Մարդիկ այնքան բարեհամբույր էին և նայում էին Ջեքին և որպես խաղացող, և որպես մարդ»[274]։

Վիճակագրություն խմբագրել

Մրցաշրջան Թիմ Խ ԴԲ Ռ Հ 2Բ 3Բ ՀՌ RBI ԲԽ ՊԿ Ու ՍԱ ՀՄՏ ԲՁՑ ՀՈՒՑ ԲՔ ԶՀ ԶՖ ԿՈՒ ԳԽ ԴՓ Ս
1945 Կանզաս Սիթի 47 163 36 63 14 4 5 23 13 .387
1946 Մոնրեալ 124 444 113 155 25 8 3 66 40 92 27 .349 10
1947 Բրուքլին 151 590 125 175 31 5 12 48 29 0 74 36 .297 .383 .427 252 28 9 5 16
1948 Բրուքլին 147 574 108 170 38 8 12 85 22 0 57 37 .296 .367 .453 260 8 7 7 15
1949 Բրուքլին 156 593 122 203 38 12 16 124 37 0 86 27 .342 .432 .528 313 17 8 22 16
1950 Բրուքլին 144 518 99 170 39 4 14 81 12 0 80 24 .328 .423 .500 259 10 5 11 11
1951 Բրուքլին 153 548 106 185 33 7 19 88 25 8 79 27 .338 .429 .527 289 6 9 10 7
1952 Բրուքլին 149 510 104 157 17 3 19 75 24 7 106 40 .308 .440 .465 237 6 14 16 20
1953 Բրուքլին 136 484 109 159 34 7 12 95 17 4 74 30 .329 .425 .502 243 9 7 12 6
1954 Բրուքլին 124 386 62 120 22 4 15 59 7 3 63 20 .311 .413 .505 195 5 4* 7 13 7
1955 Բրուքլին 105 317 51 81 6 2 8 36 12 3 61 18 .256 .378 .363 115 6 3 5** 3 8 10
1956 Բրուքլին 117 357 61 98 15 2 10 43 12 5 60 32 .275 .382 .412 147 9 2 2 3 9 9
Ընդհանուր Բրուքլին 1382 4877 947 1518 273 54 137 734 197 30 740 291 .311 .409 .474 2310 104 9 7 72 113 107
Կարիերա 1553 5494 1096 1736 342 67 161 867 248 832 318 .316 117

աղբյուրներ[134][275][276]

(*) Ծանոթագրություն. 1940-1953 թվականներին ՄԼԲ-ում չի օգտագործվել զոհաբերական ֆլայ վիճակագրական ցուցանիշը։ Ռոբինսոնի բոլոր զոհաբերական ֆլայները մինչև 1954 թվականը գրանցվել են որպես զոհաբերական հիթ։

(**) Ծանոթագրություն. կանխամտածված ուոլք վիճակագրական ցուցանիշը (IBB) ներմուծվել է միայն 1955 թվականին[277][278]։ Ռոբինսոնի բոլոր կանխամտածված ուոլքները մինչև 1955 թվականը գրանցվել են որպես ուոլք։

Նշումներ խմբագրել

  1. ↑ Աղբյուրներում նշվում են ՈՒՔԼԱ-ից հեռանալու տարբեր պատճառներ։ Ընտանիքի հետ կապված աղբյուրները որպես ապատճառ ներկայացնում են ֆինանսական խնդիրները[14]։ Դրանից բացի, Ռոբինսոնը ինքը նշել է սևամորթի համար բարձրագույն կրթության արժանիքներից հիասթափվեու մասին[42]։ Այլ աղբյուրներ նշում են, որ Ռոբինսոնը հետաքրքրված չի եղել կրթությամբ[43][44]։
  2. ↑ Ռոբինսոնի կարիերայի տարբեր փուլերում նրա մասին մամուլի արձագանքները[117]
  3. ↑ Ռոբինսոնից բացի, 1949 թվականի բոլոր աստղերի խաղին մասնակցել են նաև Լարրի Դոբին, Ռոյ Կամպանելլան և Դոն Նյուքոմբը[139]։
  4. ↑ Գրքեր [226] և [227]։ Տես նաև[228]

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Encyclopædia Britannica
  2. ↑ 2,0 2,1 https://www.britannica.com/topic/Spingarn-Medal
  3. ↑ 3,0 3,1 MLB.com
  4. ↑ 4,0 4,1 Loewen, James W. Lies My Teacher Told Me: Everything Your American History Textbook Got Wrong. — New York: Simon & Schuster, 1995. — С. 163. — ISBN 1-56584-100-X
  5. ↑ Glasser, Ira Branch Rickey and Jackie Robinson: precursors of the civil rights movement(անգլ.) // World & I : journal. — 2003. — Т. 18. — № 3. — С. 257—273.
  6. ↑ 6,0 6,1 Hill, Justice B. (2008 թ․ ապրիլի 15). «One meeting, two men, a changed world». MLB.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ ապրիլի 15-ին. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
  7. ↑ «Jackie Robinson statistics and history». Baseball-Reference.com. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 4-ին.
  8. ↑ Nemec and Flatow, 2008, էջ 201
  9. ↑ Rampersad, 1997, էջ 15
  10. ↑ Bigelow, 1994, էջ 225
  11. ↑ Eig, 2007, էջ 7
  12. ↑ «White House dream team: Jackie Roosevelt Robinson». Whitehousekids.gov. 2002 թ․ հունվարի 20. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
  13. ↑ Rampersad, 1997, էջ 15-18
  14. ↑ 14,0 14,1 «Biography». Official Site of Jackie Robinson. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 15-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 9-ին.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Robinson, Jackie, 1972, էջ 9
  16. ↑ Eig, 2007, էջ 8
  17. ↑ 17,0 17,1 Rampersad, 1997, էջ 33-35
  18. ↑ Rampersad, 1997, էջ 36
  19. ↑ Eig, 2007, էջ 10
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 «Jackie Robinson biography». The Biography Channel. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 10-ին. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 Robinson, Rachel, 1996, էջ 20
  22. ↑ Rampersad, 1997, էջ 36-37
  23. ↑ 23,0 23,1 Rampersad, 1997, էջ 37
  24. ↑ Rampersad, 1997, էջ 39
  25. ↑ Rampersad, 1997, էջ 40-41
  26. ↑ Falkner, 1995, էջ 44
  27. ↑ Stone, Bob (1945 թ․ նոյեմբերի 23). «Sports: Jackie Robinson». Yank, the Army Weekly (PDF). Vol. 4, no. 23. {{cite news}}: |format= requires |url= (օգնություն)
  28. ↑ Rampersad, 1997, էջ 47
  29. ↑ Rampersad, 1997, էջ 54
  30. ↑ Rampersad, 1997, էջ 59-60
  31. ↑ 31,0 31,1 Linge, 2007, էջ 18
  32. ↑ Rampersad, 1997, էջ 50-51
  33. ↑ Falkner, 1995, էջ 51
  34. ↑ Eig, 2007, էջ 11
  35. ↑ 35,0 35,1 «Breaking the color line: 1940–1946». Baseball, the Color Line, and Jackie Robinson. Library of Congress. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
  36. ↑ Violett, B.J. (1997). «Teammates Recall Jackie Robinson's Legacy». UCLA Today. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 12-ին.
  37. ↑ «Kenny Washington». Encyclopædia Britannica. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 12-ին.
  38. ↑ Demas, Lane Beyond Jackie Robinson: racial integration in American college football and new directions in sport history(անգլ.) // History Compass : journal. — 2007. — Т. 5. — № 2. — С. 675—690. — doi:10.1111/j.1478-0542.2007.00412.x
  39. ↑ «Outdoor Track and Field: Division I Men's» (PDF). National Collegiate Athletic Association. էջ 8. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 10-ին.
  40. ↑ 40,0 40,1 «Jackie Robinson UCLA Biography». UCLA Athletics. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 13-ին.
  41. ↑ Robinson, Rachel, 1996, էջ 10-11
  42. ↑ Robinson, Jackie, 1972, էջ 11
  43. ↑ Eig, 2007, էջ 13
  44. ↑ Falkner, 1995, էջ 45
  45. ↑ 45,0 45,1 45,2 45,3 45,4 45,5 45,6 45,7 «Black History Biographies Jackie Robinson». Gale Cengage Learning. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  46. ↑ Linge, 2007, էջ xiii
  47. ↑ 47,0 47,1 Robinson, Jackie, 1972, էջ 12
  48. ↑ 48,0 48,1 Gill, Bob Jackie Robinson: Pro Football Prelude (und) // The Coffin Corner. — Professional Football Researchers Association, 1987. — Т. 9. — № 3. — С. 1—2. Архивировано из первоисточника 27 Նոյեմբերի 2010.
  49. ↑ MacGregor, Morris J. Chapter 2: World War II: The Army // Integration of the Armed Forces, 1940-65. — Washington, D.C.: G.P.O., 1981. — С. 94. — ISBN 1-153-75539-4
  50. ↑ 50,0 50,1 50,2 Robinson, Jackie, 1972, էջ 13
  51. ↑ Library of Congress: Truman K. Gibson Papers. — Library of Congress.
  52. ↑ Goldstein, Richard (2006 թ․ հունվարի 2). «Truman K. Gibson, who fought Army segregation, is dead at 93». New York Times. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  53. ↑ Editors of Time for Kids; with Patrick, Denise Lewis Jackie Robinson: Strong Inside and Out. — New York: HarperCollins, 2005. — С. 11. — ISBN 0-06-057601-4
  54. ↑ Rampersad, 1997, էջ 91
  55. ↑ 55,0 55,1 55,2 Enders, Eric (1997 թ․ ապրիլի 15). «Jackie Robinson, College Basketball Coach». Austin American-Statesman. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 8-ին.
  56. ↑ Vernon, John Jim Crow, meet Lieutenant Robinson (und) // Prologue Magazine. — National Archives and Records Administration (NARA), 2008. — Т. 40. — № 1.
  57. ↑ 57,0 57,1 57,2 57,3 Tygiel, Jules (August/September 1984). «The Court-Martial of Jackie Robinson». American Heritage. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ նոյեմբերի 19-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 25-ին.
  58. ↑ Linge, 2007, էջ 37
  59. ↑ Robinson, Jackie, 1972, էջ 18
  60. ↑ Robinson, Jackie, 1972, էջ 19
  61. ↑ Robinson, Jackie, 1972, էջ 20-21
  62. ↑ 62,0 62,1 62,2 Jackie Makes Good(անգլ.) // Time (magazine). — 1946. Архивировано из первоисточника 12 Մարտի 2010.
  63. ↑ «Настоящие Черные пантеры». ИноСМИ.Ru (ռուսերեն). 2018 թ․ ապրիլի 2. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 22-ին.
  64. ↑ 64,0 64,1 Featured Baseball Personalities – Jackie Robinson – Historic Baseball Resources. — Library of Congress.
  65. ↑ McElderry, Michael (2002). «Jackie Robinson A Register of His Papers in the Library of Congress». Library of Congress. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  66. ↑ Robinson, Jackie, 1972, էջ 23
  67. ↑ Rampersad, 1997, էջ 113
  68. ↑ Rampersad, 1997, էջ 114
  69. ↑ Eig, 2007, էջ 16
  70. ↑ Eig, 2007, էջ 17
  71. ↑ Robinson, Jackie, 1972, էջ 24
  72. ↑ Tygiel, 1983, էջ 63
  73. ↑ Bryant, 2002, էջ 30
  74. ↑ Lester, Larry; Sammy J. Miller Black Baseball in Kansas City. — Arcadia Publishing, 2000. — С. 55. — ISBN 978-0-7385-0842-9
  75. ↑ Lester, Larry Black Baseball's National Showcase: The East-West All-Star Game, 1933-1953. — University of Nebraska Press, 2002. — С. 457. — ISBN 978-0-8032-8000-7
  76. ↑ 76,0 76,1 Bryant, 2002, էջ 31
  77. ↑ Simon, 2002, էջ 46-47
  78. ↑ «The Boston Red Sox and Racism with New Owners, Team Confronts Legacy of Intolerance». National Public Radio. 2002. Արխիվացված է օրիգինալից 2002 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 10-ին. {{cite web}}: Invalid |url-status=404 (օգնություն)
  79. ↑ Povich, Shirley (1997 թ․ մարտի 28). «The Ball Stayed White, but the Game Did Not». The Washington Post. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 12-ին.
  80. ↑ 80,0 80,1 80,2 80,3 80,4 80,5 Schwartz, Larry (2007). «Jackie changed face of sports». ESPN. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
  81. ↑ Robinson, Jackie, 1972, էջ 33
  82. ↑ 82,0 82,1 Robinson, Jackie, 1972, էջ 34
  83. ↑ Rampersad, 1997, էջ 127
  84. ↑ Béisbol / Ilan Stavans. — Santa Barbara, CA: Greenwood, 2012. — С. 37. — (The Ilan Stavans Library of Latino Civilization). — ISBN 9780313375132
  85. ↑ 85,0 85,1 Moore, Joseph Thomas Pride and Prejudice: The Biography of Larry Doby. — New York, NY: Praeger Publishers, 1988. — С. 40. — ISBN 0275929841
  86. ↑ Rampersad, 1997, էջ 127-128
  87. ↑ Lamb, 2006, էջ 43
  88. ↑ Rampersad, 1997, էջ 129
  89. ↑ Pennington, Bill (2006 թ․ հուլիսի 27). «Breaking a barrier 60 years before Robinson». New York Times. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  90. ↑ Ribowsky, Mark Don't look back: Satchel Paige in the shadows of baseball. — Da Capo Press, 2000. — С. 313. — ISBN 978-0-306-80963-7
  91. ↑ 91,0 91,1 Paige, Satchel; David Lipman Maybe I'll pitch forever: a great baseball player tells the hilarious story behind the legend. — U of Nebraska Press, 1993. — С. xi, xii. — ISBN 978-0-8032-8732-7
  92. ↑ Tygiel, 2002, էջ 28
  93. ↑ Robinson, Jackie, 1972, էջ 38
  94. ↑ Linge, 2007, էջ 49
  95. ↑ Lamb, Chris (2013 թ․ ապրիլի 7). «Opinion: The redemption of Clay Hopper». Montreal Gazette. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 13-ին.
  96. ↑ Robinson, Jackie, 1972, էջ 41
  97. ↑ Lamb, 2006, էջ 93
  98. ↑ Robinson, Jackie, 1972, էջ 42-43
  99. ↑ Lamb, 2006, էջ 88
  100. ↑ «Royals' Game Off at Jacksonville». New York Times. 1946 թ․ մարտի 23. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.
  101. ↑ Lamb, 2006, էջ 135-136
  102. ↑ «Jackie Robinson Ballpark». BallparkDigest.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 21-ին.
  103. ↑ Lamb, 2006, էջ 140
  104. ↑ Lamb, 2006, էջ 104
  105. ↑ Robinson, Jackie, 1972, էջ 45
  106. ↑ Martin, Alfred M.; Martin, Alfred T. The Negro Leagues in New Jersey: A History. — Jefferson, NC: McFarland & Company, Inc., 2008. — С. 15. — ISBN 9780786439003
  107. ↑ Van Blair, Rick (1994) Dugout to Foxhole: Interviews with Baseball Players Whose Careers Were Affected by World War II. Jefferson, North Carolina: McFarland & Company, pages 180—191
  108. ↑ Tygiel, 1983, էջ 3, 7
  109. ↑ Simon, 2002, էջ 97
  110. ↑ «US to honor Robinson's Montreal home». FOXSports.com. Associated Press. 2011 թ․ փետրվարի 27. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 27-ին. «... the apartment the couple called home in the summer of 1946»
  111. ↑ Linge, 2007, էջ 54
  112. ↑ 112,0 112,1 Swaine, Rick. «SABR Biography of Jackie Robinson». Society for American Baseball Research. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 27-ին.
  113. ↑ Tygiel, 1983, էջ 163-164
  114. ↑ Rampersad, 1997, էջ 158-159
  115. ↑ 115,0 115,1 «Featured bio Jackie Robinson». Biography Channel. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունվարի 22-ին. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  116. ↑ McNeil, 2000, էջ 357
  117. ↑ www.umass.edu и подстраницы. Retrieved on July 8, 2009.
  118. ↑ «Jackie Robinson breaks major league color barrier». History Channel. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  119. ↑ Kirwin, 2005, էջ 199
  120. ↑ Eig, 2007, էջ 95
  121. ↑ Bryant, 2002, էջ 70
  122. ↑ 122,0 122,1 Wormser, Richard (2002). «Jackie Robinson integrates Baseball». Public Broadcasting Service. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
  123. ↑ Williams, 2005, էջ 9
  124. ↑ Burns, Ken (writer and director) (1994). Baseball, Part 6 (Television production). Public Broadcasting Service. Event occurs at minute 120.
  125. ↑ Burns, Ken (writer and director) (1994). Baseball, Part 6 (Television production). Public Broadcasting Service. Event occurs at minute 122.
  126. ↑ 126,0 126,1 Newman, Mark (2007 թ․ ապրիլի 13). «1947: A time for change». MLB.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
  127. ↑ Barra, Allen (2007 թ․ ապրիլի 24). «Debunkers Strike Out». The Village Voice. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
  128. ↑ Sandomir, Richard (2008 թ․ հունիսի 1). «From Clay to Bronze to the Hall». New York Times. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 12-ին.
  129. ↑ Mathews, Jack 'Greenberg' A Home Run (und) // New York Daily News. — 2000. Архивировано из первоисточника 6 Հուլիսի 2010.
  130. ↑ Amore, Dom (1997 թ․ ապրիլի 15). «Larry Doby Remembers Being Introduced To». Hartford Courant. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 15-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 30-ին.
  131. ↑ Eig, 2007, էջ 29
  132. ↑ «Rookies of the Year». MLB.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ նոյեմբերի 24-ին. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 15-ին.
  133. ↑ 133,0 133,1 133,2 McNeil, 2000, էջ 94
  134. ↑ 134,00 134,01 134,02 134,03 134,04 134,05 134,06 134,07 134,08 134,09 134,10 «Historical Player Stats». MLB.com. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
  135. ↑ 135,0 135,1 135,2 Lester, Larry (2007). «My Hero — Jackie Robinson». LarryLester42.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ նոյեմբերի 20-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.
  136. ↑ Lowenfish, Lee A Year of Disappointment, Odd Choices, and an Adieu to Leo // Branch Rickey: Baseball's Ferocious Gentleman. — Lincoln: University of Nebraska Press, 2007. — С. 461. — ISBN 0-8032-1103-1
  137. ↑ Linge, 2007, էջ 71-72
  138. ↑ Huhn, Rick Full circle // The Sizzler: George Sisler, Baseball's Forgotten Great. — Columbia: University of Missouri Press, 2004. — С. 260. — ISBN 0-8262-1555-6
  139. ↑ Johnson, Chuck (1999 թ․ հուլիսի 13). «An All-Star Game for all». USA Today. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 4-ին.
  140. ↑ America in the 20th Century: 1940-1949 / Paul Humphrey. — 2nd. — Tarrytown, NY: Marshall Cavendish, 2003. — Т. 5. — С. 709. — ISBN 978-0-7614-7369-5
  141. ↑ «Did You See Jackie Robinson Hit That Ball?». Library of Congress. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  142. ↑ Duberman, Martin The Right to Travel // Paul Robeson. — New York: Knopf, 1989. — С. 361—362. — ISBN 978-0-394-52780-2
  143. ↑ Santella, Andrew Jackie Robinson Breaks the Color Line. — Children's Press, 1996. — С. 17. — ISBN 0-516-06637-4
  144. ↑ «Jackie Robinson's Double Play». Life Magazine. 1950 թ․ մայիսի 8. էջ 129. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 24-ին.
  145. ↑ Bogle, Donald Black Odds and Ends // Toms, Coons, Mulattoes, Mammies & Bucks: An Interpretive History of Blacks in American Films. — 4th. — New York: Continuum, 2001. — С. 184—185. — ISBN 0-8264-1267-X
  146. ↑ Bogle, Donald Black Odds and Ends // Toms, Coons, Mulattoes, Mammies & Bucks: An Interpretive History of Blacks in American Films. — 4th. — New York: Continuum, 2001. — С. 184. — ISBN 0-8264-1267-X
  147. ↑ Stout, 2004, էջ 160
  148. ↑ Stout, 2004, էջ 162
  149. ↑ Long, 2007, էջ 7
  150. ↑ Robinson, Jackie Letter to Branch Rickey. — Library of Congress, 1950.
  151. ↑ «Robinson Linked to Montreal Job». Pittsburgh Press. 1951 թ․ մարտի 25. էջ 37.
  152. ↑ «Robinson Offered Managerial Berth». Reading Eagle. 1951 թ․ մարտի 25. էջ 27.
  153. ↑ Bitker, Steve The Original San Francisco Giants: The Giants of '58. — Sports Publishing LLC, 2001. — С. 196. — ISBN 978-1-58261-335-2
  154. ↑ 154,0 154,1 Bloom, Barry (2007 թ․ ապրիլի 13). «Robinson made impact on field, too». MLB.com. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
  155. ↑ 155,0 155,1 Tygiel, 2002, էջ 34
  156. ↑ «Jackie Robinson biography». A+E Television Networks. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունվարի 22-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 2-ին.
  157. ↑ «The Legacy of Race Through Time». New York Daily News. 1997 թ․ ապրիլի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ ապրիլի 8-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 28-ին.
  158. ↑ Falkner, 1995, էջ 213
  159. ↑ «Jackie Robinson and baseball highlights, 1860s–1960s». Library of Congress. 2002 թ․ սեպտեմբերի 26. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ օգոստոսի 10-ին. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  160. ↑ «Robinson as a Dodger: 1947–1956». Baseball, the Color Line, and Jackie Robinson. Library of Congress. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
  161. ↑ Erskine, Carl with Burton Rocks Wait Till Next Year // What I Learned from Jackie Robinson: A Teammate's Reflections On and Off the Field. — New York: McGraw-Hill Education, 2005. — С. 61—74. — ISBN 0-07-145085-8
  162. ↑ Eig, 2007, էջ 269
  163. ↑ Nemec and Flatow, 2008, էջ 198
  164. ↑ 164,0 164,1 Linge, 2007, էջ 114
  165. ↑ 165,0 165,1 Bloom, Barry (2007 թ․ հունիսի 4). «Jackie Robinson: Gone but not forgotten». MLB.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մարտի 2-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
  166. ↑ Kirsch, George B., Othello Harris, and Claire Elaine Nolte, eds. The Right to Travel // Encyclopedia of Ethnicity and Sports in the United States. — Westport, CT: Greenwood, 2000. — С. 12, 336. — ISBN 0-313-29911-0
  167. ↑ Klarman, Michael J. (2004 թ․ մայիսի 17). «Better Late Than Never». New York Times. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
  168. ↑ Robinson, Rachel; John Kerry (2005 թ․ մարտի 2). «A pioneer in civil rights». The Boston Globe. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
  169. ↑ Williams, Pat; Mike Sielski How to Be Like Jackie Robinson: Life Lessons from Baseball's Greatest Hero. — HCI, 2004. — С. 211—212. — ISBN 978-0-7573-0173-5
  170. ↑ 170,0 170,1 Kindred, Dave (1999 թ․ հուլիս). «The No. 1 Most Significant Development in the 20th Century». The Sporting News. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ օգոստոսի 21-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
  171. ↑ «The All-Century Team». MLB.com. 1999. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ դեկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
  172. ↑ Shiner, David Jackie Robinson and the Third Age of Modern Baseball // Jackie Robinson: Race, Sports, and the American Dream. — С. 151—152.
  173. ↑ Simon, Mark. «Remembering Jackie Robinson». ESPN. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
  174. ↑ Camps, Mark (1997 թ․ ապրիլի 7). «By The Numbers -- Robinson Was All-Around Player». San Francisco Chronicle. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 12-ին.
  175. ↑ Williams, 2005, էջ 197
  176. ↑ Falkner, 1995, էջ 171
  177. ↑ 177,0 177,1 James, Bill; Mary A. Wirth Bill James Historical Baseball Abstract. — New York: Random House, 1988. — С. 502—503. — ISBN 0-394-75805-6
  178. ↑ Singer, Tom. «The pioneer». MLB.com. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 12-ին.
  179. ↑ «1950 Standard Fielding». Baseball-Reference.com. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 12-ին.
  180. ↑ «1951 Standard Fielding». Baseball-Reference.com. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 12-ին.
  181. ↑ Mallett, Ashley; Ian Chappell Heroes have heroes too // Chappelli Speaks Out. — Crow's Nest, New South Wales: Allen & Unwin, 2007. — С. 235. — ISBN 1-74175-036-9, quoting Kahn, Roger The Lion at Dusk // The Boys of Summer. — 1st Perennial Classics. — New York: Perennial, 2000. — С. 393. — ISBN 0-06-095634-8
  182. ↑ «The Jackie Robinson Story: Overview». MSN.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 6-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 24-ին.
  183. ↑ «Homerun for Love, A (1978) - Overview». TCM.com. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 24-ին.
  184. ↑ «Jackie Is 'the First' Again». Sports Illustrated. 1981 թ․ նոյեմբերի 30. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 24-ին.
  185. ↑ Rich, Frank (1981 թ․ նոյեմբերի 18). «STAGE: 'First,' Baseball Musical». New York Times. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 24-ին.
  186. ↑ Smith, Sid (1993 թ․ ապրիլի 11). «Jackie Robinson and the Great American Pastime». Chicago Tribune. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 24-ին.
  187. ↑ Creamer, Robert W. «The Court Martial of Jackie Robinson: Overview». MSN.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 12-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 24-ին.
  188. ↑ «The Court Martial of Jackie Robinson (1990) - Overview». New York Times. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 24-ին.
  189. ↑ «Soul of the Game: Overview». MSN.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 24-ին.
  190. ↑ James, Caryn (1996 թ․ ապրիլի 20). «TELEVISION REVIEW: Across the Color Line With Satchel Paige». New York Times. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 24-ին.
  191. ↑ «Cold Case: Colors». TV.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 1-ին.
  192. ↑ «42: Overview». MSN.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 6-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 24-ին.
  193. ↑ Gregory, Sean (February 21, 2013). «Going Places With Chadwick Boseman». Time.
  194. ↑ Witherspoon, Chris (2011 թ․ դեկտեմբերի 12). «Can Chadwick Boseman Hit A Home Run As Jackie Robinson?». The Grio. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 5-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 18-ին.
  195. ↑ «Jackie Robinson Career Chronology». BaseballLibrary.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 8-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 4-ին.
  196. ↑ Rampersad, 1997, էջ 319-320
  197. ↑ 197,0 197,1 «Robinson honored with new Hall of Fame plaque». ESPN. 2008 թ․ հունիսի 25. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
  198. ↑ Smith, Curt The New Kids in Town (Cable's Rise, 1980–89) // Voices of Summer: Ranking Baseball's 101 All-Time Best Announcers. — New York: Carroll & Graf, 2005. — С. 316. — ISBN 0-7867-1446-8
  199. ↑ «A Roundup Of The Sports Information Of The Week». Sports Illustrated. 1966 թ․ մայիսի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 12-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 8-ին. «HIRED: JACKIE ROBINSON, 47, former Brooklyn Dodger baseball star, as general manager of the new Brooklyn Dodger professional football team of the Continental League.»
  200. ↑ «People». Sports Illustrated. 1966 թ․ մայիսի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 12-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 8-ին.
  201. ↑ Snyder, Brodie (1972 թ․ հունիսի 3). «Expos on English TV: The picture clears up». Montreal Gazette.
  202. ↑ «Dodgers Retired Numbers». MLB.com. 2008. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  203. ↑ 203,0 203,1 203,2 203,3 203,4 «Robinson's later career: 1957–1972». Baseball, the Color Line, and Jackie Robinson. Library of Congress. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
  204. ↑ Long, 2007, էջ 174
  205. ↑ Robinson, Rachel, 1996, էջ 190
  206. ↑ Falkner, 1995, էջ 340
  207. ↑ Robinson, Jackie, 1972, էջ 139
  208. ↑ Long, 2007, էջ 43
  209. ↑ Long, 2007, էջ 255-257
  210. ↑ Schmidt, Michael S.; Keh, Andrew (2010 թ․ օգոստոսի 11). «Baseball's Praised Diversity Is Stranded at First Base». New York Times. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 12-ին.
  211. ↑ Helyar, John (2007 թ․ ապրիլի 9). «Robinson would have mixed view of today's game». ESPN. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
  212. ↑ Stone, Larry (2005 թ․ օգոստոսի 28). «The Changing Face of Baseball: African-American Players on the Decline». Seattle Times. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
  213. ↑ «Less than 9 Percent of Players Black». ESPN.com. 2011 թ․ ապրիլի 21. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 21-ին.
  214. ↑ Lee, Cynthia (2009 թ․ մայիսի 5). «Rachel Robinson to receive UCLA's highest honor». UCLA Today. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 27-ին.
  215. ↑ Robinson, Rachel, 1996, էջ 192
  216. ↑ Robinson, Rachel, 1996, էջ 194
  217. ↑ Robinson, Rachel, 1996, էջ 200
  218. ↑ Robinson, Rachel, 1996, էջ 201
  219. ↑ 219,0 219,1 Anderson, Dave (1972 թ․ հոկտեմբերի 25). «Jackie Robinson, First Black in Major Leagues, Dies». New York Times. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  220. ↑ Robinson, Rachel, 1996, էջ 202
  221. ↑ Rampersad, 1997, էջ 438, 443
  222. ↑ Linge, 2007, էջ 149
  223. ↑ Copquin, Claudia Gryvatz; Kenneth T. Jackson The neighborhoods of Queens. — Yale University Press, 2007. — С. 76. — ISBN 978-0-300-11299-3
  224. ↑ «History». Jackie Robinson Foundation. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հոկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  225. ↑ «Baseball remembers Jackie Robinson». New York Times. 2008 թ․ ապրիլի 16. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  226. ↑ Robinson, Sharon, 2001
  227. ↑ Robinson, Sharon, 2004
  228. ↑ Henneman, Heidi. «Baseball legend's daughter pitches father's fundamental ideals to kids». BookPage.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մայիսի 9-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 27-ին.
  229. ↑ Lambert, Pam (2003 թ․ մայիսի 5). «Field of Dreams». People Magazine. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  230. ↑ Duke, Lynne (2005 թ․ հուլիսի 4). «Mr. Coffee: How a Baseball Scion Put Down Roots in Africa, and Grew a Very Rich Blend». Washington Post. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 16-ին.
  231. ↑ Gruber, Robert It Happened in Brooklyn: Reminiscences of a Fan // Jackie Robinson: Race, Sports, and the American Dream. — С. 47.
  232. ↑ «Time 100: Jackie Robinson». Time. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 26-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
  233. ↑ Baseball’s 100 Greatest Players (The Sporting News). Baseball Almanac. Retrieved 2010-09-23.
  234. ↑ «All-Century Team final voting». ESPN. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 5-ին.
  235. ↑ James, Bill The Players // The New Bill James Historical Baseball Abstract. — New York: Free Press, 2003. — С. 361. — ISBN 0-7432-2722-0
  236. ↑ Asante, Molefi Kete Jackie Robinson // 100 Greatest African Americans: A Biographical Encyclopedia. — Amherst, NY: Prometheus, 2002. — С. 264—267. — ISBN 1-57392-963-8
  237. ↑ «African-American Subjects on United States Postage Stamps» (PDF). United States Postal Service. 2011. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ դեկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 5-ին.
  238. ↑ «Arroyo Seco». PasadenaHeritage.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 27-ին. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
  239. ↑ «Jackie Robinson Center». City of Pasadena. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 6-ին.
  240. ↑ «Bronze Busts Unveiled in Tribute to Robinson Brothers». Los Angeles Times. 1997 թ․ նոյեմբերի 7. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 27-ին.
  241. ↑ Lehr, Dick (1997 թ․ մայիսի 20). «Jackie's still larger than life; Newton sculptor creates 9-foot tribute». Boston Globe.
  242. ↑ «Scorecard: 'Nicely Done'». Sports Illustrated. 1987 թ․ հուլիսի 27. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  243. ↑ Bloss, Bob Rookies of the Year. — Temple University Press, 2005. — С. 6—7. — ISBN 978-1-59213-164-8
  244. ↑ Smith, Claire (1997 թ․ ապրիլի 16). «A Grand Tribute to Robinson and His Moment». The New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ դեկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
  245. ↑ Bloom, Barry M. (2009 թ․ ապրիլի 13). «MLB ready to celebrate Jackie Robinson Day». MLB.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 16-ին. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  246. ↑ Rivera, Mariano (2013 թ․ մարտի 9). «The final '42': Rivera pays tribute to Jackie Robinson». USA Today. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 10-ին.
  247. ↑ League retires Gretzky's No. 99, USA Today, Associated Press, 2000 թ․ փետրվարի 6, Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 28-ին
  248. ↑ «Sharon Robinson: honor Clemente some other way». ESPN. Associated Press. 2006 թ․ հունվարի 24. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 17-ին. «The daughter of Jackie Robinson thinks Major League Baseball should not retire Roberto Clemente's No. 21, the New York Daily News reported Tuesday.»
  249. ↑ Stone, Larry (2009 թ․ ապրիլի 15). «Ken Griffey Jr. on Jackie Robinson and the decline of African-Americans in baseball». Seattle Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 27-ին.
  250. ↑ «Griffey, Jr., others to wear No. 42 as part of Jackie Robinson Day Tribute». MLB.com. 2007 թ․ ապրիլի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2007 թ․ ապրիլի 7-ին.
  251. ↑ Pennington, Bill (2007 թ․ ապրիլի 13). «A measure of respect for Jackie Robinson turns into a movement». New York Times. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  252. ↑ «Robinson's legacy celebrated at Shea». MLB.com. 2008 թ․ ապրիլի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մայիսի 21-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
  253. ↑ «Baseball remembers Jackie Robinson». International Herald Tribune. 2008 թ․ ապրիլի 16. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  254. ↑ «Jackie's impact will be felt today». MLB.com. 2009 թ․ ապրիլի 15. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 16-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 15-ին.
  255. ↑ «Jackie Robinson Rotunda dedicated at Citi Field». Associated Press. 2009 թ․ ապրիլի 16. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 27-ին.
  256. ↑ Colford, Paul D. (2006 թ․ նոյեմբերի 14). «Mets Honor Robinson At New Home». New York Daily News. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 19-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 9-ին.
  257. ↑ «Plans Unveiled for Robinson Museum». MLB.com. 2008 թ․ մարտի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 6-ին.
  258. ↑ Fordin, Spencer (2011 թ․ ապրիլի 13). «Museum in NY to tell Jackie's story». MLB.com. MLB Advanced Media, L.P. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ ապրիլի 15-ին. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 14-ին.
  259. ↑ «The 2010 Aflac National High School Player of The Year Nominees Announced». Satellite Television. 2010 թ․ օգոստոսի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 9-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 10-ին. «Named in honor of the late Hall of Famer and first man to break Major League Baseball's color barrier, the Jackie Robinson Award recognizes the nation's top high school player entering his senior year that demonstrates outstanding character, exhibits leadership and embodies the values of being a student athlete in both his schoolwork and community affairs.»
  260. ↑ «Announcement of the recipients of the Presidential Medal of Freedom». Ronald Reagan Presidential Library. 1984 թ․ փետրվարի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 4-ին. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  261. ↑ «Jackie Robinson receives Congressional Gold Medal». USA Today. 2005 թ․ մարտի 2. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  262. ↑ «Governor Arnold Schwarzenegger and First Lady Maria Shriver Announce the California Hall of Fame 2007 Inductees». PR Newswire. 2007 թ․ օգոստոսի 20. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 24-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 11-ին.
  263. ↑ «Steele Field at Jackie Robinson Stadium». UCLA Athletics. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 25-ին. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  264. ↑ «UCLA history project: Robinson statue». UCLA.edu. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 6-ին.
  265. ↑ «Jack Roosevelt "Jackie" Robinson - Daytona Beach, FL». waymarking.com. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 12-ին.
  266. ↑ «Jackie Robinson Ballpark». City of Daytona Beach. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 12-ին.
  267. ↑ «Robinson Stadium». www.pasadena.edu. Pasadena City College Foundation. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 20-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 17-ին.
  268. ↑ Anderson, Dave (1997 թ․ ապրիլի 1). «Robinson 'stood up for what he believed'». The New York Times. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
  269. ↑ Reinhold, Robert (1991 թ․ նոյեմբերի 3). «Fearing gang violence, school forfeits a game». The New York Times. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
  270. ↑ Lee, Jane (2007 թ․ հուլիսի 26). «Historic sports sites rarely take landmark status». USA Today. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
  271. ↑ «4319 Jackierobinson (1981 ER14)». Jet Propulsion Laboratory. 2009 թ․ մայիսի 11. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  272. ↑ «The Jackie Robinson Commemorative Coin Set». United States Mint. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մայիսի 28-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 2-ին.
  273. ↑ Banerjee, Sidhartha (2011 թ․ փետրվարի 28). «Jackie Robinson's old Montreal apartment to be commemorated by U.S. government». The Canadian Press. CTV. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  274. ↑ Phillips, Randy (2011 թ․ փետրվարի 28). «Baseball great's home away from hate». The Montreal Gazette. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 1-ին.
  275. ↑ «Jackie Robinson Biography». JRank.com. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 5-ին. (անգլ.)
  276. ↑ Gutman, 1999, էջ 146
  277. ↑ «Baseball-Reference.com: Intentional Walks». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 20-ին. (անգլ.)
  278. ↑ Spector, Jesse (2008 թ․ օգոստոսի 18). «Walk this way: Intentional pass with bags packed works». New York Daily News. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 14-ին. (անգլ.)

Գրականություն խմբագրել

  • Bigelow, Barbara Carlisle Contemporary Black Biography: Profiles from the International Black Community. — Gale Research, 1994. — ISBN 0-8103-8558-9
  • Bryant, Howard Shut Out: A Story of Race and Baseball in Boston. — Routledge, 2002. — ISBN 0-415-92779-X
  • Dorinson, Joseph and Warmund, Joram Jackie Robinson: Race, Sports, and the American Dream. — M.E. Sharpe, 1999. — ISBN 0-7656-0317-9
  • Eig, Jonathan Opening Day: The Story of Jackie Robinson's First Season. — Simon & Schuster, 2007. — ISBN 0-7432-9460-2
  • Falkner, David Great Time Coming: The Life of Jackie Robinson, from Baseball to Birmingham. — Simon & Schuster, 1995. — ISBN 0-671-79336-5
  • Gutman, Dan Jackie & Me: A Baseball Card Adventure. — Avon, 1999. — ISBN 0-380-80084-5
  • Kirwin, Bill Out of the Shadows: African American Baseball from the Cuban Giants to Jackie Robinson. — University of Nebraska Press, 2005. — ISBN 0-8032-7825-X
  • Lamb, Chris Blackout: The Untold Story of Jackie Robinson's First Spring Training. — University of Nebraska Press, 2006. — ISBN 0-8032-8047-5
  • Linge, Mary Kay Jackie Robinson: A Biography. — Greenwood Press, 2007. — ISBN 0-313-33828-0
  • Long, Michael G. First Class Citizenship: the Civil Rights Letters of Jackie Robinson. — Henry Holt, 2007. — ISBN 0-8050-8710-9
  • McNeil, William F. The Dodgers Encyclopedia. — Sports Publishing, 2000. — ISBN 1-58261-316-8
  • Nemec, David and Flatow, Scott Great Baseball Feats, Facts & Firsts. — Signet, 2008. — ISBN 0-451-22363-2
  • Rampersad, Arnold Jackie Robinson: A Biography. — Alfred A. Knopf, 1997. — ISBN 0-679-44495-5
  • Robinson, Jackie; as told to Duckett, Alfred I Never Had It Made. — HarperCollins, 1972. — ISBN 0-06-055597-1
  • Robinson, Rachel; with Daniels, Lee Jackie Robinson: An Intimate Portrait. — Harry N. Abrams, 1996. — ISBN 0-8109-3792-1
  • Robinson, Sharon Jackie's Nine: Jackie Robinson's Values to Live By. — Scholastic, 2001. — ISBN 0-439-23764-5
  • Robinson, Sharon Promises To Keep: How Jackie Robinson Changed America. — Scholastic, 2004. — ISBN 0-439-42592-1
  • Simon, Scott Jackie Robinson and the Integration of Baseball. — Wiley, 2002. — ISBN 0-471-26153-X
  • Stout, Glenn and Richard A. Johnson The Dodgers: 120 Years of Dodgers Baseball. — Houghton Mifflin Harcourt, 2004. — ISBN 978-0-618-21355-9
  • Tygiel, Jules Baseball's Great Experiment: Jackie Robinson and His Legacy. — Oxford University Press, 1983. — ISBN 0-19-503300-0
  • Tygiel, Jules Extra Bases: Reflections on Jackie Robinson, Race, and Baseball History. — University of Nebraska Press, 2002. — ISBN 978-0-8032-9447-9
  • Williams, Pat; with Sielski, Mike How to Be Like Jackie Robinson: Life Lessons from Baseball's Greatest Hero. — HCI, 2005. — ISBN 0-7573-0173-8

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջեքի Ռոբինսոն» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ջեքի_Ռոբինսոն&oldid=9793388» էջից