Պրոկլ
Պրոկլ Դիադոխոս (արաբ․՝ Պրոկղ,հին հունարեն՝ Πρόκλος ὁ Διάδοχος, լատին․՝ Proclus, ոչ վաղ քան փետրվարի 7, 412 և ոչ ուշ քան փետրվարի 8, 412, Կոստանդնուպոլիս, Բյուզանդական կայսրություն - ապրիլի 17, 485, Աթենք, Բյուզանդական կայսրություն[1]), հույն փիլիսոփա և մաթեմատիկոս, նեոպլատոնականաթյան ներկայացուցիչ, անտիկ փիլյան վերջին խոշոր դեմքը։
 հին հունարեն՝ Πρόκλος ὁ Διάδοχος | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | ոչ վաղ քան փետրվարի 7, 412 և ոչ ուշ քան փետրվարի 8, 412 Կոստանդնուպոլիս, Բյուզանդական կայսրություն |
| Մահացել է | ապրիլի 17, 485 (73 տարեկան) Աթենք, Բյուզանդական կայսրություն[1] |
| Բնակության վայր(եր) | Proclus's House? |
| Քաղաքացիություն | .png){kind=small} Բյուզանդական կայսրություն |
| Ուղղություն | Նեոպլատոնականություն |
| Մասնագիտություն | փիլիսոփա, մաթեմատիկոս, առասպելագիր և գրող |
| Գործունեության ոլորտ | փիլիսոփայություն և աստվածաբանություն |
| Պաշտոն(ներ) | Պլատոնական ակադեմիայի սկոլարխ |
| Տիրապետում է լեզուներին | միջին հունարեն և հին հունարեն[2] |
| Ազդվել է | Պլոտինոս, Արիստոտել, Պլատոն, Ploutarchos of Athens? և Syrianus? |
| Ուսուցիչ | Syrianus?, Olympiodorus the Elder?, Ploutarchos of Athens?, Asclepigenia? և Heron? |
| Աշակերտներ | Zenodotus?, Marinus of Neapolis?, Isidore of Alexandria?, Agapius? և Hegias? |
Ներշնչվել է
| |
 Proclus Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Աթենքում աշակերտել է Պլուտարքոսին, Սիրիանոսին, որի մահվանից հետո ստանձնել է Պլատոնյան Ակադեմիայի ղեկավարությունը։ Գրել է փիլիսոփա և մաթեմատիկոս աշխատություններ, որոնց մեծ մասը Պլատոնի, ինչպես նաև Արիստոտելի ու Եվկլիդեսի երկերի մեկնությունն է։
Պլատոնիկ փորձել է համակարգել նեոպլատոնականությունը, մասնավորապես, Պլոտինի ուսմունքը՝ կիրառելով տրիադային վերլուծության մեթոդը։ Մեծ է Պլատոնիկիի փիլիսոփա ժառանգության նշանակությունը տրամաբանության և դիալեկտիկական մտածողության պատմության համար։
Պլատոնի գլխավոր երկը՝ «Աստվածաբանության սկզբունքները» («Շաղկապք աստուածաբանականք»), վրացերենից հայերեն է թարգմանել Սիմեոն Պղնձահանեցին (1248 թվականին կցելով նաև «Օմելախոսի իմաստասիրի և հռետորի՝ աթենացւոց եպիսկոպոսի, Լուծմունք Պրոկղի Դիադոխոսի՝ պղատոնական իմաստասիրի» մեկնողական աշխատությունը։
Ենթադրվում է, որ Օմելախոսի անվան տակ թաքնված է վրաց փիլիսոփա Իոաննե Պետրիծին։ Պլիտոնին է վերագրվել նաև «Գիրք պատճառացը» (հայաստան հրատարակություն 1750), որը «Աստվածաբանության սկզբունքների» համառոտությունն է․ այն լատիներենից հայերեն է թարգմանել Ստեփանոս Լեհացին (1660)։
Պլատոնի երկի մեկնություններով հանդես են եկել Սիմեոն Ջուղայեցին (1651) և Սիմեոն Երեվանցին (1750)։ Ուշագրավ է, որ այդ երկը Փիլիպպոս քահանա Ազնավուրյանը հայերենից վերստին թարգմանել է վրացերեն (1757)։ «Աստվածաբանության սկզբունքների» հայերեն թարգմանության և մեկնությունների ձեռագրերը պահպանվում են Մեսրոպ Մաշտոցի անվան Մատենադարանում։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պրոկլ» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 9, էջ 440)։ 
|