Պուտինի անձի պաշտամունք

Պուտինի անձի պաշտամունք, արտահայտություն, որը կիրառվում է քաղաքականության մեջ և ԶԼՄ-ում՝ նկարագրելու Վլադիմիր Պուտինի քաղաքական և սոցիոլոգիական կերպարը՝ խորհրդային առաջնորդների[1][2][3][4], ինչպես նաև Բենիտո Մուսոլինիի, Մաո Ցզե Դունի անձի պաշտամունքի գաղափարի համանմանությամբ[5]։

Դիմանկարներ գրենական պիտույքների բաժնում
Պուտինը Ենիսեյ գետի մոտ (2007)

Կարծիքներ անձի պաշտամունքի գոյության մասին խմբագրել

Դեռևս 2001 թվականի՝ Պուտինի նախագահության սկսելուց ընդամենը մեկ տարի անց, նորությունների «Բի բի սի» գործակալությունը կարծիք է հայտնել Պուտինի անձի պաշտամունքի զարգացման սկիզբ առած միտումի մասին։ Գործակալությունների որպես փաստարկների ներկայացրել է «ТВ-6» ալիքի հեռուստահաղորդման կարճ նկարագրությունը, որում պատմվում էր Պուտինի դիմանկարների լայն ընտրության մասին, որոնք գտնվում էին Մոսկվայի մետրոյի «Մշակույթի այգի» կայարանի գետնանցումում, և այն մասին, որ այդպիսի դիմանկար ձեռք բերելը համարվում է «լավ ճաշակի» նշան։ Բացի այդ՝ «Բի բի սին» փոխադրել է «Ընդհանուր թերթի» վերլուծական նյութը, որում կարծիք է հայտնվում այն մասին, որ Պուտինի հանդեպ ջերմ զգացմունքերը կարող են պայմանավորված լինել ժողովրդի՝ սեփական արժանիքների պահպանման զգացմամբ[6]։ Այդ նույն թվականին իտալական «Corriere della Sera» թերթը անձի պաշտամունքի դրսևորմանը նվիրել է առանձին հրապարակում[7]։

Քաղաքագետ Ռիչարդ Սակվան՝ որպես քաղաքական գործչի անձի պաշտամունքի առանձին տարրերի դրսևորում մատնանշել է նախագահի աշխատակազմի բոլոր գերատեսչություններում և կառավարության շատ գրասենյակներում Պուտինի դիմանկարները կախելու տարածված ավանդույթը[8]. ։

Եվգենի Կիսելյովը կարծում է, որ Պուտինի անձի պաշտամունքը կարող է տեղի ունենալ հեռուստատեսային հզոր քարոզչության շնորհիվ.

  Պուտինը կառուցել է իր անձի հզոր պաշտամունքը՝ շնորհիվ պետական հեռուստատեսության, որը ցանկացած պայմաններում անվերջ ցույց է տալիս նրան բարենպաստ լույսի ներքո[9]։  

2007 թվականի հոկտեմբերին, ելույթ ունենալով տարածաշրջանային լրատվամիջոցների համար մամուլի ասուլիսում, Ռուսաստանում Պուտինի անձի պաշտամունքի մասին է արտահայտվել Բելառուսի նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոն։ «Միասնական Ռուսաստանի» վերջին համագումարի որոշ դրվագներ դիտելուց հետո Լուկաշենկոն, իր խոսքերով, անհանգստացել է, որ Ռուսաստանը կարող է սայթաքել խորհրդային ժամանակաշրջանների պես, «երբ բոլորը ցատկում և բղավում էին. «Փառք ԽՄԿԿ-ին»[10]։ Բրիտանական մամուլի 2011 թվականի նոյեմբեր ամսվա վերանայման ժամանակ BBC գործակալությունը զուգահեռներ է անցկացրել վարչապետի կառավարման ոճի և խորհրդային ռեժիմի միջև՝ տեղի ունեցողն անվանելով «նոր խորհրդային անձի պաշտամունք»[11]։ 2014 թվականի գերմանական «Die Welt» թերթում հրապարակված հոդվածում նշվում է, որ Պուտինի անձի պաշտամունքը սկսել է աճել Ուկրաինայի ճգնաժամի սկզբով և առաջին հերթին Ղրիմի բռնակցմամբ[12]։

Ֆրանսիական լրատվամիջոցներում տարածված է այն գաղափարը, որ ռուսական ԶԼՄ-ներն ուռճացնում են Պուտինի անձի պաշտամունքը[13]։ Նման պաշտամունքի առկայությունը ցույց է տալիս Գիդեոն Ռահմանը «Financial Times»-ում հրատարակված հոդվածում[14]։

Անձի պաշտամունքի թեման բազմիցս շոշափել են մի շարք քաղաքական գործիչներ[15][16], քաղաքագետներ և սոցիոլոգներ[17][18]։

Անձի պաշտամունքի դրսևորում զանգվածային արվեստում խմբագրել

2000-ական թվականների սկզբին «Поющие вместе» համույթը ձայնագրել է «Такого, как Путин» («Այնպես, ինչպես Պուտինը») ալբոմը[19], իսկ «Բելի Օրյոլ» խումբը ձայնագրել է «А в чистом поле» երգը, որում կան հետևյալ տողերը «А в чистом поле система „Град“! За нами Путин и Сталинград!» («Իսկ դատարկ դաշտում «ԲՄ-21 Գրադ» համակարգն է։ Մեզնից հետո Պուտինը և Ստալինգրադն են»։)[20]։ Caviar ոսկերչական ընկերությունը 2014 թվականից թողարկում է iPhone 6 ոսկե սմարթֆոններ, որոնց վրա Վլադիմիր Պուտինի դիմանկարն է[21]։ Ղրիմի Ռուսաստանի համայնքների կոնգրեսը դրամահավաք է հայտարարել Սիմֆերոպոլում Վլադիմիր Պուտինի հուշարձանի համար, որը առաջարկվել է բացել 2018 թվականի նախագահական ընտրություններին[22] (հուշարձանը չի տեղադրվել)։

Սոցիոլոգիական հարցումների տվյալներ խմբագրել

 
Լևադա կենտրոնի՝ Պուտինի անձի պաշտամունքի մասին 2006-2011 թվականներին անցկացրած սոցիոլոգիական հարցումների դինամիկան[23][24]

«Կա՞ արդյոք Պուտինի անձի պաշտամունք» թեմայով համառուսական սոցիոլոգիական հարցումներ իրականացվել են առնվազն 2004 թվականից[25]։ Ըստ Լևադա կենտրոնի 2006 թվականի մարտ ամսվա տվյալների՝ ռուսների 57%-ը չի տեսել Վլադիմիր Պուտինի անձի պաշտամունքի առկայությունը, մինչդեռ հարցվածների միայն 10%-ը միանշանակ նշել է անձի պաշտամունքի առկայությունը[26]։ 2011 թվականի հոկտեմբերին առաջին ցուցանիշը ընկել է մինչև 33%։ Միևնույն ժամանակ, նույն տարվա հոկտեմբերի դրությամբ՝ ռուսաստանցիների մասնաբաժինը, որոնք համամիտ են եղել Պուտինի անձի պաշտամունքի ներկայությանը, աճել է մինչև 25%։ Ռուսաստանցիների մասնաբաժինը, որոնք տեսել են անձի պաշտամունքի առաջացման նախադրյալները, 2006 թվականի մարտ ամսվա 21%-ից 2011 թվականի հոկտեմբերին հասել են 30%-ի[27]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. Sperling V. Putin's macho personality cult : [անգլ.] // Communist and Post-Communist Studies. — 2016. — Vol. 49, no. 1. — P. 13–23. — doi:10.1016/j.postcomstud.2015.12.001.
  2. Goscilo H. Putin as Celebrity and Cultural Icon. — Routledge, 2013. — P. 39. — 220 p. — ISBN 0415528518
  3. Sobanet A. Generation Stalin: French Writers, the Fatherland, and the Cult of Personality. — Indiana University Press. — 312 p. — ISBN 0253038243
  4. Lu X., Soboleva E. Personality cults in modern politics: cases from Russia and China : [անգլ.] / Risch K. // Freie Universität Berlin, Center for Global Politics. — 2014. — ISSN 1869-9243.
  5. Cassiday J. A., Johnson E. D. Putin, Putiniana and the question of a post-Soviet cult of personality : [անգլ.] // The Slavonic and East European Review[en]. — 2010. — Vol. 88, № 4. — P. 681–707.
  6. «Private enterprise meets personality cult» (անգլերեն). BBCNews. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
  7. «Corriere Della Sera анализирует культ личности президента Путина». NEWSru.com. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  8. Ричард Саква (пер. В. Львов) Путин: выбор России. — Москва: Олма-пресс, 2005. — С. 141. — 480 с. — ISBN 5224053870
  9. «Новости Украины NEWSru.ua :: The Moscow Times. Евгений Киселёв: Путинское десятилетие: поводов для празднований немного». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 7-ին. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 31-ին.
  10. «Лукашенко обнаружил в России культ личности Путина». Lenta.ru. 2007 թ․ հոկտեմբերի 12. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 13-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  11. «Пресса Британии: неосоветский культ личности Путина». BBC. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 19-ին.
  12. Культ личности Путина обрёл причудливые формы, заметила инопресса «Newsru.com», 08.10.2014
  13. «Возвращение империи: Французские СМИ о России после пятидневной войны». ИноСМИ.ру. 2008 թ․ դեկտեմբերի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 13-ին.
  14. «FT.com / UK — Vladimir Putin's Singular Grasp Of Diplomacy». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 27-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 6-ին.
  15. «Доживет ли «Единая Россия» до XX съезда?». Коммерсантъ-Власть. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  16. «Пожизненный срок для президента». Эхо Москвы. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 28-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 7-ին.
  17. «Культ личности Путина не пойдет во благо «ЕР»». ИА «Новый регион». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 27-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 7-ին.
  18. «"Левада-центр" зафиксировал признаки морального износа личности Путина». ПОЛИТ.РУ. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 28-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 7-ին.
  19. Борис Галкин. «Флаг в руки. Как продают «Россию»». // Профиль. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 28-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 7-ին.
  20. «Есть ли в России культ Путина?». //BBC. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 28-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 7-ին.
  21. «Новый золотой iPhone 6 с портретом Президента Путина». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  22. «Конгресс русских общин Крыма» хочет возвести памятник капитану за штурвалом Путину до президентских выборов 2018 года
  23. «Как Вы считаете, существует ли в России культ личности В. Путина? | Левада-Центр». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 18-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 17-ին.
  24. «О демократии в России и культе личности В.Путина | Левада-Центр». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 18-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 17-ին.
  25. «Россияне еще не готовы создать культ личности Путина» (ռուսերեն). Lenta.ru. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 19-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  26. «Культ личности Владимира Путина?». Левада-Центр. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
  27. «Четверть россиян заметила культ личности Путина». Lenta.ru. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)

Գրականություն խմբագրել

Արտաքին հղումներ խմբագրել