Պարսկաստան (կտավ)
«Պարսկաստան», հայ մեծ նկարիչ Մարտիրոս Սարյանի 1913 թվականին ստեղծած կտավը, որը գտնվում է Սարյանի տուն-թանգարանում[1][2]։
 | |
|---|---|
| տեսակ | գեղանկար |
| նկարիչ | Մարտիրոս Սարյան |
| տարի | 1913 |
| բարձրություն | 140 սանտիմետր |
| լայնություն | 185 սանտիմետր |
| նյութ | կտավ և տեմպերա |
| գտնվում է | Մարտիրոս Սարյանի տուն-թանգարան |
| հավաքածու | Մարտիրոս Սարյանի տուն-թանգարան |
| սեփականատեր | Մարտիրոս Սարյանի տուն-թանգարան |
պատկերված են
| |
| կայք | |
Ծանոթագրություններ | |
Նկարագրություն խմբագրել
1913 թվականին Պարսկաստան կատարած այցից հետո Սարյանը գրել է.
|
Թեհրանում ես չտեսա այն բազմազան ամբոխը, ինչը կար Կոստանդնուպոլսում և Կահիրեում։ Թե՛ կանայք, թե՛ տղամարդիկ սև հագուստներ էին կրում։ Կարծես ողջ քաղաքը սգի մեջ լիներ։ Չէի կարողանում բացատրել պարսիկների այդ սերը սև գույնի նկատմամբ։ Գույներն ասես դիտմամբ վռնդված էին փողոցներից։ Զարմանալի և անհավատալի էր։ Իսկ նրանց մանրանկարներն այնքան գունագեղ էին…[3]: | 
|
Ի տարբերություն կոստանդնուպոլսյան և եգիպտական շրջանի ստեղծագործությունների՝ Սարյանի պարսկական շրջանի գործերն աչքի չեն ընկնում վառ գույներով։ Սարյանը նկատում է, որ Պարսկաստանի քաղաքների ամենահետաքրքիր վայրը խայտաբղետ և մարդաշատ շուկան է, որտեղ կարելի էր տեսնել ծալապատիկ նստած նարգիլե ծխող և նարդի խաղացող պարսիկ վաճառականների։ Նկարիչը զարմանում էր նրանց դեմքերի անտարբերությունից։ Տղամարդկանց կողքին նստած կանանց դեմքերը սառած դիմակների էին նման։ Այս ամենը Սարյանը պատկերել է «Պարսկաստան» կտավում։ Հիմնվելով պարսկական մանրանկարչության ավանդույթների վրա՝ Սարյանը կտավը ստեղծել է ազատ գեղանկարչական մեկնաբանությամբ։
|
|
Չնայած Սարյանը պատկերում է արևելքը, բայց նա օրիենտալիստ չէ։ Նա արևելքը դիտում է որդիական զգացումով։ Այդ պատճառով նրա արվեստում չկա օրիենտալիստներին հատուկ ճանապարհորդի հետաքրքրասիրություն էկզոտիկ բացառիկությամբ կոլեկցիոների մոտեցում… |
|
Կտավի վերականգնում խմբագրել
«Պարսկաստան» կտավը դեռևս Սարյանի կենդանության օրոք վնասվել էր ջեռուցման խողովակի վթարից և նկարի զգալի մասը ջրից քայքայվել էր։ 2011 թվականին հայ-իտալական «Պիլոտային ծրագրի» շրջանակներում «Պարսկաստան» կտավը վերականգնվել է իտալացի նկարիչ Լուչիանա Բիլիոտիի կողմից[4]։
Տվյալներ խմբագրել
- «Պարսկաստան», 1913, կտավ, տեմպերա, 140 х 185 սմ։ Մարտիրոս Սարյանի տուն-թանգարան, Երևան
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «ՄԱՐՏԻՐՈՍ ՍԱՐՅԱՆԻ ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆ». www.sarian.am (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ մարտի 25-ին.
- ↑ Շահեն Խաչատրյան «Մարդը բնություն է, բնությունը` մարդ», «Հայաստան», 1970, Երևան։
- ↑ «Գրառումներ իմ կյանքից», 1985
- ↑ Սարյանի «Պարսկաստան» կտավի վերականգնումն ավարտված է