Վիքիպեդիա

Պարիս Հերունի

հայազգի ականավոր ֆիզիկոս-ճարտարագետ
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Պարիս (այլ կիրառումներ)

Պարիս Միսակի Հերունի (դեկտեմբերի 17, 1933(1933-12-17), Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - դեկտեմբերի 5, 2008(2008-12-05)[2], Երևան, Հայաստան), հայազգի ֆիզիկոս-ճարտարագետ, ռադիոտեխնիկական համակարգերի, ռադիոֆիզիկայի, ռադիոտեխնիկայի, ռադիոչափումների, ռադիոաստղագիտության և ռադիոհոլոգրաֆիայի ոլորտներում։

Պարիս Միսակի Հերունի
Ակադեմիկոս Պարիս Հերունի
Ծնվել էդեկտեմբերի 17, 1933(1933-12-17)
Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն Հայկական ԽՍՀ, Երևան
Մահացել էդեկտեմբերի 5, 2008(2008-12-05) (տարիքը 74)[1]
Հայաստան Հայաստան, Երևան
Բնակության վայր(եր)Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն Հայկական ԽՍՀ,
Հայաստան Հայաստան, Երևան
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ և  Հայաստան
ԱզգությունՀայ
Մասնագիտությունռադիոֆիզիկական չափումներ
ռադիոաստղագիտություն
հայագիտություն
Գործունեության ոլորտՌադիոաստղագիտություն
Ալմա մատերՄոսկվայի էներգետիկայի ինստիտուտ,
Ռուսաստան Ռուսաստան
Գիտական աստիճանտեխնիկական գիտությունների դոկտոր
Պարգևներ
Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան «Աշխատանքի վետերան» մեդալ
ԽՍՀՄ պետական մրցանակ և ԺՏՆՑ ոսկե մեդալ
Աշխատությունները Վիքիդարանում
 Paris Herouni Վիքիպահեստում

Ավարտել է Մոսկվայի էներգետիկայի ինստիտուտը (1957 թ․), տեխնիկական գիտությունների թեկնածու (1965 թ․), դոցենտ (1968 թ․), տեխնիկական գիտությունների դոկտոր (1972 թ․), պրոֆեսոր (1983 թ․), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (1996 թ․, թղթակից անդամ՝ 1982 թ․)։ Եղել է աշխարհի մի շարք ակադեմիաների և միջազգային ընկերությունների անդամ, ծավալել ընդարձակ գիտակազմակերպչական գործունեություն։

1971 թվականին հիմնել և մինչ ի մահ ղեկավարել է Հայաստանի Ռադիոֆիզիկական չափումների գիտահետազոտական ինստիտուտը։

Կենսագրություն խմբագրել

Պարիս Հերունին ծնվել է Երևանում մանկավարժների ընտանիքում։ Հայրը՝ Միսակ Մաթևոսի Հերունի, ծնվել է 1906 թվականին Կիլիկիայի Հաճըն քաղաքում (այժմ՝ Թուրքիայում), մահացել է Երևանում 1986 թվականին։ Մայրը՝ Սեդա Նիկողոսի Հերունի (օրիորդ Ազատյան), ծնվել է 1908 թվականին Իգդիր քաղաքում (այժմ՝ Թուրքիայում), մահացել է Երևանում 1982 թվականին։

Պարիս Հերունին ամուսնացած էր, ուներ երկու որդի և մեկ դուստր։ Նրա գիտական, կազմակերպչական, հասարակական գործունեության ժամանակագրությունը և որոշ կենսագրական տվյալները հայերենով, ռուսերենով և անգլերենով բերված են նրա հեղինակած «Հայերը և հնագույն Հայաստանը» գրքի[3] 291-314 էջերում։

Կրթություն և աշխատանքային գործունեություն խմբագրել

Պարիս Հերունին ավարտել է Երևանի Վ. Չկալովի անվան թիվ 30 միջնակարգ դպրոցը։ 1951 թվականին ընդունվել է Մոսկվայի Էներգետիկայի ինստիտուտի Ռադիոտեխնիկական ֆակուլտետը՝ ուսանելով 6 տարի։ 1957 թվականին, ուսումն ավարտելուց հետո վերադարձել է Հայաստան և որպես ռադիոճարտարագետ աշխատանքի անցել Բյուրականի աստղադիտարանում։

Պարիս Հերունին ունի շուրջ 353 հրապարակված գիտական աշխատություններ, այդ թվում՝ 248 տպագիր, 4 մենագրություն և 25 արտոնագիր[3]։ [փա՞ստ]։

Նա բազմիցս ելույթ է ունեցել նաև թերթերում և ամսագրերում, ռադիոյով և հեռուստատեսությամբ, պրոպագանդելով գիտական նորությունները։ Նրա մասին եղել են շատ այլ հրապարակումներ ԽՍՀՄ-ի, Ռուսաստանի, Հայաստանի, ԱՄՆ-ի, Ֆրանսիայի, Իտալիայի և այլ երկրների զանգվածային լրատվամիջոցներով։

Ուսումնասիրություններ է կատարել նաև հնագիտական աստղագիտության ոլորտում։ Նա երկրագնդի տարբեր կետերում գտնվող 4 աստղադիտակների միջոցով հետազոտել է Զորաց քարերը (Սյունիքի մարզում) և եզրահանգել, որ այն ավելի քան 7․500 տարվա պատմություն ունեցող աստղադիտարան է[3]։

Գիտակազմակերպչական գործունեություն խմբագրել

Պարիս Հերունին հիմնել է՝

  • 1958 թ․ Ռադիոֆիզիկական ԱԿԲ Բյուրականի աստրոֆիզիկական աստղադիտարանում։
  • 1960 թ․ Հայաստանի ԳԱ Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ինստիտուտը Աշտարակում։
  • 1968 թ․ ՖՏՌՉՀԳՀԻ (Մոսկվա) Ռադիոֆիզիկակակն չափումների հայկական բաժանմունքը Երևանում։
  • 1971 թ․ Ռադիոֆիզիկական չափումների համամիութենական գիտահետազոտական ինստիտուտը Երևանում, որը 2000 թ․-ից կոչվում է Ռադիոֆիզիկայի ԳՀԻ (ՌԳՀԻ)։
  • 1972 թ․ ՌԳՀԻ-ի Ալիք գործարանը Երևանում։
  • 1975 թ․ ՌՉՀԳՀԻ-ին կից Անտենաների պետական էտալոնային կենտրոն։ Այժմ ՌԳՀԻ-ի Արագածի գիտական կենտրոն։
  • 1978-1990 թթ․ Պարբերական (3 տարին մեկ) Անտենային չափումներ ԽՍՀՄ համամիութենական գիտական կոնֆերանսներ։
  • 1979 թ․ Գիտությունների թեկնածուի և դոկտորի գիտական աստիճաններ շնորհող մասնագիտացված խորհուրդ ՌԳՀԻ-ում, Երևան։
  • 1983 թ․ Ասպիրանտուրա ՌԳՀԻ-ում, Երևան։
  • 1983 թ․ ՌԳՀԻ Անտենային համակարգեր բազային ամբիոնը Երևանի պոլիտեխնիկական համալսարանում։

Գիտահասարակական գործունեություն խմբագրել

Ծավալել է ընդարձակ գիտահասարակական գործունեություն, եղել է․

  • 1965 թ․-ից Ռուսաստանի Գիտությունների ակադեմիայի Ռադիոաստղագիտության պրոբլեմների Գիտական խորհրդի անդամ,
    • 1997 թ.-ից այդ Խորհրդի բյուրոյի անդամ, Մոսկվա
  • 1965-1992 թթ․ ԽՍՀՄ Գիտությունների ակադեմիայի և Միջգերատեսչական կոորդինացիոն մի շարք Գիտական խորհուրդների անդամ (Հոլոգրաֆիայի, Անտենաների, Չափագիտության և այլ հարցերով), Մոսկվա
  • 1979 թ․-ից Գիտությունների թեկնածուի և գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճաններ շնորհող ՌԳՀԻ-ի Մասնագիտացված խորհրդի նախագահ, Երևան
  • 1980 թ․-ից «Չափիչ տեխնիկա» (ռուս.՝ Измерительная техника) գիտական ամսագրի խմբագրական կոլեգիայի անդամ, Մոսկվա
  • 1985-1992 թթ․ Հայաստանի ԳԱԱ Ռադիոէլեկտրոնիկայի խորհրդի նախագահ, Երևան
  • 1985 թ․-ից Ռուսաստանի Աստղագիտական միության անդամ, Մոսկվա
  • 1990-1996 թթ․ Միջազգային Գիտական Ռադիո Միության (LJRSI, Մեծ Բրիտանիա) անդամ, երկու ժամկետով՝
  • 1998 թ․-ից Էլեկտրատեխնիկայի և Էլեկտրոնիկայի Ինժեներների Միջազգային Ինստիտուտի (IEЕЕ) անդամ, ԱՄՆ
  • 2000 թ․-ից ԱՄՆ People-to-people Ambassador խմբի անդամ, կազմված աշխարհի 30 խոշորագույն գիտնականներից, որի Պատվավոր նախագահն է ԱՄՆ Նախագահը
  • 2001 թ․-ից Вестник МАНЭБ գիտատեխնիկական ամսագրի խմբագրական կոլեգիայի անդամ, Սանկտ Պետերբուրգ
  • 2002 թ․-ից Հայկական բանակ ամսագրի Գիտական Խորհրդի անդամ, Երևան

Գիտամանկավարժական գործունեություն խմբագրել

Գիտական աստիճաններ և կոչումներ խմբագրել

Պատվավոր կոչումներ խմբագրել

Պարգևներ խմբագրել

Գիտական մեծ ավանդի համար Պարիս Հերունին պարգևատրվել է Աշխատանքային կարմիր դրոշի (1983 թ․), Աշխատանքի վետերանի և Սանկտ Պետերբուրգի Գիտնականի աստղի (2003 թ․) շքանշաններով, Ֆրանսիայի Արտաքին գործերի նախարարության բրոնզե, Ռուսաստանի Գիտությունների Ակադեմիայի Լոմոնոսովի անվան ոսկե, Նորին Սուրբ Օծություն Տ.Տ. Վազգեն Ա-ի արծաթե (1984 թ․), ՀՀ ԳԱԱ ոսկե, ՀՀ Կրթության և գիտության նախարարության ոսկե, ՀՀ Պետական Ճարտարագիտական համալսարանի ոսկե և Հայաստանի Արհմիությունների Կոնֆեդերացիայի ոսկե (2003 թ․) մեդալներով, գիտության ոլորտում Հայաստանի (1985 թ․) և ԽՍՀՄ (1986 թ․) պետական մրցանակներով[4]։

Հիմնական ուղևորությունները արտասահման խմբագրել

  • 1958 թ․ Չինաստան, Արևի խավարման դիտումներ՝ 50 սմ ալիքային տիրույթում։
  • 1961 թ․ ԱՄՆ, նոր տեսակի Մեծ Երկհայելային Անտենաների տեսության մասին՝ Միջազգային Աստղագիտական Միության Գլխավոր Ասամբլեայում (Կալիֆորնիայի համալսարան, Բերկլի)։
  • 1962 թ․ Մեծ Բրիտանիա, հրավիրվել է 3 ամսով Ջոդրել Բենկ (Մանչեստերի համալսարան) և Կավենդիշի լաբորատորիա (Քեմբրիջի համալսարան) համատեղ դիտումների և նոր տեսակի Մեծ Անտենայի մասին զեկուցումների համար։
  • 1989 թ․ Մեծ Բրիտանիա, զեկուցում ՌՕԴ-54/2,6-ի մասին Միջազգային Գիտական Ռադիոմիության (URSI) ICAP-89 Միջազգային կոնֆերանսում։
  • 1990 թ․ Չեխոսլովակիա, (Պրահա), պատվիրած զեկույցում՝ մոտ զոնայում անտենային չափումների մասին՝ Միջազգային Գիտական Ռադիո Միության (URSI) 23-րդ Գլխավոր Ասամբլեայում։

Մեծ Բրիտանիա, պատվերով զեկուցում մոտ զոնայի մասին Շեֆիլդի համալսարանում։

Լատվիա (Ռիգա), պատվերով զեկուցում ՌՕԴ-54/2,6-ի մասին URSI միջազգային կոնֆերանսում։

  • 1991 թ․ ԱՄՆ, պատվիրված զեկուցումներ՝ ՌՕԴ-54/2,6 և մոտ զոնայի մասին Մասսաչուսեթսի, Կոռնելի, Կալիֆորնիայի համալսարաններում և Նյու Մեքսիկո (VLA), Արեսիբո (Պուերտո Ռիկո) Ռադիոաստղադիտարաններում։
  • Մեծ Բրիտանիա, պատվերով զեկուցումներ ՌՕԴ-54/2,6-ի մասին Մանչեստրի, Վորվիկի, Քեմբրիջի, Յորքի, Շեֆիլդի համալսարաններում։
  • Նիդեռլանդներ, պատվերով զեկուցում Ռադիոհոլոգրաֆիայի և մոտ զոնայի մասին ESTEC-ում, ESA (Եվրոպական տիեզերական գործակալություն)
  • 1993 թ․ Ֆրանսիա (VIP), պատվերով զեկուցումներ ՌՕԴ-54/2,6-ի և մոտ զոնայի մասին՝ Փարիզում (Թոմսոնի կորպորացիա) և Մեդոնի ու Նանսիի աստղադիտարաններում։
  • 1994 թ․ Մեծ Բրիտանիա, պատվերով զեկուցումներ ԱՐԵՎ ծրագրի մասին Լոնդոնում և Քեմբրիջում։

Ռուսաստան, ԱՐԵՎ ծրագրի հարցերով՝ Սանկտ Պետերբուրգ, Նիժնի Նովգորոդ, Բոռ։

  • 1995 թ․ Մեծ Բրիտանիա, պատվերով զեկուցումներ ԱՐԵՎ-ի մոտ զոնայի մասին Լոնդոնում, Քեմբրիջում, Մանչեստերում, Մալվերնում, Սթոունհենջում։

Ռուսաստան, Մոսկվա, Սանկտ Պետերբուրգ

Ֆրանսիա, Փարիզ

  • 1997 թ․ Ռուսաստան, Մոսկվա, Սանկտ Պետերբուրգ և Վորոնեժ (պատվերով զեկուցում ցրող օբյեկտների դաշտի և ԱՐԵՎ-ի մասին՝ Միջազգային գիտական կոնֆերանսում։

Հունաստան, Աթենքի համալսարանի հետ գիտական համագործակցության մեկնարկ։

  • 1998 թ․ Ռուսաստան, Մոսկվա, պատվերով զեկուցում Անտենային Բնութագրերի Էտալոնների մասին ԱՊՀ երկրների գիտական կոնֆերանսում։

Տեսության ասպարեզում նա ստեղծել է խմբագրել

  • 1958-1964 թթ․ Անշարժ սֆերիկ գլխավոր հայելիով մեծ երկհայելանի անտենաների տեսությունը և հաշվարկի մեթոդները
  • 1963-1965 թթ․ Տարբեր կոնֆիգուրացիա ունեցող անցքերի (բացվածքների) վրա էլեկտրամագնիսական ալիքների դիֆրակցիայի տեսությունը և հավասարումները, ինչպես նաև գրգռված անցքերի դաշտից դեպի հեռավոր զոնայի դաշտ անցման մեթոդները։
  • 1964-1968 թթ․ Ռադիոհոլոգրաֆիա; տարածության մեջ դաշտերի որոշման նոր մեթոդներ ճառագայթող և ցրող օբյեկների մոտիկ դաշտում (բացվածքի զոնայում) կոմպլեքս դաշտերի չափման եղանակով։
  • 1967-1970 թթ․ Անտենաների հեռավոր զոնայում բնութագրերի որոշման մեթոդները նրանց մոտիկ դաշտի չափման եղանակով։
  • 1963-1964 թթ․ Անտենայի եզրերում դաշտի դիֆրակցիայի տեսությունը, երբ լուսավորված է նրա բացվածքի մի մասը։
  • 1970-1975 թթ․ Անտենաների մետրոլոգիա (չափագիտություն); տեսությունը և անտենաների բնութագրերի էտալոնները։
  • 1970-1972 թթ․ Բազմաճառագայթային անտենաների վիճակագրական տեսությունը և նրանց բնութագրերի չափման մեթոդները։
  • 1980-1984 թթ․ Անտենաների բնութագրերի որոշման եղանակը (տեսություն և մեթոդներ) նրանց մոտիկ դաշտը սֆերիկ մակերեսի վրա չափման միջոցով։
  • 1991-1995 թթ․ Մեկ անշարժ սֆերիկ կոլիմատոր ունեցող նոր տեսակի Արեգակնային հզոր էլեկտրակայանի տեսությունը և հաշվարկների մեթոդները։

Էքսպերիմենտում նա ստեղծել է խմբագրել

  • 1959-1962 թթ․ Նախագծել, կառուցել, և օգտագործել է Երկհայելի Անտենան անշարժ սֆերիկ գլխավոր հայելով՝ 5մ․ տրամագծով, այն ժամանակ աշխարհում խոշորագույնը մմ կարճ ալիքների տիրույթում։
  • 1960-1988 թթ․ Նախագծել, կառուցել, և օգտագործել է աշխարհում առաջին Ռադիո-օպտիկական աստղադիտակը (ՌՕԴ-54/2,6)՝ "Հերունու հայելային ռադիոդիտակը" (պատենտի անվանումը), որի Մեծ Անտենայի (տրամագիծը 54 մ) բնութագրերը գերազանցում են աշխարհի բոլոր մեծ անտենաների բնութագրերը։
  • 1988-1992 թթ․ Ժխտում է (ՌՕԴ-54/2,6-ի սեփական աղմուկների բացառիկ ցածր մակարդակի շնորհիվ) այսպես կոչված "ռելիկտային ֆոնի" առկայությունը և Տիեզերքի ծագման "Մեծ Պայթյունի" կոսմոլոգիական տեսությունը։
  • 1985 թ․ Հայտնաբերել է հզոր ռադիոբռնկում Երկվորյակների Էտտա աստղի վրա, որը կարմիր հսկա է, որոնց վրա հզոր բռնկումները նախկինում հայտնի չէին։
  • 1985 թ․ Ստացել է (չափումների միջոցով) աշխարհում առաջին Ռադիոհոլոգրամման (0,5 մ անտենայի բացվածքում 8 մմ ալիքի վրա)։
  • 1968-1993 թթ․ Նախագծել և կառուցել է աշխարհում առաջինը՝ մի շարք բարձր էֆեկտիվ Ավտոմատիկ սարքավորման համալիրներ տարբեր տեսակի անտենային համակարգերի բնութագրերի չափման համար նրանց մոտիկ զոնայում, տարբեր ալիքների վրա։
  • 1971-1991 թթ․ Նախագծել և կառուցել է ԳԲՀ ու միկրոալիքների անտենաների բնութագրերի և փուլերի շեղման անկյան աշխարհում առաջին Ազգային Սկզբնային տասնմեկ էտալոնները։
  • 1976-1979 թթ․ Թռչող ապարատների վրա տեղադրված անտենաների բնութագրերի չափման համար (նրանց ռեալ թռիչքի պայմաններում) ստեղծել է սարքավորումների առաջին համալիրը, որն ընդգրկում է 18 մ տրամագծով հատուկ անտենա։
  • 1987-1991 թթ․ Նախագծել և կառուցել է 3 200 մ բարձրության վրա սուբմիլիմետրային տիրույթի (0,1մմ-3սմ) եզակի երկհայելի անտենա՝ 3,2մ տրամագծով։
  • 1992-2004 թթ․ Առաջարկել է նոր տիպի բարձր արդյունավետությամբ և էկոլոգիապես մաքուր Արեգակնային հզոր էլեկտրակայան ("Արև" նախագիծ) և կառուցում է նրա առաջին էքսպերիմենտալ օրինակը՝ 100 կՎտ հզորությամբ, ՌԳՀԻ-ի Արագածի գիտական կենտրոնում 1 750 մ բարձրության վրա։
  • 1994-2002 թթ․ Աստղագիտական մեթոդներով ապացուցել է, որ Սիսիան քաղաքի մոտ գտնվող նախապատմական քարե հուշարձանն իրենից ներկայացրել է աշխարհում առաջին, հզոր և բարձր զարգացած Աստղադիտարան, "Քարահունջ" անունով, որն ակտիվորեն գործել են ավելի քան 7 500 տարի առաջ։
  • 1957-1962 թթ․ Նախագծել և կառուցել է Հայաստանում առաջին անտենաներն ու ռադիոընդունիչները՝ 50 սմ և 8 մմ ալիքների տիրույթներում։

Գիտատեխնիկական ձեռքբերումներ խմբագրել

Ռադիոօպտիկական աստղադիտակ ՌՕԴ խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Օրգովի ռադիո-օպտիկական աստղադիտարան

Ռադիոօպտիկական աստղադիտակ ՌՕԴ[5][6][7]

Արևային էներգետիկա խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ «Արև» նախագիծ

1990-ական թվականներին Հայաստանում էներգետիկ ճգնաժամը և երկրի շրջափակումը դրդեցին Պարիս Հերունուն մշակել ու ստեղծել էներգիայի արևային աղբյուրների արդյունավետ համակարգեր։ 1991 թ․–ին նա ներկայացրեց իր «Արև» ջերմաէլեկտրակայանի նախագիծը, որը պաշտպանված էր միջազգային 7 և հայկական 2 հեղինակային արտոնագրերով, միջազգային այլ համանման նախագծերից ուներ առավել մեծ արդյունավետություն, և արդեն իսկ արժանացել էր միջազգային խոշոր կազմակերպությունների և զարգացած երկրների ուշադրությանը։ Նախագիծը գնելու ցանկություն էին հայտնել Չինաստանը, Մեծ Բրիտանիան, Ռուսաստանը, ԱՄՆ–ն, Հունաստանը և այլ երկրներ[8], սակայն Հերունին նպատակ ուներ արևային ջերմաէլեկտրակայանների նախագիծն իրականացնել Հայաստանում[9][10]։

Ըստ նախագծային հաշվարկների, 1.5 ՄՎտ հզորության 100 արևային ջերմաէլեկտրակայանի կառուցումը Հայաստանում հնարավորություն կտար ոչ միայն էլեկտրաէներգիայով ապահովել ողջ Հայաստանը, այլև հրաժարվել Մեծամորի ատոմակայանից։ Նաև, արևային ջերմաէլեկտրակայանների արտադրության և արտահանման շնորհիվ Հայաստանի բյուջեն տարեկան կհարստանար 100 միլիոն ԱՄՆ դոլարով։

Ներկայումս «Արև» նախագիծը, որը Պարիս Հերունու մահից հետո ժառանգել են կինն ու որդին, Հայաստանում մոռացության է մատնված, սակայն այլ պետությունների կողմից դեռևս հետաքրքրություն կա և հնարավոր է վաճառվի օտարերկրացի գործարարներին։

Հերունին նաև արևային ափսեի գյուտի հեղինակ է, որը կենտրոնացնում է արևի շողերը նույն կետում և ապահովում մինչև 700 աստիճան տաքություն, ինչի շնորհիվ րոպեների ընթացքում եփվում են էկոլոգիապես մաքուր ուտեստներ:"Herouni also invented solar energy plant AREV[11][12][13] and solar cookers that catch direct sunlight with mirrors and use it to cook the food at 700 degrees.[14][15]"

Քարահունջի հետազոտություն խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Քարահունջ
Եթե ինձ հարցնեին, թե մեր մոլորակի վրա ո՞րտեղ կարելի է ամենից շատ հրաշքներ տեսնել, ես կասեի՝ Հայաստանո՛ւմ։
Ռոքուել Քենտ

Ակադեմիկոս Պարիս Հերունու ղեկավարած արշավախմբերը 1994–ից 1997, 1999 և 2001 թթ. մանրամասն ուսումնասիրություններ են կատարել Քարահունջում և հարակից տարածքում, որի ժամանակ կազմվել է կառույցի տոպոգրաֆիկ քարտեզը, չափվել է նրա աշխարհագրական լայնությունն ու երկարությունը, տեղի մագնիսական շեղման անկյունը, ինչպես և կատարվել են հորիզոնին գտնվող լեռնաշղթաների անկյունային բարձրությունների չափումները 360° ազիմուտների համար։ Չափվել են քարերի անցքերում եղած բոլոր անցքերի ուղղվածության ազիմուտները և տեղի անկյունները և այլ կարևոր բնութագրեր։ Կազմվել է 223 քարերի լիակատար կատալոգը նրանց չափերի ու վիճակի նկարագրությամբ, և բոլոր այդ քարերը համարակալվել են։ Հայտնաբերվել են բազմաթիվ նախնադարյան աստղագիտական քարե գործիքներ և որոշվել է նրանց ճշգրտությունը[16]։

Հայերը և հնագույն Հայաստանը խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Հայերը և հնագույն Հայաստանը (գիրք)

Պարիս Հերունին ծավալուն ուսումնասիրություններ է իրականացրել Հայոց հնագույն պատմությունը պարզելու և այն հիմնավոր ներկայացնելու համար։ Ուսումնասիրությունների արդյունքները ամփոփվել են նրա «Հայերը և հնագույն Հայաստանը» գրքում (2004 թ․՝ անգլերեն, 2006 թ․՝ հայերեն)[3]։ Հնագիտական աստղագիտության, լեզվաբանության և աշխարհի հնագույն պատմության փաստերի համադրման միջոցով հեղինակը նորովի ներկայացնում է Հայոց հնագույն պատմությունը։ Գիրքը մեծ արձագանք է գտել ինչպես մասնագիտական շրջանակներում, այնպես էլ շարքային ընթերցողների մոտ։ Գրքում շարադրված գաղափարների, մոտեցումների, հետևությունների և արդյունքների մասին մասնագիտական[փա՞ստ] դեմ և կողմ բուռն քննարկումները չեն դադարում առ այսօր։

Նկարչություն խմբագրել

Պարիս Հերունին գիտական աշխատանքից բացի զբաղվել է նաև գեղանկարչությամբ։ Հատկապես ճանաչված է նրա հեղինակած «Վահագնի ծնունդը» նկարը։ Նկարների հավաքածուի մեծ մասը պահպանվում է Բյուրականի աստղադիտարանի տարածքում գտնվող թանգարանի վերածված նրա աշխատասենյակում։

Պատկերասրահ խմբագրել

  •  

    Հին հայկական արևային, լուսնային և աստղային ժամացույց (վերաստեղծել է ակադեմիկոս Պարիս Հերունին)։

  •  

    Հին հայկական տոմարը (վերաստեղծել է ակադեմիկոս Պարիս Հերունին)։

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Նախագահ Սերժ Սարգսյանի ցավակցական ուղերձը ակադեմիկոս Պարիս Հերունու մահվան կապակցությամբ։
  2. ↑ 2,0 2,1 President's condolences to Paris Heruni's family
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Պարիս Մ․ Հերունի, Հայերը և հնագույն Հայաստանը (Հիմքերը հայոց)։ Արխաեաստղագիտություն։ Լեզվաբանություն։ Հնագույն պատմություն, Երևան, Տիգրան Մեծ, 2006 թ․, 320 էջ։ Archived 2015-04-26 at the Wayback Machine. Բնօրինակը՝ "Paris M. Herouni, Armenians and Old Armenia: Archaeoastronomy, Linguistics, Oldest History. Armenia, Yerevan: Tigran Metz Publishing House, 2004"։ Անգլերենից թարգմանությունը՝ Մերի Սարգսյանի։ OCLC: 773955059, ISBN 9789994101771, ISBN 9994101773
  4. ↑ ՀՀ ԳԱԱ իսկական անդամներ՝ ակադեմիկոս Պարիս Միսակի Հերունի
  5. ↑ J . M. Martin and C.Rosolen, Perspectives of the ROT 54/32/2.6 in Astronomy. Astrophysics, Vol. 38, No. 4, 1995, pp. 361-363։(անգլ.) ՀՀ ԳԱԱ Աստղաֆիզիկա (հանդես), 38(4), 1995 թ․, էջ 361-363։ DOI: 10.1007/BF02044713, ISSN 1573-8191, ISSN 0571-7256։
  6. ↑ Paris M. Herouni, Measured Parameters of Large Antenna of ROT-54/2.6 Tell about Absence of Big Bang (անգլ.) ՀՀ ԳԱԱ զեկույցներ, 107(1), 2007, էջ 73-78. ISSN 0321-1339
  7. ↑ ՌԱԴԻՈՖԻԶԻԿԱՅԻ ԳԻՏԱՀԵՏԱԶՈՏԱԿԱՆ ԻՆՍՏԻՏՈՒՏԻ ԱՐԱԳԱԾԻ ԳԻՏԱԿԱՆ ԿԵՆՏՐՈՆԻ ՀԱՄԱԼԻՐ (ՌԳՀԻ ԱԳԿ)(չաշխատող հղում)
  8. ↑ Պարիս Հերունու բազմաթիվ արտոնագրերի արժանացած «Արև» էլեկտրակայանի ծրագիրը վտանգված է
  9. ↑ Голос Армении N118 (18623) 21 октября 2000 года ст. 1
  10. ↑ Արևի մարդկանց երկիրը։(չաշխատող հղում) Զրույց ակադեմիկոս Պարիս Հերունու հետ ծննդյան 70-ամյակի կապակցությամբ, 2004 թ․, Գայանե Պողոսյան Archived 2014-01-18 at the Wayback Machine.։
  11. ↑ Solar Energy: EOHT, Electricity Out of a Helicopter Turbine, Solar Club CERN
  12. ↑ «Диалог с небом, Itogi journal, Moscow, №28 / 318 (16.07.02)»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունիսի 16-ին։ Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 17 
  13. ↑ RENEWABLE ENERGY IN THE REPUBLIC OF ARMENIA, by Vahe Odabashian, Susanna Khachatryan
  14. ↑ Ian Gillan at Machanents House: Lavash, fish and a clay mug by the rock legend, Mediamax, 2019
  15. ↑ Solar energy powered device, Patent
  16. ↑ Պարիս Հերունի, Նախապատմական քարե աստղադիտարան՝ Քարահունջ-Քարենիշը (ռուս.). ՀՀ ԳԱԱ զեկույցներ, 98(4), 1998, էջ 307-328. ISSN 0321-1339

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Պարիս_Հերունի&oldid=8840328» էջից