Պաելյա
Պաելյա (կատ.՝ paella [paˈeʎa]), իսպանական ազգային ուտեստ։ Պատրաստվում է բրնձով, զեյթունի ձեթով, զարդարվում քրքումով։ Պաելյայի մեջ երբեմն ավելացնում են ծովամթերք, բանջարեղեն, հավի միս։ Անվանումը ծագում է լատիներեն «patella»` «թավա» բառից։ Այս կերակրատեսակի մեծ պահանջարկը ներկայումս պայմանավորված է իսպանական տարբեր շրջաններում նրա տարատեսակներով ու բաղադրիչների բազմազանությամբ։ Պաելյայի պատրաստման բազմաթիվ բաղադրատոմսեր կան։ Դասական պաելյան, բացի բրնձից, ներառում է 6-7 տեսակ ձուկ, ծովամթերք, հավի միս, սպիտակ գինի, կանաչի և համեմունքներ[1]։ Իսպանիայի որոշ շրջաններում պաելյա պատրաստում են նաև լոբուց։
 | |
|---|---|
 Ծովային պաելյայի բաղադրիչները | |
| Վալենսական խոհանոց | |
| Տեսակ | ուտեստ |
| Ենթատեսակ | բրնձով ուտեստ |
| Առաջացման երկիր |  Իսպանիա |
| Ստեղծման տարեթիվ | անհայտ |
| Բաղադրամասեր | |
| Հիմնական | բրինձ, սոխ, ոլոռ, բուլղարական պղպեղ, ձիթապտուղ, կիտրոն և լոլիկ |
 Paella Վիքիպահեստում | |
Ավանդաբար պաելյա են մատուցում կիրակի օրերին և Սուրբ Հովսեփի օրը` մարտի 19-ին։
Շատ մարդիկ, ովքեր իսպանացիներ չեն, պաելյան համարում են իսպանական կերակրատեսակ, սակայն իրենք իսպանացիները համարում են, որ այն բացառապես Վալենսիային հատուկ կերակրատեսակ է[2]։ Վալենսիացիները պաելյան համարում են իրենց շրջանի խորհրդանիշը։ Այսօր դժվար կարելի է գտնել իսպանական ռեստորան, որի ճաշացանկում չլինի պաելյա։ 20-րդ դարի ընթացքում նրա համբավը այնքան է տարածվել, որ այսօր պաելյա են առաջարկում եվրոպական գրեթե բոլոր ռեստորանները։ Պաելյայի նկատմամբ այսպիսի հետաքրքրությունը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ բացի վալենսիական ավանդական պաելյայից` բազմաթիվ տարբերակներ են ձևավորվել, օրինակ` ծովամթերքով (paella de marisco), խառը (paella mixta):
Անվան պատմություն խմբագրել
«Պաելյա» անվանումը ծագում է Վալենսիայի բարբառի «paella» բառից, որ թավա է նշանակում[3][4]։ Այս բառն իր հերթին ծագել է լատիներեն «patella» բառից։ Բառն ազգակից է նաև կաստիլերեն «padilla» բառին, որ նշանակում է փոքր ջեռոց, ֆրանսերեն «padilla»` վառարան և իտալերեն «padella»` թավա բառերին[5][6][7]։
Վալենսիացիներն «պաելյա» բառն օգտագործում են թավաների բոլոր տեսակների համար։ Իսպանիայի մեծ մասում, ինչպես նաև Լատինական Ամերիկայում «paellera» բառն ավելի շատ հենց այդ նշանակությամբ է գործածվում։ Իսպաներենի արքայական ակադեմիան ընդունում է երկու բառերն էլ։ «Paelleras» թավան ավանդաբար ունի կլորավուն ձև, երկու բռնակներ, պատրաստվում է հղկված մետաղից[8]։
Կա վարկած, որ «պաելյա» բառն առաջացել է արաբերեն «baqiyah»` թերմացք բառից, քանի որ արաբ նավաստիների մոտ սովորություն է եղել միացնելու նախորդ կերակրի մնացորդները, որի արդյունքում էլ առաջացել է պաելյան։
Պաելյայի տարատեսակներ խմբագրել
- «Վալենսիական պաելյան» պատրաստում են սպիտակ բրնձից, կանաչ բանջարեղենից, մսից (նապաստակ, հավ, բադ), խխունջից, ընդեղենից և համեմունքներից։
- Ծովամթերքով պաելյայի» պարագայում միսն ու խխունջները փոխարինում են ծովամթերքով, իսկ բանջարեղեն ու ընդեղեն չեն օգտագործում։ Պաելյա պատրաստող խոհարարների մեծ մասը օգտագործում է բրնձի` calasparra կամ bomba անունով տարատեսակը։ Պաելյայի մյուս կարևոր բաղադրիչները զեյթունի ձեթն ու քրքումն են։
- «Սև բրինձ» պաելյան պատրաստում են ծովային հատուկ փափկամորթներից, իսկ սև գույնը ստանում են դրանցից անջատվող սև զանգվածից։
- «Կեղևով բրինձը» պատրաստում են բրնձից, քրքումից, հավի արգանակից, լոլիկից, սխտորից, հավի մսից, սպիտակ և արյունային երշիկներից, նրբերշիկից, ձվից։
Պատկերասրահ խմբագրել
-
«Խառը պաելյա» -
«Ծովամթերքով պաելյա» -
«Վալենսիական պաելյա» -
«Կեղևով բրինձ» (իսպ.՝ Arroz con costra)
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Saveur, "The Art of Paella" (accessed 21 July 2015)
- ↑ "Info about Paella on About.com". Spanishfood.about.com. 15 December 2009. Retrieved 19 February 2010.
- ↑ "Diccionario de la Real Academia Española's (DRAE) definition and etymology of Paella". Retrieved 11 October 2012
- ↑ "Merriam Webster's definition and etymology of the word paella". Retrieved 8 June 2012
- ↑ Origin of poêle''. Littre.org. Retrieved on 5 October 2016.
- ↑ "Etimologia : padella;". etimo.it.
- ↑ "Meaning of the Spanish word padilla". Spanishdict.com. Retrieved 19 February 2010.
- ↑ "El recipiente". Lapaella.net. Retrieved 19 February 2010.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պաելյա» հոդվածին։ |