Վիքիպեդիա

Չարլզ Լիբեր

Չարլզ Լիբեր (անգլ.՝ Charles M. Lieber, ապրիլի 9, 1959(1959-04-09), Ֆիլադելֆիա, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ[1][2][3]), ամերիկացի գիտնական[16], քիմիկոս։ Աշխատանքները հիմնականում նվիրված են նանոքիմիայի և ֆիզիկական քիմիային[17]։ Հարվարդի համալսարանի պրոֆեսոր է, Գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամ (2004)[18] և ԱՄՆ բժշկական ակադեմիայի, Չինաստանի գիտությունների ակադեմիայի օտարերկրյա անդամ (2015)[19]։ Արժանացել է Իսրայելի Վոլֆ մրցանակի քիմիայի բնագավառում[20], որը տրվել է Քնեսեթում տեղի ունեցած արարողության ժամանակ[21]։

Չարլզ Լիբեր
Ծնվել էապրիլի 9, 1959(1959-04-09) (65 տարեկան)
Ֆիլադելֆիա, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ[1][2][3]
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
Մասնագիտությունքիմիկոս, գյուտարար և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)Հարվարդի համալսարան[4], Wuhan University of Technology? և Կոլումբիայի համալսարան[5]
Գործունեության ոլորտՆանոտեխնոլոգիա[6], nanoscience?[6] և materials engineering?[6]
ԱնդամակցությունԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա[7], Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա[8] և Չինաստանի գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատերՍթենֆորդի համալսարան
Գիտական աստիճանփիլիսոփայության դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն[6]
Եղել է գիտական ղեկավարPeidong Yang?, Philip Kim?, Teri W. Odom? և Yi Cui?
Պարգևներ
Կայքchemistry.harvard.edu/people/charles-lieber

Կենսագրություն

խմբագրել

Չարլզ Լիբերը ծնվել է 1959 թվականին[22] և «իր մանկության մեծ մասը անցկացրել է՝ կառուցելով և կոտրելով ստերեոհամակարգեր, մեքենաներ և ինքնաթիռների մոդելներ»[23]։ Լիբերը հրեա է[24]։ 2007 թվականից ի վեր նա հսկայական դդումներ է աճեցնում իր բակում՝ Մասաչուսեթսի Լեքսինգթոն քաղաքում[25][26]։ 2010 թվականին նա Ռոդ Այլենդի Ֆրերիխի ֆերմայում հաղթել է ամենամյա մրցույթում՝ 1610 ֆունտ քաշով դդումով[27] և վերադարձել է 2012 թվականին 1770 ֆունտ քաշով դդումով, որն այդ տարի զբաղեցրել է 2-րդ տեղը, սակայն սահմանել է Մասաչուսեթսի ռեկորդ[28]։ Նրա 1870 ֆունտ կշռով դդումը 2014 թվականին ճանաչվել է ամենամեծ դդումը Մասաչուսեթսում և զբաղեցրել է 17-րդ տեղը աշխարհում այդ տարի[28][29]։

Ավարտել է Ֆրանկլինի և Մարշալի քոլեջը (քիմիայի բակալավր, 1981)։ Դոկտորական հետազոտություններ է անցկացրել Սթենֆորդում, որտեղ 1985 թվականին ստացել է փիլիսոփայության դոկտորի աստիճան քիմիայի գծով։ Եղել է պոստդոկ Կալտեխում (1985-1987)։ 1987-1991 թվականներին աշխատել է Կոլումբիայի համալսարանում. սկզբում եղել է ասիստենտ-պրոֆեսոր, 1990 թվականից՝ ասոցացված պրոֆեսոր։ 1991 թվականից աշխատել Հարվարդում, 1999 թվականից՝ Mark Hyman Professor և 2017 թվականից՝ անվանական համալսարանական պրոֆեսոր (Joshua and Beth Friedman University Professor), 2015 թվականից ղեկավարում է քիմիայի և քիմիական կենսաբանության ամբիոնը։ Արվեստի և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիայի (2002)[30], Ամերիկյան քիմիական միության ֆելլո։ Nano Letters-ի համախմբագիր է։

Հրատարակել է ավելի քան 400 աշխատանքներ գրախոսվող ամսագրերում։ 2011 թվականին եղել է 20-րդ առավել մեջբերված կենդանի քիմիկոսը (Hirsha index = 108)[31]։

Մրցանակներ և պարգևներ

խմբագրել
  • ACS Award in Pure Chemistry (1992)
  • Leo Hendrik Baekeland Award (1995)
  • NSF Creativity Award (1996)
  • Ֆեյնմանի մրցանակ նանոտեխնոլոգիաների բնագավառում (2001)
  • MRS Medal (2002)
  • Harrison Howe Award (2002)
  • Ջեյմս Մաքգրուդիի մրցանակ նոր նյութերի ոլորտում հետազոտությունների համար (2003)
  • New York Intellectual Property Law Association Inventor of the Year (2003)
  • Scientific American 50 Award in Nanotechnology and Molecular Electronics (2003)
  • ACS Award in the Chemistry of Materials (2004)
  • World Technology Award in Materials (2004)
  • Nanotech Briefs Nano 50 Award (2005)
  • NBIC Research Excellence Award (2007)
  • National Institutes of Health Director's Pioneer Award (2008, 2017)
  • Thomson Reuters Citation Laureate (2008)[32]
  • Չինաստանի ԳԱ Էյնշտեյնյան պրոֆեսոր (2008)
  • ACS Inorganic Nanoscience Award (2009)
  • Freundschaftspreis (China) (2009)
  • Fred Kavli Distinguished Lectureship in Nanoscience (2010)
  • Վոլֆի մրցանակ (2012)[33]
  • [Ուիլլարդ Գիբսի մրցանակ (2013)
  • Pioneer Award in Nanotechnology (2013)
  • Springer‐TUP Nano Research Award (2013)
  • Remsen Award (2016)
  • Von Hippel Award (2016)
  • NIH Director's Pioneer Award (2017)
  • Kirkwood Medal (2018)
  • Welch Award in Chemistry (2019)

Ձերբակալությունը

խմբագրել

2020 թվականի հունվարին Չարլզ Լիբերը ձերբակալվել է ՀԴԲ-ի կողմից՝ Ուհանի տեխնոլոգիական համալսարանի (չին.՝ 武汉理工大学) և չինական կառավարության կողմից իրականացված Հազարավոր նվիրատվությունների ծրագրի հետ իր համագործակցության մասին կեղծ տեղեկություններ տրամադրելու համար[34][35][36]․ նրան սպառնում է 5 տարվա ազատազրկում։ Հատուկ գործակալ Ջոզեֆ Բոնավոլանտան հայտարարել է, որ Ուհանի տեխնոլոգիական համալսարանը Չարլզ Լիբերին է փոխանցել ավելի քան մեկուկես միլիոն դոլար։ «Կոմերսանտ» թերթը, պատմելով Լիբերերի դեմ մեղադրանքի մասին, կասկածում է նրա մեղավորության մեջ և հիմնավորում է, որ գիտնականը, հնարավոր է, դարձել է ԱՄՆ-ում չինացի լրտեսների և նրանց հանցակիցների որոնման զոհը՝ ը[37]։ Հարվարդի համալսարանը գիտնականին ուղարկել է վճարովի վարչական արձակուրդի՝ դպրոցում աշխատանքի արգելքով և հետազոտական և դասախոսական գործունեության կասեցմամբ։ Լիբերի գործընկերներն ու նախկին ուսանողները, որոնց հարցում է արել «Nature» ամսագիրը, զարմացել են նրա ձերբակալությամբ[38]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 http://www.ece.mcmaster.ca/docs/bell05_brochure.pdf
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 http://www.aps.org/programs/honors/prizes/prizerecipient.cfm?first_nm=Charles&last_nm=Lieber&year=2003
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 http://ieeexplore.ieee.org/iel5/5/31448/1461593/1461593.plain.html
  4. ↑ https://chemistry.harvard.edu/people/charles-lieber
  5. ↑ Montenegro A. ORCID Public Data File 2023 — 2023. — doi:10.23640/07243.24204912.V1
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  7. ↑ http://www.nasonline.org/member-directory/members/2538007.html
  8. ↑ https://www.amacad.org/person/charles-m-lieber
  9. ↑ https://chicagoacs.org/Willard_Gibbs_Award
  10. ↑ https://wolffund.org.il/charles-m-lieber/
  11. ↑ https://www.mrs.org/medal
  12. ↑ https://www.aps.org/programs/honors/prizes/mcgroddy.cfm
  13. ↑ https://www.packard.org/what-we-fund/science/packard-fellowships-for-science-and-engineering/fellowship-directory/lieber-charles-m/
  14. ↑ https://welch1.org/awards/welch-award-in-chemistry/past-recipients
  15. ↑ https://clarivate.com/citation-laureates
  16. ↑ «Lieber Research Group - People - Charles M. Lieber». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 10-ին.
  17. ↑ «Lieber Research Group - Publications». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.
  18. ↑ Charles Lieber
  19. ↑ «Foreign Members-Academic Divisions of the Chinese Academy of Sciences». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-02-22-ին. Վերցված է 2021-04-12-ին.
  20. ↑ «2012 Wolf Prize in Chemistry». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 29-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 2-ին.
  21. ↑ «Harvard scientist with alleged ties to China may be released on $1.5M bond». Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 18-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  22. ↑ «Charles Lieber». chemistry.harvard.edu (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 11-ին.
  23. ↑ Lieber, Charles M. (2001). «The incredible shrinking circuit». Scientific American. 285 (3): 50–6. Bibcode:2001SciAm.285c..58L. doi:10.1038/scientificamerican0901-58. PMID 11524970.
  24. ↑ «Jewish Recipients of the Wolf Prize».
  25. ↑ Mahoney, Bryan (2007 թ․ հոկտեմբերի 11). «Journey of the great pumpkins». YouTube.
  26. ↑ «Harvard Professor's Arrest Raises Questions About Scientific Openness : Short Wave». NPR.org (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 11-ին.
  27. ↑ «Frerich's Farm Newsletter/November 2010». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 7-ին.
  28. ↑ 28,0 28,1 «Chem professor grows Mass.'s largest pumpkin, no plans for pie». The Harvard Crimson. 2014 թ․ հոկտեմբերի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 7-ին.
  29. ↑ «Nanoscientist grows giant pumpkin, crabs in costume». Chemical and Engineering News 92(43):40. 2014. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 7-ին.
  30. ↑ Academy of Arts & Sciences Website Search(չաշխատող հղում)
  31. ↑ «Արխիվացված պատճենը» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 12-ին.
  32. ↑ https://www.timeshighereducation.com/sites/default/files/Attachments/THE/THE/24_September_2009/attachments/NobelPredict_THE_240909.pdf
  33. ↑ «צ'רלס מ' ליבר (Charles M.Lieber)». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 6-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 12-ին.
  34. ↑ «Acclaimed Harvard Scientist Is Arrested, Accused Of Lying About Ties To China». NPR.org (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 28-ին.
  35. ↑ «Harvard University Professor and Two Chinese Nationals Charged in Three Separate China Related Cases». www.justice.gov (անգլերեն). 2020 թ․ հունվարի 28. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 28-ին.
  36. ↑ Leonard, Jenny (2019 թ․ դեկտեմբերի 12). «China's Thousand Talents Program Finally Gets the U.S.'s Attention». Bloomberg News. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 31-ին.
  37. ↑ Ночевка, Филипп (2020 թ․ փետրվարի 2). «Гигант нанотехнологий — уханьский шпион?». Коммерсантъ. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 12-ին.
  38. ↑ Nidhi Subbaraman (2020 թ․ փետրվարի 3). «Harvard chemistry chief's arrest over China links shocks researchers» (անգլերեն). Nature. doi:10.1038/d41586-020-00291-2. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 26-ին.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Չարլզ_Լիբեր&oldid=10055412» էջից