Ուլտրամարին

Ուլտրամարին
Գունային կոորդինատներ

Ուլտրամարին, անօրգանական պիգմենտ։

Նկարագրություն խմբագրել

Ուլտրամարինը սինթետիկ նատրիումի ալյումինոսիլիկատ է, որը պարունակում է նատրիումի պոլիսուլֆիդներ։ Կախված կազմությունից՝ այն կարող է լինել սպիտակ, կանաչ, կապույտ, մանուշակագույն և կարմիր։

Ուլտրամարինի գույնային բնութագիրը կախված է նատրիումի պոլիսուլֆիդներից։

Ուլտրամարինը համապատասխանում է ընդհանուր բանաձևին.:

n(Na₂O·Al₂O₃·mSiO₂)·Na₂S_x;

որտեղ n = 2—3; m = 2—3; x = 1—5։

Առավել գործնական նշանակություն ունի հագեցած կապույտ գույնի բարձրսիլիցիումային պոլիծծմբային արգասիքը, որը համապատասխանում է հետևյալ բաղադրությանը՝

2(Na₂O·Al₂O₃·3SiO₂)·Na₂S_4։

Կախված ծծմբի պարունակությունից և ալյումինի և սիլիցիումի հարաբերակցությունից, առանձնանում են հետևյալ կապույտ ուլտրամարինները.

ցածր ծծմբային և ցածր սիլիցիումային` կանաչավուն երանգով;
պոլիծծմբային և ցածր սիլիցիումային;
բարձրծծմբային և բարձրսիլիցիումային՝ կարմրավուն երանգով։

Անկախ բաղադրությունից և գույնից, բոլոր ուլտրամարիններն ունեն միևնույն բյուրեղային ցանցը, որն ունի բնական ուլտրամարինը (լապիս լազուր)։

Ուլտրամարինը չունի հակակոռոզիոն հատկություններ, բարակ ծածկույթով (փայլուն) (ծածկողունակությունը՝ 120 գ/մ²), ջերմա-լուսակայուն է, բայց ֆոտոակտիվ է, որի պատճառով չի կարող կիրառվել եղանակային անջրանցիկ ծածկույթների համար։ Դիմացկուն է ալկալիների նկատմամբ, բայց քայքայվում է թթուներով՝ ծծմբաջրածնի անջատմամբ։

Կիրառություն խմբագրել

Այն օգտագործվում է կոմպոզիտային նյութերում որպես գունանյութ։ Այն լայնորեն օգտագործվում է սպիտակ ներկերի և լաքերի, տեքստիլի, թղթի, պլաստմասսայի, շաքարի և այլ նյութերի դեղին երանգը հեռացնելու և կապտերանգ հաղորդելու համար

Ստացում խմբագրել

Ուլտրամարինի արտադրական գործընթացը իրականացվում է երկու փուլով՝ ջերմային եղանակով։ Նուրբ աղացած հումքը, որը բաղկացած է ալյումինոսիլիկատից` կաոլինից, ամորֆ սիլիցիումի երկօքսիդից (ինֆուզորիտ հող), սոդա, ծծումբ, կոքս կամ սկիպիդար (բիտում), բրիկետացված է և ենթարկվում է թրծման՝ առանց օդի հասանելիության։ Սկզբում 450 °C ջերմաստիճանի դեպքում ձևավորվում են պոլիսուլֆիդներ և ջուրը հանվում է, այնուհետև 780-800 °C ջերմաստիճանում ստացվում է միջանկյալ արգասիք՝ կանաչ ուլտրամարին։

Օքսիդացնող թրծման երկրորդ փուլում, օդի հասանելիությամբ և 450 °C ջերմաստիճանով, տեղի է ունենում կանաչ ուլտրամարինը դառնում է կապույտ, իսկ ավելցուկային ծծումբը հեռացվում է։

Հումքը թրծվում է հաջորդաբար՝ երկու անընդմեջ պտտվող վառարաններում։ Թրծված կիսաֆաբրիկատը ենթարկվում է թաց աղացման, լվացման միջոցով աղազերծման, ջրազերծման և չորացման։

Գրականություն խմբագրել

Ермилов П. И., Индейкин Е. А., Толмачев И. А. Пигменты и пигментированные лакокрасочные материалы. — Л. Химия, 1987
Беленький Е. Ф., Рискин И. В. Химия и технология пигментов. — Л., Химия, 1974
Сырьё и полупродукты для лакокрасочных материалов. Տեղեկատվական ձեռնարկ, խմբ․ Մ․ Գոլդբերգ, — М.: Химия, 1978

Արտաքին հղումներ խմբագրել

https://www.britannica.com/technology/ultramarine-pigment https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/ultramarin https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85139474.html https://academic.microsoft.com/topic/2909063619(չաշխատող հղում) https://academic.microsoft.com/#/detail/2909238081 Արխիվացված 2019-09-24 Wayback Machine https://ru.wikipedia.org/wiki/Microsoft_Academic

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ուլտրամարին» հոդվածին։