Ուլանների 2-րդ գունդ (Ավստրո-Հունգարիա)
Ուլանյան 2-րդ գունդ, ամբողջական անվանումն է Իշխան ցու Շվարցենբերգի անվան առաջին կայսերական և թագավորական գալիցիական ուլանյան գունդ (գերմ.՝ K.u.k. Galizisches Ulanen-Regiment „Fürst zu Schwarzenberg“ Nr. 2), Ավստրո-Հունգարական կայսրության ուլանների կայսերական և թագավորական հեծելազորային գունդ[3]։
| Ուլանյան 2-րդ գունդ Իշխան ցու Շվարցենբերգի անվան առաջին կայսերական և թագավորական գալիցիական ուլանյան գունդ | |
|---|---|
 Ուլանյան 2-րդ գնդի հովանավոր Կառլ Ֆիլիպ ցու Շվարցենբերգ | |
| Ընդհանուր տեղեկություն | |
| Տեսակ | Գունդ |
| Զորքերի տեսակ | Հեծելազոր |
| Երկիր |  Ավստրիական կայսրություն.svg){kind=small} Ավստրո-Հունգարիա |
| Մտնում է | 1-ին բանակային կորպուսի 7-րդ հեծելազորային դիվիզիայի 11-րդ հեծելազորային բրիգադ |
| Ներառնում է | 2 դիվիզիոն (նախկինում 5) |
| Սուրբ բարեխոս | իշխան Կառլ Ֆիլիպ ցու Շվարցենբերգ |
| Պատմություն | |
| Ստեղծվեց | 1798թ. |
| Ճակատամարտեր | |
| Լուծարվեց | 1918թ. |
| Հրամանատարներ | |
| Հայտնի հրամանատարներ |
|
Պատմություն խմբագրել
Ձևավորում խմբագրել
1790 թվականի սեպտեմբերին Օ՛ Դոնելայի կամավորական կորպուսի զորահավաքի երեք կետից ստեղծվում է Ուլանյան կամավորական կորպուսը որպես գնդի նախահիմք։ Որպես կորպուսի անվանում ընտրվում է կորպուսի ստեղծող-հրամանատարի անունը։ 1798 թվականին այն դառնում է երկրորդ ուլանյան գունդը, որի հիման վրա ստեղծվում է С 1798 года корпус стал 2-м уланским полком: на его основе в 1801 году был создан Ուլանյան 3-րդ գունդը, իսկ 1814 թվականին՝ Ուլանյան 4-րդ գունդը։ Գնդի կամավորներին հավաքագրում էին Արևմտյան Գալիցիայից։ Այն համալրվել է նաև 40-րդ (Жешув), 57-րդ (Тарнув), 20-րդ (Ной-Сандез) հետևակային գնդերի հետևակները։ Ենթարկվում է 1-ին կորպուսին (Կրակայ զինվորական շրջան)[3]։
Նապոլեոնյան պատերազմներ խմբագրել
1792 թվականին գունդը գտնվում էր Նիդերլանդներում։ Առաջին մարտը վարել է Բոսուտի մոտ։ 1793 թվականին կռվել է Ներվինդեն-Տիրլեմոնում, Ֆամարսում, Վալանսյոնում և Բասույանում։ 1794 թվականին կռվել է Լանդրեսի մոտ գտնվող Պոնտ-ա-Մարկում և Գիզայում։ 1795 թվականին առաջ է շարժվել Մայզենհայմում։ 1796 թվականին կռռվել է Ամբերգում և Գիսենում։ 1797 պարեկություն է կատարել Լանում։ 1799 թվականին պատերազմել է Օստրախում և Շտոկախում, մասնակցել է Լյուսենշտաիգի և Ցյուրիխի առաջին կռվում։ Դեպի Մանգհեյմ կատարած Նեկարյան առաջխաղացման համար արժանացել է շնորհակալության։ Մասնակցել է Նեկարհաուզենի մարտին։ Գնդի ընդամենը 15 զինվոր պաշտպանել են Նեկարյան կամուրջը իրենց թվաքանակով գերազանցող ֆրանսիական զորքերից։ 1800 թվականին աչքի է ընկել Լոդորֆի և Բիբերհի կռիվներում։ Լամբախի առաջնագծում վարել է մարտեր։ Լիխտեյնշտայնի իշխանը, ով ղեկավարում էր գնդին և կապիտան Բոգդանը պարգևատրվել են Մարիա Թերեզայի շքանշանով[3]։
1805 թվականին գունդը կռվել է Ուլմի և Աուստեռլիցի ճակատամարտերում՝ ունենալով մեծ կորուստներ։ Գնդի մնացորդները ընդգրկվել են էրցհերցոգ Ֆերդինանդի կորպուսում։ 1809 թվականին վեց հեծելավաշտեր մտել են Գերմանիայում գտնվող Բելգարդի 1-ին կորպուս, երկու հեծելավաշտեր՝ Սաքսոնիայի սահմանին։ Ֆրանսիայի հետ հերթական պատերազմը սկսվեց Ուռսենսոլենի չակատամարտով։ Չորս հեծելավաշտեր շարժվում են Բերշինգ և Պրուկա-Նիտենաու։ Ասպերնի կռվից առաջ գրաֆ Հարդեգի հրամանատարությամբ գունդը կռվում է Էսլինգենում, ինչպես նաև Վագռամի ու Զնոյմոյի համար։ Բոհեմիայում լեյտենանտ Կառլ Շտեյնդլի հեծելավաշտը ֆրանսիացիների դեմ կռվում աչքի է ընկնում՝ պաշտպանելով Էգեր քաղաքը։ Այդ սխրանքի համար նա պարգևատրվում է Մարիա Թերեզայի շքանանով։ Հեծելավաշտի ևս 19 անդամ պարգևատրվում են շքանշաններով։
1813 թվականին գունդը ընդգրկվում է հեծելազորի գեներլ, գրաֆ Վերդեի ավստրիա-բավարական կորպուսի կազմ և մասնակցում Հանաուի և Սենտ-Կրուի մարտերին (դեկտեմբերի 31-ին)։ 1814 թվականին գլխավոր բանակի 5-րդ կորպուսի կազմում գունդը մարտնչել է Բրիենում, որոշ զորամիավորումներ էլ կռվել են Նոժանում, Նանժիում և Տռուայում։ Գունդը մասնակցել է նաև Բար-սյուր-Օբի և Արսի-սյուր-Օբի մարտերին։ Այս կռիվների համար գնդի հրամանատար բարոն ֆոն Մենգեն արժանացել է Մարիա Թերեզա շքանշանի։ 1815 թվականին գունդը կատարել է պահպանություն ֆրանսիական սահմանին և Ֆրանսիայի դեմ վերջին մարտերին չի մասնակցել։
1848-1849 թվականների ապստամբություն խմբագրել
1848 թվականին Ուլանյան 2-րդ գունդը բնավորվում է Հունգարիայում։ Ի սկզբանե այն ստացել էր Բանատը սերբական ապստամբներից պաշտպանելու հրաման, սակայն, ինքնակամ հանձնելով Արադ ամրոցը, հեռացվում է ապստամբների դեմ իրականացվող գործողությանը մասնակցող ստորաբաժանումների ցուցակից։ Ավելի ուշ գունդը ուղարկվում է Տեմեխվարի կայազոր, որտեղից իրականացնում էր գրոհներ։ Մասնակցել է Էնգելսբրուն-Լիպայի, Վերշեցի և կռիվներին ու Արադի պաշարմանը։ Գնդի մեկ հեծելավաշտ մնում է Արադում և հետագայում մասնակցում է Արադի պաշտպանությանը։ 1849 թվականին գունդը Երկաթյա դարպասների միջով իրականացնում է անցում, մասնակցում Նոյ-Արադի և Վալեմարի կռիվներին։ Գնդի վեց հեծելավաշտեր Տիմիշոարան մինչև օգոստոսի 3-ը այն հանձնելը։ Գունդը մասնակցել է նաև Ֆրայդորի հրաձգությանը։ Մայորի 1-ին դիվիզիոնը ամռանտ մարտ է վարել Բանուսում և Կաչայում ընդդեմ Հարավային բանակի, իսկ ավելի ուշ Տիմիշոարայի, Կոստիլայի և Դոբրի մոտ հետապնդել է հակառակորդին[4]։
Սարդինյան պատերազմ խմբագրել
1859 թվականին գնդի հինգ հեծելավաշտեր ուղարկվում են Սոլֆերինո, բայց այնտեղ են հասնում ուշացումով և կռիվներին չեն մասնակցում։ Երեք հեծելավաշտեր այդ ժամանակ գտնվում էին Տրիպոլիում։
Գերմանական պատերազմ խմբագրել
1866 թվականին Հյուսիսային բանակի հեծելազորային դիվիզիոնի հինգ հեծելավաշտեր մասնակցում են ավստրո-պրուսա-իտալական պատերազմին, որն առավել հայտնի է որպես Գերմանական պատերազմ։ Ուլանյան 2-րդ գունդը մասնակցել է Կյոնինգրեցի և Բլյումենի կռիվներին։
Առաջին համաշխարհային պատերազմ և գնդի գործունեության ավարտ խմբագրել
Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ գունդը վերակազմավորվում է և օգտագործվում որպես հետևակ։ Հայտնի չէ, թե արդյո՞ք պատերազմի ժամանակ գունդը որպես հեծելազոր օգտագործվել է, թե ոչ։ Ուլանյան 2-րդ գունդը կազմացրվում է նախքան Ավստրո-Հունգարիայի բաժանումը։
Գնդի նկարագիր խմբագրել
Կառուցվածք խմբագրել
Գունդը ենթարկվել է 1-ին բանակային կորպուսի 7-րդ հեծելազորային դիվիզիայի 11-րդ հեծելազորային բրիգադին։ Գնդի ազգային կազմը հետևյալն էր՝ 84% լեհեր, 16% այլ ազգություններ[5]։ Գնդի անձնակազմի հիմնական լեզուն լեհերենն էր։
Համազգեստ խմբագրել
Ստորև ներկայացված է Ուլանյան 2-րդ գնդի համազգեստի նկարագիրը ըստ տարիների
- 1790 թվական՝ կանաչ գույնի չապկա, խոտի գույնի կանաչ բաճկոն, մուգ կարմիր դարձածալեր, դեղին կոճակներ,
- 1798 թվական՝ խոտի գույնի կանաչ (հետագայում մուգ կանաչ) չապկա, մուգ կանաչ բաճկոն և տաբատ, բորդո գույնի դարձածալեր, դեղին կոճակներ
- 1865 թվական՝ կանաչ թաթարկա, բաց կապույտ մունդիր-ուլանկա և տաբատ, բորդո գույնի դարձածալեր, դեղին կոճակներ
- 1868 թվական՝ մուգ կանաչ թաթարկա, բաց կապույտ ուլանկա, բորդո տաբատ և դարձածալեր, դեղին կոճակներ
- 1876 թվական՝ մուգ կանաչ չապկա, բաց կապույտ ուլանկա, բորդո գույնի տաբատ և դարձածալեր, դեղին կոճակներ
Կայազորեր խմբագրել
|
Հովանավոր խմբագրել
- 1798-1800 թթ.՝ չի եղել
- 1800-1820 թթ.՝ ֆելդմարշալ Կառլ Ֆիլիպ ցու Շվարցենբերգ
- 1820-1822 թթ.՝ չի եղել
- 1822 թ.՝ ֆելդմարշալ Ֆերդինանդ Սաքսեն-Կոբուրգ-Զաալֆելդսկի
- 1828 թ.՝ ֆելդմարշալ-լեյտենանտ, բարոն Ֆրանց ֆոն Վլասից
- 1840 թ.՝ հեծելազորի գեներալ Վիլյամ Ֆրիդիրխ ֆոն Համերշտեին, բարոն ֆոն Համերշտեին-Էկվորդ
- 1861 թ.՝ ֆելդմարշալ-լեյտենանտ, ասպետ Ֆրանց ֆոն Ուլեիմար
- 1866-1887 թթ.՝ ֆելդմարշալ-լեյտենանտ Կառլ Զաիցեկ ֆոն Էգբել
Հրամանատարներ խմբագրել
Ուլանյան կորպուս խմբագրել
- 1790 թ.՝ մայոր, բարոն Բերնհարդ ֆոն Դեգելման
- 1793 թ.՝ ավագ լեյտենանտ Կառլ Ֆիլիպ ցու Շվարցենբերգ
- 1794 թ.՝ ավագ լեյտենանտ, գրաֆ Յոհան ֆոն Կեգլեվիչ
- 1796 թ.՝ ավագ լեյտենանտ Անտոն Ֆոգել
- 1797 թ.՝ ավագ լեյտենանտ, բարոն Յոզեֆ ֆոն Մոչլից
Ստորաբաժանումներ խմբագրել
- 1798 թ.՝ գնդապետ, բարոն Էմանուել ֆոն Տրախ
- 1800 թ.՝ գնդապետ, իշխան Մորից ցու Լիխտեինշտայն
- 1805 թ.՝ գնդապետ, գրաֆ Իգնաց Հարդեգ
- 1809 թ.՝ գնդապետ Կառլ Շմուտերմայեր
- 1812 թ.՝ գնդապետ, իշխան Ֆերդինանդ ֆոն Կինսկի
- 1813 թ.՝ գնդապետ, բարոն Կառլ ֆոն Մենգեն
- 1820 թ.՝ գնդապետ, ասպետ Ֆրանց Ժերման
- 1829 թ.՝ գնդապետ, գրաֆ Ֆրանց Լամբերգ
- 1834 թ.՝ գնդապետ, граф Франц Шааффготше
- 1841 թ.՝ գնդապետ, բարոն Կառլ ֆոն Լեդերեր
- 1848 թ.՝ գնդապետ, բարոն Ֆրիդրիխ ֆոն Բլոմբերգ
- 1849 թ.՝ գնդապետ, իշխան Վիլհեյմ ֆոն Ֆաբեր
- 1854 թ.՝ գնդապետ Ֆրիդրիխ Դլաուհովսկի, բարոն ֆոն Լանգենդորֆ
- 1859 թ.՝ գնդապետ, գրաֆ Ֆրիդրիխ Շաաֆգոտշե[6]
- 1864-1865 թթ.՝ գնդապետ Յուլիուս Ֆլուգ ֆոն Լայդենկրոն[7]
- 1866 թ.՝ գնդապետ Կառլ Գալեն
- 1871 թ.՝ գնդապետ Նիկոլաուս Վատցեշ ֆոն Վալդբախ
- 1872 թ.՝ գնդապետ Ֆերդինանդ Մայսներ
- 1877-1879 թթ.՝ գնդապետ Միցիսլաուս Լասովսկի, ասպետ ֆոն Կրաշկովիչ[8]
- 1880 թ.՝ գնդապետ, բարոն Անտոն ֆոն Բեհտոլսհայմ
- 1882 թ.՝ փոխգնդապետ Գեորգ Բոլ
- 1882 թ.՝ գնդապետ, գրաֆ Օսվալդ Կիլմանսեգ
- 1889 թ.՝ գնդապետ Անտոն Մալովեց, բարոն ֆոն Մալովից ունդ Կոշոր
- 1894 թ.՝ գնդապետ, բարոն Անտոն ֆոն Հագեն
- 1899-1904 թթ.՝ գնդապետ, գրաֆ Կառլ Գեորգ Գրաֆ Հույն
- 1905-1909 թթ.՝ գնդապետ, ասպետ Ադոլֆ Ռիթեր ֆոն Բրուդերման
- 1910-1913 թթ.՝ գնդապետ Ալբերտ Լյո Գե, ասպետ ֆոն Լիրֆելս
- 1914 թ.՝ փոխգնդապետ Յոզեֆ Լազոցկի ֆոն Լազոչինո[9]
Տես նաև խմբագրել
Գրականություն խմբագրել
- Obstlt. Alphons Frhr. v. Wrede: Geschichte der K.u.K. Wehrmacht von 1618 bis Ende des XIX Jh. Wien 1898–1905.(գերմ.)
- Georg Schreiber: Des Kaisers Reiterei. Österreichische Kavallerie in 4 Jahrhunderten. Mit einem Geleitwort von Alois Podhajsky. Speidel, Wien 1967.(գերմ.)
- Juliusz Bator – "Wojna Galicyjska", Kraków 2008, ISBN 978-83-7396-747-2.(խորվ.)
- B. M. Buchmann: Österreich und das Osmanische Reich. WUV-Univ.-Verl., Wien 1999.(գերմ.)
- Allmayer-Beck/Lessing: Die k.u.k. Armee 1848–1918. Bertelsmann, München 1974.(գերմ.)
- Osprey Military. Men-at-arms Series Nr. 329.(գերմ.)
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Philip Haythornthwaite: Austrian Army of the Napoleonic Wars: Cavalry (1986), str. 35.(անգլ.)
- ↑ Darko Pavlović: The Austrian Army 1836-1866: Cavalry (1999), str. 35.(խորվ.)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Obstlt. Alphons Frhr. v. Wrede: Geschichte der K.u.K. Wehrmacht von 1618 bis Ende des XIX Jh. Wien 1898–1905.
- ↑ Allmayer-Beck/Lessing: Die k.u.k. Armee 1848–1918. Bertelsmann, München 1974.(գերմ.)
- ↑ [«Austro-hungarian-army.co.uk - Common Army Cavalry Regiments as at July 1914.(անգլ.)». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Austro-hungarian-army.co.uk - Common Army Cavalry Regiments as at July 1914.(անգլ.)]
- ↑ Austro-hungarian-army.co.uk - Regimental Commanders 1859. Արխիվացված 2012-02-03 Wayback Machine(անգլ.)
- ↑ Austro-hungarian-army.co.uk - Regimental Commanders 1865. Արխիվացված 2018-12-14 Wayback Machine(անգլ.)
- ↑ Austro-hungarian-army.co.uk - Regimental Commanders 1879. Արխիվացված 2012-02-03 Wayback Machine(անգլ.)
- ↑ - Ulanenregimenter der ö.u. Armee im Mai 1914.(անգլ.)