Վիքիպեդիա

Շոտլանդիայի անկախության շարժում

Շոտլանդիայի անկախության շարժում, Շոտլանդիայի անկախություն, Շոտլանդիայի սեպարատիզմ, Շոտլանդիայի սեցեսիա (անգլ.՝ Scottish independence; գաել.՝ Neo-eisimeileachd na h-Alba, անգլա-շոտլ.՝ Scots unthirldom), որոշ քաղաքական և հասարակական շարժումների քաղաքական նպատակն է վերականգնել Շոտլանդիայի ինքնիշխանությունը և դուրս գալ Միացյալ Թագավորության կազմից։

Որպես կանոն, կախված այդ նպատակին ուղղված քաղաքական հայացքներից, կոչվում է կամ շոտլանդական անկախության վերականգնում և սեցեսիա, կամ շոտլանդական նացիոնալիզմ և սեպարատիզմ։

Շոտլանդիայի կառավարությունը Շոտլանդիայի անկախության հանրաքվե է անցկացրել 2014 թվականի սեպտեմբերի 18-ին՝ նպատակ ունենալով նրա հաջողության դեպքում անկախություն հռչակել 2016 թվականի մարտի 24-ին։ Այդ նպատակով Շոտլանդիայի կառավարությունը կազմել է անկախության նախապատրաստման և անցնելու միջոցառումների մանրամասն պլան[1][2]։ Սակայն հանրաքվեում Շոտլանդիայի ընտրողների մեծամասնությունը (բոլոր ընտրողների 55 տոկոսը և բնակչության 37 տոկոսը) դեմ է քվեարկել իր երկրի անկախության կարգավիճակին և Անգլիայի հետ 300-ամյա տնտեսաքաղաքական միության ավարտին։ 2016 թվականի հունիսի 23-ին Եվրամիությունից դուրս գալու շուրջ հանրաքվեից հետո Շոտլանդիայի առաջին նախարար Նիկոլա Սթերջենը հայտարարել է, որ արտաքին հանգամանքների զգալի փոփոխության պատճառով (Շոտլանդիայի բնակչությունը քվեարկել է 62 տոկոսը՝ դեմ և 38 տոկոսը՝ կողմ ԵՄ-ից դուրս գալուն)[3] անկախության նոր հանրաքվեի անցկացումը «շատ հավանական է»[4] և, որ Շոտլանդիայի կառավարությունը կսկսի նախապատրաստել անհրաժեշտ օրենսդրական բազա անկախության մասին նոր հանրաքվե անցկացնելու համար՝ Շոտլանդիայի կողմից ԵՄ-ին անդամակցության պահպանման նպատակով[5]։ Գլազգոյում 2016 թվականի հոկտեմբերի 15-ին կայացած Շոտլանդիայի ազգային կուսակցության հերթական համագումարի փակման ժամանակ Նիկոլա Սթերջենը հայտարարել է, որ Շոտլանդիայի կառավարությունը կսկսի նախապատրաստվել Մեծ Բրիտանիայից անկախության կրկնակի հանրաքվեի անցկացմանը, եթե բրիտանացի առաջնորդները շարունակեն Եվրամիությունից դուրս գալու ընթացակարգը[6]։

Պատմություն խմբագրել

Տե՛ս նաև՝ Շոտլանդական թագավորություն և Պատերազմներ Շոտլանդիայի անկախության համար
 
Վալտեր Թոմաս Մոնինգթոնի կտավը «1707 թվականին Անգլիայի և Շոտլանդիայի խորհրդարանների միավորումը»

Շոտլանդիան անկախ պետություն է եղել 843-ից մինչև 1707 թվականը։ Գեորգ IV թագավորի այցը Շոտլանդիա 1822 թվականին (իշխող միապետի առաջին այցը 1650 թվականից), մի կողմից, որոշ կայունացում բերեց Շոտլանդիայում, մյուս կողմից, անկախության կողմնակիցներին ոգեշնչեց Շոտլանդիայի կառավարության ստեղծման համար[7]։

19-րդ դարի կեսերին Շոտլանդիայում ավելի ու ավելի հստակ էր արտահայտվում իր ինքնակառավարվող կառավարության ստեղծման մասին։ Առաջին անգամ շոտլանդական վեհաժողովի ինքնուրույնության հարցը բարձրացվել է 1853 թվականին, սակայն ըմբռնումը գտել է, որքան էլ տարօրինակ է, միայն պահպանողական շրջանակներում, որտեղ նկատել են, որ Իռլանդիան ավելի շատ ինքնավարություն է ստացել, քան Շոտլանդիան։ 1885 թվականին վերականգնվել է Շոտլանդիայի գործերի նախարարությունը և Մեծ Բրիտանիայի կառավարությանն առընթեր Շոտլանդիայի գործերի քարտուղարի պաշտոնը[8][9]։

20-րդ դարի սկզբին Շոտլանդիայի անկախության շարժումն ավելի ու ավելի ուժ էր հավաքում։ 1900 թվականին Մլադոշոտլանդցիների քաղաքական շարժման լեյբորիստների կուսակցությունից կազմավորվելուց հետո (և դրանց թվից մոտ 30 խորհրդարանականների ընտրվելը Մեծ Բրիտանիայի խորհրդարան 1914 թվականին), Շոտլանդիայի Հոմրուլի մասին օրենսդրությունը[10] հաջողությամբ ներկայացվել է 1913 թվականին կայացած խորհրդարանական լսումներին և 1914 թվականի մայիսին արդեն հասցրել է երկու ընթերցում անցնել, սակայն դրա հետագա քննարկումը հետաձգվել է Առաջին համաշխարհային պատերազմի սկսվելու պատճառով[11]։ 1921 թվականին կազմավորվեց Շոտլանդիայի ազգային լիգան։ Սկզբում նա չէր աջակցում Շոտլանդիայի լիակատար անկախությանը, այլ միայն ձգտում էր ընդլայնել նրա ինքնակառավարումը։ Այդ ժամանակ լիարժեք անկախությունը քիչ հավանական էր համարվում[12][13]։

1970-ական թվականներ խմբագրել

Շոտլանդիայի Արևելյան ափի մոտ Հյուսիսային ծովում հանքավայրերի բացումը ակտիվացրել է Շոտլանդիայի լիակատար ինքնիշխանության շուրջ բանավեճը։ Շոտլանդիայի ազգային կուսակցությունը գործարկել է «Աա շոտլանդական նավթն է» ծրագիրը՝ համարելով, որ նավթի հանքավայրերի բացումը կարող է ծառայել Շոտլանդիայի անկախությանը, և նավթի դիմաց ստացված միջոցները կարող են օգուտ քաղել մեկ Շոտլանդիայից, այլ ոչ թե ամբողջ Միացյալ Թագավորությունից[14]։

1979 թվականին տեղի է ունեցել դէվոլուցիայի մասին առաջին հանրաքվեն՝ Շոտլանդիայում հատուկ օրենսդիր մարմնի ստեղծումը, սակայն պետական իշխանության նոր մարմնի լիազորությունները լրջորեն սահմանափակվել են։ Շոտլանդական վեհաժողովի ստեղծման օգտին քվեարկել է ընտրողների 51,62 %-ը, դեմ՝ 48,38%[14]։ Չնայած հաղթանակին՝ Մեծ Բրիտանիայի Լեյբորիստական կառավարությունը հրաժարվել է ճանաչել հանրաքվեի արդյունքները՝ համարելով, որ նման փոքր գերակշռությունը չի արտացոլում Շոտլանդիայի բնակիչների կարծիքի ամբողջականությունը։ Բացի այդ, հանրաքվեի պայմանների համաձայն՝ խորհրդարանի ստեղծման համար անհրաժեշտ էին Շոտլանդիայի բնակիչների 40 տոկոսի ձայները, ընդհանուր առմամբ 63,6 տոկոս մասնակցության դեպքում, պարզվել է, որ միայն 32,9 տոկոսն է քվեարկել «այո»։ Շոտլանդական ասամբլեայի ստեղծման հարցում կառավարության մերժումը հանգեցրել է քաղաքական ճգնաժամի, Շոտլանդիայի պատգամավորների մի մասը անվստահության քվե է հայտնել Մեծ Բրիտանիայի կառավարությանը։ Արդյունքում կառավարությունը պաշտոնանկ արվեց, 1979 թվականի մայիսյան ընտրություններում վստահ հաղթանակ տարավ Պահպանողական կուսակցությունը՝ Մարգարետ Թեթչերի գլխավորությամբ։ Շոտլանդիայի խորհրդարանի ստեղծման հարցը հետաձգվել է 20 տարով[15]։

Լիազորությունների փոխանցում խմբագրել

 
Շոտլանդիայի խորհրդարանի նիստերի դահլիճ
 
Էդինբուրգում ազգայնական գրությունը՝ Վերջ կտանք Լոնդոնի կառավարմանը
Հիմնական հոդված՝ Շոտլանդիայի խորհրդարան

1979 թվականի հանրաքվեի տապալումը սկզբում չբերեց շոտլանդացի անկախության կողմնակիցների քաղաքական ուժերի կոնսոլիդացմանը։ Շոտլանդացի քաղաքական գործիչների հայացքները լրջորեն տարբերվել են։ Մի մասը շարունակում էր հանդես գալ Շոտլանդիայի լիակատար անկախության օգտին, չափավոր ազգայնականները պահանջում էին մասնակի ինքնիշխանություն։

1988 թվականին Շոտլանդիայում ստեղծվեց Շոտլանդիայի Սահմանադրական կոնվենցիան, որը միավորում էր տարբեր կուսակցությունների, հասարակական շարժումների և եկեղեցիների ներկայացուցիչներին։ 1989 թվականին Շոտլանդիայի Սահմանադրական կոնվենցիան հայտարարություն ընդունեց Շոտլանդիայի լիակատար անկախության մասին, այդ փաստաթուղթը ոչ մի իրավաբանական ուժ չուներ, բայց կարողացավ համախմբել անկախության բազմաթիվ կողմնակիցներին, ինչը, ի վերջո, հանգեցրեց 1998 թվականի ընտրություններին։

Շոտլանդիայի խորհրդարանի ստեղծման դեմ ավանդաբար հանդես է եկել Պահպանողական կուսակցությունը, կուսակցության ներկայացուցիչները կարծում էին, որ Շոտլանդիայի խորհրդարանի ստեղծումը կարող է հանգեցնել Շոտլանդիայի լիակատար ինքնիշխանության։ 1997 թվականի համընդհանուր ընտրություններում Պահպանողական կուսակցությունը՝ Ջոն Մեյջորի գլխավորությամբ[16], պարտվել է լեյբորիստների ընտրություններում։ Ընտրություններից հետո լեյբորիստ Դոնալդ Դյուարը՝ Շոտլանդիայի հարցերով քարտուղարը, հայտարարել է Շոտլանդիայի խորհրդարանի ստեղծման մասին նոր հանրաքվեի անցկացման հնարավորության մասին։

1997 թվականի սեպտեմբերին կայացած դէվոլուցիայի վերաբերյալ երկրորդ հանրաքվեում քվեարկածների 74,3 տոկոսը (ընտրողների ընդհանուր թվի 44,87 տոկոսը) արտահայտվել է Շոտլանդիայի խորհրդարանի ստեղծման օգտին։ 1998 թվականին Մեծ Բրիտանիայի խորհրդարանն ընդունեց 1998 թվականի Շոտլանդիայի մասին ակտը, որի համաձայն Շոտլանդիայում ստեղծվում էին սեփական խորհրդարանը և նախարարների կաբինետի անալոգը[14][17]։

Շոտլանդիայի խորհրդարանը միապալատ օրենսդիր մարմին է, որը բաղկացած է 129 պատգամավորից, որոնցից 73-ը մեծամասնական ընտրակարգով ընտրվում են տարբեր ընտրատարածքներից, իսկ 56-ը ընտրվում են հատուկ լրացուցիչ (խառը) համակարգով։ Խորհրդարանի ևս մեկ անդամ իր հրամանագրով թագուհուն նշանակում է պատգամավորների ներկայացմամբ։ Խորհրդարանի նշանակվող անդամը հաղթող կուսակցության առաջնորդն է և դառնում է Շոտլանդիայի վարչակազմի ղեկավար[18]։

Շոտլանդիայի վարչակազմի առաջին ղեկավարը շոտլանդացի լեյբորիստների առաջնորդ Դոնալդ Դյուարն է։  Շոտլանդիայի ազգային կուսակցությունն առաջին ընտրություններում ընդդիմադիր կուսակցություն է դարձել[14]։

Հետագա դէվոլյուցիա խմբագրել

Սեպտեմբերի 16-ին Դևիդ Քեմերոնը Էդ Միլիբենդի և Նիկ Քլեգի հետ ստորագրել է, այսպես կոչված, հանդիսավոր երդում՝ փաստաթուղթ, որը հրապարակվել է շոտլանդական մամուլում[19], Շոտլանդիային կոչ անելով չքվեարկել անկախության օգտին՝ դէվոլուցիոն գործընթացի շրջանակներում Շոտլանդիայի կառավարության և խորհրդարանի լիազորությունների հետագա ընդլայնման խոստման դիմաց[20][21]։ Փաստաթղթի առաջին մասում խոստումներ կային Շոտլանդիայի խորհրդարանին նոր լայն լիազորություններ տրամադրելու մասին, երկրորդ մասում՝ ռեսուրսների հավասար բաշխման առաջարկ, երրորդ մասում՝ թեզիս այն մասին, որ պետական առողջապահական համակարգի ֆինանսավորման կարգի մասին վերջնական որոշումը կախված կլինի Շոտլանդիայի կառավարությունից՝ Բառնետի բանաձևի պահպանման շնորհիվ։ Սեպտեմբերի 19-ի իր պաշտոնական ելույթում Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Դևիդ Քեմերոնը խնդիր է դրել կառավարել Շոտլանդիայի դէվոլուցիայի գործընթացը հարկման, բյուջետային քաղաքականության և սոցապահովման բնագավառում՝ Ռոբերտ Սմիթի, լորդ Քելվինի մոտ, որը նախկինում եղել է BBC-ի կառավարիչների խորհրդի անդամ։ Քեմերոնի խոսքով՝ Շոտլանդիայի ինքնավարության ամրապնդման մասին օրինագիծը պետք է պատրաստ լիներ 2015 թվականի հունվարին՝ Մեծ Բրիտանիայի նախկին վարչապետ Գորդոն Բրաունի ծրագրին համապատասխան։ Օրինագծի ակնկալվող հրապարակումը նվիրված էր հունվարի 25-ին Շոտլանդիայի ազգային բանաստեղծ Ռոբերտ Բերնսի ծննդյան օրվան[22]։

Սակայն, հանրաքվեի անցկացումից մեկ ամիս անց՝ հոկտեմբերի 14-ին, Մեծ Բրիտանիայի խորհրդարանի համայնքների պալատում հանդիսավոր երդման շրջանակներում հետագա դավանանքի վերաբերյալ հատուկ լսումների ժամանակ Շոտլանդիայի խորհրդարանի պատգամավոր Պիտեր Ուիշարտի, բրիտանացի այլ խորհրդարանականների հարցին պատասխանելիս ևս մեկ անգամ ընդգծվել է, որ ինչպես և նախկինում[23], երդումը խորհրդարանի կողմից հավանության չի արժանացել, ուստի իրավական ուժ չունի[24]։ Այսպես, մասնավորապես, Պահպանողականների կուսակցությունից պալատի պատգամավոր Քրիստոֆեր Չոուպը հայտարարել է, որ ... կարող է վարչապետը և հանդիսավոր երդում է տվել շոտլանդացի ժողովրդին մեծ լիազորություններ տրամադրելու մասին, եթե նրանք հանրաքվեում ոչ քվեարկեն, սակայն այդ խորհրդարանը ոչ մի նման երդում, ոչ մի նման բան չի տվել[25]։ Նշվում է նաև, որ խորհրդարանական լսումներին տվյալ երդման ստորագրողներից ոչ մեկը չի ներկայացել, իսկ պալատում Շոտլանդիայի դէվոլուցիայի հարցի վերաբերյալ լսումներն անցել են բրիտանացի խորհրդարանականների նվազագույն ներկայությամբ, ընդ որում, ժամանակի մեծ մասը ծախսվել է Անգլիայի համար այսպես կոչված Լոտյան հարցի հետագա լուծման համար դէվոլուցիայի պլանների քննարկման համար (տես՝ 1998 թվականի Շոտլանդիայի մասին ակտը)՝ անգլիական օրենսդրական հարցերի իրավասության փոխանցման միջոցով անգլիացի խորհրդարանականների բացառիկ իրավասությանը (կրճ. անգլ. — EVEL («English votes for English Laws»))[26]։

Մեծ Բրիտանիայի Գերագույն դատարանի՝ 2017 թվականի հունվարի 24-ի՝ ԵՄ-ից դուրս գալու մասին 50-րդ հոդվածի նախաձեռնման հարցում կառավարության իրավասության հարցի վերաբերյալ որոշումից հետո Շոտլանդիայում հետագա դէվոլուցիայի ընթացքն ու օրինականությունը կասկածի տակ են դրվել, քանի որ, օրինակ, Շոտլանդիայի խորհրդարանի իրավունքի մասով վիճարկել ԵՄ-ից դուրս գալու Մեծ Բրիտանիայի որոշումը[27], որպես պատվիրակված լիազորությունների իրավասության կոպիտ միջամտություն (մարդու իրավունքների Եվրոպական Միության Խարտիան հիմնարար փաստաթուղթ Է Շոտլանդիայի խորհրդարանի և կառավարության աշխատանքում), դատարանը ևս մեկ անգամ ընդգծել է[28], որ սահմանադրական կոնվենցիաները, որոնք կառավարում են տարաբնույթ ներակառավարական հարաբերությունները, դուրս են մնում իրավական դաշտից և, հետևաբար, իրավական ուժ չունեն Մեծ Բրիտանիայի խորհրդարանի և Միացյալ թագավորության անդամ երկրների առանձին վարչակազմերի լիազորությունների սահմանազատման հարցերում[29]։ Իր պատասխան հայտարարության մեջ Շոտլանդիայի առաջին նախարար Նոքոլա Սթերջենը նշել է, որ այդ որոշումը խախտում է Շոտլանդիայի խորհրդարանին երաշխավորված լիազորությունների փոխանցման նախորդ բոլոր փորձերը և կասկածի տակ է դնում Շոտլանդիայի վերաբերյալ 2016 թվականի ակտի որոշ դրույթների օրինականությունը, ինչպես նաև բարձրացնում է Մեծ Բրիտանիայի կազմից դուրս գալու հարցը[30][31]։

2018 թվականի մարտի 22-ին Շոտլանդիայի խորհրդարանը ձայների մեծամասնությամբ ընդունեց ԵՄ-ից Մեծ Բրիտանիայի դուրս գալու վերաբերյալ Շոտլանդիայի իրավահաջորդության մասին (UK Withdrawal from the European Union (Legal Continuity) (Scotland) bill) 2018 օրինագիծը[32], որը նախատեսում է Շոտլանդիայի մասին 1998 թվականի ակտի համաձայն Շոտլանդիայի խորհրդարանին պատվիրակված լիազորությունների փոխանցումը իրավական և վարչական կարգավորման բոլոր 111 ոլորտներով, որոնք նախկինում գտնվում էին ԵՄ-ի տնօրինության տակ, այն դեպքում, եթե Մեծ Բրիտանիայի խորհրդարանը չեղարկի 11-րդ հոդվածի դրույթները, ԵՄ-ից դուրս գալու մասին օրինագիծը, որոնք վերադարձնում են ԵՄ-ի ողջ իրավական բազան, որը վերապահված է Շոտլանդիայի և Ուելսի խորհրդարանների լիազորություններին, Մեծ  Բրիտանիայի կառավարության բացառիկ իրավազորության ներքո[33]։ ԵՄ-ի իրավահաջորդության մասին շոտլանդական օրինագիծը նույնպես գործողության մեջ է թողել Շոտլանդիայի տարածքում մարդու իրավունքների վերաբերյալ ԵՄ խարտիան (որպես 1998 թվականի Շոտլանդիայի հիմնարար սահմանադրական իրավական նորմը՝ Շոտլանդիայի մասին ակտին համապատասխան), մինչդեռ ԵՄ-ից դուրս գալու մասին Բրիտանական օրինագիծը նախատեսում էր այն չեղարկել Մեծ Բրիտանիայի տարածքում։

2018 թվականի դեկտեմբերին Մեծ Բրիտանիայի Գերագույն դատարանը վճռել էր, որ չնայած շոտլանդական տվյալ օրինագիծը համապատասխանում էր իշխանության դավանանքի օրինական պարամետրերին, դրա հիմնական դրույթները ջնջվել էին ավելի ուշ (2018 թվականի հունիսին) Մեծ Բրիտանիայի խորհրդարանի կողմից ընդունված՝ Եվրամիությունից դուրս գալու մասին ակտով[34][35]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Scottish Government (2013 թ․ նոյեմբերի 26). «Будущее Шотландии: Ваш путь к независимой Шотландии - краткое описание (официальный перевод на русском языке)» (PDF). Scottish Government. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ սեպտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 15-ին.
  2. ↑ Scottish Government (2014 թ․ նոյեմբերի 26). «Scotland's Future: Your Guide to an Independent Scotland». Scottish Government.
  3. ↑ «EU referendum: Scotland backs Remain as UK votes Leave». BBC News. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 25-ին.
  4. ↑ «Власти Шотландии заявили о намерении провести референдум о независимости». vz.ru. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 25-ին.
  5. ↑ «Шотландия собирается провести референдум о независимости - BBC Русская служба» (ռուսերեն). Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 25-ին.
  6. ↑ Deutsche Welle (www.dw.com). «Первый министр Шотландии обещает своей стране независимость | Новости из Германии о Европе | DW.COM | 16.10.2016». DW.COM. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
  7. ↑ Prebble, John (2000). The King's Jaunt: George IV in Scotland, August 1822 'One and Twenty Daft Days'. Birlinn Publishers. ISBN 1-84158-068-6.
  8. ↑ «Scottish Referendums». BBC. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 18-ին. Վերցված է 2007 թ․ հունիսի 11-ին.
  9. ↑ «Scottish Home Rule». Skyminds.net. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 18-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 6-ին.
  10. ↑ «GOVERNMENT OF SCOTLAND BILL». Commons and Lords Hansard 1803-2005. Hansard. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 10-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 15-ին.
  11. ↑ Jamie Ross (2014 թ․ սեպտեմբերի 17). «Scottish independence: The parliament that never was». BBC News.
  12. ↑ «History of the Scottish National Party». Scottishindependence.com. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 6-ին.
  13. ↑ «Multiculturalism and Scottish nationalism». Commission for Racial Equality. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 18-ին. Վերցված է 2007 թ․ հունիսի 21-ին.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 «The Devolution Debate This Century». BBC. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 18-ին. Վերցված է 2007 թ․ հունիսի 11-ին.
  15. ↑ «Regional distribution of seats and percentage vote». psr.keele.ac.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 18-ին. Վերցված է 2007 թ․ հունիսի 21-ին.
  16. ↑ «Politics 97». BBC. 1997 թ․ սեպտեմբեր. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 18-ին. Վերցված է 2006 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
  17. ↑ «Scottish Parliament Factsheet 2003» (PDF). The Electoral Commission. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ հունվարի 18-ին. Վերցված է 2009 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.
  18. ↑ «About Scottish Ministers» Արխիվացված 2013-11-19 Wayback Machine Scottish Government. Retrieved 26 September 2007.
  19. ↑ Cook, James (2014 թ․ հոկտեմբերի 1). «What now for 'the vow'?» (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 12-ին.
  20. ↑ «Британские политики призывают Шотландию не отделяться». BBC Russian. 15 сентября 2014. Վերցված է 17 сентября 2014-ին.
  21. ↑ BBC (16 сентября 2014). «Вестминстер обещает Шотландии больше денег и полномочий». BBC Русская Служба.
  22. ↑ «Шотландия отказалась от независимости: что дальше?». BBC Русская Служба. 19 сентября 2014.
  23. ↑ «Backlash from Tory MPs after PM promises more powers». The Herald. 2014 թ․ սեպտեմբերի 17.
  24. ↑ Oliver Wright (2014 թ․ սեպտեմբերի 19). «Scottish referendum results: Tories call on PM to renege on reckless funding vow». The Independent.
  25. ↑ Andrew Sparrow (2014 թ․ հոկտեմբերի 14). «MPs debate further devolution after the Scottish referendum: Politics live blog». The Guardian.(չաշխատող հղում)
  26. ↑ John Crace (2014 թ․ հոկտեմբերի 14). «Forces of Evel trample over The Solemn Vow to Scots». The Guardian.
  27. ↑ «Lord Advocate to argue in Supreme Court for Scotland vote over Brexit». The Telegraph (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 26-ին.
  28. ↑ The Supreme Court. «Article 50 Brexit Appeal - The Supreme Court» (անգլերեն). www.supremecourt.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 26-ին.
  29. ↑ «What's a Sewel Convention and why did it feature in the Brexit court ruling?». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2017 թ․ հունվարի 25. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 26-ին.
  30. ↑ «Nicola Sturgeon responds to UK Supreme Court ruling». The SNP (անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 26-ին.
  31. ↑ новости., #Буквы - все важные и свежие. «В Шотландии может пройти референдум о независимости из-за решения Верховного суда по Brexit». Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 26-ին.
  32. ↑ «UK Withdrawal from the European Union (Legal Continuity) (Scotland) Bill» (անգլերեն). www.parliament.scot. 2018 թ․ հուլիսի 2. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 23-ին.
  33. ↑ Taylor, Brian (2018 թ․ փետրվարի 27). «Law, politics and the continuity bill». BBC News (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ մարտի 23-ին.
  34. ↑ «Supreme Court partially upholds Holyood 'power grab' law» (անգլերեն). HeraldScotland. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 12-ին.
  35. ↑ «Tories red-faced as UK's shifting of goalposts on Scottish Brexit Bill made clear» (անգլերեն). The National. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 12-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Շոտլանդիայի_անկախության_շարժում&oldid=9507488» էջից