Շնկոտեմ Զանգեզուրի
| Շնկոտեմ Զանգեզուրի | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Տիպ/Բաժին | Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Կարգ | Կաղամբածաղկավորներ (Brassicales) |
| Ընտանիք | Կաղամբազգիներ (Brassicaceae) |
| Տրիբա | Thlaspideae |
| Ցեղ | Շնկոտեմ (Thlaspi) |
| Տեսակ | Շնկոտեմ Զանգեզուրի (T. zangezuricum) |
| Միջազգային անվանում | |
| Thlaspi zangezuricum | |
| Կարգավիճակ | |
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝  Կրիտիկական վիճակում գտնվող | |
Շնկոտեմ Զանգեզուրի (լատին․՝ Thlaspi zangezuricum), խաչածաղկավորների ընտանիքին պատկանող ծածկասերմ բույս, որը գրանցված է Հայաստանի Հանրապետության Կարմիր գրքում։
Նկարագրություն խմբագրել
3-10 սմ բարձրությամբ, բազմաթիվ ցողուններով, նուրբ բազմամյա բույս է։ Տերևներն ամբողջաեզր են, որոնցից արմատամերձները կոթունավոր են, իսկ ցողունայինները՝ նստադիր և առանց ականջուկների։ Ծաղիկները քառատիպ են, վարդագույն և ունեն պսակաթերթեր։ 4-9 մմ տրամագիծ ունեցող պատիճակներն անթև են և երկու գագաթներին նեղացած։ Սռնակն երկարությունը 1 մմ է[1]։
Տարածվածություն խմբագրել
Հայաստանում հանդիպում է Զանգեզուրի (լեռնագագաթ՝ Խուստուփ, Արավուս) և Մեղրու (Վարդանաձոր) ֆլորիստիկական շրջաններում։ Ունի 3 լոկալիտետ[1]։
Էկոլոգիա խմբագրել
Աճում է ենթալպյան և ալպյան գոտիներում՝ ծովի մակարդակից 2000-3100 մ բարձրությունների վրա և ժայռաճեղքերում։ Ծաղկում է հունիսին, պտղաբերում՝ հուլիսին[1]։
Պահպանություն խմբագրել
Վտանգված տեսակ է։ Հայաստանի էնդեմիկ բույսերից է։ Տրածման շրջանի մակերեսը 5000 կմ²-ից պակաս է, բնակության շրջանի մակերեսը՝ 500 կմ²-ից պակաս։ Տեսակին, կապված կլիմայի գլոբալ փոփոխության հետ, սպառնում է անհետացման վտանգ։ Հայաստանի Կարմիր գրքի առաջին հրատարակության մեջ ընդգրկված էր որպես հազվագյուտ տեսակ։ Ընդգրկված չէ CITES-ի և Բեռնի կոնվենցիաների հավելվածներում[1]։
Պահպանության միջոցառումներ չեն իրականացվում։ Անհրաժեշտ է ստեղծել ԲՀՊՏ Խուստուփի ենթալպյան և ալպյան գոտիներում[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.