Շախմատային օլիմպիադա
Շախմատային օլիմպիադան շախմատի ազգային հավաքականների մրցաշար է, որը կազմակերպվում է երկու տարին մեկ Շախմատի միջազգային ֆեդերացիայի (ՖԻԴԵ-ի) կողմից։ Հավաքականները պայքարում են Համիլթոն Ռասելի (տղամարդիկ) և Վերա Մենչիկի (կանայք) անվան փոխանցիկ ոսկե գավաթների համար։ Բացի այդ, առաջին, երկրորդ և երրորդ հորիզոնականները զբաղեցրած հավաքականների շախմատիստներից յուրաքանչյուրը ստանում է համապատասխանաբար ոսկե, արծաթե և բրոնզե մեդալներ։ Յուրաքանչյուր հանդիպում տեղի է ունենում չորս խաղատախտակի վրա։ Հավաքականում լինում են չորս հիմնական և մեկ պահեստային խաղացողներ (1950 — 2006 թվականներին՝ երկու պահեստային)։ Շախմատային օլիմպիադան պաշտոնապես առաջին անգամ կայացել է 1927-ին։ Մինչև 1939-ը շախմատային օլիմպիադային մասնակցել են միայն եվրոպական երկրները, բացառությամբ Արգենտինայի, ԱՄՆ-ի և Պակիստանի։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի պատճառով Շախմատային օլիմպիադան չի անցկացվել 1939 — 1950-ին։
Օլիմպիադայի ծագումը խմբագրել
Շախմատային առաջին օլիմպիադան ոչ պաշտոնական բնույթի էր։ 1924-ին շախմատն օլիմպիական մարզաձևերի ցանկում ներառելու փորձ էր արվել, որը, սակայն, ձախողվել էր պրոֆեսիոնալ և սիրողական խաղացողներին տարբերելու հետ կապված խնդիրների պատճառով[1]։ Քանի որ 1924–ի ամառային Օլիմպիական խաղերը տեղի էին ունենում Փարիզում, առաջին ոչ պաշտոնական Շախմատային օլիմպիադան նույնպես անցկացվեց Փարիզում։ ՖԻԴԵ-ն ձևավորվել էր 1924-ի հուլիսի 20-ին, 1-ին ոչ պաշտոնական Շախմատային օլիմպիադայի փակման օրը[2]։
ՖԻԴԵ-ի կազմակերպած առաջին պաշտոնական Շախմատային օլիմպիադան տեղի ունեցավ 1927-ին, Լոնդոնում[1]։ Օլիմպիադաները անցկացվում էին տարին մեկ կամ այլ ոչ կանոնավոր պարբերությամբ մինչև Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը, իսկ 1950-ից սկսած դրանք տեղի են ունենում ամեն երկու տարին մեկ[1]։
 |
 |
Կարգավիճակը խմբագրել
Շախմատը Միջազգային օլիմպիական կոմիտեի (ՄՕԿ) կողմից պաշտոնապես ճանաչված է որպես մարզաձև[3], իսկ 1999-ի հունիսին Շախմատի միջազգային ֆեդերացիան` ՖԻԴԵ–ն, ճանաչվել է Միջազգային մարզական ֆեդերացիա[3][4][5][6]։ ՄՕԿ-ի անդամ լինելով, ՖԻԴԵ-ն հետևում է նրա կանոններին, այդ թվում` դոպինգ թեստերի պահանջին, ինչը միարժեքորեն չի ընդունվում շախմատային աշխարհում[7][8][9][10]։ Շախմատի՝ օլիմպիական մարզաձև դառնալու հավանականությունը մնում է անորոշ։ «Շախմատային օլիմպիադա» անվան գործածումը պայմանավորված է պատմական ավանդույթով և որևէ կապ չունի Օլիմպիական խաղերի հետ։
Շախմատային օլիմպիադայի մրցանակակիր երկրները խմբագրել
Տղամարդիկ խմբագրել
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
* Խորհրդային Միության և սոցիալիստական ճամբարի այլ երկրների հավաքականները քաղաքական պատճառներով չեն մասնակցել 1976 թվականի օլիմպիադային։
Ընդհանուր թիմային դասակարգումը խմբագրել
Այս ցուցակում ներկայացված են տղամարդկանց Շախմատային օլիմպիադայում մեդալ վաստակած երկրները։
| Տեղ | Երկիր |  |
 |
 |
Ընդամենը |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  ԽՍՀՄ |
18 | 1 | 0 | 19 |
| 2 |  ԱՄՆ |
6 | 6 | 9 | 21 |
| 3 |  Ռուսաստան |
6 | 3 | 3 | 12 |
| 4 |  Հունգարիա |
3 | 7 | 2 | 12 |
| 5 |  Հայաստան |
3 | 1 | 3 | 7 |
| 6 |  Ուկրաինա |
2 | 2 | 3 | 7 |
| 7 |  Չինաստան |
2 | 1 | 0 | 3 |
| 8 | .svg){kind=small} Հարավսլավիա |
1 | 6 | 5 | 12 |
| 9 |  Լեհաստան |
1 | 2 | 3 | 6 |
| 10 |  Գերմանիա* |
1 | 1 | 3 | 5 |
| 11 |  Ուզբեկստան |
1 | 1 | 0 | 2 |
| 12 |  Անգլիա |
0 | 3 | 3 | 6 |
| 13 |  Արգենտինա |
0 | 3 | 2 | 5 |
| 14 |  Չեխոսլովակիա |
0 | 2 | 1 | 3 |
| 15 |  Իսրայել |
0 | 1 | 1 | 3 |
| 15 |  Նիդերլանդներ |
0 | 1 | 1 | 3 |
| 15 |  Շվեդիա |
0 | 1 | 1 | 3 |
| 16 |  Բոսնիա և Հերցեգովինա |
0 | 1 | 0 | 1 |
| 16 |  Դանիա |
0 | 1 | 0 | 1 |
| 17 |  Հնդկաստան* |
0 | 0 | 2 | 2 |
| 18 |  Բուլղարիա |
0 | 0 | 1 | 1 |
| 18 |  Էստոնիա |
0 | 0 | 1 | 1 |
- Հաշվարկված են ԳՖՀ-ի և ԳԴՀ-ի արդյունքները։
- Բրոնզե մեդալներից մեկը 2022 թվականի օլիմպիադայում նվաճել է Հնդկաստանի 2-րդ հավաքականը։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Brace, Edward R. (1977), An Illustrated Dictionary of Chess, Hamlyn Publishing Group, էջ 64, ISBN 1-55521-394-4 (անգլ.)
- ↑ FIDE History by Bill Wall. Retrieved 2 May 2008. (անգլ.)
- ↑ 3,0 3,1 Recognized Sports of the International Olympic Committee Միջազգային օլիմպիական կոմիտե պաշտոնական կայք։ Վերցված է 2008-ի մայիսի 2։ (անգլ.)
- ↑ International Federation (IF) for chess. Միջազգային օլիմպիական կոմիտե պաշտոնական կայք։ Վերցված է 2008-ի մայիսի 2։ (անգլ.)
- ↑ FIDE - Uniting the Chess World ՖԻԴԵի պաշտոնական կայք։ Վերցված է 2008-ի մայիսի։ (անգլ.)
- ↑ ARISF Members ՄՕԿ ճանաչված Միջազգային մարզական Ֆեդերացիաների միություն (Association of Recognized IOC International Sports Federation)։ Վերցված է 2008-ի մայիսի 2։ (անգլ.)
- ↑ Complete FIDE Anti-Doping Documents ՖԻԴԵի պաշտոնական կայք։ Վերցված է 2008-ի մայիսի։ (անգլ.)
- ↑ Controversy over FIDE doping check ChessBase.com Վերցված է 2008-ի մայիսի։ (անգլ.)
- ↑ The Insanity of Drug Testing in Chess Արխիվացված 2012-02-29 Wayback Machine by Jeremy Silman Վերցված է 2008-ի մայիսի։ (անգլ.)
- ↑ Chess Olympiad in Dresden 2008 Արխիվացված 2008-09-11 Wayback Machine chinaorbit.com Վերցված է 2008-ի մայիսի։ (անգլ.)
- ↑ 42nd Olympiad Baku 2016 Open
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- ՖԻԴԵ–ի պաշտոնական կայք՝
- Տվյալներ և արդյունքներ «ՕլիմփԲեյզ» (OlimpBase) կայքում՝
- Տղամարդկանց արդյունքների ամփոփում (անգլ.)
- Կանանց արդյունքների ամփոփում (անգլ.)
- Շախմատի պատանեկան օլիմպիադա և արդյունքներ (անգլ.)