Նիտրոբենզոլ

քիմիական երևույթի տեսակ
Ենթակատեգորիա	Նիտրոմիացություններ, substituted benzene
Մասն է	nitrobenzene metabolic process, nitrobenzene catabolic process, nitrobenzene biosynthetic process, nitrobenzene nitroreductase activity
Զանգված	123,032 զանգվածի ատոմական միավոր
Associated hazard	nitrobenzene exposure
Հետևանք	nitrobenzene exposure
Քիմիական բանաձև	C₆H₅NO₂
SMILES կանոնավոր բանաձև	C1=CC=C(C=C1)[N+](=O)[O-]
Ionization energy	9,92±0,01 Էլեկտրոն-վոլտ, 9,86 Էլեկտրոն-վոլտ
Դիպոլային մոմենտ	4,22 դեբայ
Խտություն	1,2±0,01 գ/սմ³
Հալման ջերմաստիճան	42±1 °F, 6 °C, 5,7 °C
Եռման ջերմաստիճան	411±1 °F, 210,8 °C
Գոլորշու ճնշում	0,3±0,1 Տոր
Speed of sound	1463±1 մ/վ
Solubility	0,2±0,1 gram per 100 gram of solvent
Flash point	190±1 °F
Lower flammable limit	1,8±0,1 ծավալային տոկոս
Safety classification and labelling	NFPA 704: Standard System for the Identification of the Hazards of Materials for Emergency Response
NIOSH Pocket Guide ID	0450
Time-weighted average exposure limit	5±1 milligram per cubic metre
IDLH	1008±1 milligram per cubic metre
Բնութագրվում է	Class IIIA combustible liquid
Սուբյեկտի նշանակություն	Քաղցկեղածին, male reproductive toxicant
Կազմված է	ազոտ, թթվածին, ածխածին

Նիտրոբենզոլ, $C_{6}H_{5}NO_{2}$ , պարզագույն արոմատիկ նիտրոմիացություն։ Բաց դեղնավուն, դառը նշի հոտով յուղանման հեղուկ է։ Հալման ջերմաստիճանը 5,7°C է, եռմանը՝ 210,9°C, խտությունը՝ 1987 կգ/մ³ (25°C-ում)։ Վատ է լուծվում ջրում, լավ՝ օրգանական լուծիչներում։ Վերականգնելիս փոխարկվում է անիլինի կամ հիդրազոբենզոլի։ Ստացվում է բենզոլը նիտրացնող խառնուրդով նիտրելով։ Նիտրոբենզոլը խիստ թունավոր է, ազդում է կենտրոնական նյարդային համակարգի, շնչառության, նյութափոխանակության պրոցեսների վրա։ Օդում նիտրոբենզոլի սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիան աշխատավայրում 3 մգ/մ³ է, բնակավայրերում՝ 0,008 մգ/մ³։ Օգտագործվում է հիմնականում անիլին և բենզիդին ստանալու համար, կիրառվում ներկանյութերի արտադրության մեջ՝ որպես լուծիչ և օքսիդիչ։

Կիրառություն

Անիլինի, ազոտ պարունակող արոմատիկ միացությունների (բենզիդին, քինոլին, ազոբենզոլ), ցելյուլոզի եթերների լուծիչի^[1] արտադրության համար օգտագործվող սկզբնական հումք է։ Նաև կիրառվում է որպես մետաղների փայլեցնող բաղադրությունների բաղադրիչ, լուծիչ և մեղմ օքսիդիչ։ Հիմնականում օգտագործվում է անիլինի արտադրության համար։

Նիտրոբենզոլի ածանցյալները կիրառվում են որպես պայթուցիկ նյութեր և հրթիռային վառելանյութերի բաղադրիչներ։ Օգտագործվում են նաև օծանելիքի արտադրությունում՝ որպես բուրավետ կամ հոտն ամրացնող նյութեր, այդ թվում՝ արհեստական մուշկներ։ Նիտրոբենզոլն ինքը նախկինում արտադրվում էր որպես «դառը-նուշի» կամ «միրաբանի» յուղ։ Նիտրոբենզոլի որոշ ածանցյալներ կիրառվում են լաքերի և ներկերի բաղադրության մեջ, ինչպես նաև բժշկությունում^[2]^[3]։

Տես նաև

Հիդրազոմիացություններ

Գրականություն

Кнунянц И. Л. и др. т.3 Мед-Пол // Химическая энциклопедия. — М.: Большая Российская Энциклопедия, 1992. — 639 с. — 50 000 экз. — ISBN 5-85270-039-8.

Ծանոթագրություններ

↑ Кнунянц И. Л. (глав.ред.) «Химическая энциклопедия» в пяти томах. М.:Советская энциклопедия, 1988. Т.3, стр. 267—268
↑ Шабаров Ю. С. «Органическая химия», М.:Химия, 2002, стр. 848. ISBN 5-7245-1218-1, стр. 715—725
↑ Горленко В. А. и др. «Органическая химия», М.:Мастерство, 2003, стр. 624. ISBN 5-294-00176-4, стр. 397—403

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիտրոբենզոլ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 305)։

[bhe-1] Кнунянц И. Л. (глав.ред.) «Химическая энциклопедия» в пяти томах. М.:Советская энциклопедия, 1988. Т.3, стр. 267—268

[shabarov-2] Шабаров Ю. С. «Органическая химия», М.:Химия, 2002, стр. 848. ISBN 5-7245-1218-1, стр. 715—725

[gorlenko-3] Горленко В. А. и др. «Органическая химия», М.:Мастерство, 2003, стр. 624. ISBN 5-294-00176-4, стр. 397—403

[1]

[2]

[3]