Նիտերոյ
Նիտերոյ (պորտուգալերեն՝ Niterói. Պորտուգալերեն արտասանություն: [[Միջազգային հնչյունական այբուբեն|[niteˈɾɔj]]], [[Միջազգային հնչյունական այբուբեն|[nitɛˈɾɔj]]]), քաղաք և համայնք Բրազիլիայի Ռիո դե Ժանեյրո նահանգում, Գուանաբարա ծովածոցի ափին։ Ռիո դե Ժանեյրոյի մետրոպոլիսային տարածքի բաղկացուցիչ մասն է[2]։ 1834-1894 և 1903-1975 թթ. եղել է նահանգի վարչական կենտրոնը։ Զբաղեցնում է 129,375 քառակուսի կիլոմետր տարածք։ 2018 թվականի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 511,786. այս ցուցանիշով նահանգում գրավում է հինգերորդ, իսկ մարդկային զարգացման ինդեքսով՝ առաջին տեղը[3] Individually, it is the second municipality with the highest average monthly household income per capita in Brazil[4]: Բացի այդ, կրթությանն առնչվող ցուցանիշներով տասներեքերորդն է ամբողջ Բրազիլիայում[5]։ Նիտերոյին տրվել են Nikity, Nicki City, Cidade Sorriso («Ժպիտ քաղաք») մականունները։
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Նիտերոյ | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Բրազիլիա | ||||
| Հիմնադրված է | նոյեմբերի 22, 1573 թ. | ||||
| Մակերես | 133,916 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 0±1 մետր, 16 մետր | ||||
| Բնակչություն | ▲515 317 մարդ (հուլիսի 1, 2020)[1] | ||||
| Ժամային գոտի | UTC−3 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 21 | ||||
| Փոստային դասիչ | 24000-000 | ||||
| Պաշտոնական կայք | niteroi.rj.gov.br | ||||
| |||||
2011 թվականի հունիսին Getulio Vargas Foundation-ի իրականացրած ուսումնասիրությունների արդյունքներով Նիտերոյը դասակարգվել է որպես Բրազիլիայի ամենահարուստ քաղաք, որի բնակչության 55.7%-ն ընդգրկված են A դասի, 85.9%-ը՝ A և B դասերի B մեջ։ Քաղաքը Ռիո դե Ժանեյրո նահանգի ֆինանսական, առևտրային և արդյունաբերական գլխավոր կենտրոններից է և գործարարության համար ամենաբարենպաստ պայմաններ ապահովող բրազիլական լավագույն 100 քաղաքների ցանկում զբաղեցնում է 12-րդ տեղը։
Նիտերոյը 1573 թվականի նոյեմբերի 22-ին հիմնադրել է տուպի հնդկացիական ցեղի առաջնորդ Արարիբոյան, որին հետագայում բռնությամբ դավանափոխ են արել, դարձրել կաթոլիկ և ի պատիվ պորտուգալացի ծովագնաց-հետազոտող Մարտին Աֆոնսու դե Սոուզայի վերանվանել են Մարտին Աֆոնսու։ Այսպիսով՝ Նիտեռոյը բրազիլական միակ քաղաքն է, որ հիմնադրվել է տեղաբնիկների կողմից[6][7]։
Համայնքի սահմանագծի ներսում է ընկած 1991 թվականին ստեղծված Serra da Tiririca ազգային պարկի շուրջ 2400 հեկտարը[8]։
Պատմություն խմբագրել
Քաղաքը հիմնադրվել է 1573 թվականի նոյեմբերի 22-ին։
Աշխարհագրություն խմբագրել
Գտնվում է Գուանաբարա ծոցի մուտքի մոտ (նրա արևելյան ափին), Ռիո դե Ժանեյրո քաղաքի դիմաց։
Վիճակագրություն խմբագրել
- Համախառն ներքին արդյունքը, 2005 թվականի դրությամբ, կազմում է 6 884 677 հազար ռեալ (տվյալները՝ Բրազիլիայի աշխարհագրության և վիճակագրության ինստիտուտի)։
- Համախառն ներքին արդյունքը մեկ շնչի հաշվով, 2005 թվականի դրությամբ, կազմում է 14 524,57 ռեալ (տվյալները՝ Բրազիլիայի աշխարհագրության և վիճակագրության ինստիտուտի)։
- Մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքսը, 2007 թվականի դրությամբ, կազմում է 0,902 (տվյալները՝ ՄԱԿ-ի զարգացման ծրագրի)։
Կլիմա խմբագրել
Նիտերոյի կլիման արևադարձային է։
| Նիտեռոյ (1931–1960)ի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Միջին բարձր °C (°F) | 32.2 (90) |
32.4 (90.3) |
31.5 (88.7) |
29.1 (84.4) |
27.4 (81.3) |
26.6 (79.9) |
26.1 (79) |
26.9 (80.4) |
27.0 (80.6) |
27.9 (82.2) |
28.7 (83.7) |
30.1 (86.2) |
28.8 (83.8) |
| Միջին օրական °C (°F) | 26.4 (79.5) |
26.5 (79.7) |
25.7 (78.3) |
23.6 (74.5) |
21.5 (70.7) |
20.2 (68.4) |
19.6 (67.3) |
20.5 (68.9) |
21.4 (70.5) |
22.6 (72.7) |
23.6 (74.5) |
25.0 (77) |
23.0 (73.4) |
| Միջին ցածր °C (°F) | 22.1 (71.8) |
22.2 (72) |
21.6 (70.9) |
19.6 (67.3) |
17.3 (63.1) |
15.6 (60.1) |
14.8 (58.6) |
15.6 (60.1) |
17.1 (62.8) |
18.6 (65.5) |
19.6 (67.3) |
20.8 (69.4) |
18.7 (65.7) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 147.1 (5.791) |
136.7 (5.382) |
149.4 (5.882) |
124.0 (4.882) |
89.9 (3.539) |
55.9 (2.201) |
52.3 (2.059) |
50.1 (1.972) |
59.3 (2.335) |
87.9 (3.461) |
115.8 (4.559) |
139.3 (5.484) |
1207,7 (47,547) |
| % խոնավություն | 74.8 | 76.0 | 77.5 | 79.5 | 80.8 | 81.2 | 79.4 | 75.9 | 76.3 | 76.8 | 76.7 | 76.9 | 77.6 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 196.7 | 179.8 | 189.3 | 159.9 | 144.2 | 134.7 | 156.6 | 182.5 | 139.8 | 146.0 | 157.3 | 161.5 | 1948,3 |
| աղբյուր: Instituto Nacional de Meteorologia[9] | |||||||||||||
Պատկերասրահ խմբագրել
|
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ https://www.ibge.gov.br/estatisticas/sociais/populacao/9103-estimativas-de-populacao.html
- ↑ Rio de Janeiro to Niteroi, Brazil - Google Maps
- ↑ Ranking - Todo o Brasil (2010) Արխիվացված 2015-07-08 Wayback Machine Atlas do Desenvolvimento Humano do Brasil.
- ↑ Niterói, RJ Արխիվացված 2019-04-22 Wayback Machine Atlas do Desenvolvimento Humano do Brasil.
- ↑ Lucas, Jorge Alexandre (2014). «Todos os Cariocas: Identidade e Pertencimentos no Mundo Globalizado» (ֆրանսերեն). Revista Científica Ciência em Curso. էջեր 111–123. ISSN 2317-0077. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 23-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 29-ին.
- ↑ «The Niterói Secretary of Culture's official website». Niterói City Hall. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հունիսի 14-ին. Վերցված է 2007 թ․ փետրվարի 25-ին.
- ↑ «The Niterói Secretary of Culture's official website». Niterói City Hall. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հունիսի 14-ին. Վերցված է 2007 թ․ փետրվարի 25-ին.
- ↑ Parque Estadual da Serra da Tiririca (պորտուգալերեն), UERJ: Universidade do Estado do Rio de Janeiro, Վերցված է 2017-02-07-ին
- ↑ «Gráficos Climatológicos (1931-1960 e 1961-1990)» (Portuguese). Instituto Nacional de Meteorologia. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
Արտաքին հղումներ խմբագրել
| Վիքիճամփորդն ունի Niteróiին առնչվող զբոսաշրջային տեղեկատվություն։ |
- History of the city of Niterói
- Niterói Tourism Official Web Site
- A guide to the city of Niterói Արխիվացված 2014-11-05 Wayback Machine
- Satellite picture by Google Maps
- Niterói on WikiMapia
- Gymnastic formation squadron of Niteroi, Nov. 2009
- Amo Niterói Արխիվացված 2011-07-16 Wayback Machine
- Parque da Cidade - Paragliding take off ramp.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիտերոյ» հոդվածին։ |