Յոզեֆ Բիցան

Յոզեֆ Բիցան
Անձնական տվյալներ
Քաղաքացիությունը	Ավստրիա, Չեխոսլովակիա և Ցիսլեյտանիա
Մականուն	Պեպի
Ծննդյան ամսաթիվ	սեպտեմբերի 25, 1913
Ծննդավայր	Վիենա, Ավստրո-Հունգարական կայսրություն
Մահվան ամսաթիվ	դեկտեմբերի 12, 2001 (88 տարեկան)
Մահվան վայր	Պրահա, Չեխիա
Հասակ	178 սմ
Քաշ	77 կիլոգրամ
Դիրք	Հարձակվող
Պատանեկան կարիերա
1923—1927	Հերտա (Վիենա)
1927—1928	Շուստեկ
Մասնագիտական կարիերա*
Ազգային հավաքական
Մարզչական կարիերա
1954—1956	Դինամո (Պրահա)
1956—1959	Սլովան (Լիբերեց)
1959—1960	Սպարտակ (Բրնո)
1963—1964	Բանիկ
1964	Սպարտակ (Գրադեց-Կրալովե)
1967—1969	Կլադնո
1969—1972	Տոնգերեն
1977	Բենեշով
Պարգևներ Պրահայի պատվավոր քաղաքացի
	* Մասնագիտական կարիերայում ընդգրկված են միայն առաջնության խաղերը և գոլերը:

Յոզեֆ Բիցան (չեխ․՝ Josef Bican, սեպտեմբերի 25, 1913(1913-09-25)^[1]^[7]^[8]^[…], Վիեննա, Ավստրո-Հունգարիա^[3] - դեկտեմբերի 12, 2001(2001-12-12)^[1]^[2]^[3], Պրահա, Չեխիա^[1]^[2]^[3]), ավստրիացի և չեխոսլովակացի ֆուտբոլիստ, հարձակվող։

Բիցանը հանդես է եկել «Վունդերթիմում» (Ավստրիայի հավաքականը 1930-ականներին) և հինգ անգամ ճանաչվել է Եվրոպայում մրցաշրջանի լավագույն ռմբարկու։ Նա կարողանում էր խաղալ հարձակման ցանկացած դիրքում, երկու ոտքով էլ տիրապետում էր լավ հարվածների, իսկ 100 մետրը անցնում էր 10․8 վայրկյանում։

Կարիերա խմբագրել

Յոզեֆը պատանեկան կարիերան սկսել է Վիենայի «Հերտայում», որտեղ խաղում էր իր հայրը՝ Ֆրանտիշեկ Բիցանը։ 15 տարեկանում հանդես է եկել «Շուստեկ» ակումբում։ Հաջորդ տարի տեղափոխվել է «Ֆարբենլուց» ակումբ, որտեղ անցկացրած 20 խաղի ընթացքում դարձել է 47 գոլի հեղինակ^[9]։

«Ռապիդ» խմբագրել

1931 թվականի սեպտեմբերի 3-ին Յոզեֆը անցկացրեց իր առաջին հանդիպումը «Ռապիդի» կազմում։ Նրա ակումբը 5-3 հաշվով հաղթեց վիենական «Աուստրիային», իսկ Յոզեֆը դարձավ չորս գոլի հեղինակ։ Ակումբում նա անցկացրեց չորս մրցաշրջան։ 1934 թվականին դարձավ առաջնության լավագույն ռմբարկու, իսկ 1935 թվականին առաջին անգամ նվաճեց Ավստրիայի գավաթը։ «Ռապիդի» կազմում նա ընդհանուր առմամբ (ընկերական խաղերը նույնպես) մասնակցեց 144 խաղի՝ դառնալով 184 գոլի հեղինակ։

«Ադմիրա» խմբագրել

1935 թվականին տեղափոխվեց «Ադմիրա» ակումբ, որտեղ անցկացրած առաջին մրցաշրջանում նա իրեն լավ չդրսևորեց։ Անցկացրած երկու մրցաշրջանում էլ նա դարձավ Ավստրիայի չեմպիոն։ Ընկերական խաղերը վերցրած՝ նա ակումբի կազմում անցկացրեց 85 հանդիպում և դարձավ 119 գոլի հեղինակ։

«Սլավիա» խմբագրել

1937 թվականին Բիցանը միացավ Պրահայի «Սլավիա» ակումբին^[10]։ 8 մրցաշրջանի ընթացքում նա խփեց 328 գոլ, այդ թվում 1943-44 մրցաշրջանի ընթացքում 57-ը՝ մասնակցելով 23 խաղի։ Կարիերայի ընթացքում նա 3 անգամ դարձավ 7 գոլի հեղինակ^[11]։

Իր առաջին մրցաշրջանում Բիցանը դառնում է Միտրոպայի գավաթի լավագույն ռմբարկու՝ օգնելով ակումբին նվաճել այն։ 1938 թվականին նա 22 գոլով դառնում է Չեխոսլովակիայի առաջնության լավագույն ռմբարկուВ։ 1939 թվականին ֆաշիստական Գերմանիան հարձակվում է Չեխոսլովակիայի վրա։ Այդ տարիներին ձևավորվում է չեխ-մորավյան լիգան, որտեղ սլովակական ակումբները չէին խաղում, «Սլավիան» անցկացված վեց մրցաշրջաններից չորսում հաղթում է, իսկ Բիցանը անփոփոխ դառնում է առաջնության լավագույն ռմբարկու։

Չեխոսլովակիայի առաջին չորս հետպատերազմյան առաջնություններից երկուսում «Սլավիանը» հաղթում է, իսկ Բիցանը երեք անգամ դառնում է առաջնության լավագույն ռմբարկու (1947-48 մրցաշրջանում նա մեկ գոլով զիջում է «Սպարտայի» ֆուտբոլիստ Յարոսլավ Ցերպին)։

1948 թվականին ակումբը անվանափոխվեց և դարձավ «Դինամո», իսկ Բիցանը ստիպված լքեց այն։

«Վիտկովիցե» խմբագրել

1949 թվականին նա տեղափոխվեց Օստրավայի «Վիտկովիցե» ակումբ, որը հանդես էր գալիս երկրորդ դիվիզիոնում։ Առաջին մրցաշրջանում Բիցանը անցկացրեց 22 խաղ և դարձավ 76 գոլի հեղինակ՝ օգնելով թիմին հայտնվել գլխավոր առաջնությունում։ Հաջորդ մրցաշրջանում նա նորից դարձավ առաջնության լավագույն ռմբարկու։

«Սպարտակ» և «Դինամո» խմբագրել

1952 թվականին Բիցանը տեղափոխվում է Գրադեց-Կրալովեի «Սպարտակ», որտեղ անցկացրած մեկ մրցաշրջանի ընթացքում մասնակցում է 9 խաղի՝ դառնալով 19 գոլի հեղինակ։ 1953-55 թվականներին նա հանդես է գալիս Պրահայի «Դինամո» ակումբում՝ վերջին մրցաշրջանն անցկացնելով խաղացող մարզչի պաշտոնում, որից հետո ավարտեց ֆուտբոլիստի կարիերան և ևս մեկ տարի մարզեց ակումբը։ Դրանից հետո Բիցանը մարզեց նաև Լիբերեցի «Սլովանը», Բրնոյի «Սպարտակը», «Բանիկը», Գրադեց-Կրալովեի «Սպարտակը», «Կլադնոն», «Տոնգերենը» և «Բենեշովը»։

Ավստրիայի և Չեխոսլովակիայի հավաքականներ խմբագրել

1933 թվականի նոյեմբերի 29-ին նա Ավստրիայի հավաքականում անցկացրեց իր առաջին հանդիպումը։ Շոտլանդիայի դեմ խաղն ավարտվեց ոչ ոքի՝ 2-2 հաշվով։ Իր երկրորդ՝ Հոլանդիայի դեմ խաղում նա խփեց իր առաջին գոլը հավաքականի կազմում։ Հավաքականում նա սովորաբար խաղում էր աջ ինսայդի դիրքում՝ կենտրոնական հարձակվողի դիրքը զիջելով Մաթիաս Սինդելարին։ 1934 թվականի աշխարհի առաջնությանը նա անկացրեց 4 հանդիպում։ Առաջին՝ Ֆրանսիայի դեմ խաղում նա դարձավ գոլի հեղինակ (3-2)։ 1936 թվականի նոյեմբերին Շվեյցարիայի դեմ խաղը նրա համար վերջինն էր ավստրիացիների մարզաշապիկով։ Արդյունքում նա հավաքականի կազմում մասնակցեց 19 խաղի և խփեց 14 գնդակ։

«Սլավիայում» խաղալու տարիներին նա ձեռք բերեց Չեխոսլովակիայի քաղաքացիություն։ Չեխոսլովակիայի հավաքականում նրա նորամուտը հիասքանչ էր՝ 8 գոլ 3 խաղում։ Պատերազմից հետո նա մասնակցեց ևս 11 խաղի՝ խփելով 4 գնդակ^[12]։

Ձեռքբերումներ խմբագրել

RSSSF կայքում հրապարակված ամենաարդյունավետ ֆուտբոլիստների ցանկում Բիցանը 805 գոլով զբաղեցնում է առաջին տեղը^[6]։ Ազգային առաջնությունների լավագույն ռմբարկուների ցանկում զբաղեցնում է երկրորդ հորիզոնականը՝ 518 գոլ (314 խաղ)։ Առաջինը Պելեն է 541 գնդակով։ Միջին արդյուանվետությամբ նույնպես զբաղեցնում է երկրորդ տեղը (1.52 գոլ խաղում)^[5]։ Առաջինը պորտուգալացի Ֆերնանդու Պեյրոտեուն է՝ 1․62 գոլ խաղում։

Ակումբային ձեռքբերումներ խմբագրել

Ավստրիայի հավաքականի կազմում 4-րդ տեղը 1934 թվականի աշխարհի առաջնությանը
Ավստրիայի չեմպիոն՝ 1935, 1936, 1937
Ավստրիայի գավաթի եզրափակչի մասնակից (1)՝ 1934
Միտրոպայի գավաթակիր (1)՝ 1938
Չեխոսլովակիայի չեմպիոն (2)՝ 1947, 1948 (աշուն)
Չեխիայի չեմպիոն (4)՝ 1940,1941, 1942, 1943
Միջչեխական գավաթակիր (1)՝ 1941
Չեխիայի գավաթակիր (2)՝ 1941, 1942
Ազատության գավաթակիր (1)՝ 1945
Չեխոսլովակիայի գավաթի եզրափակչի մասնակից (1)՝ 1952

Անձնական ձեռքբերումներ խմբագրել

Պաշտոնական խաղերում ամենաարդյունավետ ֆուտբոլիստ (RSSSF)՝ 805 գոլ
Ազգային առաջնությունների լավագույն ռմբարկուների ցանկում երկրորդը 518 գոլով
Միտրոպայի գավաթի լավագույն ռմբարկու (1)՝ 1938 (10)

վԱվստրիայի առաջնության լավագույն ռմբարկու (1)՝ 1933-34 (28)

Չեխոսլովակիայի առաջնության լավագույն ռմբարկու (չեխ-մորավյան լիգան ներառյալ)՝ 447 գոլ
Չեխոսլովակիայի առաջնության լավագույն ռմբարկու՝ 206 գոլ
Չեխ-մորավյան լիգայի լավագույն ռմբարկու՝ 241 գոլ
Չեխոսլովակիայի առաջնության լավագույն ռմբարկու (5)՝ 1937-38 (22), 1945-46 (31), 1946-47 (43), 1948 (21), 1950 (22)
Չեխ-մորավյան լիգայի լավագույն ռմբարկու (6)՝ 1938-39 (29), 1939-40 (50), 1940-41 (38), 1941-42 (45), 1942-43 (39), 1943-1944 (57)
«Սլավիայի» լավագույն ռմբարկու՝ 417 գոլ
Չեխոսլովակիայի առաջնության մրցաշրջանի ամենաարդյուանվետ ֆուտբոլիստ՝ 43 գոլ (1947)
Չեխո-մորավյան լիգայի մրցաշրջանի ամենաարդյուանվետ ֆուտբոլիստ՝ 57 գոլ (1944)
Չեխոսլովակիայի առաջնության ամենաարդյուանվետ ֆուտբոլիստ մեկ խաղում խփված գոլերի քանակով՝ 7 գոլ

Ռեյտինգներ խմբագրել

ХХ դարի աշխարհի լավագույն ֆուտբոլիստների ցանկում (IFFHS) 34-րդը^[13]
ХХ դարի Եվրոպայի լավագույն ֆուտբոլիստների ցանկում (IFFHS) 28-րդը^[14]

Վիճակագրություն խմբագրել

Յոզեֆ Բացանի վիճակագրությունը

Ակումբ	Ժամանակաշրջան	Հավաքական		Առաջնություն		Գավաթ		Միտրոպայի գավաթ		Պաշտոնական խաղեր		Ոչ պաշտոնական խաղեր		Ընդհանուր
Ակումբ	Ժամանակաշրջան	Խաղեր	Գոլեր	Խաղեր	Գոլեր	Խաղեր	Գոլեր	Խաղեր	Գոլեր	Խաղեր	Գոլեր	Խաղեր	Գոլեր	Խաղեր	Գոլեր
«Ռապիդ»	1930	0	0	0	0	2	3	0	0	2	3	1+	2+	3+	5+
«Ռապիդ»	1930-1931	0	0	13	24	0	0	0	0	13	24	12	29	25	53
«Ռապիդ»	1931-1935	0	0	49	53	9	14	3	1	61	68	83	116	144	184
«Fovoritner AC» Wien	1933	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	1	4	1	4
«Ադմիրա»	1935-1937	0	0	26	18	3	1	2	2	31	21	54	98	85	119
Ավստրիա	1933-1936	19	14	0	0	0	0	0	0	19	14	3	1	22	15
Ընդհանուր Ավստրիայում	1930-1937	19	14	88	95	14	18	5	3	126	130	154+	250+	280+	380+
«Սլավիա» Պրահա	1937-1948, 1952—1955	0	0	250	436	43	108	10	12	303	556	198+	357+	501+	913+
SK Banske a hurtni	1940-1943	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	2	3	2	3
«Վիտկովիցե»	1949-1951	0	0	58	74	0	0	0	0	58	74	11+	19+	69+	93+
«Սպարտակ» Գրադեց-Կրալովե	1952	0	0	4+	7+	4+	4+	0	0	8+	11+	6+	7+	14+	18+
Չեխոսլովակիա	1938, 1946—1949	14	12	0	0	0	0	0	0	14	12	6	8	20	20
Բոհեմիա և Մորավիա	1939	6	9	0	0	0	0	0	0	6	9	1	0	7	9
Չեխիա	1940-1944	8	11	0	0	0	0	0	0	8	11	1	0	9	11
Պրահա	1938-1948	6	1	0	0	0	0	0	0	6	1	3	3	9	4
Օստրավա	1949	1	1	0	0	0	0	0	0	1	1	4+	6+	5+	7+
CSR eh. Internationale	1956	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	2+	10+	2+	10+
Ընդհանուր Չեխոսլովակիայում	1937-1956	35	34	312+	517+	47+	112+	10	12	404+	675+	234+	413+	638+	1088+
Ընդհանուր	1930-1956	54	48	400+	612+	61+	130+	15	15	530+	805+	388+	663+	918+	1468+

Գրականություն խմբագրել

Համաշխարհային ֆուտբոլ։ Ով ով է:/ Ա․ Վ․ Սավին․-Մոսկվա, Էքսմո 2007։ 752 էջ։ ISBN 978-5-699-22359-6
«Ֆուտբոլ» շաբաթաթերթ № 33 (153) «Սլավիա»․ հեծանիվի վրա թիակով։ Կիև։ «Ուկրաինական մեդիա հոլդինգի հրատարակչական տուն» ՍՊԸ, 2000։ 36 էջ։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 Regional Database of the Central Bohemian Research Library in Kladno
↑ [1] IFFHS
↑ ^5,0 ^5,1 Footballplayers.ru Յոզեֆ Բիցան
↑ ^6,0 ^6,1 RSSSF Prolific Scorers Data
↑ Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
↑ FBref.com(բազմ․)
↑ «Лучший бомбардир в истории футбола». campeones.ua. 2017 թ․ մարտի 16. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 16-ին.
↑ Nováček, Ondřej (2008 թ․ սեպտեմբերի 25). «Legendární fotbalový kanonýr Bican by se dožil pětadevadesáti let». Česká televize (Czech). Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 8-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ Jeřábek, Luboš; Palička, Jan (2007 թ․ հոկտեմբերի 7). «Brazilcovo šílenství: sedm gólů za zápas». idnes.cz (Czech). Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 22-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ Վիճակագրությունը ՉՖՖ-ի կայքում
↑ «20-րդ դարի աշխարհի լավագույն ֆուտբոլիստներ». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 4-ին.
↑ «20-րդ դարի Եվրոպայի լավագույն ֆուտբոլիստներ». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 5-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 4-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յոզեֆ Բիցան» հոդվածին։

[_163d0068176a3d54-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ

[_a534e3ffb2635442-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.

[_9719bff84a41393b-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 Regional Database of the Central Bohemian Research Library in Kladno

[4] [1] IFFHS

[JOBI-5] 5,0 ^5,1 Footballplayers.ru Յոզեֆ Բիցան

[RSSSF-6] 6,0 ^6,1 RSSSF Prolific Scorers Data

[_6ebe841cbd49e1cf-7] Կերպարվեստի արխիվ — 2003.

[_7a19463ae8c7af0f-8] FBref.com(բազմ․)

[9] «Лучший бомбардир в истории футбола». campeones.ua. 2017 թ․ մարտի 16. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 16-ին.

[10] Nováček, Ondřej (2008 թ․ սեպտեմբերի 25). «Legendární fotbalový kanonýr Bican by se dožil pětadevadesáti let». Česká televize (Czech). Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 8-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[11] Jeřábek, Luboš; Palička, Jan (2007 թ․ հոկտեմբերի 7). «Brazilcovo šílenství: sedm gólů za zápas». idnes.cz (Czech). Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 22-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[12] Վիճակագրությունը ՉՖՖ-ի կայքում

[13] «20-րդ դարի աշխարհի լավագույն ֆուտբոլիստներ». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 4-ին.

[14] «20-րդ դարի Եվրոպայի լավագույն ֆուտբոլիստներ». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 5-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 4-ին.

[1]

[7]

[8]

[3]

[2]

[4]

[5]

[6]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]