Յան Սոբեսկի

Յան Սոբեսկի, Յան 3-րդ Սոբեսկի (լեհ.՝ Jan III Sobieski, օգոստոսի 17, 1629 - հունիսի 17, 1696), Լեհաստանի թագավոր 1674 թվականից։ Լինելով թագի մեծ հետման՝ գլխավորել է լեհական զորքը 1672—1676 թվականների լեհ-թուրքական պատերազմում, 1673 թվականի նոյեմբերի 11-ին Խոտինի ճակատամարտում ջարդել է թուրքական բանակը։ Այդ հաղթանակից հետո սեյմը նրան ընտրել է թագավոր։ Թուրքերի դեմ պայքարում դաշնակցել է ավստրիական Հաբսբուրգների հետ և օգնության հասնելով նրանց՝ 1683 թվականի սեպտեմբերի 12-ին Վիեննայի մոտ գլխովին ջախջախել է թուրքական բանակը (այդ ճակատամարտում Սոբեսկու զորքում կռվել են 5 հզ լեհահայեր)։ Ձգտելով Ռուսաստանին ներգրավել հակաթուրքական դաշինքի մեջ, Սոբեսկին նրա հետ կնքել է (1686 թ.) «Հավիտյան խաղաղություն»։ Փորձել է Ռեչ Պոսպոլիտայում հաստատել ժառանգական միապետություն, սակայն հանդիպել է լեհական խոշոր ֆեոդալների դիմադրությանը և Ավստրիայի ու Բրանդենբուրգի հակազդեցությանը։ Սոբեսկին բարձր է գնահատել լեհահայերի դերը Լեհաստանի ռազմաքաղաքական, տնտեսական կյանքում, հովանավորել և արտոնություններ է տվել նրանց, օգտվել հայազգի դիվանագետների ծառայություններից։ Սոբեսկին ձգտել է Թուրքիայի թիկունքում, նրան հակազդելու համար, վերականգնել Հայաստանի անկախությունը, որը լինելու էր ուժեղ պետություն, գտնվելու էր Հռոմի եկեղեցու և լեհական թագավորության հովանավորության ներքո։ Այդ նպատակով բանակցել է Հայոց կաթողիկոսներ Հակոբ Դ Ջուղայեցու (1655-1680 թթ.) և Նահապետ Ա Եդեսացու (1691 -1705 թթ.) հետ։ Սակայն Սոբեսկու մահվան պատճառով ծրագիրը չի իրագործվել։

Յան Սոբեսկի
John III Sobieski of Poland.PNG
Զինվորական կոչումՖելդմարշալ
Ծնվել է՝օգոստոսի 17, 1629(1629-08-17)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՕլեսկո, Lwów Land, Ruthenian Voivodeship, Մալոպոլյան պրովինցիա, Լեհական թագավորության թագ, Ռեչ Պոսպոլիտա
Մահացել է՝հունիսի 17, 1696(1696-06-17)[2][4][3][…] (66 տարեկան) բնական մահով
Վախճանի վայրWilanów Palace, Վիլյանուվ, Masovian Voivodeship, Մեծլեհական պրովինցիա, Լեհական թագավորության թագ, Ռեչ Պոսպոլիտա[5]
St. Leonard's Crypt և Church of the transfiguration of Jesus Christ in Warsaw
ԵրկիրFlag of the Grand Duchy of Lithuania 1792.svg Լիտվական մեծ իշխանություն և Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg Ռեչ Պոսպոլիտա
ՏոհմՍոբեսկիներ
զորավար և քաղաքական գործիչ
ՇրջանավարտԿրակովի համալսարան
ՀայրՅակուբ Սոբեսկի
ՄայրՍիֆիա Թեոֆիլա Սոբեսկա
ԵրեխաներՅակուբ Լոդվիկ Սոբեսկի, Մարիա Թերեզա Սոբեսկա, Թերեզա Կունեգունդա Սոբեսկա, Ալեքսանդր Բենեդիկտ Սոբեսկի, Կոնստանդին Վլադիսլավ Սոբեսկի, Տերեսա Տեոֆիլա Սոբեսկա, Ադելաիդա Լյուդվիկա Սոսեսկա և Յան Սոբեսկի
Հավատքկաթոլիկություն
ՊարգևներՍուրբ Հոգու շքանշան, Սուրբ Միխայիլի շքանշանի ասպետ և Fidei defensor?
ՍտորագրությունSignature of John III of Poland.PNG

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  2. ↑ 2,0 2,1 Czech National Authority Database
  3. ↑ 3,0 3,1 Grove Art Online / J. Turner — [Oxford, England], Houndmills, Basingstoke, England, New York: OUP, Macmillan, Grove's Dictionaries, 1998. — ISBN 978-1-884446-05-4
  4. ↑ RKDartists
  5. ↑ Ян III Собеский // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 10, էջ 487)։  
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Յան_Սոբեսկի&oldid=7129509» էջից