Յան Կշեպտովսկի
Յան Կշեպտովսկի կամ Սաբալիկ Սաբալա (լեհ.՝ Jan Krzeptowski, Sabała, Sabalik, հունվարի 26, 1809[1], Kościelisko, Տատրա կոմսություն, Լեհաստան - դեկտեմբերի 8, 1894[1], Զակոպանե, Գալիցիայի և Լոդոմերիայի թագավորություն, Ցիսլեյտանիա, Ավստրո-Հունգարիա), լեհ գրող, գուրալական ժողովրդական երգիչ, պատմող և երաժիշտ։ «Կշեպտովսկի» ազգանունը վերցրել է հասուն տարիքում։ Յանը, ինչպես այդ ժամանակվա բազմաթիվ գուրալներ, ապրել է Սաբալիկ Սաբալա մականունով, գուրալական Գոնսենիցա տոհմից է[2]։
| Յան Կշեպտովսկի | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հունվարի 26, 1809[1] |
| Ծննդավայր | Kościelisko, Տատրա կոմսություն, Լեհաստան |
| Մահացել է | դեկտեմբերի 8, 1894[1] (85 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Զակոպանե, Գալիցիայի և Լոդոմերիայի թագավորություն, Ցիսլեյտանիա, Ավստրո-Հունգարիա |
| Գերեզման | Pęksowy Brzyzek National Cemetery in Zakopane |
| Քաղաքացիություն |  Ավստրիական կայսրություն և Ավստրո-Հունգարիա |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծ և երաժիշտ |
 Jan Krzeptowski Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն
խմբագրելՅան Կշեպտովսկին ծնվել է 1809 թվականի հունվարի 26-ին Կոսցելիսկո գյուղում։ Երիտասարդ տարիքում Յանն զբաղվել է որսագողությամբ։ Մասնակցել է Խոխոլովյան ապստամբությանը, ինչի համար ձերբակալվել է ավստրիական դատարանի կողմից և որոշ ժամանակ բանտարկվել։ Թողնելով որսորդական մտքերը՝ Յանն սկսել է զբաղվել երաժշտական գործունեությամբ և զբոսաշրջիկներին ուղեկցել Տատրաներում։ Ուղեկցել է Տիտուս Խալուբինսկուն գավառագիտական ուսումնասիրությունների ժամանակ, նկարիչ Ստանիսլավ Վիտկևիչին օգնել է լեռներում կատարած ճանապարհորդության ժամանակ։ Ստանիսլավ Վիտկևիչն իր ստեղծագործություններում Յան Կշեպտովսկուն անվանել է «Տատրայի Հոմերոս»։
Յան Կշեպտովսկին կյանքի վերջին տարիներն անցկացրել է Զակոպանեում՝ Վանդա Լիլպոպովայի պանսիոնատում։ Մահացել է 1894 թվականի դեկտեմբերի 8-ին և թաղվել է Զակոպանեի ծառայողների գերեզմանատանը։
Ստեղծագործություններ
խմբագրելՅան Կշեպտովսկին գրել է գուրալական հեքիաթներ, առակներ և երգեր, որոնք մասսայականացրել են Ստանիսլավ Վիտկևիչը և Հենրիկ Սենկևիչը։ Յան Կշեպտովսկու որոշ ստեղծագործություններ տպագրվել են առանձին գրքերով․
- Bajki według opowiadań Jana Sabały Krzeptowskiego z Kościeliska, Bronisław Dembowski, 1892․
- Sabała. Portret, życiorys, bajki, powiastki, piosnki, melodie, Andrzej Stopka Nazimek, 1897.
Հիշատակ
խմբագրել- 1903 թվականին Խալուբինսկի ու Զամոյսկի փողոցների հատման կետում տեղադրվել է Յան Կշեպտովսկու և Տիտուս Խալուբինսկու արձանը։
- Յան Կշեպտովսկին հիշատակվել է Հենրիկ Սենկևիչի (Sabałowa bajka), Ստանիսլավ Վիտկևիչի (Na przełęczy), Կազիմեժ Պշերվա-Տետմայերի (Legenda Tatr), Վլադիսլավ Օրկանի (Przez co Sabała omijał jarmark w Kieżmarku) և Յալյու Կուրեկի (Księga Tatr) ստեղծագործություններում։
- Յան Կշեպտովսկու անունով են կոչվում փողոցներ Զակոպանեում, Բիդգոշում, Կրակովում, Լոձում և Ելենյա-Գուրայում։
Ծանոթագրություններ
խմբագրելԳրականություն
խմբագրել- Maciej Pinkwart: Zakopane w 3 dni. Warszawa: Sport i turystyka — MUZA SA, 2004. ISBN 83-7319-579-3.
- Wiesław A. Wójcik: Sabała. Zakopane: Wydawnictwo Tatrzańskiego Parku Narodowego, Wyd. I, 2009. ISBN 978-83-61788-01-0.
- Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka Encyklopedia Tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Յան Կշեպտովսկու և Տիտուս Խալուբինսկու արձանը Զակոպանեում Արխիվացված 2011-04-06 Wayback Machine (լեհ.)
- Homer Tatr. Jan Krzeptowski (Sabała) (լեհ.)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յան Կշեպտովսկի» հոդվածին։ |