Վիքիպեդիա

Յան Թիման

Յան Թիման (հոլ.՝ Jan Hendrik Timman, դեկտեմբերի 14, 1951(1951-12-14)[2], Ամստերդամ, Նիդերլանդներ), ) , նիդերլանդցի շախմատիստ, գրոսմայստեր (1974): Նիդեռլանդների իննակի չեմպիոն (1974, 1975, 1976, 1978, 1980, 1981, 1983, 1987 և 1996), արևմտյան ուժեղագույն շախմատիստներից մեկը 1980-ական թվականներին կեսին[3]։

Յան Թիման
Jan Hendrik Timman
2007 թվական
Պետություն(ներ) Նիդերլանդների Թագավորություն
Ծննդյան ամսաթիվդեկտեմբերի 14, 1951(1951-12-14) (72 տարեկան)
ԾննդավայրԱմստերդամ Ամստերդամ
ԿոչումԳրոսմայստեր (1974)
Միջազգային վարպետ (1971)
Առավելագույն վարկանիշ2680 ( 1990 հունվար)
Ներկայիս վարկանիշ2525
ՖԻԴԵ համար1000012
365chessJan_H_Timman
Chesstempo համար212062
ICCF համար212062
Մասնակցել էՇախմատային օլիմպիադա 1972[1], Շախմատային օլիմպիադա 1974[1], Շախմատային օլիմպիադա 1976[1], Շախմատային օլիմպիադա 1978[1], Շախմատային օլիմպիադա 1980[1], Շախմատային օլիմպիադա 1982[1], Շախմատային օլիմպիադա 1984[1], Շախմատային օլիմպիադա 1990[1], Շախմատային օլիմպիադա 1992[1], Շախմատային օլիմպիադա 1994[1], Շախմատային օլիմպիադա 1996[1], Շախմատային օլիմպիադա 1998[1] և Շախմատային օլիմպիադա 2004[1]
Մարզական ակումբQ1272391?
 Jan Timman Վիքիպահեստում

Աշխարհի չեմպիոն հաղթող Միխայիլ Չիգորինի խորհրդանշական ակումբի անդամ (մարտի 3-ից 1978 թվական)։

«New In Chess» ( 1984թվականից ) ամսագրի գլխավոր խմբագիր։

Կենսագրություն խմբագրել

Վաղ տարիքից Թիմանը հակում ուներ մաթեմատիկայի հանդեպ և շուտով նա կարողացել է հաջողության հասնել շախմատում։ Նրա հայրը, մաթեմատիկոս Ռայներ Թիմանը, շախմատի հանդեպ ունեցած հակումը խրախուսում էր , և 12 տարեկան Թիմանը հաղթել է Նիդեռլանդների պատանիների առաջնությանը։ Արդեն այդ ժամանակ, Յանը ապացուցեց, որ մասնավորապես ռազմավարական հոտառությամբ և սիրում է վերլուծությունը։ 15 տարեկանում (1967) Թիմանը Երուսաղեմում, պատանիների Աշխարհի առաջնությունում գրավեց երրորդ տեղը։ Դպրոցն ավարտելուց հետո Թիմանը ընդունվել է Դելֆետսկիի համալսարանի մաթեմատիկայի ֆակուլտետ, որտեղ աշխատել է նրա պրոֆեսոր հայրը։ Բայց, նա հասկացել է, որ մաթեմատիկան իր համար ձանձրալի է, թողել է ուսումը , և նվիրել է իր կյանքը շախմատին։

1971 թվականին լրացրել է միջազգային վարպետի կոչումը, իսկ երեք տարի անց նա դարձել է գրոսմայստեր և Մաքս Էյվեյից հետո Նիդեռլանդներում համարվեց երկրորդ շախմատիստը։

1970-80-ական թվականներից Թիմանը համարվում էր լավագույն գրոսմայստերներից մեկը աշխարհում, ինչպիսիք էին Կարպովը,Կորչնոյը,Սպասկին և այլք։

Նա միակ խաղացողն է աշխարհում,որը հաղթել է մրցաշարի 3 խաղերում՝ (Բուգոյնո, 1978[4]; Բուենոս Այրես, 1980[5]; Մար դել Պլատա, 1982[6]) աշխարհի չեմպիոն (3 ապրիլի 1975 — 9 նոյեմբերի 1985) Անատոլի Կարպովին։

Յան Թիման շարունակում է լինել համաշխարհային էլիտայի անդամ, նույնիսկ Գարրի Կասպարովի «թագադրումից» հետո։

Ամստերդամի մրցաշարերում Թիմանի հիմնական հաղթանակների շարքն է (1973, 1981, 1983), Մար դել Պլատա(1982), Վեյկ ան Զեյի (1985),Լինարես (քաղաք) (1988), Լոնդոն (1973), Ռոտերդամում Աշխարհի գավաթի խաղերի համար (1989)։ Նա 9 անգամ հաղթել է Նիդեռլանդիայի առաջնությանը, նույնիսկ Մաքս Էյվեյին հաղթել է 8 անգամ։

1993 թվականին ՖԻԴԵ-ում Թիմանը՝ Կարպովի և Շորտի աղմկահարույց «ապահարզանից» հետո, պարտված նախկինում հավակնորդների Շորտի ցիկլում, ստացել է իրավունք խաղալ համաշխարհային տիտղոսի համար Կարպովի դեմ, բայց պարտվել է։

Յան Թիմանը խաղացել է Նիդերլանդների հավաքականում 13-րդ համաշխարհային շախմատային օլիմպիադաներին 1972 թվամանից մինչև 2004-ը։ 1976 թվականին նա առաջնորդել է իր ազգային թիմը,և վաստակել են արծաթե մեդալ, հաղթել է մրցաշարը 1-ին խաղատախտակով։ XXI դարում Թիմանը շարունակեց ակտիվ մասնակցությունը շախմատի մրցումներում։ 2004 թվականին, նա խաղացել է Ռեյկյավիկում և Ամստերդամում, իսկ հաջորդ տարի մասնակցել է Գետեբորգում, իսկ մեկ տարի անց մասնակցել է Շվեդիայի և Լոնդոնի խաղերին։

Իր կարիերայի ընթացքում Յանը անցկացրել է 3448 պարտի, և վաստակել է 62% միավորներ սպիտակ խաղաքարերով , և 51% սև խաղաքարերով։ Բոլոր ժամանակներում, Թիմանը տարբերվում է հետաքրքրական, յուրօրինակ խաղաոճով։

Յան Թիմանը նաև հայտնի է որպես շախմատի կոմպոզիտոր, որը ամբողջ կյանքի ընթացքում կազմել է ավելի քան 50 էտյուդներ։

Lավագույն խաղեր խմբագրել

Վարկանիշի փոփոխության գծապատկեր խմբագրել

Էլոյի վարկանիշի փոփոխություններ[7][8]
Տարի Հնվ Փտր Մրտ Ապր Մայ Հուն Հուլ Օգս Սեպ Հոկ Նոյ Դեկտ Տարվա
լավագույն		 Տարվա
վատագույն
1971 2445 2445 2445
1972 2480 2480 2480
1973 2470 2470 2470
1974 2540 2540 2540
1975 2510 2510 2510
1976 2550 2550 2550
1977 2590 2590 2590
1978 2585 2585 2585 2585
1979 2625 2625 2625 2625
1980 2600 2600 2600 2600
1981 2620 2630 2630 2620
1982 2655 2600 2655 2600
1983 2605 2605 2605 2605
1984 2610 2650 2650 2610
1985 2650 2640 2650 2640
1986 2645 2620 2645 2620
1987 2590 2630 2630 2590
1988 2675 2640 2675 2640
1989 2610 2635 2635 2610
1990 2680 2660 2680 2660
1991 2630 2630 2630 2630
1992 2620 2665 2665 2620
1993 2635 2620 2635 2620
1994 2620 2635 2635 2620
1995 2635 2590 2635 2590
1996 2620 2590 2620 2590
1997 2630 2625 2630 2625
1998 2620 2655 2655 2620
1999 2670 2650 2670 2650
2000 2655 2639 2639 2655 2639
2001 2629 2620 2597 2600 2629 2597
2002 2605 2616 2623 2594 2623 2594
2003 2594 2579 2575 2578 2594 2575
2004 2578 2576 2596 2602 2602 2576
2005 2607 2607 2625 2630 2630 2607
2006 2630 2616 2594 2565 2630 2565
2007 2549 2545 2560 2559 2560 2545
2008 2561 2565 2561 2580 2580 2561
2009 2582 2566 2569 2588 2591 2591 2566
2010 2581 2580 2586 2586 2578 2581 2586 2578
2011 2576 2571 2577 2575 2555 2564 2577 2555
2012 2571 2576 2575 2575 2575 2577 2578 2579 2570 2579 2570
2013 2566 2582 2576 2576 2581 2581 2584 2584 2593 2595 2597 2600 2600 2566
2014 2607 2623 2626 2620 2622 2610 2610 2610 2602 2601 2594 2592 2626 2592
2015 2593 2553 2561 2568 2566 2566 2566 2566 2569 2562 2555 2555 2593 2553
2016 2551 2552 2559 2556 2559 2559 2559 2559 2564 2565 2574 2573 2574 2551
2017 2574 2574 2577 2576 2572 2578 2578 2578 2573 2575 2569 2562 2578 2562
2018 2558 2551 2552 2551 2555 2555 2555 2539 2539 2540 2541 2540 2558 2539
2019 2541 2541 2549 2549 2548 2549 2549 2530 2530 2528 2528 2533 2549 2528
2020 2532 2532 2532 2533 2533 2533 2533 2533 2533 2533 2533 2533 2533 2532
2021 2533 2533 2533 2533 2533
2022 2535 2536 2535 2537 2539 2531 2528 2539 2528
2023 2526 2528 2522 2524 2525 2521 2528 2521
2024 2523 2524 2524 2523


Գրականություն խմբագրել

  • Յան Թիման, Շախմատ։ Ռազմավարությունը դասերը, «Ռուսաստանի շախմատի տուն» — 264, էջեր 264 — 264 էջ, ISBN 978-5-94693-096-3։

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 OlimpBase
  2. ↑ http://chess-db.com/public/pinfo.jsp?id=1000012
  3. ↑ «lenen Заголовок добавлен ботом». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 24-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 22-ին.
  4. ↑ http://www.chessgames.com/perl/chesscollection?cid=1010319
  5. ↑ http://www.chessgames.com/perl/chess.pl?tid=83326
  6. ↑ http://www.chessgames.com/perl/chess.pl?tid=82524
  7. ↑ Էլոյի վարկանիշը ՖԻԴԵ ցանկերից։ Աղբյուրներ՝ fide.com, benoni.de, olimpbase.org
  8. ↑ Տեխնիկական խնդիրների պատճառով աղյուսակը ժամանակավորապես չի աշխատում։
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յան Թիման» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Յան_Թիման&oldid=9490853» էջից