Յամբլիքոս

Յամբլիքոս; Ἰάμβλιχος
Ծնվել է	մոտ. 250 Խալկիդա, Կենտրոնական Հունաստան, Հունաստան
Մահացել է	մոտ. 330
Քաղաքացիություն	Հին Հռոմ
Ազգություն	արաբ
Մասնագիտություն	փիլիսոփա
Գործունեության ոլորտ	փիլիսոփայություն
Տիրապետում է լեզուներին	հին հունարեն
Ուսուցիչ	Anatolius of Laodicea? և Պորփյուր
Աշակերտներ	Sopater of Apamea?, Dexippus?, Aedesius?, Eustathius of Cappadocia? և Hierius?

Յամբլիխոս կամ Յամբլիքոս (հին հուն․՝ Ἰάμβλιχος, 245/280 - 325/330), անտիկ դարաշրջանի հույն փիլիսոփա, նորպլատոնականության սիրիական դպրոցի հիմնադիր։ Ծագումով ասորի է, աշակերտել է Պորփյուրին։ Յամբլիխոսի փիլիսոփայության մեջ մեծ տեղ են զբաղեցնում աստվածաբանությունը և միստիկան։ Ձգտել է փիլիսոփայորեն հիմնավորել բազմաստվածությունը, հին դիցաբանությունը։

ԿենսագրությունԽմբագրել

Կենսագրական տվյալները բավականին քիչ են։ Միակ տեղեկությունները Յամբլիքոսի մասին մեզ են հասել շնորհիվ կեսագիր Եւնապիոսի «Սոփեստների և փիլիսոփաների կյանքը» աշխատության։ Համաձայն այդ գրքի, Յամբլքոսը եղել է հարուստ ունևոր ընտանիքից։ Ծնվել է Ասորիքում՝ Հալքիդա քաղաքում, որի տեղորոշումն առ այսօր հստակ հայտնի չէ^[3]։ Նրա հայացքները զգալի ազդեցություն են ունեցել Հռոմի կայսր Հուլիանոս Ուրացողի աշխարհայացքի ձևավորման վրա։
Յամբլիքոսի մասին կենսագրական որոշ անհայտ տվյալներ պահպանվել են Դավիթ Անհաղթ-ի աշակերտ՝ ալեքսանդիրական դպրոցի վերջին նեոպլատոնական ներկայացուցիչ Օլիմպիոդորոս Կրտսերի աշխատություններում։ Գրել է մի շարք փիլիսոփայական, այդ թվում տրամաբանական աշխատություններ։ Հայերեն լեզվով պահպանված «Ստորոգութեանց» և «Յաղագս մեկնութեան» անանուն աշխատությունները Հակոբ Մանանդյանի կարծիքով պատկանում են Յամբլիխոսին^[4]։ «Սոփեստների և փիլիսոփաների կայքնը» աշխատությունից պարզվում է նաև, որ Յամբլիքոսի կյանքի և գործունեության մասին ոչինչ չեն գրել նրա բազմաթիվ աշակերտները։ ևնապիոսն այս կապակցությամբ վկայակոչում է նաև Յամբլիքոսի ամենահայտնի աշակերտներից մեկին՝ Էդիսիոսին, ով նույնպես խոստովանում է, որ ոչ մի աշխատությունում չի անդրադառնում իր ուսուցչի կենսագործունեությանը։

Ուսուցչական գործունեությունԽմբագրել

Համաձայն նույն Եվնապիոսի վկայության՝ վերջինիս ուսուցիչն եղել է Յամբլիքոսի ամենահայտնի աշակերտներից մեկի՝ Եդիսիոսի աշակերտը։ Միաժամանակ նա վկայում է, որ Յամբլիքոսն ունեցել է աշակերտների այն ժամանակ հայտնի գրեթե բոլոր երկրներից։ Յամբլիքոսի աշակերտների թվում են եղել նաև Սոպատր ավագը, Էլլադայից Ֆեոդորը, Եվստափիոսը Կապադովկիայից^[5]։

ԾանոթագրություններԽմբագրել

↑ German National Library, Berlin State Library, Bavarian State Library et al. Record #118555154 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 Dictionnaire des philosophes antiques III // Dictionnaire des philosophes antiques / R. Goulet — Paris: Centre national de la recherche scientifique, 2000. — P. 827.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18602251"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3430801"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q280413"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q90"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18604141"></a>
↑ Եւնապիոս - «Սոփեստների և փիլիսոփաների կյանքը»
↑ Դավիթ Անհաղթ, Երկեր, Երևան, 1980, էջ 314
↑ Եւնապիոս - Սոփեստների և փիլիսոփաների կյանքը

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q17152639_citetype_Q1172284_citetype_Q340169"_data-entity-id="Q36578"><i_class="wef_low_priority_links">[[:Գերմանիայի_ազգային_գրադարան|German_National_Library]],_[[:Բեռլինի_պետական_գրադարան|Berlin_State_Library]],_[[:en:Bavarian_State_Library|Bavarian_State_Library]]_et_al.</i>_[http://d-nb.info/gnd/118555154/_Record_#118555154]_//_Gemeinsame_Normdatei<span_class="wef_low_priority_links">_—_2012—2016.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a></div>-1] German National Library, Berlin State Library, Bavarian State Library et al. Record #118555154 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q571"_data-entity-id="Q18602251">Dictionnaire_des_philosophes_antiques_III_//_''[[:d:Q18604141|Dictionnaire_des_philosophes_antiques]]''<span_class="wef_low_priority_links">_/_[[:fr:Richard_Goulet|R.&nbsp;Goulet]]_—_[[:Փարիզ|Paris]]:_[[:fr:Centre_national_de_la_recherche_scientifique|Centre_national_de_la_recherche_scientifique]],_2000._—_P.&nbsp;827.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18602251"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3430801"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q280413"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q90"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18604141"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 Dictionnaire des philosophes antiques III // Dictionnaire des philosophes antiques / R. Goulet — Paris: Centre national de la recherche scientifique, 2000. — P. 827.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18602251"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3430801"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q280413"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q90"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18604141"></a>

[3] Եւնապիոս - «Սոփեստների և փիլիսոփաների կյանքը»

[4] Դավիթ Անհաղթ, Երկեր, Երևան, 1980, էջ 314

[5] Եւնապիոս - Սոփեստների և փիլիսոփաների կյանքը

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Յամբլիքոս Ἰάμβλιχος

Ծնվել է	մոտ. 250^[1] Խալկիդա, Կենտրոնական Հունաստան, Հունաստան
Մահացել է	մոտ. 330
Քաղաքացիություն	Հին Հռոմ
Ազգություն	արաբ
Մասնագիտություն	փիլիսոփա
Գործունեության ոլորտ	փիլիսոփայություն
Տիրապետում է լեզուներին	հին հունարեն
Ուսուցիչ	Anatolius of Laodicea?^[2] և Պորփյուր^[2]
Աշակերտներ	Sopater of Apamea?, Dexippus?, Aedesius?, Eustathius of Cappadocia? և Hierius?