Վիքիպեդիա

Յակով-Շմուել Տրախտման

Յակով-Շմուել Տրախտման (ի ծնե. Յանկև-Շմիլ հա-Լեյվի Տրախման, նաև հայտնի է` Սամուիլ Իսաևիչ Տրախման և Յակով-Սամուիլ Տրախման անուններով[1], եբրայերեն՝ יעקבֿ-שמואל הלױ טרכטמן‎‎, 1831 կամ հունիսի 2, 1831(1831-06-02), Օվրուչ, Վոլինիայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն և Օվրուչ, Վոլինիայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - 1925 կամ մարտի 12, 1925(1925-03-12), Աքքերման, Cetatea-Albă County, Ռումինիայի թագավորություն և Աքքերման, Ռումինիայի թագավորություն), հրեա գրող և լեզվաբան, Մասկլիմ (լուսավորչական) շարժման վերջին ներկայացուցիչը հրեական գրականության մեջ։ Նա գրել է եբրայերեն և գերմաներեն, ավելի քիչ չափով՝ ռուսերեն և իդիշ։

Յակով-Շմուել Տրախտման
Դիմանկար
Ծնվել է1831 կամ հունիսի 2, 1831(1831-06-02)
ԾննդավայրՕվրուչ, Վոլինիայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն կամ Օվրուչ, Վոլինիայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է1925 կամ մարտի 12, 1925(1925-03-12)
Մահվան վայրԱքքերման, Cetatea-Albă County, Ռումինիայի թագավորություն կամ Աքքերման, Ռումինիայի թագավորություն
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն
Մասնագիտությունգրող և լրագրող

Կենսագրություն խմբագրել

Յանկև-Շմիլ հա-Լեյվի Տրախտմանը ծնվել է Վոլինի շրջանի Օվրուչ քաղաքում (այժմ` Ուկրաինայի Ժիտոմիրի մարզի շրջկենտրոնը), ռաբբիական ընտանիքում։ Ստացել է հրեական ավանդական կրոնական կրթություն, ուսումնասիրել աշխարհիկ գիտություններ։ 1850-80-ական թվականներին աշխատել է որպես տնտեսագետ և հաշվապահ։ Նա հարել է «Հասկալա» (հրեական լուսավորություն) և պաղեստինոֆիլիզմի գաղափարներին։ Որոշ ժամանակ ապրել է Օդեսայում։ 1880 թվականից՝ Բեսարաբայի նահանգի Աքերմանում, Դնեստրովսկի լիմանում (այժմ՝ Ուկրաինայի Օդեսայի մարզի Բելգորոդ-Դնեստրովսկի), որտեղ անցկացրել է կյանքի վերջին 45 տարիները[2]։

Նա լայնորեն տպագրվել է իր ժամանակի եբրայերեն լեզվով պարբերականներում, ներառյալ «Հա-Մելից» (Պաշտպան, Պետերբուրգ), «Հա-Կարմել» (Վիլնա) և «Հա-Ցեֆիրա» (Ժամանակ, Վարշավա) թերթերը, ինչպես նաև` ռուսալեզու մամուլում[3]։ Նա օգտագործել է իր անունը, «Յակով Իշ-Թամ» (יעקב איש ת"ת) կեղծանունը և մի շարք այլ անուններ[4][5][6]. «Սուկատ Դովիդ հա-Նոֆելետ» (סכת דוד הנפלת) պատմվածքը տպագրվել է «հա-Բոկեր» (Առավոտ) թերթում, հրատարակվել է առանձին խմբագրությամբ Բերդիչևում` 1895 թվականին[7]։

Նա հրատարակել է հրեական ժողովրդական հեքիաթների, պատմվածքների, բանաստեղծությունների, էսսեների և պիեսների իր մշակումները։ 1870 թվականից սկսած նա հրատարակել է պատմվածքների և էսսեների մի քանի գիրք, այդ թվում` Ագադա Ախաթ (1870, Օդեսա[8]), Օր Տորա (Տորայի լույս, Վարշավա, 1881)[9], Շարի Գան-Էյդեն (Երուսաղեմ) և այլն[10]։

Գերմաներենում, իսկ հետագայում նաև` եբրայերեն թարգմանությամբ հրատարակել է երկու բանասիրական տրակտատ՝ «հա-Կտավ վե-Միխտավ» (Նամակ և տառատեսակ) և «Օր վե-Հոշեհ» (Լույս և խավար, 1881) ։ Լ. Ֆեդերմանի հետ Հայնրիխ Հայնեի «Ֆլորենցիայի գիշերներ» (Ֆլորենտիշե նեխտ, Վարշավա, 1914 թվական) գիրքը թարգմանել իդիշ։ Եղել է Վիեննայի «Die Welt» թերթի թղթակից Բեսարաբիայի գծով (J. S. Trachtmann անվամբ)[11]։

Գրքեր խմբագրել

  • אגדה אחת ( Ագգադա ահաթ, ճակատային մասում` «Agudah Achath: Հոդվածների ժողովածու Սամուիլ Տրախտմանի տարբեր պարբերականներից»), Օդեսա. Մ. Ա. Բեյլինսոնի տպարան, 1870 թվական:-152 էջ[12]։
  • Or תּורה (Կամ Տորան՝ Թորայի լույսը), Վարշավա. Ի. Օ. Ալյապինայի տպարան, 1881 թվական։
  • פֿלאָרענטישע נעכט (Հայնրիխ Հայնե, Ֆլորենտիշի նեհթ-Ֆլորենցիայի գիշերներ).-Վարշավա. Ունիվերսալ, 1914  թվական[13]։
  • Այլ հրապարակումներ.

תלפיות (հրապարակման տարեթիվը` 1895), סכת דוד הנפלת (հրապարակման տարեթիվը` 1895), לוח ארץ הצבי (հրապարակման տարեթիվը` 1899), נשמת אדם (հրապարակման տարեթիվը` 1900), מחשבות איש (հրապարակման տարեթիվը` 1900), הדודאים (հրապարակման տարեթիվը` 1908), שלשה מאמרים (հրապարակման տարեթիվը` 1909), שערי גן עדן (հրապարակման տարեթիվը` 1909), ברוך מבנים (հրապարակման տարեթիվը` 1909), כתבי ת"ם (հրապարակման տարեթիվը` 1910), צורת הבית (հրապարակման տարեթիվը` 1910)[10][14]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Собрание статей Самуила Трахтмана(չաշխատող հղում)
  2. ↑ Биографическая справка
  3. ↑ Цейтлин В. «Kiryat sefer: Bibliotheca hebraica post-Mendelssohniana». — Կաղապար:Lpz.: K. F. Koehler’s Antiquarium, 1891—1895. — С. 397—398.
  4. ↑ Псевдонимы еврейских литераторов: несколько псевдонимов Я.-Ш. Трахтмана в еврейских периодических изданиях второй половины XIX века.
  5. ↑ Русские евреи: Персоналии том 12 Արխիվացված 2012-09-08 archive.today
  6. ↑ Zeitschrift für hebraeische bibliographie, том 7-9, стр. 83-90: приведены ряд псевдонимов Я.-Ш. Трахтмана
  7. ↑ Библиотека Хабада
  8. ↑ אגדה אחת : והיא קבוצת מאמרים שונים…אשר כבר באו בדפוס…המגיד, המליץ, הכרמל, הצפירה, ועלי־הדס
  9. ↑ Maʼamar or Torah (1881)
  10. ↑ 10,0 10,1 Библиография книг Я. Ш. Трахтмана
  11. ↑ Die Welt (от 4 ноября 1898)(չաշխատող հղում)
  12. ↑ «אגדה אחת». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 18-ին.
  13. ↑ Флорентийские ночи
  14. ↑ דער קלײנער שטראַל

Գրականություն խմբագրել

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Յակով-Շմուել_Տրախտման&oldid=9427273» էջից