Միսակ Տեր-Դանիելյան
Միսակ Գաբրիելի Տեր-Դանիելյան, Արամայիս (հուլիսի 17, 1874, Փրջամալ - հունիսի 5, 1954), հայ ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ, գրող, հրապարակախոս, թարգմանիչ։
| Միսակ Տեր-Դանիելյան | |
|---|---|
| Ծնվել է | հուլիսի 17, 1874 |
| Ծննդավայր | Փրջամալ |
| Մահացել է | հունիսի 5, 1954 (79 տարեկան) |
| Կրթություն | Շուշիի թեմական հոգևոր դպրոց |
| Մասնագիտություն | գրող, հրապարակախոս և թարգմանիչ |
Կենսագրություն խմբագրել
Միսակ Տեր-Դանիելյանը ծնվել է 1874 թվականի հուլիսի 17-ին, Փրջամալ (այժմ՝ գ. Վարդաձոր՝ ԼՂՀ Ասկերանի շրջանում) գյուղում։ 1885 թվականին ավարտել է ծննդավայրի ծխական դպրոցը, սովորել է Շուշիի թեմական դպրոցում։ 1869 թվականին Թիֆլիսի «Նոր դար» թերթում Մահիկ ծածկանունով (ունեցել է շուրջ 20 ծածկանուն) հրատարակել է առաջին թարգմանությունները։ 1913 թվականից անդամակցել է Հայ գրողների կովկասյան ընկերությանը, 1920 թվականից Հայաստանի գրչի աշխատողների միությանը։ 1890-ականների կեսերից Մ. Սարուխանյանի ջոկատում կռվել է Վանում, Շատախում, Մոկքում, Արաքսի հովտում. վիրավոր վերադարձել է Բաքու։ 1905-1906 թվականներին Արցախում մասնակցել է հայ-թաթար բախումներին։ 1917 թվականին ընտրվել է Բաքվի Հայոց ազգանին խորհրդի անդամ, 1920 թվականի գարնանը բանտարկվել է Բաքվի Բայիլովյան բանտում. այդ ընթացքում թուրքերն այրել են նրա բնակարանը, գրադարանն ու ձեռագրերը։ Բանտից ազատվելուց հետո, 1921-1923 թվականներին դասավանդել է Սուխումի հայկական դպրոցում, 1924-1936 թվականներին՝ Բաքվի «Կոմունիստ» թերթի թարգմանիչ։ 1949 թվականին ընտանիքով աքսորվել է Ալթայի երկրամաս։ Տեր-Դանիելյանի ոտեղծագործությունները հիմնականում նվիրված են հայ ազգային-ազատագրական պայքարին։ «Զարհուրելի ոճիր» (1916) գիրքը թարգմանվել է ֆրանսերեն, գերմաներեն, իտալերեն[1]։
Մահ խմբագրել
Միսակ Տեր-Դանիելյանը մահացել է 1954 թվականի հունիսի 5-ին, Տուպչինա (ՌԽՖՍՀ Ալթայի երկրամասի Պարֆինովսկի շրջան) գյուղում։
Երկեր խմբագրել
- Ազատության արշալույսին։ ՀՅԴ Վանի մեջ 1900-1909, Տեր-Դանիելյան Միսակ Դանիելի (Արամայիս) 1874-1954, Մարգարյան Ռուզան [խմբ], Երևան, «Հայաստան», 2002։
- Ղարաբաղի տագնապը։ (Պատմության համար)։ Օրագրություն (26 ապրիլի-26 հուլիսի 1919 թվական), Արամայիս (Միսակ Տեր-Դանիելյան), խմբ.՝ Մ. Մ. Արշակյան, Երևան, «Հայաստան», 1993[2][3][4]։
- Հողի մարդը։ Օգուտ փախստականների, Տեր-Դանիելյան Միսակ Դանիելի (Արամայիս) 1874-1954, Բաքու, Բագուի հայոց մարդասիրական ընկերության հրատարակչություն, 1915։
- Ազատութեան արշալուսին։ [Վեպ], Տեր-Դանիելյան Միսակ Դանիելի (Արամայիս), 1874-1954, Թիֆլիս, Ա. Մ. Կերեսելիձէի, 1913։
- Գաղափարի ճանապարհին, Տեր-Դանիելյան Միսակ Դանիելի (Արամայիս) 1874-1954, Թիֆլիս, Ն. Աղանեանի, 1909։
- Մի քանի գլուխ հայ-թրքական ընդհարումներից, Տեր-Դանիելյան Միսակ Դանիելի (Արամայիս) 1874-1954, Թիֆլիս, 1907[5]։
- Յիշողությիւններ մօտիկ անցեալից, պրակ 1-2, Թիֆլիս, 1907։
- Զարհուրելի ոճիր, 1916։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր երկրորդ, Երևան, 2007, էջ 577-578։
- ↑ «Ղարաբաղի տագնապը։ (Պատմության համար)։ Օրագրություն (26 ապրիլի-26 հուլիսի 1919 թվական), Արամայիս (Միսակ Տեր-Դանիելյան), խմբ.՝ Մ. Մ. Արշակյան, Երևան, «Հայաստան», 1993» (PDF).
- ↑ Տեր-Դանիելյան), Արամայիս (Միսակ (1993). Ղարաբաղի տագնապը։ (Պատմ. համար) ; Օրագրություն (26 ապր.-26 հուլիսի 1919 թ.). Հայաստան.
- ↑ Krikorian, Robert O. (2001). Chorbajian, Levon (ed.). The Making of Nagorno-Karabagh: From Secession to Republic (անգլերեն). London: Palgrave Macmillan UK. էջեր 95–115. doi:10.1057/9780230508965_3. ISBN 9780230508965.
- ↑ Տեր-Դանիելյան, Միսակ Դանիելի (1907). Մի քանի գլուխ հայ-թրքական ընդհարումներից. "Յառաջ"-ի գրադարան. Тифлис: Гермесъ.(չաշխատող հղում)