Միզակապություն, միզապարկի լրիվ դատարկման անհնարինություն[1]։ Սկիզբը կարող է լինել հանկարծակի կամ աստիճանաբար[1]։ Հանկարծակի սկսման դեպքում որպես ախտանիշ լինում է միզելու անկարողությունը և ցավը որովայնում[1]։ Աստիճանաբար զարգացման դեպքում ախտանիշներ են միզապարկը կառավարելու կարողության կորուստը, թույլ ցավը որովայնի ստորին հատվածում և մեզի թուլացած հոսքը[1]։ Եթե վաղուց կա այդ խնդիրը, ապա նրանց մոտ մեծ է ՄՈՒԻ հավանականությունը[1]։

Միզակապություն
ՏեսակՍուր, քրոնիկ[1]
ՊատճառՄիզուկի խցանում, նյարդային խնդիրներ, որոշ դեղամիջոցներ, միզապարկի թույլ մկաններ[1]
Հիվանդության ախտանշաններՀանկարծակի սկիզբ։ Միզելու անհնարինություն, թույլ որովայնային ցավ[1]
Երկարաժամկետ։ Հաճախակի միզարձակում, միզապարկի վերահսկողության կորուստ, միզուղիների ինֆեկցիա[1]
Բժշկական մասնագիտությունԱնհապաղ բժշկական օգնություն, Ուռոլոգիա
ՀՄԴ-9788.2
ՀՄԴ-10R33
ՀոմանիշներԻշուրիա, միզապակի խափանում
ԱխտորոշումՄիզապարկում մնացորդային մեզի որոշումը միզարձակությունից հետո[1]
ԲուժումԿաթետեր, միզուկի դիլալտացիա, միզուկային ստենտ, վիրաբուժական[1]
ՀաճախությունՏարեկան 1000-ից 6-ը (40 տարեկանից մեծ տղամարդիկ)[1]
 Urinary retention Վիքիպահեստում

Պատճառների մեջ մտնում են միզուկի խցանումը, նյարդային համակարգի խնդիրները, որոշ դեղեր և միզապարկի թույլ մկանային համակարգը[1]։ Խցանման պատճառ կարող են հանդիսանալ շագանակագեղձի բարորակ գերաճը, միզուկի ստրիկտուրաները, միզապարկի քարերը, ցիստոցելլեն, փորկապությունը և քաղցկեղ[1]։ Նյարդային խնդիրներ կարող են լինել դիաբետի, տռավմաների, ողնուղեղի ախտահարման, ինսուլտի կամ էլ ծանր մետաղներով թունավորման ժամանակ[1]։ Դեղերը որոնք կարող են բերել միզակապության հետևյալներն են՝ հակաացետիլխոլինային, հակահիստամինային, եռցիկլիկ հակադեպրեսանտները, դեկոնգենդաններ, ցիկլոբենզապրինը, դիազեպամը, ՈՍՀԲԴ, ամֆետամինը և օպիոիդները[1]։ Ախտորոշումը հիմնականում հիմնված է միզելուց հետո միզապարկում մնացորդային մեզի քանակը հաշվելու վրա[1]։

Բուժումը հիմնականում իրականացնում են միզային կամ էլ որովայնի ստորին հատվածից անցկացված կաթետերով[1][2]։ Բուժման այլ եղանակների մեջ մտնում են դեղորայքները, որոնք բերում են շագանակագեղձի փոքրացման, միզուկի լայնացումը, միզուկային ստենտավորումը կամ էլ վիրաբուժական միջամտությունը[1]։ Տղամարդկանց մոտ ավելի հաճախ է հանդիպում քան կանանց[1]։ 40 տարեկանից բարձր տղամարդկանց մոտ տարեկան ախտահարվում են 1000-ից 6-ը[1]։ 80 տարեկանից բարձր տղամարդկանց 30%-ի մոտ կա այս խնդիրը[1]։

Նշաններ և ախտանիշներ խմբագրել

Միզակապությունը բնորոշվում է մեզի դժվար հոսքով, լարվածությամբ, ոչ լրիվ միզարձակության զգացողությամբ։ Քանի որ միզապարկը մնում է լիքը, կարող է դիտվել անմիզապահություն, նիկտուրիա (գիշերը միզելու անհրաժեշտություն) և հաճախամիզություն։ Սուր միզակապությունը կարող է բերել լրիվ անմիզության, որը անհապաղ բժշկական միջամտության կարիք ունի, քանզի կարող է բերել միզապարկի գերձգման և դրա պատռվածքի։ Միզապարկը գերձգման ժամանակ դառնում է ցավոտ։ Այսպիսի դեպքերում լինում է մշտական բութ ցավ հիպոգաստրալ շրջանում։ Միզապարում ճնշման բարձրացումը կարող է կանխել մեզի անցումը միզածորաններից միզապարկ, կամ էլ բերել մեզի հետհոսքի դեպի միզածորաններ և երիկամներ, բերելով հիդրոնեֆրոզիի, պիելոնեֆրոզիի, երիկամային անբավարարության և սեպսիսիի առաջացման։ Եթե լիքը ցավոտ միզապարկով մարդը չի կարողանում միզել, ապա միանգամից պետք է դիմել անհետաձգելի բուժօգնության բաժանմունք։

Պատճառագիտություն խմբագրել

Միզապարկ խմբագրել

Շագանակագեղձ խմբագրել

Միզուկի կավերնոզ հատված

  • Բնածին միզուկային փական
  • Ֆիմոզ կամ փոքրիկ անցուղի
  • Թլպատում
  • Միզուկի օբստրուկցիա, օրինակ՝ ստրիկտուրա (հաճախ պայմանավորված վնասվածքով կամ ՍՃՓՎ), մետաստազավորում
  • ՍՃՓՎ (գոնորեան առաջացնում է բազմաթիվ ստրիկտուրաներ, իսկ խլամիդիոզը մեկ ստրիկտուրա)

Հետվիրահատական խմբագրել

Ռիսկային գործոնների թվում են․

  • Տարիք․ Տարեցները կարող են ունենալ նյարդային դեգեներատիվ հիվանդություններ, որը կարող է բերել հետվիրահատական միզակապության[3]։ 60 տարեկանից հետո հետվիրահատական միզակապության ռիսկը 2,11 անգամ ավելանում է[3]։
  • Դեղամիջոցներ․ հակաացետիլխոլինային դեղերը, α-ադրենոմիմետիները, ՈՍՀԲԴ-երը, ԿԱՊ-երը և β-ադրենոմիմետիներըը կարող են մեծացնել ռիսկը[3]։
  • Անզգայացում․ Ընդհանուր անզգայացման նյութերը վիրահատության ժամանակ կարող են միզապարկի ատոնիա առաջացնել[3]։ Ընդհանուր անզգայացման նյութերը ուղղակիորեն ազդելով վեգետատիվ նյարդային համակարգի վրա, կարող են բերելով դետրուզոր պականի կարգավորման խանգարման[3]։ Սպինալ անզգայացումը բերում է միզարձակության ռեֆլեքսի բլոկադայի[3]։ Սպինալ անզգայացման ժամանակ առաջացող ռիսկը ավելի բարձր է քան ընդհանուր անզգայացման ժամանակ[3]։
  • Շագանակագեղձի բարորակ գերաճը (ՇԲԳ) տղամարդկանց մոտ բերում է սուր միզակապության առաջացման ռիսկի բարձրացման[3]։
  • Վիրահատական միջամտություն․ Վիրահատության 2 ժամից ավել տևողությունը 3 անգամ բարձրացնում է միզակապության ռիսկը[3]

Խրոնիկական խմբագրել

Խրոնիկական միզակապությունը կարող է առաջանալ միզապարկի մկանների կամ նյարդերի վնասման դեպքում[4]։ Նյարդային ախտահարման ժամանակ ուղեղի և մկաաննրի անհամաձայնեցված աշխատանք, որի պատճառով միզապարկի լրիվ դատարկումը կարող է դառնալ անհնարին[4]։ Մկանների ախտահարման ժամանակ հնարավոր է, որ մկանները չեն կարողանում բավականաչափ ուժով կծկվել, որպեսի միզապարկը լիովին դատարկվի[4]։

Խրոնիկական միզակապության ամենահաճախ հանդիպող պատճառը ՇԲԳ-ն է[1]։ ՇԲԳ-ի պատճառն է տեստոստերոնի շարունակական փոխակերպումը դիհիդրոտեստոստերոնիի, որը խթանում է շագանակագեղձի մեծացումը[5]։ Մարդու կյանքի ընթացքում շագանակագեղձը մշտապես աճում է տեստոստերոնի դիհիդրոտեստոստերոնի փոխակերպման պատճառով[5]։ Վերջինիս պատճառով միզուկը կարող է սեղմվել և միզակապության պատճառ դառնալ[5]։

Այլ պատճառներ խմբագրել

Ախտորոշում խմբագրել

 
միզուղիների օբստրուկցիայի ՀՇ պատկեր։ Սլաքով ցուցադրված է ընդլայնված միզապարկը

Գերձայնային հետազոտությունը ցույց է տալիս ոչ մեծ անհարթություններ, հիմնականում ձախից (վերևի հատվածում)։ Սա խիստ պայմանավորված է միզակապության հետ[6][6][6][6][6]։[6] Մեզի հոսքի հետազոտությունը կարող է օգնել պարզելու միզարձակության անոմալիայի տեսակը։ ՈՒՁՀ-ով նկատվում է մեզի դանդաղ հոսք, ընդհատվող հոսք և միզապարկում մեզի մեծ քանակություն միզարձակությունից հետո։ Նորմայում հոսքի մաքսիմալ արագությունը կազմում է 20-25 մլ/վ։ 50մլ-ից ավել մնացորդային մեզի առկայությունը միզապարկում մեծացնում է կրկնվող միզուղիների ինֆեկցիաների ռիսկը։ 60 տարեկանից մեծերի մոտ կարող է մնալ 50-100 մլ մնացորդային մեզը, որը պայմանավորված է դետրուզոր մկանի կրճատման ֆունկցիայի թուլացման հետ[4]։ Քրոնիկ դեպքերում ՈՒՁՀ-ով նկատվում է միզապարկի տարողության մեծացում (նորմայում այն 400-600 մլ է)։

Ոչ նյարդածին խրոնիկական միզակապությունը չունի ստանդարտացված սահմանում․ ամեն դեպքում 300 մլ-ից շատ մեզը կարող է հանդիսանալ որպես ոչ ֆորմալ ցուցանիշ[4]։ Միզակապության հեռազոտությունը կատարվում է 6 ամսվա ընթացքում մնացորդային մեզի 2 անգամյա չափումով։ Արդյունքները պետք է լինեն 300մլ-ից շատ[4]։

Շագանակագեղձ-սպեցիֆիկ հակածնի որոշումը կարող է հաստատել կամ ժխտել շագանակագեղձի քաղցկեղը, չնայած նրան որ այն առկա է ՇԲԳ-ի և պրոստատիտի ժամանակ։ Ներուղիղաղիքային ՈՒՁՀ-ով կատարված բիոպսիան կարող է տարբերակել շագանակագեղձի վորոհիշյալ դեպքերը։ Շիճուկում մեզի և կրեատինինի առկայությունը կարող է օգնել կանխելու երիկամների հետադարձ ախտահարումը։ Ցիստոսկոպիան կարող է անհրաժեշտ լինել, ուսումնասիրել միզարձակումը եւ բացառել ղցանումները։

Սուր միզակապության ժամանակ, երբ առկա է ողնաշարի գոտկային հատվածի համախմբված անյպիսի ախտանիշներ, ինչպիսիք են ցավը, թմրածությունը, պարէսթեզիաները, անալ սֆինկտերի տոնուսի իջեցումը կամ խորանիստ ջլային ռեֆլեքսների փոփոխությունը, գոտկային շրջանի ՄՌՏ հետազոտությունը կարող է ախտորոշել ձիու պոչի համախտանիշը։

Բարդություններ խմբագրել

Հետօբստրուկտիվ դիուրեզով մարդու միզային տոպրակ

Միզակապությունը հաճախ առաջանում է առանց նախազգուշացման։ Որոշ մարդկանց մոտ խանգարումները առաջանում են աստիճանաբար, իսկ որոշների մոտ հանկարծակի։ Սուր միզակապությունը պահանջում է շտապ բժշկական օգնություն և անհապաղ պետք է բուժվի։ Ցավը կարող է տանջող բնույթի լինել, եթե մեզը չի կարողանում դուրս գալ։ Բացի այդ կարող է առաջանալ ուժեղ քրտնարտադրություն, ցավ կրծքավանդակում, անհանգստություն և գերճնշում։ Որոշների մոտ կարող են դիտվել շոկանման իրավիճակներ և հոսպիտալացման կարիք լինի։ Միզակապության լուրջ բարդություններից են հանդիսանում միզապարկի վնասումը և խրոնիկական երիկամային անբավարարությունը[7]։

Տևական ընթացքի դեպքում միզուղիների օբստրուկցիան առաջացնում է՝

Բուժում խմբագրել

Սուր միզակապության ժամանակ միզային կաթետերի տեղադրումը, շագանակագեղձի ստենտը կամ էլ հիպոգաստրալ կաթետերի տեղադրումը վիճակը բարելավվում է։ Երկարատև բուժման ընտրությունը կախված է հիվանդության պատճառից։ ՇԲԳ-ը կարող է պատասխանել α-բլոկատորներով և 5-α-ռեդուկտազի ինհիբիտորներով թերապիային կամ էլ վիրահատական ճանապարհով շագանակագեղձի հեռացմանը կամ ՏՈՒՌ վիրահատությունը։

Կաթետերիզացիայից հետո α-բլոկատորների օգտագործումը կարող է բարելավել վիճակը և տղաների և աղջիկների մոտ[8][9]։ Հիպոգաստրալ կաթետերը տեղադրում են ասեղի կամ գոտկային պունկցիայի միջոցով։

Դեղեր խմբագրել

ՇԲԳ ունեցող որոշ մարդկանց բուժում են դեղերով։ Սրանց են պատկանում միզապարկի վզիկի հարթ մկանները թուլացնող տամսուլոզինըը, ինչպես նաև շագանակագեղձը փոքրացնող ֆինաստերիդը և դուտաստերիդըը։ Դեղերը ազդում են ՇԲԳ-ի թեթև ձևերի դեպքում և ունեն թույլ կողմնակի ազդեցություն։ Որոշ դեղեր իջեցնում են լիբիդոն, կարող են առաջացնել գլխապտույտ և հոգնածություն։

Կաթետեր խմբագրել

Սուր միզակապությունը բուժվում է միզային կաթետերով (փոքր բարակ ճկուն խողովակ)։ Սա կարող է լինել կամ ընդհատվող կաթետեր կամ էլ Ֆոլեյի կաթետեր, որի վերջում կա փոքրիկ փչովի բարձիկ՝ կաթետերը ֆիքսելու համար։

Ընդհատվող կաթետերի տեղադրումը իրականացնում է բուժաշխատողը կամ էլ հենց ինքը հիվանդը։ Ընդհատվող կաթետերի տեղադրումը հիվանդանոցում ստերիլ է։ Հիվանդին ինքնուրույն կաթետերի տեղադրումը կարելի է սովորեցնել պարզ ցուցադրությամբ[10], ինչը քչացնում է երկարաժամկետ կաթետերներից ինֆեկցիայի ներթափանցումը։ Վերջինս պահանջում է ամեն 3-4 ժամը մեկ կաթետերի փոխում, օրը 4-6 անգամ։

Սուր միզակապությունը պահանջում է միզային կաթետերի անհապաղ տեղադրում։ Մշտական կաթետերը կարող է առաջացնել անհանգստություն և ցավ, որը կարող է մի քանի օր տևել։

Տարեցներին տեղադրում են մշտական ընդհատվող կաթետեր, որը տեղադրվող այլ կաթետերների հետ համեմատած ունի ինֆեկցման ավելի ցածր ռիսկ[10]։ Սրա բարդությունը կայանում է նրանում, որ որոշ մարդիկ ինքնուրույն չեն կարող կաթետեր տեղադրել[11]։

Վիրաբուժություն խմբագրել

Խրոնիկական վիճակներում կարող է որոշ վիրահատական միջամտությունների անհրաժեշտություն առաջանալ։ Չնայած նրան, որ վիրահատությունները հարաբերականորեն անվնաս են, կարող են առաջանալ թեթև բարդություններ։

ՇԲԳ ունեցող հիվանդների մեծամասնության մոտ միզապարկի օբստրուկցիան քչացնելու նպատակով կատարվում է ՏՈՒՌ վիրահատություն[12]։ Վիրահատական բարդություններին են պատկանում միզապարկի ինֆեկցումը, շագանակագեղձի արյունահոսությունը, անմիզապահությունը և էրեկցիայի բացակայությունը։ Բարդությունների մեծամասնությունը մշտական չեն և 6-12 ամիս անց անցնում են[13]։

Նստած միզելու դիրք խմբագրել

Մետաանալիզները ցույց տվեցին, որ նստած միզելուց հետո միզապարկում մնացորդային մեզի քանակը քչանում է։ Այլ պարամետրերից մաքսիմալ միզային հոսքը և միզարձակության ժամանակը համապատասխանաբար մեծացած և փոքրացած էին։ Առողջ տղամարդկանց մոտ այս պարամետրերի փոփոխություն չդիտվեց և հետևաբար նրանք կարող են միզել ցանկացած դիրքով[14]։

Համաճարակաբանություն խմբագրել

Միզակապությունը տարեց տղամարդկանց մոտ տարածված հիվանդություն է։ Ամենահաճախակի հանդիպող պատճառը ՇԲԳ-ն է։ Այս խանգարումը սկսում է մոտավորապես 50 տարեկանից և ախտանիշները կարող են դրսևորվել 10-15 տարի անց։ ՇԲԳ-ը հարաճող հիվանդություն է, որը նեղացնում է միզապարկի վզիկը՝ բերելով միզակապության։ 70 տարեկանում տղամարդկանց 10% ունի ՇԲԳ որոշ աստիճանի, իսկ 8-րդ տասնամյակում արդեն 33%։ ՇԲԳ-ը հիմնականում չի բերում հանկարծակի միզակապության, իսկ սուր դեպքեր դիտվում են որոշ դեղեր օգտագործելուց (ճնշման դեղեր, հակահիստամինային, հակապարկինսոնյան դեղեր), սպինալ անզգայացումից կամ էլ ինսուլտից հետո։

Երիտասարդ տղամարդկանց մոտ ամենահաճախակի պատճառը պրոստատիտն։ Ինֆեկցիան ներթափանցում է սեռական ճանապարհով և ուղեկցվում է ցավով, սեռական օրգանից արտադրությունով, թեթև աստիճանի ջերմությամբ և միզակապությամբ։ Պրոստատիտով հիվանդների քանակը հստակ չէ, քանի որ նրանցից շատերը չեն դիմում բուժօգնության։ ԱՄՆ-ում 40 տարեկան տղամարդկանց 1-3% մոտ միզարձակության խնդիրները առաջանում են սուր պրոստատիտի պատճառով։ Բժիշկների և տարբեր բուժաշխատողների մեծ մասը գիտեն սրա մասին։ Ամբողջ աշխարհում ՇԲԳ և պրոստատիտ հայտնաբերվել է բոլոր ռասաների և էթնիկ ծագման տղամարդկանց մոտ։ Միզուղիների քաղցկեղները աստիճանաբար կարող են միզուղիների օբստրուկցիա առաջացնել։ Միզապարկի, շագանակագեղձի և միզուկի քաղցկեղները աստիճանաբար միզարձակությունը դժվարացնում են։ Քաղցկեղի ժամանակ հաճախ դիտվում է արյունամիզություն, քաշի կորուստ, ցավ[15]։

Կանանց մոտ հազվադեպ է հանդիպում՝ 100000-ից 1-ի մոտ տարեկան, իսկ կին տղամարդ հարաբերությունը 1։13։ Սովորաբար դա անցողիկ է։ Կանանց մոտ պատճառները բազմագործոնային են և կարող են լինել հետվիրահատական և հետծննդաբերական։ Կաթետերիզացիան սովորաբար լուծում է խնդիրը[16]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 1,20 1,21 1,22 «Urinary Retention». National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Aug 2014. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 24-ին.
  2. Sliwinski, A; D'Arcy, FT; Sultana, R; Lawrentschuk, N (April 2016). «Acute urinary retention and the difficult catheterization: current emergency management». European Journal of Emergency Medicine : Official Journal of the European Society for Emergency Medicine. 23 (2): 80–8. doi:10.1097/MEJ.0000000000000334. PMID 26479738.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 Kowalik, Urszula; Plante, Mark K. (June 2016). «Urinary Retention in Surgical Patients». The Surgical Clinics of North America. 96 (3): 453–467. doi:10.1016/j.suc.2016.02.004. ISSN 1558-3171. PMID 27261788.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Stoffel, JT (September 2017). «Non-neurogenic Chronic Urinary Retention: What Are We Treating?». Current Urology Reports. 18 (9): 74. doi:10.1007/s11934-017-0719-2. PMID 28730405.
  5. 5,0 5,1 5,2 Herati, AS; Kohn, TP; Butler, PR; Lipshultz, LI (June 2017). «Effects of Testosterone on Benign and Malignant Conditions of the Prostate». Current Sexual Health Reports. 9 (2): 65–73. doi:10.1007/s11930-017-0104-7. PMC 5648355. PMID 29056882.
  6. Page 306 in:Sam D. Graham, Thomas E. Keane, James Francis Glenn (2010). Glenn's Urologic Surgery. Lippincott Williams & Wilkins. ISBN 9780781791410.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  7. General information on urinary retention Արխիվացված 2010-02-20 Wayback Machine 2010-02-10
  8. Fisher, Euan; Subramonian, Kesavapillai; Omar, Muhammad Imran (2014 թ․ հունիսի 10). «The role of alpha blockers prior to removal of urethral catheter for acute urinary retention in men». The Cochrane Database of Systematic Reviews (6): CD006744. doi:10.1002/14651858.CD006744.pub3. ISSN 1469-493X. PMID 24913721.
  9. Drake, MarcusJ; Mevcha, Amit (2010 թ․ ապրիլի 1). «Etiology and management of urinary retention in women». Indian Journal of Urology (անգլերեն). 26 (2): 230–5. doi:10.4103/0970-1591.65396. PMC 2938548. PMID 20877602.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  10. 10,0 10,1 «Clean Intermittent Self-Catheterization». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 16-ին.
  11. Seth, Jai H.; Haslam, Collette; Panicker, Jalesh N. (2014). «Ensuring patient adherence to clean intermittent self-catheterization». Patient Preference and Adherence. 8: 191–198. doi:10.2147/PPA.S49060. ISSN 1177-889X. PMC 3928402. PMID 24611001.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  12. eMedicine Health. "Inability to urinate" Արխիվացված 2010-03-05 Wayback Machine 2010-02-10.
  13. National kidney and urologic diseases information clearinghouse. "Urinary retention overview" Արխիվացված 2010-01-29 Wayback Machine 2010-02-10.
  14. Phillips, Robert S.; de Jong, Ype; Pinckaers, Johannes Henricus Francisca Maria; ten Brinck, Robin Marco; Lycklama à Nijeholt, Augustinus Aizo Beent; Dekkers, Olaf Matthijs (2014). «Urinating Standing versus Sitting: Position Is of Influence in Men with Prostate Enlargement. A Systematic Review and Meta-Analysis». PLoS ONE. 9 (7): e101320. doi:10.1371/journal.pone.0101320. PMC 4106761. PMID 25051345.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  15. Urologic Emergencies Արխիվացված 2010-03-10 Wayback Machine Urology Channel portal. 2010-02-10
  16. Özveren, B; Keskin, S (2016). «Presentation and prognosis of female acute urinary retention: Analysis of an unusual clinical condition in outpatients». Urology Annals. 8 (4): 444–448. doi:10.4103/0974-7796.192111. PMC 5100150. PMID 28057989.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Միզակապություն» հոդվածին։