Մերիլենդ (անգլերեն՝ Լսել Maryland), տարածքով փոքր նահանգ ԱՄՆ-ի արևելյան մասում։ Մերիլենդը մեկն է այսպես կոչված հյուիսիատլանտյան նահանգներից և մեկը 13 նահանգներից, որտեղ տեղի է ունեցել Ամերիկյան հեղափոխությունը։ Բնակչությունը կազմում է 5 828 289 մարդ (2001 թվականի տվյալներով այն ԱՄՆ-ում զբաղեցնում է 19-րդ տեղը)։ Վարչական կենտրոնը Աննապոլիսն է , խոշորագույն քաղաքը Բալթիմորն է:

Մերիլենդ
անգլ.՝ Maryland
flag of Maryland? Զինանշան


ԵրկիրԱմերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ
Մասն էՄայրցամաքային նահանգներ[1], Հյուսիսատլանտյան նահանգներ[2][3] և Միացյալ Նահանգների միջատլանտյան հատված[4]
ԿարգավիճակԱՄՆ-ի նահանգ
Մտնում էԱՄՆ[1][5]
ՎարչկենտրոնԱննապոլիս[6]
Ամենաբարձր կետHoye-Crest?[1]
ԲԾՄ105 մետր և 110 մետր[1]
Օրենսդրական մարմինMaryland General Assembly?
Դատական մարմինMaryland Court of Appeals?
Միության մուտքապրիլի 28, 1788 (7-րդ)
Բնակչություն
6 165 129 մարդ (հուլիսի 1, 2021)[7] (19 տեղ)
Տարածք32 131 կմ² (2010)[8]  (42 տեղ)
Հիմնադրված էապրիլի 28, 1788[1][5][9][…] թ.
Սահմանակցում էԴելավեր[5][10], Կոլումբիայի շրջան[5][10], Վիրջինիա[5][10], Արևմտյան Վիրջինիա[5][10] և Փենսիլվանիա[5][10]
Ժամային գոտիEDT?, Ամերիկա/Նյու Յորք, UTC-5 և UTC−4
ՀապավումMD[11][6] և Md.
ՓոխարինեցProvince of Maryland?[1]
ISO 3166-2 կոդUS-MD
Հեռախոսային կոդ301[12], 410[12], 240[12], 443[12] և 667[12]
Անվանված էՀենրիետա Մարիա Ֆրանսիացի[6]
ՄականունOld Line State[1]
Միության մուտքապրիլի 28, 1788 (7-րդ)
maryland.gov(անգլ.)

Պաշտոնական մականուններն են`

Աշխարհագրություն և կլիմա խմբագրել

Մերիլենդ նահանգի մակերեսը կազմում է 32 133 կմ² (42-րդ տեղում է ԱՄՆ-ի նահանգներում), որի մոտ 21 %-ը ջուր է։ Նրա տարածքը բաժանված է արևելյան (Դելմարվա թերակղզու վրա) և արևմտյան ափերի։ Հյուսիսից Մերիլենդը սահմանակից է Փենսիլվանիային, արևելյան մասով` Դելավեր նահանգին, իսկ հարավից և արևմուտքից սահմանակից է Վիրջինիային և հարավային Վիրջինիային (սահմանը անցնում է Պոդոմակայի երկայնքով), ինչպես նաև` Կոլումբիայի շրջանի վարչական կենտրոնին։ Արևելքից նահանգը սահմանակից է Ատլանտյան օվկիանոսին։ Նահանգի արևմուտքում է տեղակայված, այսպես կոչված, «Ջրվեժների գիծը»։

Տարեկան միջին և բարձր ջերմաստիճանները Մերիլենդի տարբեր քաղաքների և վայրերի համար (պետության տարածքային չափսերը)
Քաղաք Հուն Փետ Մար Ապր Մայ Հուն Հուլ Օգոս Սեպ Հոկ Նոյ Գեկ
Հայաթսվիլե 47 °F (8 °C)
29 °F (−2 °C)
51 °F (11 °C)
31 °F (−1 °C)
60 °F (16 °C)
38 °F (3 °C)
70 °F (21 °C)
46 °F (8 °C)
78 °F (26 °C)
55 °F (13 °C)
86 °F (30 °C)
64 °F (18 °C)
89 °F (32 °C)
69 °F (21 °C)
87 °F (31 °C)
67 °F (19 °C)
81 °F (27 °C)
60 °F (16 °C)
71 °F (22 °C)
49 °F (9 °C)
61 °F (16 °C)
41 °F (5 °C)
50 °F (10 °C)
32 °F (0 °C)
Օկլենդ 34 °F (1 °C)
16 °F (−9 °C)
38 °F (3 °C)
17 °F (−8 °C)
48 °F (9 °C)
25 °F (−4 °C)
59 °F (15 °C)
34 °F (1 °C)
68 °F (20 °C)
45 °F (7 °C)
75 °F (24 °C)
53 °F (12 °C)
79 °F (26 °C)
58 °F (14 °C)
78 °F (26 °C)
56 °F (13 °C)
71 °F (22 °C)
49 °F (9 °C)
62 °F (17 °C)
37 °F (3 °C)
50 °F (10 °C)
28 °F (−2 °C)
39 °F (4 °C)
21 °F (−6 °C)
Կամբերլենդ 41 °F (5 °C)
22 °F (−6 °C)
46 °F (8 °C)
24 °F (−4 °C)
56 °F (13 °C)
32 °F (0 °C)
68 °F (20 °C)
41 °F (5 °C)
77 °F (25 °C)
51 °F (11 °C)
85 °F (29 °C)
60 °F (16 °C)
89 °F (32 °C)
65 °F (18 °C)
87 °F (31 °C)
63 °F (17 °C)
80 °F (27 °C)
55 °F (13 °C)
69 °F (21 °C)
43 °F (6 °C)
57 °F (14 °C)
34 °F (1 °C)
45 °F (7 °C)
26 °F (−3 °C)
Հագեսթաուն 39 °F (4 °C)
22 °F (−6 °C)
42 °F (6 °C)
23 °F (−5 °C)
52 °F (11 °C)
30 °F (−1 °C)
63 °F (17 °C)
39 °F (4 °C)
72 °F (22 °C)
50 °F (10 °C)
81 °F (27 °C)
59 °F (15 °C)
85 °F (29 °C)
64 °F (18 °C)
83 °F (28 °C)
62 °F (17 °C)
76 °F (24 °C)
54 °F (12 °C)
65 °F (18 °C)
43 °F (6 °C)
54 °F (12 °C)
34 °F (1 °C)
43 °F (6 °C)
26 °F (−3 °C)
Ֆրեդերիսկ 42 °F (6 °C)
26 °F (−3 °C)
47 °F (8 °C)
28 °F (−2 °C)
56 °F (13 °C)
35 °F (2 °C)
68 °F (20 °C)
45 °F (7 °C)
77 °F (25 °C)
54 °F (12 °C)
85 °F (29 °C)
63 °F (17 °C)
89 °F (32 °C)
68 °F (20 °C)
87 °F (31 °C)
66 °F (19 °C)
80 °F (27 °C)
59 °F (15 °C)
68 °F (20 °C)
47 °F (8 °C)
56 °F (13 °C)
38 °F (3 °C)
45 °F (7 °C)
30 °F (−1 °C)
Baltimore 42 °F (6 °C)
29 °F (−2 °C)
46 °F (8 °C)
31 °F (−1 °C)
54 °F (12 °C)
39 °F (4 °C)
65 °F (18 °C)
48 °F (9 °C)
75 °F (24 °C)
57 °F (14 °C)
85 °F (29 °C)
67 °F (19 °C)
90 °F (32 °C)
72 °F (22 °C)
87 °F (31 °C)
71 °F (22 °C)
80 °F (27 °C)
64 °F (18 °C)
68 °F (20 °C)
52 °F (11 °C)
58 °F (14 °C)
43 °F (6 °C)
46 °F (8 °C)
33 °F (1 °C)
Էլլթոն 42 °F (6 °C)
24 °F (−4 °C)
46 °F (8 °C)
26 °F (−3 °C)
55 °F (13 °C)
32 °F (0 °C)
67 °F (19 °C)
42 °F (6 °C)
76 °F (24 °C)
51 °F (11 °C)
85 °F (29 °C)
61 °F (16 °C)
88 °F (31 °C)
66 °F (19 °C)
87 °F (31 °C)
65 °F (18 °C)
80 °F (27 °C)
57 °F (14 °C)
69 °F (21 °C)
45 °F (7 °C)
58 °F (14 °C)
36 °F (2 °C)
46 °F (8 °C)
28 °F (−2 °C)
Օկեան սիթի 45 °F (7 °C)
28 °F (−2 °C)
46 °F (8 °C)
29 °F (−2 °C)
53 °F (12 °C)
35 °F (2 °C)
61 °F (16 °C)
44 °F (7 °C)
70 °F (21 °C)
53 °F (12 °C)
79 °F (26 °C)
63 °F (17 °C)
84 °F (29 °C)
68 °F (20 °C)
82 °F (28 °C)
67 °F (19 °C)
77 °F (25 °C)
60 °F (16 °C)
68 °F (20 °C)
51 °F (11 °C)
58 °F (14 °C)
39 °F (4 °C)
49 °F (9 °C)
32 °F (0 °C)
Վալդորֆ 44 °F (7 °C)
26 °F (−3 °C)
49 °F (9 °C)
28 °F (−2 °C)
58 °F (14 °C)
35 °F (2 °C)
68 °F (20 °C)
43 °F (6 °C)
75 °F (24 °C)
53 °F (12 °C)
81 °F (27 °C)
62 °F (17 °C)
85 °F (29 °C)
67 °F (19 °C)
83 °F (28 °C)
65 °F (18 °C)
78 °F (26 °C)
59 °F (15 °C)
68 °F (20 °C)
47 °F (8 °C)
59 °F (15 °C)
38 °F (3 °C)
48 °F (9 °C)
30 °F (−1 °C)
Point Lookout պետական այգի 47 °F (8 °C)
29 °F (−2 °C)
51 °F (11 °C)
31 °F (−1 °C)
60 °F (16 °C)
38 °F (3 °C)
70 °F (21 °C)
46 °F (8 °C)
78 °F (26 °C)
55 °F (13 °C)
86 °F (30 °C)
64 °F (18 °C)
89 °F (32 °C)
69 °F (21 °C)
87 °F (31 °C)
67 °F (19 °C)
81 °F (27 °C)
60 °F (16 °C)
71 °F (22 °C)
49 °F (9 °C)
61 °F (16 °C)
41 °F (5 °C)
50 °F (10 °C)
32 °F (0 °C)
[14][15][16][17][18][19][20][21][22][23]

Բնակչություն խմբագրել

 
Բնակչության խտության քարտեզ

Ըստ 2011 թվականի հուլիսի 11-ի ԱՄՆ մարդահամարի բյուրոյի տվյալների` նահանգի բնակչությունը կազմել է 5,828,289 մարդ, համեմատած 2010 թվականի տվյալների` բնակչությունն աճել է 0.95%-ով[24]։ Բնակչության հիմնական մասը ապրում է նահանգի կենտրոնական մասում, Բալթիմոր և Վաշինգտոնի մետրոպոլիայի տարածքում։ 2006 թվականի տվյալներով նահանգում ապրող 645 744 մարդ ծնվել է Միացյալ Նահանգներից դուրս։ Նրանք հիմնականում Լատինական Ամերիկայի և Ասիայի տեղաբնիկներն են։ Մերիլենդը կորեական սփյուռքի մեծ տունն է[25]։ Ռասայական կազմը հետևյալն է.

  • սպիտակամորթներ (66,99 %),
  • աֆրոամերիկացիներ (29,02%),
  • ասիացիներ (4,53 %),
  • բնիկ ամերիկացիներ (0,76 %),
  • օվկիանիացիներ (0,12 %)։

Սպիտակամորթների հիմնական մասը կազմում են գերմանացի, իռլանդացի, անգլիացի և իտալացի գաղթականները։ Բնակչության 82 %-ը դավանում է քրիստոնեություն, 4%-ը` հինդուիզմ 0,1%—ը` իսլամ, 1%—ը` այլ կրոններ, իսկ 11%-ը իրենց հայտարարել են ոչ կրոնականներ։

Բնակչության դինամիկա խմբագրել

  • 1940- 1 821 244 մարդ
  • 1950- 2 343 001 մարդ
  • 1960- 3 100 689 մարդ
  • 1970- 3 922 399 մարդ
  • 1980- 4 216 975 մարդ
  • 1990- 4 781 468 մարդ
  • 2000- 5 296 486 մարդ
  • 2010- 5 773 552 մարդ

Տնտեսություն խմբագրել

 
Քերրոլ շրջանի գյուղական լանդշավտը

Ըստ բյուրոյի տնտեսական վերլուծության, ՀՆԱ-ն Մերիլենդում 2005 թվականի տվյալներով կազմել է 246 մլրդ դոլար (15-րդ տեղում է ԱՄՆ նահանգներում)։ Մերիլենդի այսօրվա տնտեսությունը մեծապես կախված է ծառայության ոլորտից։ Տրանսպորտը, շինարարությունը և տեղեկատվական տեխնոլոգիաները մեծապես ազդում են պետական կապիտալի և խոշոր նավահանգիստների գործունեության վրա։ Բացի այդ, Մերիլենդում տեղակայված են բազմաթիվ դաշնային կազմակերպություններ, ինչպիսիք են՝ ՆԱՍԱ-ն, Ազգային անվտանգության գործակալությունը (ԱՆԲ), որոնք գտնվում են Ֆորթ Մեյդում։ Սպառողական ապրանքների անվտանգության հանձնաժողովի կողմից է հսկվում պարենը և դեղամիջոցները (FDA):

Նահանգն ունի ածուխի զգալի պաշարներ, բայց դրա արտադրությունն էապես նվազել է սկսած XX դարի սկզբից։ Գոյություն ունեն քար և ավազ արտադրող ընկերություններ։ Գյուղատնտեսության զարգացումը մասնավորապես կախված է ծխախոտից։

Տրանսպորտ խմբագրել

  • Բալթիկտիկծովյան մետրոպոլիտեն
  • Վաշինգտոնյան մետրոպոլիտեն

Առավել հայտնի ուսումնական հաստատություններ խմբագրել

 
Էյզենհաուեր գրադարան (Ջոն Հոփկինսի համալսարան)

Պատկերասրահ խմբագրել

Քաղաքականություն խմբագրել

Ընտրություններ խմբագրել

Նախագահական ընտրությունների արդյունքները

 
Սպիրո Ագնև

   

Gubernatorial election results[26]
Տարի Դեմոկրատական Հանրապետական
1950 42.7% 275,824 57.3% 369,807
1954 45.5% 319,033 54.5% 381,451
1958 63.6% 485,061 36.5% 278,173
1962 55.6% 428,071 44.4% 341,271
1966 40.6% 373,543 49.5% 455,318
1970 65.7% 639,579 32.3% 314,336
1974 63.5% 602,648 36.5% 346,449
1978 71.0% 718,328 29.0% 293,635
1982 62.0% 705,910 38.0% 432,826
1986 82.4% 907,291 17.6% 194,185
1990 59.8% 664,015 40.2% 446,980
1994 50.2% 708,094 49.8% 702,101
1998 55.1% 846,972 44.8% 688,357
2002 47.7% 813,422 51.6% 879,592
2006 52.7% 942,279 46.2% 825,464
2010 56.2% 1,044,961 41.8% 776,319
2014 47.3% 818,890 51.0% 884,400
Presidential election results[26]
Year Դեմոկրատական Հանրապետական
1952 43.8% 395,337 55.4% 499,424
1956 40.0% 372,613 60.0% 559,738
1960 53.6% 565,808 46.4% 489,538
1964 65.5% 730,912 34.5% 385,495
1968 43.6% 538,310 41.9% 517,995
1972 37.4% 505,781 61.3% 829,305
1976 53.0% 759,612 47.0% 672,661
1980 47.1% 726,161 44.2% 680,606
1984 47.0% 787,935 52.5% 879,918
1988 48.2% 826,304 51.1% 876,167
1992 49.8% 988,571 35.6% 707,094
1996 54.3% 966,207 38.3% 681,530
2000 56.6% 1,145,782 40.2% 813,797
2004 55.9% 1,334,493 42.9% 1,024,703
2008 61.9% 1,629,467 36.5% 959,862
2012 62.0% 1,677,844 35.9% 971,869
2016 60.3% 1,677,928 33.9% 943,169
 
2016 պրեզիդենտական ընտրության ժամանակ

Since before the Civil War, Maryland's elections have been largely controlled by the Democrats [փա՞ստ]

Լեզու խմբագրել

Իսպաներենը (այդ թվում` իսպանական կրեոլը) համարվում է Մերիլենդի երկրորդ լեզվուն՝ անգլերենից հետո։ Երրորդ և չորրորդ ամենաշատ խոսակցական լեզուները ֆրանսերեն (այդ թվում Patois և Cajun) և չինարեն լեզուներն են։ Խոսակացական լեզուներ են նաև գերմաներենը, ռուսերենը, իտալերենը, պարսկերենը, վիետնամերենը, հնդկերենը, արաբերենը, չինարենը և այլն[27]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Almanac of Maryland
  2. Census Bureau Regions and Divisions with State FIPS Codes
  3. Census Regions and Divisions of the United States
  4. American Heritage / E. S. Grosvenor — 1947. — ISSN 0002-8738; 2161-8496
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 United States Board on Geographic Names Decision Card — 1931.
  6. 6,0 6,1 6,2 Getty Research Institute Getty Thesaurus of Geographic NamesLA: Getty Research Institute, 1997.
  7. 7,0 7,1 QuickFacts: MarylandUnited States Census Bureau.
  8. 8,0 8,1 http://web.archive.org/web/20210801203427/https://www.census.gov/geographies/reference-files/2010/geo/state-area.htmlUnited States Census Bureau.
  9. American Heritage / E. S. Grosvenor — 1947. — ISSN 0002-8738; 2161-8496
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 Ralph J., Nikischer T., Mineralogy H. I. o. Mindat.org: The Mineral and Locality Database[Keswick, VA], Coulsdon, Surrey: 2000.
  11. Codes for the representation of names of countries and their subdivisions—Part 1: Country codesISO.
  12. 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 https://www.nationalnanpa.com/area_code_maps/display.html?md
  13. Nicknames: America's 50 States
  14. «NowData – NOAA Online Weather Data». National Oceanic and Atmospheric Administration. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  15. «Monthly Averages for Oakland, MD». weather.com. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
  16. «Station Name: MD CUMBERLAND 2». National Oceanic and Atmospheric Administration. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 5-ին.
  17. «Monthly Averages for Hagerstown, MD». weather.com. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
  18. «Station Name: MD FREDERICK POLICE BRKS». National Oceanic and Atmospheric Administration. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 5-ին.
  19. «Station Name: MD MD SCI CTR BALTIMORE». National Oceanic and Atmospheric Administration. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 27-ին.
  20. «Monthly Averages for Elkton, MD (21921)». The Weather Channel. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 21-ին.
  21. «Station Name: MD OCEAN CITY MUNI AP». National Oceanic and Atmospheric Administration. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 5-ին.
  22. «Monthly Averages for Waldorf, MD». The Weather Channel. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 21-ին.
  23. «Monthly Averages for Point Lookout State Park [Scotland, MD]». The Weather Channel. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 21-ին.
  24. Annual Estimates of the Resident Population for the United States, Regions, States, and Puerto Rico
  25. The Foreign Born from Korea in the United States
  26. 26,0 26,1 Leip, David. «General Election Results – Maryland». United States Election Atlas. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 18-ին.
  27. «Maryland Languages». City-Data. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

  ԱՄՆ