Մեսրոպ Տեր-Մովսիսյան
Մեսրոպ (ավազանի անունը՝ Փարսադան) Վարդանի Տեր-Մովսիսյան (մայիսի 7, 1865, Շիկահող, Հայաստան - հունիսի 3, 1939[1], Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), հայ բանասիրության մագիստրոս, հոգևոր գործիչ, եկեղեցական։
| Մեսրոպ Տեր-Մովսիսյան | |
 | |
| Ընդհանուր տեղեկություններ | |
| Ավազանի անունը | Փարսադան |
| Եկեղեցի |  Հայ Առաքելական եկեղեցի
|
| Տիտղոս | Մեսրոպ արքեպիսկոպոս Տեր-Մովսիսյան |
| Ծնվել է | 1865 մայիսի 7 |
| Ծննդավայր | Շիկահող,  Հայաստան
|
| Մահացել է | 1939, հունիսի 3 |
| Մահվան վայր | Երևան |
| Ազգություն | հայ |
| Կրթություն | Շուշիի թեմական դպրոց, Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոց, Դորպատի համալսարան |
| Հոգևոր աստիճան | Արքեպիսկոպոս |
Կենսագրություն խմբագրել
Մեսրոպ Վարդանի Տեր-Մովսիսյանը ծնվել է 1865 թվականին Շիկահող գյուղում։ Կրթություն է ստացել Շուշիի թեմական դպրոցում (1885), Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցում (1890), Դորպատի համալսարանում։ Դորպատի համալսարանն ավարտելուց հետո մեկնել է Վիեննա և որոշ ժամանակ թղթակցել տեղի Մխիթարյան հայրերի կողմից հրատարակվող «Հանդէս ամսօրեայ» պարբերականին։ 1892 թվականին մեկնել է Փարիզ և որոշ ժամանակ անց հրավիրվել էջմիածնի Գևորգյան ճեմարան՝ որպես հայագիտության դասախոս[2]։ 1898 թվականի ապրիլի 24-ին ձեռնադրվել է աբեղա, իսկ հունիսի 21-ին նշանակվել է նորընտիր Խրիմյան Հայրիկ կաթողիկոսին Երուսաղեմից էջմիածին ուղեկցող պատգամավորության անդամ։ Նույն թվականի մայիսին սատացել է վարդապետի աստիճան։ 1895 թվականին նշանակվել է Երևանի թեմական դպրոցների տեսուչ, իսկ մեկ տարի անց՝ Շուշիի թեմական դպրոցների տեսուչ։ Վերապատրաստվել է Վիեննայում, Փարիզում, Երուսաղեմում, Լոնդոնում, Բեռլինում, Վենետիկում։ Մագիստրոսի գիտական աստիճանը ստացել է 1902 թվականին՝ Պետերբուրգում։ Նրա աշխատության թեման եղել է «Աստվածաշնչի հայերեն թարգմանության պատմությունը»։ Տեր-Մովսիսյանի ջանքերով Հայաստանում վերաբացվել են հայկական դպրոցները վերադարձվել եկեղեցական կալվածքները[3]։ 1908 թվականի սեպտեմբերին նշանակվել է էջմիածնի Սինոդի անդամ։ Մեկ տարի անց Կ. Պոլսից Ս. էջմիածին է ուղեկցել նորընտիր կաթողիկոս Մատթևոս Բ Իզմիրլյանին, և նույն թվականի հոկտեմբերին ստացել ծայրագույն վարդապետի աստիճան։ 1909 թվականին ձեռնադրվել է եպիսկոպոս։ Տեր-Մովսիսյանի ջանքերով 1908— 1911 թվականներին կառուցվել է Ս. էջմիածնի մատենադարանի շենքը։
1911— 1913 թվականներին եղել է Էջմիածնի մատենադարանապետը։ 1913-1916 թվականների եղել է Վրաստանի և Իմերեթիայի, իսկ 1917 թվականից Աստրախանի թեմական առաջնորդ։
Առաջին աշխարհամարտի տարիների գործուն մասնակցել է հայկական կամավորական ջոկատների կազմավորմանը, նյութական աջակցություն է ցույց տվել մարտիկներին, վիրավորներին ու փախստականներին, տարբեր քաղաքներում հանգանակություն է արել արևմտահայ գաղթականների ու որբերի համար։ 1922-1932 թվականներին գլխավորել է Պարսկա-Հնդկաստանի թեմը։
130-ից ավելի գիտական աշխատությունների հեղինակ է։
Տեր-Մովսիսյանը մահացել է 1939 թվականին Երևանում։ 1989 թվականին նրա աճյունը տեղափոխվել և ամփոփվել է էջմիածնի Ս. Գայանե վանքի միաբանական գերեզմանատանը[4]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 https://experimental.worldcat.org/fast/438305
- ↑ «Մեսրոպ Վարդանի Տեր-Մովսիսյան»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2019-10-21-ին։ Վերցված է 2019-10-21
- ↑ One Studio։ ««Սյունիք»․ պատմության նոր էջ»։ www.zangezur.tv (ամհարերեն)։ Վերցված է 2019-10-22
- ↑ «ՄԵՍՐՈՊ ԱՐՔԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ՏԵՐ-ՄՈՎՍԻՍՅԱՆԻ ԱՃ3ՈԻՆԸ ԳՏՆՈԻՄ է ԻՐ ԱՐԺԱՆԻ ՏԵՂԸ»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2019-10-21-ին։ Վերցված է 2019-10-21
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- ՄԵՍՐՈՊ ՏԵՐ-ՄՈՎՍԻՍՅԱՆ Archived 2019-10-22 at the Wayback Machine.
- ՄԵՍՐՈՊ ՏԵՐ-ՄՈՎՍԻՍՅԱՆ Archived 2019-10-22 at the Wayback Machine.
- Սոթքի խաչաքանդակ կոթողը Archived 2019-10-22 at the Wayback Machine.
- Մայր Աթոռը լույս է ընծայել Գերաշնորհ Տ. Մեսրոպ արքեպիսկոպոս Տեր-Մովսիսյանի «Պատմություն Սուրբ Գրոց հայկական թարգմանության» աշխատությունը