Մեսրոպավան
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Մեսրոպավան (այլ կիրառումներ)
Մեսրոպավան կամ Մասրևան[1] (այժմ կոչվում է՝ ադրբ.՝ Nəsirvaz - Նասիրվազ), գյուղ ներկայիս Ադրբեջանական Հանրապետության կազմում գտնվող Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության Օրդուբադի շրջանում։
| Գյուղ | ||
|---|---|---|
| Մեսրոպավան/Նասիրվազ | ||
| ադրբ.՝ Nəsirvaz | ||
| Երկիր |  Ադրբեջան | |
| Ինքնավար Հանրապետություն | Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետություն | |
| Շրջան | Օրդուբադի շրջան | |
| ԲԾՄ | 1942 մետր | |
| Պաշտոնական լեզու | ադրբեջաներեն | |
| Բնակչություն | 154 մարդ (2010) | |
| Ազգային կազմ | ադրբեջանցիներ | |
| Կրոնական կազմ | շիա իսլամ | |
| Ժամային գոտի | UTC+4 | |
| ||
Անվանում խմբագրել
Գյուղի անվանումը կապված է հայկական գրերի ստեղծող Մեսրոպ Մաշտոցի հետ, որը երկար տարիներ բնակվել է այս գյուղում[2]։
Պատմություն խմբագրել
Մեսրոպավանը շրջապատված է բազմաթիվ լեռներով՝ Տապանասար (Նավասար), Կռնակոչ և այլն։ Տապանասարի վրա հայտնաբերվել են ժայռապատկերներ, որոնք շատ նման են Սյունիքի, Գեղամա լեռների ժայռապատկերներին։ Կռնակոչ լեռան ստորոտում է գտնվում Մաշտոցի բնական անձավը։ Անձավում, ըստ հին ավանդության, մինչև քրիստոնեական վանքի կառուցումը շուրջ 17 տարի իր աշակերտների հետ բնակվել է Մեսրոպ Մաշտոցը[2]։
1989 թվականին տեղի ուենցած ազգամիջյան իրադարձություններից հետո գյուղը հայաթափվել է։ Հայ ընտանիքներից շատերը բնակություն են հաստատել Ուկրաինայի Լվով քաղաքում[2]։
Հուշարձաններ խմբագրել
Մեսրոպավանը հայտնի է իր հնագիտական, ճարտարապետական հուշարձաններով։ Գյուղը շրջապատված է հին բերդերով, հին շինությունների ավերակներով, 9-15-րդ դարերի և հետագա շրջանների տապանաքարերով, խաչքարերով[2]։
Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ (կամ Մեսրոպ Մաշտոց) վանք խմբագրել
Ըստ ավանդության՝ կառուցվել է 456 թվականին գյուղի արևմտյան թաղամասում։ Ճարտարապետը անհայտ է, պատվիրատուն, մեկենասը Գողթնի Շաբիթ իշխանն է։ Մեսրոպ Մաշտոց վանքի հորինվածքը քառամույթ գմբեթակիր բազիլիկ է, շինանյութը՝ սրբատաշ և կիսամշակ քար։ Ըստ վանքում առկա արձանագրությունների՝ վերանորոգվել է 15-րդ և 17-րդ դարերում, վերջին անգամ վերանորոգվել է 19-րդ դարում։ Վանքի մուտքը արևմտյան ճակատում է։ Վանքի աբսիդը կիսաշրջանաձև է։ Գմբեթը քարաշեն է, ութանիստ։ Որմնանկարներ, պատկերաքանդակներ և զարդաքանդակներ չունի։ Հուշարձանն ունեցել է հյուսիսային ճակատին կցված սեղանատուն։ Վանական համալիրի միակ կանգուն մնացած շինությունը եկեղեցին է, որի վիճակը կիսախաթար է. քանդված է գմբեթի և եկեղեցու ծածկի մի մասը, կից գտնվող շինությունները, ունի ճաքեր։
Գերեզմանատուն խմբագրել
Կառուցվել է 15-20-րդ դարերին։ Տեղակայված է Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ կամ Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցու հյուսիսային կողմում։ Ունի 300 - 320 տապանաքար՝ հարթ, խաչքարեր, քառանկյունի, խոյաձև, որոնցից 40-42-ը արձանագիր են։ Հին տապանաքարերը մեծ մասամբ կիսով չափ թաղված են հողի մեջ, արձանագրությունների մի մասը քայքայված է։
Զանգ
Զանգը կառուցվել է 1894 թվականին. կախված է եղել եկեղեցու մոտ գտնվող ծառից։ Ձուլվել է Սլոբոդսկ քաղաքում։ Զանգի ներքևի մասում շրջանաձև արձանագրություններ կան։ Զանգի միջին մասում երկու սրբապատկերներ կան։
Սուրբ Նշան մատուռ խմբագրել
Տեղակայված է Մեսրոպ ավանից 18-19 կմ հարավ-արևելք, բարձրաբերձ լեռնագագաթներից մեկի կատարին։ Ունի միանավ դահլիճի հորինվածք։ Կառուցվել է լեռնային ճեղքված քարից։ Մատուռը վերանորոգվել է 17-րդ և 20-րդ դարերում։ Մուտքը՝ արևմուտքից է, աբսիդը՝ կիսաշրջանաձև։ Շրջակայքում կան 16-17-րդ դարերի երկու խաչքար։ Ներկայումս ավերված է։
Սուրբ Գայանե մատուռ խմբագրել
Կառուցվել է 17-րդ դարում գյուղի հյուսիսային կողմում՝ Զառնապետի ձորալանջին։ Ունի միանավ դահլիճի հորինվածք։ Կառուցվել է կիսամշակ և անմշակ որձաքարից։ Վերանորոգվել է 19-րդ դարում։ Մատուռի մուտքը արևմուտքից է, աբսիդը՝ կիսաշրջանաձև։ Շրջակայքում կան մի քանի անզարդ խաչքարեր։ Մատուռն այժմ կիսականգուն է։
Սուրբ Աստվածածին մատուռ խմբագրել
Կառուցվել է 14-15-րդ դարերում գյուղի հյուսիսարևելյան թաղամասում։ Ունի միանավ դահլիճի հորինվածք։ Կառուցվել է կիսամշակ որձաքարից։ Վերանորոգվել է 17-րդ և 20-րդ դարերում։ Մատուռի մուտքը՝ արևմուտքից է, աբսիդը՝ կիսաշրջանաձև։ Շրջակայքում ունեցել է պարիսպ։ Ներկայումս ավերված է։
Սուրբ Հռիփսիմե Սրբատեղ խմբագրել
Կառուցվել է 15-16-րդ դարերում Սուրբ Գր. Լուսավորիչ կամ Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցուց 70-80 մ արևելք։ Շրջակայքում կան 16-17-րդ դարերի երկու վիմագիր խաչքարեր։ Ներկայումս ավերված է։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Նախիջևանի ԻՍՍՀ բնակավայրերը
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Ա․ Ա․ Այվազյան, ՆԱԽԻՋԵՎԱՆ․ պատկերազարդ բնաշխարհիկ հանրագիտակ, Երևան, «Հուշարձան», 1995, էջ 76-77 — 368 էջ. — 2700 հատ, ISBN 5-8079-0911-9։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 62)։ 
|
| Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 183)։
|