Մեծկերտ
Մեծկերտ (թուրքերեն՝ Mazgirt, քրդ.՝ Mêzgir), քաղաք և շրջան ներկայիս Թուրքիայի Հանրապետության Թունջելիի մարզի կազմում։ Պատմական առումով գտնվում է Ծոփքում, Օսմանյան կայսրության ժամանակաշրջանում՝ Խարբերդի նահանգում։
| Քաղաք | ||
|---|---|---|
| Մեծկերտ | ||
| թուրքերեն՝ Mazgirt | ||
 Թունջելիի մարզի շրջաններ | ||
| Երկիր |  Թուրքիա | |
| Տարածաշրջան | Արևելյան Անատոլիա | |
| Մարզ | Թունջելի | |
| Համայնք | Թունջելիի մարզ | |
| Քաղաքապետ | Էնգին Յալչըն[1] | |
| Մակերես | 709 կմ2 կմ² | |
| ԲԾՄ | 1.430 մ | |
| Պաշտոնական լեզու | թուրքերեն | |
| Բնակչություն | շրջան 8․622 քաղաք 2,107 գյուղեր 6,515 մարդ (2008) | |
| Խտություն | 74 մարդ/կմ² | |
| Ազգային կազմ | Ծպտյալ հայեր, Քրդեր | |
| Ժամային գոտի | UTC+2, ամառը UTC+3 | |
| Հեռախոսային կոդ | (+90) 428 | |
| Փոստային ինդեքս | 62800 | |
| Ավտոմոբիլային կոդ | 62 | |
| Պաշտոնական կայք | www.mazgirt.gov.tr | |
| ||
Պատմություն
խմբագրելՄեծկերտը մտնում էր Մեծ Հայքի Ծոփք նահանգի Բալահովիտ գավառի մեջ։ Միջնադարում հայտնի է եղել իր բերդով, որի ավերակները պահպանված են մինչև օրս։ Այն գտնվում էր գյուղաքաղաքի հարավարևմտյան կողմում, քարաժայռի վրա, շրջափակված սրբատաշ քարերով շարված պաշտպանական պարսպով։ XIX դարի առաջին կեսում Մեծկերտը զուտ հայաբնակ էր, այդ հարյուրամյակի սկզբում նա ուներ 800 բնակիչ, 1872- 1873 թթ. 80 տուն հայ և 60 տուն քուրդ ու թուրք բնակիչ, իսկ XX դարի սկզբներին նրա բնակչության թիվը հասնում էր ավելի քան 4100 մարդու, որից շուրջ 3890-ը՝ հայեր 18։ Նրա բնակիչները, հողագործությունից և անասնապահությունից բացի, զբաղվում էին նաև արհեստներով (կտավագործություն, երկաթագործություն և այլն) և տեղական մանրածախ առևտրով։ Գյուղաքաղաքն ուներ իր շուկա-հրապարակը, որի շուրջը գտնվում էին առևտրական ու արհեստավորական տասնյակ կրպակներ և արհեստանոցներ։ XIX դարում և ХХ-ի սկզբներին Մեծկերտն ունեցել է հայկական երկու կանգուն եկեղեցի՝ Սուրբ Աստվածամայր և Սուրբ Հակոբ անուններով։ Ուներ նաև մզկիթ։ Բացի դրանցից, կային 7 - 8 ավերակ եկեղեցիներ, որոնք գտնվում էին գյուղաքաղաքի հարավարևելյան կողմում։ Այդ կողմում էր գտնվում նաև ավերակների կույտի վերածված՝ Ճերմակա վանքը։ Այստեղ, ժայռակերտ մի սենյակի պատի վրա, պահպանված է ուրարտական Ռուսա Բ թագավորի արձանագրությունից մի փոքրիկ հատված։ Մեծկերտի մոտ է գտնվում Քառասուն Մանկունք ժայռափոր եկեղեցին, որը հավանաբար նույնն է Մեծկերտ վանքի հետ։ Այդ եկեղեցին հիշատակվում է ձեռագրաց ցուցակում և եղել է գրչության կենտրոն։ XIX դարում և ХХ-ի սկզբներին Մեծկերտում գործում էր հայկական վարժարան, որը 1872-1873 թթ. ուներ 40 աշակերտ և 3 ուսուցիչ։ Ներկայումս Մեծկերտ գյուղաքաղաքն իր վաղեմի բերդով, եկեղեցիներով ու ճարտարապետական նշանակալի այլ կառույցներով վերածվել է ավերակների կույտի։
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Շրջանի պաշտոնական կայք(թուրքերեն)
- Քաղաքի պաշտոնական կայք Արխիվացված 2010-04-05 Wayback Machine(թուրքերեն)