Մատթեոս Ծարեցի

Մատթեոս Ծարեցի;
Ծնվել է	1590-ականներ
Ծննդավայր	Վայկունիք, Արցախ, Մեծ Հայք
Մահացել է	1661
Մահվան վայր	Ամստերդամ, Հոլանդիա, Միացյալ պրովինցիաների հանրապետություն
Քաղաքացիություն	Միացյալ պրովինցիաների հանրապետություն
Կրոն	Հայ Առաքելական Եկեղեցի
Մասնագիտություն	տպագրիչ, հոգևորական և հրատարակիչ

Մատթեոս Ծարեցի (1590-ականներ^[1], Վայկունիք, Արցախ, Մեծ Հայք^[1] - 1661^[1], Ամստերդամ, Հոլանդիա, Միացյալ պրովինցիաների հանրապետություն^[2]^[1]), հայ հոգևորական և հրատարակիչ։ 17-րդ դարի Ամստերդամի հայկական տպագրության հիմնադրիր։

Կենսագրություն

Ծնվել է Արցախի Ծար գավառում։ Էջմիածնի ծառայել է որպես կաթողիկոսի քարտուղար։ 1655 թ. Հակոբ Ջուղայեցի կաթողիկոսը նրան գործուղել է Եվրոպա՝ տպարան հիմնելու և Աստվածաշունչը հայերեն տպագրելու նպատակով։ Սկզբում Ծարեցին դա փորձել է անել Իտալիայում, սակայն խոչընդոտների է հանդիպել։ Այնուհետև 1658 թ. մեկնել է Նիդերլանդներ։

Նույն տարի, նոյեմբերի 27-ին, պայմանագիր է կնքել հայտնի տառագիր Քրիստոֆել վան Դեյքի հետ և վերջինս պատրաստել է հայկական տառատեսակներ։ Ծարեցին հրատարակության է պատրաստել «Հիսուս որդի» գրքույկը, որին ավելացրել է նաև փոքրիկ հիշատակարան։ Սակայն մահացել է նախքան վերջինիս լույս տեսնելը 1661 թ. հունվարի 3-ին։ Աճյունը ամփոփվել է Ամստերդամի Աուդեկերկ եկեղեցու գերեզմանատանը։

Ծարեցու գործը շարունակել է Ոսկան Երևանցին, և 1666 թվականին առաջին անգամ հայերեն լեզվով տպագրվել է Աստվածաշունչը։

Ծարեցու հիմնադրած տպարանը գործել է մինչև 1718 թվականը։

Գրականություն

Զարբհանալյան Գ., Պատմութիւն հայկական տպագրութեան, Վենետիկ-Սբ. Ղազար, 1895։
Կարապետ եպս. Ամատունի, Ոսկան վրդ. երևանցի և իր ժամանակը. Լուսաւոր էջ մը ԺԷ. դարու հայ եկեղեցական պատմութենէն, Վենետիկ-Սբ. Ղազար, 1975 (Հայագիտական մատենաշար «Բազմավէպ» թիւ 9)։
Հ. Սահակ Ճեմճեմեան, Հայ տպագրութիւնը և Հռոմ (ԺԷ դար), Վենետիկ-Սբ. Ղազար, 1989 (Հայագիտական մատենաշար «Բազմավէպ» թիւ 29)։
Ն. Ա. Ոսկանյան, Ք. Ա. Կորկոտյան, Ա. Մ. Սավալյան, Հայ գիրքը 1512-1800 թվականներին. Հայ հնատիպ գրքի մատենագիտություն, Երևան, 1988։
Ռաֆայել Իշխանյան, Հայ գրքի պատմություն, հատոր 1, Հայ տպագիր գիրքը 16-17-րդ դարերում, Երևան, 2012։
John A. Lane, The Diaspora of Armenian Printing 1512-2012, University of Amsterdam in collaboration with the Ministry of Culture of the Republic of Armenia.; Bilingual edition (August 2012). ISBN 9081926403
Խարելթ Վերհուվեն, «Ամստերդամում հրատարակված առաջին հայերեն գիրքը», Ամստերդամի համալսարանի գրադարան, 2006 թ.։ (Հոլանդերեն)

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) — Երևան: 1981. — հատոր 7. — էջ 288.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ECARTICO

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 7, էջ 288)։

[_42719daac467778f-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) — Երևան: 1981. — հատոր 7. — էջ 288.

[_16b8c21c7089f2ab-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ECARTICO

[1]

[2]

Մատթեոս Ծարեցի
Ծնվել է	1590-ականներ^[1]
Ծննդավայր	Վայկունիք, Արցախ, Մեծ Հայք^[1]
Մահացել է	1661^[1]
Մահվան վայր	Ամստերդամ, Հոլանդիա, Միացյալ պրովինցիաների հանրապետություն^[2]^[1]
Քաղաքացիություն	Միացյալ պրովինցիաների հանրապետություն
Կրոն	Հայ Առաքելական Եկեղեցի^[2]
Մասնագիտություն	տպագրիչ, հոգևորական և հրատարակիչ