Վիքիպեդիա

Մասնակից:Ռաննա/Ստալկեր

< Մասնակից:Ռաննա
 Այս հոդվածը կարող է վիքիֆիկացման կարիք ունենալ Վիքիպեդիայի որակի չափանիշներին համապատասխանելու համար։
Դուք կարող եք օգնել հոդվածի բարելավմանը՝ ավելացնելով համապատասխան ներքին հղումներ և շտկելով բաժինների դասավորությունը, ինչպես նաև վիքիչափանիշներին համապատասխան այլ գործողություններ կատարելով։
Ռաննա/Ստալկեր
ԵրկիրԽՍՀՄ
Ժանրֆանտաստիկա
Թվական1969թվական
Պրեմիերա25մայիսի 1969թվական
Լեզուռուսերեն
ՌեժիսորԱնդրեյ Տարկովսկի
Սցենարի հեղինակՍտրուգացկի եղբայրներ
ԴերակատարներԱլիսա Ֆրեյնդլիխ,Ալեքսանդր Կայդանովսկի,Անատոլի Սոլոնիցին, Նիկոլայ Գրինկո
ՕպերատորԱլեքսանդր Կնյաժինսկի,Գեորգիի Ռեռբերգ
Կինոընկերություն<<Մոսֆիլմ>> կինոստուդիա
Երկրորդ ստեղծագործական ասոցիացիա
Տևողություն163րոպե
Բյուջե1 մլն ռուբլի[1]

«Ստալկեր» - Սովետական ֆանտաստիկ ֆիլմ-առակ ռեժիսոր Անդրեյ Տարկովսկի, նկարահանվել է «Մոսֆիլմ» կինոստուդիայում 1979 թվականին, ըստ Ստրուգացկի եղբայրների բնօրինակ սցենարի, գրված «Պիկնիկ ճամփեզրին» պատմվածքի հիման վրա[2]

Անդրեյ Տարկովսկու աշխատության մեջ ամենանշանակալից գործերից մեկն է[3]: Ֆիլմի արտադրությունը ուղեկցվել է բազմաթիվ հիմնախնդիրներով և տևել մոտ երեք տարի: Ֆիլմը 1980 թվականի Կաննի կինոփառատոնին արժանացել է ժյուրիի էկումենյան մրցանակին:

Սյուժե

խմբագրել

Ֆիլմի գործողությունները տեղի են ունենում երևակայական ժամանակի և տարածության մեջ, որտեղ հերոսներն անուններ չունեն,ունեն միայն մականուններ: Ֆիլմի գլխավոր հերոսը վերջերս ազատ արձակված բանտարկյալն է, որին կոչում են «Ստալկեր»[4] (Александр Кайдановский): Նա ապրում է աղքատության մեջ կնոջ և հիվանդ դստեր հետ: Ստալկերը վաստակում է ապօրինի արշավախմբեր կազմակերպելով դեպի Գոտի` չնայած կնոջ բողոքներին: Ըստ Ստալկերի` Գոտին այն վայրն է, որտեղ ֆիլմից մոտավորապես 20 տարի առաջ երկնաքար է ընկել, որի հետևանքով այդտեղ սկսել են տեղի ունենալ անոմալ երևույթներ,.մարդիկ սկսել են անհետանալ: Տեղն անվանել են «Գոտի», և լուրեր են տարածվել մի խորհրդավոր սենյակի մասին, որտեղ ամենանվիրական, ամենաանկեղծ, ամենատառապալից ցանկությունները կարող են իրականանալ: Գոտին նախ պատել են փշալարերով, այնուհետև` ռազմական լարերով: Սենյակ մուտք գործելու համար Պրոֆեսորն ու Գրողը Ստալկերին վարձում են որպես ուղեցույց:

Ֆիլմը սկսվում է սև ու սպիտակ գույներով, որտեղ երեք հերոսներ, փախչելով ռազմական պարեկներից, ներթափանցում են Գոտի: Այնուհետև պատկերը դառնում է գունավոր: Ճանապարհորդները տեղափոխվում են Գոտու կենտրոն` դեպի Սենյակ: Պարզվում է, որ դրա մուտքը գտնվում է ուղու սկզբից ընդամենը մի քանի հարյուր մետր հեռավորության վրա: Ստալկերը պահանջում է, որ ուղեկիցները անխտիր ենթարկվեն իր ցուցումներին՝ բացատրելով, որ դեպի Գոտի տանող ուղին ճանապարհը ամենակարճը չէ:Պրոֆեսորը համաձայն է, բայց Գրողը, ով գնացել է Գոտի՝ ստեղծագործական ճգնաժամից ելք փնտրելու համար, թերահավատորեն է վերաբերում Ստալկերի սպառնալիքներին և նախազգուշացումներին Գոտու վտանգի մասին: Եռյակը մեկնում է երկար շրջանցման ճանապարհով:

Թե որն է թակարդների վտանգը, ֆիլմում չի բացահայտվում, բայց ճանապարհորդության ավարտին Գրողը, բախվելով որոշ անոմալիաների, այլևս չի վիճում Ստալկերի հետ: Ապահով խուսափելով Գոտու բոլոր թակարդներից` ներառյալ «մսաղաց» կոչվող ամենավտանգավորից, հերոսները հասնում են Սենյակ: Ինչպես հետագայում պարզվում է, Պրոֆեսորի նպատակը ոչ թե ցանկություն պահելն էր, այլ Սենյակը քանդելը: Նա իր հետ ուսապարկով բերել է գործընկերների հետ ստեղծած 20 կիլոտոննա պայթուցիկը: Իր մտադրությունը նա մեկանաբանում էր այսպես,. կանխել վտանգավոր ենթագիտակցական ցանկությունների իրականացումը, որոնք կարող են հանգեցնել մարդկության ոչնչացմանը: Ստալկերը համոզում է նրան, որ չի կարելի է ոչնչացնել Սենյակը, հակառակ դեպքում մարդիկ կկորցնեն այն հույսը, որը և Ստալկերն է Գոտի տանելիս տալիս նրանց: Գրողը հրաժարվում է ցանկություն պահելուց՝ դա բացատրելով այն փաստով, որ ոչ ոք ի զորու չէ լիովին հասկանալ և ընդունել իր ամենանվիրական երազնքները, և հետևաբար, ոչ ոք չի կարող իր նպատակին ծառայեցնել Սենյակը: Հասկանալով, որ ինչպես Գոտի գնալն է անիմաստ, այնպես էլ սենյակը քանդելը, պրոֆեսորը հավաքում և նետում է ռումբը: Սենյակի նախաշեմից առանց ցանկություն պահելու հերոսները վերադառնում են:

Ստալկերը տուն է վերադառնում կնոջ և աղջկա մոտ: Նա իր կնոջն ասում է, որ մարդկանց մեջ չկա հավատ, որն անհրաժեշտ է ինչպես Գոտի գնալու, այնպես էլ ապրելու համար:

Եզրափակիչ մենախոսության մեջ Ստալկերի կինը ասում է, որ իր ամուսինը օրհնյալ է: Դիտողի համար այն տպավորությունն է ստեղծվում, որ Գոտու բոլոր վտանգները Ստալկերի երևակայության արդյունքն են: Ֆիլմի վերջին դրվագը ցույց է տալիս, որ Ստալկերի դուստրը հոգեբանական կարողությունները:

Դերերում

խմբագրել
Դերասան Կերպար
Ալեքսանդր Կայդանովսկի Ստալկեր
Ալիսա Ֆրեյնդլիխ Ստալկերի կինը
Նիկոլայ Գրինկո Պրոֆեսոր(կարդում է Սերգեյ Յակովլևը)
Անատոլի Սալոնիցին Գրող
Նատաշա Աբրամովա Մարտիշկա(Ստալկերի դուստր)
Ֆայմեր Յուրնո 13 րոպե, կաբրիոլետ վարող տիկին,որին վռնդում է Ստալկերը
Ե.Կոստին Լուգեր, բաֆետի աշխատող
Ռայմո Ռենդի պարեկային ոստիկան
Վլադիմիր Զամանսկի Պրոֆեսորի հեռախոսային զրուցակից (ձայնը)

Ստեղծագործական խումբ

խմբագրել

Ֆիլմի ստեղծումը

խմբագրել

Նախապատմություն

խմբագրել

1973 թվականին` դեռ «Հայելի» կինոնկարի վրա աշխատելու ժամանակ, Անդրեյ Տարկովսկին իր օրագրում գրում է, որ իրեն հետաքրքրում է Ստրուգացկի եղբայրների նոր պատմվածքը` «Պիկնիկ ճամփեզրին»: 1974 թվականին նա կապ է հաստատում գրող եղբայրների հետ և ասում, որ ցանկանում է նկարահանել ֆիլմ "Պիկնիկ ճամփեզրին»[4] պատմվածքի հիման վրա, որը ծանր ճակատագիր է ունենում: 1972-ին պատմվածքը տպագրվել է ամսագրային տարբերակով, իսկ 1980 թվականին թողարկվել է որպես առանձին հրատարակություն՝ էականորեն վերանայվելով խորհրդային գրաքննության կողմից[5]: Այդ ժամանակ Տարկովսկին նաև ծրագրեր էր կազմում ֆիլմ նկարահանել Դոստոևսկու «Ապուշը» և Լև Տոլստոյի «Իվան Իլյիչի մահը» գրքերի հիման վրա: Ստանձնել էր գրել սցենար` «Արիէլ» վեպի հիման վրա: Բայց 1975 թվականին նա վերջնականապես որոշում է, որ աշխատելու է Ստրուգացկի եղբայրների գրած պատմվածքի սցենարի վրա[6].

1976-ի փետրվարին Տարկովսկին պաշտոնապես ԽՍՀՄ Գոսկինոյի Ֆիլիպպ Երմաշից նկարահանման համար համաձայնություն է ստանում: Այդ ժամանակ գրողները ավարտել էին սցենարի երկրորդ տարբերակը` «Ցանկությունների մեքենա»՝ աշխատանքային վերնագրով, որը ռեժիսորին չէր գոհացնում: Տարկովսկին այդ առաջին էսքիզները համարեց շատ «խճճված» և «խայտաբղետ»: Գրողները համբերատար էին վերաբերվում սցենարի անվերջ փոփոխություններին[7]:

«Մեզ բախտ է վիճակվել աշխատել հանճարի հետ », - ասացինք միմյանց: - Սա նշանակում է, որ մենք պետք է բոլոր ջանքերը գործադրենք այնպիսի սցենարի ստեղծման համար, որը հնարավորինս սպառիչ կերպով բավարարի մեր հանճարին: Արկադի և Բորիս Ստուգացկի:

Չնայած նրան, որ Տարկովսկին՝ որպես սցենարի հեղինակ, մակագրերում չէր երևում, նա համարվում էր երեք համահեղինակներից մեկը, և նրա դերը հիմնականում նյութը մշակելու մեջ էր: Բորիս Ստրուգատսկին հիշում է, որ «Ցանկությունների մեքենայի» սցենարի համեմատ, ոչ մի այլ աշխատանքի վրա նրանք այդքան ջանք չեն գործադրե, և այդ աշխատանքը անվանել է «սիրտմաշուք»: Ստալկերի պատճառով «Բզեզը մրջնաբնում» պատմությունը անընդհատ հետաձգվել է[8]: Ֆիլիպ Էրմաշը նախքան վերջնական հաստատումը նախազգուշացրեց Տարկովսկուն, որ եղբայրները ունեն «չէկրանավորված» լինելու հեղինակություն, հատկապես վերջին Դժոխքից տղան պատմվածքի էկրանավորման ձախողումից հետո: Սակայն Տարկովսկին իր որոշումը չփոխեց[9]:

Ֆիլմի մեկնարկը կարող էր ավելի երկար տևել, և Տարկովսկին ստիպված էր նամակ գրել ԽՄԿԿ XXV-ի համագումարին: 1976 թվականի հոկտեմբերին ընտրվեց դերասանական կազմը և նկարահանման վայրը: Նկարահամնման անձնակազմում ընդգրկվում են այնպիսի դերասաններ, ովքեր Տարկովսկու հետ հաճախակի են աշխատել` Գեորգիի Ռեռբերգ, Էդուարդ Արտեմև, Լյուդմիլա Ֆեյգինովա, Նիկոլայ Գրինկո, Անատոլի Սալոնիցին[9]:

Նկարահանում

խմբագրել

Նկարահանումները պետք է սկսվեր 1977 թվականին, բայց Իսֆարա տարածքում տեղի ունեցած երկրաշարժի պատճառով առաջացավ հերթական ուշացումն, ուստի ստիպված էին որոնել նոր բնություն[10]:

1977 թվականի փետրվարի 15-ին նկարահանվեց ֆիլմի առաջին տաղավարի տեսարանը` Ստալկերի տունը նախնական դրվագներում: Իսկական նկարահանումները սկսվել են mայիսին Էստոնիայում[11]: Առաջին նյութերի երևակումից պարզվեց, որ անորակ են, և ռեժիսորը, դադարեցնելով նկարահանումները, 40 օր հեռացավ Մոսկվա այն տեսակավորելու: Հուլիսին նկարահանումները վերսկսվեցին, և օգոստոսին պատրաստվեց ֆիլմի նախագծի տարբերակը, որտեղ, ըստ Ստրուգացկու,Կայդանովսկին խաղում էր կոպիտ տղայի և խարդախ Ալլանի (մտերիմ Պիկնիկ ճամփեզրին հերոսի` Ռեդ Շուխարտի ոգով)[9]:

Մշտական փոփոխությունների պատճառով ֆիլմը սկսեց դուրս գալ բյուջեի սահմաններից դուրս, սցենարը վերաշարադրվեց հենց նկարահանման ընթացքում, որոնք դանդաղ և ծանր էին ընթանում: Տարկովսկին լիովին անբավարարված էր արդյունքներից, նա բողոքեց Բորիս Ստրուգացկուն, որ «ամեն ինչ սխալ է և ոչ այնպես»: Ռեժիսորի պահանջկոտությունը հոգնեցնում էր խմբին: Էկրանին մի քանի վայրկյան տևող տեսարանի շուրջ նկարիչները աշխատում էին մի քանի օր: Տարկովսկին պահանջում էր, որ առվակը, որը պետք է ընկնի կադր, միայն կանաչ գույն լինի: Սխալ գույնի խոտը անհապաղորեն հանվեց խոտի շեղբի երկայնքով[12].


Ֆիլմը նկարահանվել է Կինոժապավեն Կոդակի վրա, որը խորհրդային տարիներին դիֆիցիտ էր և տալիս էին միայն ընտրված ռեժիսորների համար[13].

Գեորգի Ռեռբերգը փորձ ուներ Կոդակ Կինոժապավենով աշխատելու, և նա խորհրդային ամենահեղինակավոր օպերատորներից մեկն էր: 1977 թվականի օգոստոսի 9-ին ֆիլմի երևակման ընթացքում մի քանի հազար մետր կադրեր անուղղելիորեն վնասվել են « Մոսֆիլմ ի» լաբորատորիաներում[14].

Այս առիթով մի շարք վարկածներ եղան՝ սկսած կինոժապավենի փոխելուց մինչև Տարկովսկու մարտավարական քայլը, որն այդպիսով ցանկանում էր ամբողջովին վերափոխել իրեն չհագեցրած ֆիլմը: Պատմությունը մեծ հրապարակայնություն ստացավ, և նույնիսկ լրագրողները հետաքննությունները կատարեցին: Այնուամենայնիվ, գրող Անտա Սկալանդիսի կարծիքով, պատճառն անձնակազմի սովորական անփութությունն էր[15]:

Այդ ամենը ավարտվեց Տարկովսկու և Գեորգի Ռեռբերգ լուրջ տարաձայնությամբ: Համաձայն Պավել Խատտախուտդինովի հուշագրերի. «Նրանց միջև Մաշա Չուգունովան միջնորդ էր, ով Տարկովսկու սիրված և նվիրված ասիստենտն էր: Անդրեյ Արսենիևիչը ասում էր. «Մաշա, ասա՛ օպերատորին, որ նա պետք է անի սա և սա»: Մաշան լռում էր, և Ռեռբերգը, կարծես դիմելով նրան, ասում էր. «Մաշա, ասա ռեժիսորին, որ ես դա չեմ անի»[16]: Արդյունքում, օպերատորը հեռացվեց է աշխատանքից, չնայած նրա կողմից նկարահանված նյութի մի փոքր ծավալը տեղ գտավ ֆիլմում[17]. Ֆիլմի անձնակազմը ենթադրում էր, որ նկարահանումները կարող են դադարեցվել, բայց դեռ 1977 թվականի հուլիսին, Տարկովսկին կարողացավ թույլտվություն ստանալ Գոսկինոյից որպեսզի բյուջեն ավելացնեն մինչև երկսերիանոց ֆիլմի[18]: Համաձայն Ալլա Լատինինայի, Ֆիլիպպ Երմաշը համակրում էր Տարկովսկուն և միայն այդպես կարելի է բացատրել բյուջեն բարձրացնելու անսպասելի թույլտվությունը[19]: 1977 թվականի սեպտեմբեր և հոկտեմբեր ամիսներին նկարահանումները շարունակվեցին նոր օպերատորով (Լեոնիդ Կալաշնիկով) և բեմադրող նկարիչ Շավկատ Աբդուսալամով, որը փոխարինեց Ալեքսանդր Բոյմին: Այնուամենայնիվ, այս ամբողջ նյութը Տարկովսկին խոտանեց: Սկսվեց ձմեռը և բնությունը այլևս չէր տեղավորվում ֆիլմի իրադարձությունների սցենարի ընթացքին[15]:

1977 թվականի հոկտեմբերին սցենարը, որը Տարկովսկուն դեռ դուր չէր գալիս, վերաշարադրվեց ութերորդ, թե իններորդ անգամ: Մեթոդի փորձ և սխալ, երբ ռեժիսորը ընդհանրապես չէր կարողանում բացատրել հեղինակներին սցենարը և ինչ է ուզում ինքը, ի վերջո տվեց իր արդյունքը: Ինչպես հիշում է Բորիս Ստրուգացսկին, նա և իր եղբայրը հասան հուսահատության շեմին մինչև հորինեցին Ստալկեր-խելագարին: Տարկովսկուն դուր եկավ այս տարբերակը, բայց ձմեռը դադարեցրեց նկարահանումները: 1978 թվականի ապրիլին Տարկովսկին տարավ սրտի կաթվածը և նորից սկսեց աշխատանք արդեն հաշվով երրորդ խմբի հետ: Հայեցակարգը փոխվել էր. Գիտաֆանտաստիկ սկիզբն ամբողջությամբ անհետացել էր և էկրանին Կայդանովսկին մարմնավորել էր նոր կերպար: Երրորդ վարկածում օպերատորը դարձավ Ալեքսանդր Կնյաժինսկին: Ի վերջո,1978 թվականի հունիսից դեկտեմբեր ամիսներին ֆիլմը ամբողջությամբ նորից նկարահանվեց[20]:

Նկարահանումներն ավարտվեցին 1978 թվականի դեկտեմբերի 19-ին: Արդյունքում, ֆիլմի բյուջեն գերակատարվել էր 300 հազար ռուբլով և գերազանցել էր 1 միլիոն ռուբլին[21][22].

Նկարահանման վայրը

խմբագրել

Սկզբնական նկարահանման վայրը Տարկովսկին գտել էր Տաջիկստանի մոտակայքում գտնվող Իսֆարա քաղաքը, բայց 1979 թվականի հունվարի 31-ին քաղաքն ավերվեց երկրաշարժի հետևանքով: Այս հանգամանքը չէր խանգարել նկարահանումներին, բայց նկարահանող խումբն ապրելու տեղ չուներ: 1977 թվականի ապրիլին կատարված երկարատև որոնումից հետո Գեորգի Ռեռբերգը գտավ նոր բնություն Էստոնիայում, Տալլինում ինչպես նաև Տալլինից 25 կմ հեռավորության վրա, Յագալա գետի վրա՝ հին քանդված էլեկտրոկայանի տարածքում[17]:

Գոտու ապոկալիպսիս լանդշաֆտները հարմար էին նաև այն պատճառով, որ վայրից ոչ հեռու գտնվող ցելյուլոզային և թղթե ֆաբրիկայի թափոնները լցվում էին գետը՝ այն մեծապես աղտոտելով: Այնտեղ, որտեղ նկարահանվել է ՄԱԿ-ի դրվագը, Տալլինի Ռոտերմանն թաղամասում գտնվող հին կաթսայատան խողովակի վրա մինչև հիմա դեռ մնում է «ՄԱԿ» մակագրությունը: 2006 թվականին խողովակի վրա էստոներեն և անգլերեն լեզուներով գրված հուշատախտակ փակցվեց, որ այս վայրում նկարահանվել է «Ստալկեր» ֆիլմը:[23]. Առանձին տեսարաններ նկարահանվել են Լենինգրադից ոչ հեռու, իսկ տաղավարի նկարահանումները տեղի են ունեցել «Մոսֆիլմ» կինոստուդիայում: Եզրափակիչ տեսարանում, երբ Ստալկերը ուսերին տանում է դստերը, ինչպես նաև բարի բաց դռնից երևում են արդյունաբերական տեսարանները նկարահանվել են Մոսկվայում՝ «Загородное шоссе» տարածքում: Հետին մասում տեսանելի են նաև ՀԷԿ-20 խողովակները [24][25]:

Ֆիլմի ճակատագիրը պրեմիերիայից հետո

խմբագրել

Ֆիլմը բավականին երկար ժամանակ թույլ չէին տալիս վարձույթի: Սակայն, ի տարբերություն Տարկովսկու մյուս շատ ֆիլմերի, «Ստալկերը» գործնականում համարյա չի ենթարկվել գրաքննության, և ԽՍՀՄ-ում ունեցել է բավականին հաջող վարձույթի ճակատագիր[1]:

1979 թվականի մայիսի 25-ին «Մոսֆիլմ» կինոստուդիայում տեղի ունեցավ առաջին փակ ցուցադրությունը «յուրայինների համար»: Ֆիլմի պրեմիերան հեռուստադիտողի համար տեղի ունեցավ 1979 թվականի հուլիսին Տոմսկի երեք կինոթատրոններում[26]: Մոսկվայի պրեմիերան տեղի է ունեցել միայն 1980 թվականի մայիսին «Միր» կինոթատրոնում Ցվետնոյ բուլվարի վրա[27]: Մոսկվայում ֆիլմը ցուցադրվել է ընդամենը երեք կինոթատրոններում, իսկ ամբողջ երկրում ֆիլմի 196 պատճեններ են տարածվել: Պրեմիերայից հետո առաջին երեք ամիսների ընթազքում սովետական մամուլում չի նշվել Տարկովսկու ֆիլմի թողարկման փաստի մասին: Եվ ընդամենը 1981 թվականին Կաննի կինոփառատոնում ներկայացված նկարի ցուցադրությունից հետո հայտնվեցին առաջին ակնարկներն ու հոդվածները «Պռավդա (թերթ)ում» և «Գրական թերթում» [28]:

1980 թվականին Տարկովսկին ստացավ ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստի կոչում, բայց «Ստալկերը» ԽՍՀՄ-ում նկարահանված նրա վերջին ֆիլմն էր: Այնուհետև նա շարունակում է աշխատել արտասահմանում: Ֆիլմի նկատմամբ հետաքրքրության ևս մեկ մեծ ալիք բարձրացավ Չեռնոբիլի աղետից և 1986 թվականին Տարկովսկու մահից հետո: Ֆիլմը հաճախ ճակատագրական էին անվանում իր ստեղծողների համար:

Մրցանակներ

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 Johnson, Petrie, 1994, էջ 139
  2. ↑ Титры фильма «Сталкер» (1:08)
  3. ↑ Скаландис, 2008, էջ 487
  4. ↑ 4,0 4,1 stalker от անգլ.՝ to stalk — «преследовать крадучись»
  5. ↑ «Стругацкие. „Пикник на обочине“ — вся правда об СССР» Дмитрий Быков (Ստուգված է 24 փետրվարի 2017)
  6. ↑ Скаландис, 2008, էջ 486
  7. ↑ Скаландис, 2008, էջ 491
  8. ↑ Борис Стругацкий. Комментарии к пройденному. Аркадий и Борис Стругацкие. Официальный сайт. «Русская фантастика» (1985—1990 гг.). Дата обращения 21 марта 2011.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Скаландис, 2008, էջ 492
  10. ↑ Скаландис, 2008, էջ 498
  11. ↑ Johnson, Petrie, 1994, էջ 146
  12. ↑ Скаландис, 2008
  13. ↑ «Дефицит киноплёнки становится все более острым». Энциклопедия отечественного кино. ООО «Сеанс». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-24-ին. Վերցված է 2011-03-21-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  14. ↑ В письме А. Стругацкого утверждается, что потеряно было 6 тысяч из 10 тысяч метров снятого материала (см. Ант Скаландис Машина желаний // Искусство кино : журнал. — 2008. — № 2.). В дневнике О. Сурковой приводится другая цифра — 2 тысячи метров брака (см. Ольга Суркова Хроники Тарковского: «Сталкер» // Искусство кино : журнал. — 2002. — № 10.).
  15. ↑ 15,0 15,1 Скаландис, 2008, էջ 504
  16. ↑ http://www.kultpro.ru/item_432/
  17. ↑ 17,0 17,1 Сергей Филатов. Два гения на одной площадке // Коммерсантъ Weekend : Журнал. — 2008. — № 23 (69).
  18. ↑ Скаландис, 2008, էջ 502
  19. ↑ Анна Латынина «Достичь абсолюта…»: дневники Андрея Тарковского // Новый мир : журнал. — 2008. — № 8. — С. 157—164. — ISSN 0130-7673.
  20. ↑ Туровская, 1991, էջ 126
  21. ↑ Johnson, Petrie, 1994
  22. ↑ Ольга Суркова. «Хроники Тарковского. Сталкер. Глава «Начало августа 1978 года»». Андрей Тарковский — проект о культовом режиссёре отечественного кинематографа. Александр Казармщиков. Վերցված է 2011-03-21-ին.
  23. ↑ Игорь Архипов. С историческим колоритом // Эксперт Северо-Запад : Журнал. — М.: Группа «Эксперт», 2010. — № 22 (468).
  24. ↑ Фотография — Сталкер в Москве у «Канатчиковой дачи» — Фотографии старой Москвы
  25. ↑ Джеймс Нортон. James Norton Stalking the Stalker Vertigo Արխիվացված է Փետրվար 28, 2010 Wayback Machine-ի միջոցով:, 2006, vol.3, № 3; Следуя за Сталкером / Перевод с английского Нины Цыркун
  26. ↑ Տարկովսկին Տոմսկում էր:Ինչպես դա եղավ
  27. ↑ Скаландис, 2008, էջ 510
  28. ↑ Johnson, Petrie, 1994, էջ 140

Գրականություն

խմբագրել
на др. языках

Արտաքին հղումներ

խմբագրել

Կատեգորիա:Ռուսական կինո Կատեգորիա:Կինոնկար 1979թվական Կատեգորիա:Ֆանտաստիկ ֆիլմեր ըստ ժանրի Կատեգորիա:Անդրեյ Տարկովսկու ֆիլմեր Կատեգորիա:«Մոսֆիլմ» ստուդիայի ֆիլմեր

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Ռաննա/Ստալկեր&oldid=7184207» էջից