Մասնակից:Մանե Արճիս/Ավազարկղ8

Աֆրիկյան գորշ թութակի խոսակցական անգլերենի ուսուցում

Մենք բոլորս գիտենք, որ թութակններին և որոշ այլ թռչուններին կարելի է սովորեցնել մարդկային ելույթի նմանակում: Բայց կարո՞ղ են նրանք սովորել լեզուն: Նախքան Պեպպերբերգի ուսումնասիրություններին, մեզնից շատերը այդպես չէին մտածում: Պեպպերբերգի հետաքրքիր հետազոտությունը ցույց է տվել, որ մենք սխալվել ենք: Նա աշխատել է աֆրիկյան գորշ թութակի հետ, ում կոչել է Ալեքս:Նա օգտագործել է խոսքի եղանակը՝ թութակի հիանալի վոկալային և լսողական կարողությունների շնորհիվ: Այժմ Ալեքսը կարող է հասկանալ և պատասխանել  օբյեկտների գույնի, ձևի և նյութի վերաբերյալ  ավելի քան 100 հարցերի: Այն կարող է ճիշտ անվանել բազմաթիվ առարկաներ, ինչպիսիք են բանալին, շղթան, սկուտեղը, խաղալիքը բեռնատարը, խորանարդը, բաժակը և տուփը: Բացի այդ, այն կարող է բացահայտել դրանք յոթ գույների հիման վրա (կանաչ, կարմիր, կապույտ, դեղին, մոխրագույն, մանուշակագույն եւ նարնջագույն; թեև մոխրագույն և կանաչը երբեմն անհամատեղելի են Ալեքսի կանաչի արտասանության պատճառով, որպես «gree»), ինչպես նաև  մի շարք ձևեր, մինչև վեց անկյուններով, ներառյալ եռանկյունները, քառակուսիները, հնգանկյունները և վեցանկյունները: Նա նույնիսկ կարող է ասել ձեզ, թե ինչ է կատարվում առարկան, օրինակ, խցանից, փայտից, թղթից կամ բրդից: Ալեքսը ոչ միայն հմուտ է առարկաների նույնականացման մեջ, այլև կարող է պահանջել դրանք, հրաժարվել դրանցից և պատասխանել այն հարցերին, որոնք վերաբերում են ձևի, գույնի, նյութի և քանակի վերացական կատեգորիաներին: Նա ցույց տվեց այդ վերացական կատեգորիաների հստակ իմացությունը, օգտագործելով դրանք նոր օբյեկտների նշանակման համար, որոնք չեն եղել իր ուսուցման մեջ: Այսպես, Ալեքսի իմացական կարողությունները ներառող հարցերի այս տարբերակներից «Ինչ գույնի է օբյեկտ-Ա-ն» «Ինչ տիպի է օբյեկտ Y-ը», «Ինչ օբյեկտ է գույն-Ա-ն», «Ինչ օբյեկտ է տիպ-Բ-ն» Ալեքսը ճիշտ պատասխանեց հարցերի ավելի քան 80 տոկոսին: Ալեքսի մի քանի սխալներ նույնիսկ ավելի հետաքրքիր են, քան նրա ճիշտ ելույթները: Սկզբում նա արտադրեց «box» որպես «bock», ապա հարցին պատասխանեց «rock»՝ «block»- ի փոխարեն: Այնուհետև, երբ հարցրեց, թե ինչ օբյեկտ էր կապույտը, նա շփոթել է ‘box’ և   ‘rock’ -ը երկու հարցերում:Ալեքսի սխալները ցույց են տալիս, որ նա իրեն շատ առումներովպահում է այնպես, ինչպես մարդիկ, հնչյունաբանական սխալներ անելով: Ալեքսի ձեռքբերումները հիացմունքի արժանի են, և որոշ առումներով, հատկապես վերացական կատեգորիաների ճանաչման հետ, նա գերազանցեց լեզվի իմացության ասպեկտները, որոնք ցույց տվեցին Կապիկներ և նույնիսկ Դելֆիններ: Սակայն նա դեռ չի հասել այն շարահյուսության մակարդակին, որին տիրել են դելֆինները։ Սակայն, հաշվի առնելով, որ Ալեքսի հետ այս ուսումնասիրությունը շարունակվում է և հաշվի առնելով, որ թութակները հայտնի են իրենց երկարակեցությամբ, դեռևս հնարավորություն ունեն, որ Ալեքսը կարող է ձեռք բերել ավելի շատ շարահյուսություն: Ինչու Պեպպերբերգը հաջողության է հասել իր թութակի հետ, իսկ մյուսները դարեր շարունակ դա չեն արել, տարակուսանք են առաջացնում: Ավելի քան 15 տարի է անցել այն բանից հետո, երբ հրապարակվել է Պեպպերբերգի (Pepperberg, 1987) առաջին ուսումնասիրությունը, սակայն, ինչպես հայտնի է, թութակների այլ հետազոտություններ չեն հայտնաբերվել: (Հետազոտության մասին Լրացուցիչ տեղեկությունների համար ընթերցողը կարող է այցելել իր կայքը, որի հասցեն ներկայացված է գլխի վերջում:)