ԱրմինեՄնիկ/Ֆրիդրիխ Առնոլդ

Ֆրիդրիխ Առնոլդ (գերմ.՝ Friedrich Arnold, ), հայտնի գերմանացի մարդաբան և Ֆիզիոլոգ։ Հայդելբերգի համալսարանի անատոմիայի և ֆիզիոլոգիայի պատվավոր պրոֆեսոր և ամբիոնի վարիչ էր: Բժշկություն էր դասավանդում Հայդելբերգի համալսարանում, ինչպես նրա եղբայր՝ Յոհան Վիլհեմ Առնոլդը (ծնվել է 1801 թվականին և մահացել է 1873 թ)։

Ուսումնասիրել է անատոմիան՝ Ֆրիդրիխ Թիդեմանի (1781-1861) և Վինսենթ Ֆումանի (1794-1837) ղեկավարությամբ: Նա բժշկության դոկտոր է դարձել 1825 թվականի սեպտեմբերի 7-ին Հայդելբերգի համալսարանում: 1835 թվականից աշխատել է տարբեր քաղաքների և երկրների մալսարաններում։ Ցյուրիխում, Ֆրայբուրգում, Տիբինգենում: 1852 թվականին նա վերադառնում է Հայդելբերգ՝ արդեն որպես լիարժեք պրոֆեսոր և Հայդելբերգի համալսարանի անատոմիայի և ֆիզիոլոգիայի ամբիոնի վարիչ: Իր պաշտոնաթողությունից քիչ առաջ նա ստացել է պրոֆեսոր էնիտուսի կոչում: Առնոլդի պաշտոնաթողությունից հետո Հայդելբերգի համալսարանի անատոմիայի և ֆիզիոլոգիայի ամբիոնի պրոֆեսորի և ղեկավարի պաշտոնը ստանձնել է Կարլ Գեգենբաուրը (1826-1903):[1]

Վագուսի նյարդի ականջի ճյուղը անվանվել է Առնոլդի անունով։ Առնոլդի անվանումով «Առնոլդի նյարդը» նկարագրել է ռեֆլեքսային հազ, ի պատասխան լսափողի ջրանցքի մաշկի գրգռման:[2]

Առնոլդի անունով այլ հոմանիշներ են ՝ «Առնոլդի գանգլիոն» (լսողական նյարդի գանգլիոն) և «Առնոլդի ջրանցք» (ժամանակավոր ոսկորների բացում, որի միջոցով վագուսի նյարդի աուրիկալ ճյուղը, այսինքն՝ Առնոլդի նյարդը):[3]

Առնոլդը Հեյդելբերգում նաև հարգված մասնավոր խորհրդատու բժիշկ էր:

Հիմնական աշխատանքներ խմբագրել

  • Tabulae anatomicae, quas ad naturam accurate descriptas in lucem edidit; 1838-1842։
  • Abbildungen der Gelenke und Bänder des menschlichen Körpers; Ցյուրիխ, 1843 թվական
  • Handbuch der Anatomie des Menschen; в трёх томах, 1843-1851 —,արդու անատոմիայի դասագիրք։։
  • Friedrich Arnold Brockhaus über den Nachdruck des Conversations-Lexikons durch Macklot (1818), als Digitalisat und elektronischer Volltext im Projekt Wikisource.
  • Heinrich Brockhaus: Vollständiges Verzeichnis der von der Firma F. A. Brockhaus in Leipzig seit ihrer Gründung durch Friedrich Arnold Brockhaus im Jahre 1805 bis zu dessen hundertjährigem Geburtstage im Jahre 1872 verlegten Werke, Band 1, Leipzig 1872.
  • Heinrich Lüdeke von Möllendorff: Aus Tiecks Novellenzeit. Briefwechsel zwischen Ludwig Tieck und F. A. Brockhaus, Leipzig 1928.
  • Ludger Lütkehaus (Hrsg.): Das Buch als Wille und Vorstellung. Arthur Schopenhauers Briefwechsel mit Friedrich Arnold Brockhaus. München 1996, ISBN 3-406-40956-3.
  • Heinrich Eduard Brockhaus: Von der Begründung bis zum hundertjährigen Jubiläum 1805–1905, Faksimile der Ausgabe Leipzig 1905, mit einer Einführung von Thomas Keiderling, Mannheim 2005, ISBN 3-7653-0184-1.
  • Ders.: Friedrich Arnold Brockhaus. Sein Leben und Wirken nach Briefen und anderen Aufzeichnungen geschildert, 3 Bände, Leipzig 1872–1881.
  • Friedrich Christian August Hasse: Friedrich Arnold Brockhaus. Lebensabriß, in: Friedrich Arnold Brockhaus. Gedenkblätter zum hundertjährigen Todestag am 20. August 1923, Leipzig 1923.
  • John Hennig: Ein unveröffentlichter Brief von K. A. Varnhagen von Ense an F. A. Brockhaus. in: Archiv für Kulturgeschichte 47, 3 (1965), S. 355–360, ISSN 0003-9233.
  • Anja zum Hingst: Die Geschichte des Großen Brockhaus: vom Conversationslexikon zur Enzyklopädie, Wiesbaden 1995, S. 78–91, ISBN 3-447-03740-7
  • Arthur Hübscher: Hundertfünfzig Jahre F. A. Brockhaus 1805–1955, Wiesbaden 1955.
  • Gertrud Milkereit: Friedrich Arnold Brockhaus (1772–1823), in: Rheinisch-Westfälische Wirtschaftsbiographien, Band 11, Münster 1983, S. 5–41, ISBN 3-402-05586-4
  • Jürgen Weiß: B. G. Teubner zum 225. Geburtstag. Adam Ries – Völkerschlacht – F. A. Brockhaus – Augustusplatz – Leipziger Zeitung – Börsenblatt, Leipzig 2009, ISBN 978-3-937219-35-6.

Ծանոթագրություններ խմբագրել

Արտաքին հղումներ խմբագրել