Հիպոխոնդրիկ խանգարում
Բժշկական մասնագիտությունհոգեբանություն
ՀՄԴ-9300.7
ՀՄԴ-10F45.2

Հիպոխոնդրիա (от հին հունարեն՝ ὑπο-χόνδριον — «մարմնի տարածքը ճարպակալած (կեղծ) կողիկներով» ← հին հունարեն՝ ὑπο — «տակ» + հին հունարեն՝ χονδρός — «քրոնիկ») (հիպոխոնդրիկ խանգարում, հիպոխոնդրիկ սինդրոմ), այս իրավիճակում[1][2] տվյալ հիվանդությամբ տառապող հիվանդներն իրենց վերագրում են գոյություն չունեցող վախերով: Հիպոխոնդրիային բնորոշ է անհանգիստ վարքգիծը, անտարբերությունը շրջապատի և կյանքի նկատմամբ, զրկվում են աշխատունակությունից և միշտ իրենց համարում են դժբախտ, ունեն բարդ բնավորություն, որը նպաստում է մարդկանց հետ փոխհարաբերություններում, միշտ արտահայտում են մտահոգություններ իրենց ֆիզիկական առողջության մասին, ունեն տհաճ զգացմումներ:

Հիպոխոնդրիա հիվանդությամբ տառապող մարդկանց համար պարտադիր է մտերիմների ուշադրությունը, ովքեր պետք է հիվանդին աջակցելով համոզեն, որ իր հիվանդությունները իրականում գոյություն չունեն և երևակայակաություններ են: Հարկավոր է հիշել նաև, որ հիպոխոնդրիա հիվանդությունը բնորոշ չէ երեխաներին:

Ստուգաբանություն խմբագրել

Այս անվանումը գալիս է հունարենից հին հունարեն՝ ὑποχόνδριον: Հին ժամանակներում ենթադրվում էր, որ այս տարածաշրջանում այս վիճակի[1] ցավոտ աղբյուրը տեղայնացված է: Ներկա պահին հիվանդությունների միջազգային դասակարգումը ընդունում է այն անվանել «հիպոխոնդրիկ խանգարում» անունով:

Դասակարգում խմբագրել

Ըստ ՀՄԴ-10- ի, ժամանակակից հոգեբանության և հոգեբուժության ժամանակ հիպոխոնդրիան համարվում է հոգեսոմատիկ խանգարումներ և կոչվում «հիպոխոնդրիկ խանգարում»: Այն վերաբերում է սոմատոֆորմային տիպի խանգարումների («F45.,Սոմաֆոտիկ խանգարումներ): Սա նշանակում է, որ դա առաջին հերթին փոխադարձելի է, իսկ երկրորդը հոգեսոմատիկ, այսինքն ուղեկցվում է ֆիզիոլոգիական (սոմատիկ) մեխանիզմների փոփոխությունների փոփոխությամբ:

Սիմպտոմատոլոգիա խմբագրել

Հիպոխոնդրիայի վախերը հաճախ կապված են սրտի, ստամոքս-աղիքային տրակտի, մարդու վերարտադրողական համակարգի և ուղեղի հետ:

Օրգանների ինքնավար գործառույթները վերահսկվում են խնամքով և վախով: Այս պաթոլոգիական ուշադրության և ուշագրավ վերաբերմունքի շնորհիվ վեգետատիվ ինսերվատիվ համակարգերի գործառույթները կարող են խաթարվել, քանի որ ինքնավար կարգավորումը ենթակա է զգացմունքների ազդեցության:

Վատ ինքնազգացողության դեպքում անհրաժեշտ է դիմել բժշկի օգնությանը: Եթե հետազոտությունների ընթացքում ներքին օրգանների ֆունկցիաների խանգարում չի հայտնաբերվում, անհրաժեշտ է դիմել հոգեբույժի:

Հիպոխոնդրիայի պատճառներ կարող են լինել նաև նևրոզները, պսիխոպաթիան, ընկճվածությունը և այլ հոգեկան հիվանդություններ:

Յուրաքանչյուր հոգեկան հիվանդության դեպքում հիպոխոնդրիան բնորոշվում է իր առանձնահատկություններով, որի արդյունքում հոգեբույժը հնարավորություն է ստանում ճիշտ ախտորոշել և բուժել հիվանդությունը: Բուժման ընթացքում պարտադիր է , որ հիվանդի մտերիմները հետևեն ճիշտ բուժմանը:

Հիպոխոնդրոմային խանգարման ախտորոշման համար ՀՄԴ-10- ը պահանջում է համառ համոզմունքների առկայություն ոչ ավելի, քան երկու լուրջ ֆիզիկական հիվանդություն, որը դիտվում է առնվազն 6 ամսվա[3] ընթացքում: Միևնույն ժամանակ հիվանդության առկայության մասին մտահոգությունը պետք է մշտական տառապանք կամ սոցիալական անհամապատասխանություն առաջացնի առօրյա կյանքում[3]: Բացի դրանից, պետք է հետևողական հրաժարումներ ընդունվեն բժշկական հսկողություն սոմատիկ ախտանիշների ֆիզիկական պատճառների բացակայության դեպքում:

Ծագման պայմաններ խմբագրել

Ֆիզիոլոգիական գործառույթների ինքնավարությունը կարող է խախտվել, եթե ուշադրությունը մշտապես ուղղված է օրգանիզմի վիճակին: Փսիքե-ի (հոգեբանություն) ազդեցության տակ կարող են լինել օրգանիզմի գործունեության մեջ խանգարումներ:

Հիպոխոնդրիայի զարգացման համար առավել հաճախ ունենում են որոշակի անհատական հատկություններ, ինչպիսիք են՝ դեպրեսիան, անհանգստությունը և կասկածամտությունը:

Բուժում խմբագրել

Մոտեցումը հիպոխոնդրիկ հիվանդներին բարդ է նրանով, որ նրանք՝ տառապելով ֆիզիոլոգիական հիվանդություննով, փորձում են գտնել բոլոր այն տեղեկությունները, որոնք հաստատում են այս կարծիքը: Շատ դեպքերում նշվում է հոգեթերապիա: Հնարավոր հիվանդությունների մասին անհանգիստ մտքերը վերացնելու համար կարելի է օգտագործել «մտքերի կանգ»[4] մեթոդը: Եթե հոգեթերապիան չի գործում, բժշկական ջանքերը ուղղված են գլխուղեղային վախի կարևորության նվազեցմանը: Դեղորայքային բուժումը շատ դեպքերում հակացուցված է, քանի որ հիվանդը ամրապնդում է այն համոզմունքը, որ իր խնդիրները ֆիզիոլոգիական պատճառներից են: Սակայն, երբ ծանր հիպոխոնդրիկ սիմպտոմատոլոգիան մոտենում է զառանցման մակարդակի կարող է օգտագործվել ամիտրիպտիլին, միանսերին, պիմոզիդ[5]: համադրություն հետ:

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 Ипохондрия հոդվածը Սովետական մեծ հանրագիտարանում 
  2. Ипохондрия. Энциклопедия «Кругосвет»
  3. 3,0 3,1 Всемирная организация здравоохранения F45.2 Hypochondriacal disorder // The ICD-10 Classification of Mental and Behavioural Disorders. Diagnostic criteria for research. — Женева. — С. 129.
  4. Martha Davis, Elizabeth Robbins Eshelman, Matthew McKay. The relaxation & stress reduction workbook. — Oakland, USA: New Harbiner Publications Inc., 2008. — 294 с. — ISBN 1-57224-214-0
  5. Психиатрия / под ред. Н. Г. Незнанова, Ю. А. Александровского, Л. М. Барденштейна, В. Д. Вида, В. Н. Краснова, Ю. В. Попова. — М.: ГЭОТАР-Медиа, 2009. — С. 247—249. — 512 с. — (Серия «Клинические рекомендации»). — ISBN 978-5-9704-1297-8

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Աղբյուրներ խմբագրել

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է Հանրամատչելի բժշկական հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։  

[[Կատեգորիա:Նևրոզ]] [[Կատեգորիա:Հոգեբանություն]] [[Կատեգորիա:Սինդոմներ այբբենական կարգով]]