Թելքաօպտիկական փոխանցման համակարգ
(Վերահղված է Մանրաթելա-օպտիկական հաղորդման գծերից)
Թելքաօպտիկական[1] փոխանցման համակարգ (ԹՕՓՀ — պաշտոնապես օգտագործվող անվանում[2]), նաև թելքաօպտիկական կապի գիծ (ԹՕԿԳ), թելքաօպտիկական համակարգ, որը բաղկացած է ակտիվ և պասիվ տարրերից և նախատեսված է օպտիկական տիրույթում ինֆորմացիան հաղորդելու համար, գլխավորապես ինֆրակարմիր տիրույթում[3]։
ԹՕԿԳ-ի տարրերը խմբագրել
Ակտիվ բաղադրիչները խմբագրել
- Վերականգնիչ[4] — սա մի սարք է, որը վերականգնում է օպտիկական իմպուլսների տեսքը, որոնք տարածվելով թելքում ենթարկվում են աղավաղման։ Վերականգնիչները կարող են լինել ինչպես օպտիկական այնպես էլ էլեկտրական, որոնք փոխակերպում են օպտիկական ազդանշանը էլեկտրականի, վերականգնում են այն և հետո կրկին ձևափոխում են օպտիկականի։
- Ուժեղարար — սարք, որը ուժեղացնում է ազդանշանի հզորությունը։ Ուժեղարարները նույնպես կարող են լինել օպտիկական և էլեկտրական։
- Լազեր — մոնոխրոմ կոհերենտ օպտիկական ճառագայթման աղբյուր։ Ուղղակի մոդուլմամբ համակարգերում, որոնք ամենատարածվածն են, լազերը նաև մոդուլարար է, որն էլեկտրական ազդանշանն ուղղակիորեն վերածում է օպտիկականի։
- Մոդուլարար[5] — սարք է որը, մոդուլացնում է օպտիկական ալիքը մեկ ուրիշ կրող ազդանշանի վրա։ Մեծամասնությամբ համակարգերում այդ դերը կատարում է լազերը, սակայն ոչ ուղիղ մոդուլյացիայի ժամանակ դրա համար օգտագործում են առանձին սարք։
- Լուսընդունիչ[6] (Լուսադիոդ) — սարք է, որը կատարում է օպտոէլեկտրոնային ազդանշանի փոխակերպումը։
Պասիվ բաղադրիչներ խմբագրել
- Թելքաօպտիկական մալուխ, որի լուսահաղորդիչ տարրերն օպտիկական թելքերն են։ Մալուխի արտաքին պատյանը կարող է պատրաստված լինել տարբեր նյութերից՝ պոլիվինիլքլորիդային, պոլիէթիլենային, պոլիպրոպիլենային, տեֆլոնից և այլն։ Օպտիկական մալուխը կարող է ունենալ տարբեր տիպի զրահապատում և հատուկ պաշտպանական շերտեր (օրինակ՝ մանր ապակյա ասեղիկներ՝ կրծողներից պաշտպանելու համար)։
- Օպտիկական կցորդիչ — երկու և ավելի օպտիկական մալուխների միացման համար կիրառվող սարք։
- Օպտիկական կրոս — Օպտիկական մալուխի ծայրը որոշարկելու և նրան ակտիվ սարքավորումը միացնելու համար նախատեսված սարք։
- Մուլտիպլեքսոր և դեմուլտիպլեքսոր — բարձր դասի պատկանող սխեմաներ են, որոնք նախատեսված են տեղետվական ուղիների միավորման կամ բաժանման համար։ Մուլտիպլեքսորը և դեմուլտիպլեքսորը կարող են աշխատել ինչպես ժամանակային այնպես էլ հաճախական սահմաններում, կարող են լինել և էլեկտրական և օպտիկական։
Առավելություններ խմբագրել
Թելքաօպտիկական գծերն ունեն մի շարք առավելություններ մալուխային եվ ռադիոռելեային կապի համակարգերի նկատմամբ։
- Ազդանշանի փոքր մարման գործակցից ելնելով (0,15դբ/կմ թափանցելիության երրորդ պատուհանում) թույլ է տալիս ինֆորմացիան հաղորդել մեծ տարածություների վրա առանց ուժեղարարներ օգտագործելու։ Ուժեղարարներ ԹՕՀԳ-ում կարող են տեղադրվել 40, 80, կամ 120 կմ մեկ, կախված վերջնակետում տեղադրված սարքավորման դասից։
- Օպտիկական թելքի բարձր թողունակությունը թույլ է տալիս ինֆորմացիան հաղորդել այնպիսի բարձր արագությամբ, որը անհնարին է կապի մյուս համակարգերի համար։
- Օպտիկական միջավայրը ունի բարձր հուսալիություն։ Օպտիկական թելքերը ենթակա չէ օքսիդացման, թրջման և ենթակա չեն թույլ էլեկտրամագնիսական ազդեցություններին։
- Օպտիկական թելքերով ինֆորմացիան հաղորդվում է կետից կետ և փոփոխել այն կամ գաղտնալսել կարելի է միայն գծի մեջ ֆիզիկական միջամտության միջոցով։
- Ունի մեծ պաշտպանվածություն միջնաթելքային ազդեցություններից։ Էկրանային ճառագայթման մակարդակը մեծ է 100 դբ-ից։ Մեկ թելքի աշխատանքը չի ազդում հարևան թելքերի աշխատանքի վրա։
- Հրդեհա- և պայթունավտանգ չէ ֆիզիկական և քիմիական պարամետրերի փոփոխության դեպքում։
- Ունի փոքր ծավալ և կշիռ։
Թերություններ խմբագրել
Թելքաօպտիկական հաղորդման գծերի թերություններն են՝
- Օպտիկական թելքի համեմատական փխրուն լինելը։ Մալուխի ուժեղ ճկման դեպքում հնարավոր է թելքի կոտրվածք կամ մթագնում միկրոճաքերի պատճառով։ Այդ պատճառով հարկավոր է հետևել արտադրող ընկերության ցուցումներին (թույլատրելի ճկվածքի անկյունը պահպանելու համար)։
- Խզման դեպքում բարդ է վերականգնումը։
- Ինչպես մալուխի այնպես էլ ԹՕՀԳ սարքավորումների պատրաստման բարդ տեխնոլոգիա։
- Ազդանշանի բարդ վերափոխումը միջերեսային սարքավորումներում։
- Վերջնական օպտիկական սարքավորման համեմատական թանկությունը։ Սակայն այդ թանկությունը բացարձակ թվերով է արտահայտվում՝ գնի և թողունակության համեմատությունը ավելի լավ է, քան մյուս համակարգերում։
- Մանրաթելերի մթագնում ռադիոակտիվ ճառագայթման դեպքում (չնայած գոյություն ունեն լեգիրացված թելքեր բարձր ռադիոակտիվ կայունությամբ)[7]։
Կիրառություններ խմբագրել
Թելքաօպտիկական հաղորդման գծերի առավելությունները թույլ են տալիս այն օգտագործելու տարբեր հեռահաղորդակցման տարբեր ոլորտներում։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Հայկական Հանրագիտարան». www.encyclopedia.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 20-ին.
- ↑ www.arlis.am https://www.arlis.am/documentview.aspx?docid=28204. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 20-ին.
{{cite web}}: Missing or empty|title=(օգնություն) - ↑ Панфилов И.П., Дырда В.Е. Теория электрической связи. — М.: Радио и связь, 1991. — 344 с.
- ↑ «Ռուս-հայերեն պոլիտեխնիկական բառարան, Զ.Ա. Հացագործյան, Ա.Հ. Դարբինյան, Ն.Գ. Հովումյան, Գ.Հ. Սրվանձտյան - регенератор». www.nayiri.com. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 20-ին.
- ↑ «Ռուս-հայերեն պոլիտեխնիկական բառարան, Զ.Ա. Հացագործյան, Ա.Հ. Դարբինյան, Ն.Գ. Հովումյան, Գ.Հ. Սրվանձտյան - Модулятор». www.nayiri.com. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 20-ին.
- ↑ «Ռուս-հայերեն պոլիտեխնիկական բառարան, Զ.Ա. Հացագործյան, Ա.Հ. Դարբինյան, Ն.Գ. Հովումյան, Գ.Հ. Սրվանձտյան - Фотоприёмник». www.nayiri.com. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 20-ին.
- ↑ «Wayback Machine» (PDF). web.archive.org. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ հոկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 20-ին.