Մանվել Ա Մամիկոնյան

Մեծ Հայքի սպարապետ (378-385)
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Մանվել Մամիկոնյան (այլ կիրառումներ)
Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Մամիկոնյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Մանվել Մամիկոնյան (4-րդ դար - 386[1] կամ մոտ 385[2]), Մեծ Հայքի սպարապետ, զորավար (377-386 թթ.), Մամիկոնյան նախարարական տան ավագ։ Եղել է Մուշեղ Մամիկոնյանի հորեղբոր՝ Վաչե Մամիկոնյանի որդին։ Երիտասարդ ժամանակ, պատերազմի ընթացքում իր եղբոր՝ Կոն (Մամիկոն) Մամիկոնյանի հետ միասին գերի է ընկել պարսիկներին։

Մանվել Ա Մամիկոնյան
Ծնվել է4-րդ դար
Մահացել է386[1] կամ մոտ 385[2]
ԱմուսինՎարդանույշ Մամիկոնյան[3][4]
Ծնողներհայր՝ Արտաշեն Մամիկոնյան
ԵրեխաներՎարդանդուխտ Մամիկոնյան[3][4], Արտասես Մամիկոնյան[3][4], Հմայակ Մամիկոնյան[3][4] և Համազասպ Մամիկոնյան

Փավստոս Բյուզանդը պատմում է, որ նա և Կոնը շատ պատերազմների են մասնակցել պարսկական բանակի կազմում և բազում հաղթանակներ տարել։ Քուշանների դեմ տարած հաղթանակից հետո Սասանյան արքա Շապուհ Բ-ի համաձայնությամբ Մանվել Մամիկոնյանն ազատվել է պարսից գերությունից, վերադարձել հայրենիք, ստանձնել իր տոհմի նահապետությունը և Հայոց սպարապետի պաշտոնը։ Պարսկական 10 հազարանոց հեծելազորի օգնությամբ Կարնո դաշտում հաղթել և տապալել է Հայոց թագավոր Վարազդատ Արշակունուն, ձերբակալել և սպանել նրա սպարապետ Բատ Սահառունուն։ Այնուհետև, հայ նախարարների համաձայնությամբ թագավոր է հռչակել Պապ թագավորի անչափահաս որդի Արշակ Գ-ին (378-389 թթ.)՝ արքայամայր Զարմանդուխտի հետ ստանձնելով նրա խնամակալությունը։

Հ. Մանանդյանի և ուրիշների կարծիքով, Մանվել Մամիկոնյանն ընդունել էր Սասանյանների գերիշխանությունը։ Որոշ ուսումնասիրողներ հավաստի են համարում Փավստոս Բուզանդի այն վկայությունը, ըստ որի Մանվել Մամիկոնյանը, օգտվելով Պարսկաստանում տիրող անկայուն ներքին իրադրությունից, կոտորել է պարսկական զորքերին, 7 տարի ձեռք բերել լիակատար անկախություն և զբաղվել խաղաղ շինարարական գործերով։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,0 1,1 1,2 Toumanoff C. Les dynasties de la Caucasie chrétienne de l'Antiquité jusqu'au xixe siècle (ֆր.): Tables généalogiques et chronologiquesRome: 1990. — P. 330.
  2. 2,0 2,1 2,2 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.)Երևան: 1981. — հատոր 7. — էջ 241.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 Toumanoff C. Les dynasties de la Caucasie chrétienne de l'Antiquité jusqu'au xixe siècle (ֆր.): Tables généalogiques et chronologiquesRome: 1990. — P. 329—330.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 Settipani C. Continuité des élites à Byzance durant les siècles obscurs (ֆր.): Les princes caucasiens et l'Empire du VIe au IXe siècleParis: 2006. — P. 132. — ISBN 978-2-7018-0226-8
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 7, էջ 241