Վիքիպեդիա

Մանկությունը պատերազմում

«Մանկությունը պատերազմում» տերմինը վերաբերում է այն երեխաներին, ովքեր տուժել են, վնասվել կամ վիրավորվել են պատերազմի և ռազմական գործողությունների ժամանակ։ Ռազմական գործողություններն ազդում են մարդկանց կյանքի տարբեր ոլորտների վրա, ֆիզիկական և մտավոր-հուզական աշխարհի, ընտանիքի և համայնքի միջև ձևավորվող սոցիալական հարաբերությունների վրա։ Հաճախ այդ ամենն ազդում է երեխայի հետագա զարգացման վրա։

Երեխան Կորեական պատերազմում (1950)

Հեյդելբերգի միջազգային կոնֆլիկտների հետազոտական համալսարանը ներկայացնում է, որ քաղաքական դրդապատճառներով աշխարհում 2016 թվականի ընթացքում տեղի է ունեցել 226 զինված ընդհարում (որոնցից 38–ը գնահատվում է որպես խիստ բռնի, 18–ը մեծամաշտաբ, 20–ը սահմանափակ)[1]։ Spiegel TV–ի հաղորդմամբ 2016 թվականին շուրջ 230 միլիոն երեխա ապրել է պատերազմական և ճգնաժամային պայմաններում՝ ենթարկվելով ամենօրյա ահաբեկչության[2]։

Երեխաները պատերազմում խմբագրել

Ընդհանուր առմամբ, պատերազմի հետևանքների և զոհերի մասին խոսելիս, երեխաների թեման մղվում է ետին պլան։ Քաղաքական ասպարեզում նրանք մնում են անտեսված և անօգնական, եթե նույնիսկ պատերազմի հետևանքով ստացած վնասվածքները կամ հաշմանդամությունը դառնում են տեսանելի։ «Երեխաները պատերազմում» տերմինը մեծ ազդեցություն է ունենում, երբ հետևողականորեն օգտագործվում է ամբողջ աշխարհում՝ պատերազմում ներգրավված բոլոր երեխաների համար։

Գերմանիայում «երեխաները պատերազմում» տերմինը հայտնվել է 1990–ականներին, երբ հասարակությունը, որն իր մանկությունը անցկացրել էր Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ, սկսեց «կոտրել» իր լռությունը[3]։ Դրանից հետո, հատկապես Գերմանիայում այդ հասկացողությունը արժանացավ մամուլի մեծ ուշադրությանը։ Նույն շրջանում գիտնականներն ու հետազոտողները սկսեցին ուսումնասիրություններ կատարել պատերազմական երևույթներում երեխաների ներգրավվածության մասին[4]։

Միջազգայնորեն, «երեխաները պատերազմում» տերմինը տարբեր լեզուներում արտահայտվում է տարբեր կերպ և ունի տարբեր իմաստներ։ Օրինակ, տարբերություններն ակնհայտ էին Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ օկուպացված Լեհաստանի երեխաների շրջանում[5]։ Անգլերեն war child[6], ինչպես նաև ֆրանսերեն enfant de la guerre տերմիններն օգտագործվում են որոշ երկրներում և վերաբերում են այն երեխաներին, որոնց ծնողներից մեկը ծառայության մեջ է լինում օկուպացված ռազմական ուժերում[7]։ Թեև «երեխաները պատերազմում» հասկացությունը տարբերվում է սույն հոդվածի սահմանումից, երկուսն էլ վերաբերում են Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին։ Միայն Ֆրանսիայում Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ գերմանացի զինվորների երեխաների թիվը մոտավորապես 200,000 է[8]։ Չնայած նրանք մեծացել են պատերազմի ընթացքում, բայց հաճախ իրենց ծագման պատճառով ստորացվել և զրկանքներ են կրել, որը զգացել են ոչ միայն իրենք, այլև նրանց մայրերը[7] Թեև այս փորձությունները կարող են հանգեցնել ինքնության և ինքնագնահատականի զգալի խանգարման, այդ երեխաներից ոմանք երկքաղաքացիությունն ընկալում են որպես ազատագրում[9][10]։

Ծագում են բազմաթիվ լրացուցիչ ասպեկտներ՝ Եվրոպայից դուրս ապրող և 21–րդ դարի ծնունդ երեխաների հետ կապված։ Կոնֆլիկտները, ինչպիսիք են 1945 թվականի օգոստոսին Հիրոսիմա և Նագասակի քաղաքների ատոմային ռմբակոծումները, 1955–1975 թվականների Վիետնամի պատերազմը, 1971 թվականի Բանգլադեշի ազատության համար մղվող պատերազմի ընթացքում իրականացված բանգլադեշյան ցեղասպանությունը կամ 2011–ից ի վեր սկսված սիրիական քաղաքացիական պատերազմը, ունենն բացառիկ ենթատեքստեր՝ կապված երեխաների՝ այս պատերազմներում ներգրավվածության մասին[11]։

Ժամանակ առ ժամանակ հասարակությունը տեղեկացվում է այն հայտանիշների մասին, որոնք առկա են լինում պատերազմական տարածաշրջանի փախստական երեխաների շրջանում։ Օրինակ՝ 2017 թվականի ապրիլին Շվեդիայի մամուլը հրապարակեց անսովոր մի ռեպորտաժ՝ հետևյալ բովանդակությամբ․ «Երեխաներն ընկնում են մշտական անգիտակից վիճակի մեջ, եթե նրանց սպառնում է տեղահանության վտանգը»[12]։ Շվեդ հոգեբանները տարիներ շարունակ ուսումնասիրում են տարբեր երկրների օրինակները՝ այդպես էլ չհանգելով որևէ հստակ եզրակացության։

Ինչ վերաբերում է ռազմական գործողություններում երեխաների օգտագործմանը, պետք է նշել, որ ամբողջ աշխարհում նրանց թիվը հասնում է 250,000–ի, սակայն թվից զատ ուշադրությունը կենտրոնացված է նաև այլ խնդիրների վրա։ Միջոցառումները, ինչպիսին է օրինակ «Կարմիր ձեռքի օրը», չեն կարողանում ազդել տարեկան տասնյակ հազարավոր երեխաների (նրանցից ոմանք ընդամենը ութ տարեկան են) զինվորագրման երևույթի կանխարգելման վրա[13] [14]։ 1990 թվականի սեպտեմբերի 2–ին ՄԱԿ-ը հրապարակել է Երեխայի իրավունքների կոնվենցիան, որը սահմանում է երեխաների իրավունքները մասնակից պետություններում՝ ներառյալ պատերազմական շրջանում։ Կոնվենցիան վավերացվել է գրեթե բոլոր անդամ պետությունների և որոշ ոչ անդամ պետությունների կողմից։

2002 թվականին ուժի մեջ է մտել լրացուցիչ արձանագրություն, ինչը կանխում էր անչափահասների՝ որպես զինծառայողների զինված ընդհարումների ժամանակ օգտագործումը։ Այնուամենայնիվ, շատ պետություններ հավատարիմ չմնացին դրան։ Օրինակ Գերմանիայում անչափահասները շարունակում են հավաքագրվել զինվորական ծառայության համար[15]։

Առանձին պատերազմների ժամանակ ԶԼՄ–ների ուշադրության կենտրոնում հայտվնած երեխաները մեծ ազդեցություն են ունենում և հանդիսանում են բացառիկ դեպքեր, որոնք հասարակական հայացքը կենտրոնացնում են երեխաների օգտագործման խնդրի վրա։ Այդպիսի ակտիվիստական գործունեություն են ծավալում պակիստանցի Մալալա Յուսուֆզայը և վիետնամցի Ֆան Տխի Կիմ Ֆուկը։ 2014 թվականին տասնյոթամյա Մալալա Յուսուֆզայը հոր հետ համատեղ արժանացել է խաղաղության Նոբելյան մրցանակի՝ դառնալով Նոբելյան մրցանակի ամենաերիտասարդ դափնեկիրը։ Չնայած Կիմ Ֆուկը մասնակցել է 1972 թվականի հունիսին տեղի ունեցած Վիետնամի պատերազմին և ստացել ծանր հարվածներ նապալմից՝ նա կենդանի է մնացել։ Թերթի լուսանկարիչ Նիկ Ուտի շնորհիվ նրա համբավը տարածվել է ողջ աշխարհում[16]։

Փաստաթղթեր խմբագրել

ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը նշում է․ «Ոչ ոք չի ցանկանում տեսնել երեխաներին պատերազմում»[17]։ Այնուամենայնիվ, նրանք անընդհատ ռիսկի են ենթարկվում տարբեր, երբեմն՝ անվստահելի նպատակներով օգտագործվելու համար, և գրեթե ամեն օր ԶԼՄ-ների ուշադրության կենտրոնում են։ Արվեստի բնագավառում, սակայն, երեխաների օգտագործման թեման հազվադեպ է երևում, նույնիսկ այն ժամանակներում, երբ նկարիչները, օրինակ, ստեղծում են պատերազմին առնչվող անթիվ գործեր[18]։ Կերպարվեստի[19], երաժշտության[20] և գրականության[21] մեջ կան հազվադեպ հանդիպող բացառություններ։ Թեմայի փաստաթղթային մասին վերաբերող ուսումնասիրությունները տարբեր են։ Բազմաթիվ վավերագրական կինոնկարներ և զեկույցներ են հայտնվել, որոնք վկայում են անցյալում տեղի ունեցած և ներկայումս ընթացող պատերազմների և դրանցից տուժած երեխաների մասին։ Ավելին, այս թեմաներից շատերը հիմնված են ժամանակակից վկաների նյութերի վրա։

Փաստագրական ֆիլմեր և ռեպորտաժներ (գերմաներեն) խմբագրել

ZDF: Die Kinder von Aleppo. Webstory Արխիվացված 2019-08-06 Wayback Machine

Ժամանակակից վկաների նախագծեր խմբագրել

Գերմանիայի Թյուրինգիա քաղաքի Երիտասարդ բողոքականների կրթական կենտրոնը («Evangelische Erwachsenenbildung Thüringen»), ժամանակակից վկաների հայտնած տվյալների համաձայն, ստեղծլ է նախագիծ, որտեղ ճանաչում են գտել պատերազմին մասնակցող երեխաները։ Նախագծի մի մասում ներկայացվում են պատմաբան Իրիս Հելբինգի ճանապարհորդական ցուցահանդեսից ստացված 1946 թվականի լեհական պատերազմի մասնակից երեխաների լուսանկարները[22]։ Նկարները տարածում են գտել տասներեք և բարձր տարիքի երեխաների վերաբերյալ մրցույթից հետո։ Մրցույթը կազմակերպել էր Przekrój ամսագիրը հիմնադրվելուց մեկ տարի անց՝ 1945 թվականին, Լեհաստանի ազատագրման տարեդարձի կապակցությամբ.

  Այդ ժամանակ նկարները համարվել էին կարևոր նյութեր ազգային սոցիալիստների կողմից լեհ երեխաների դեմ կատարված հանցագործությունների հետաքննության և փաստաթղթավորման համար։ Այդ նկարների մեծ մասն այժմ պահվում է Վարշավայում։ Մոտ 100 նկար գտնվում է Կոպենհագենում Լեհաստանի դեսպանատանը։
- Իրիս Հելբինգ[23]
  
 
«Մանկությունը պատերազմում» թանգարան, Սարաևո (2017)

Հավաքածուներ խմբագրել

2017 թվականի հունվարին, Բոսնիա և Հերցեգովինայի մայրաքաղաք Սարաևոյում Ջասմինկո Հալիլովիչի կողմից հիմնադրվել է «Մանկությունը պատերազմում» թանգարանը[24]։ Թանգարանի դեսպանը բոսնիացի թենիսիստ Դամիր Դիզմհուրն է, որը, ինչպես Հալիլովիչը, որպես երեխա մասնակցել ՝ Բոսնիական պատերազմին։ Թանգարանում պահվում են երեխաների անձնական պարագաները, հագուստը, խաղալիքները, նկարներն ու նամակները, ինչպես նաև լուսանկարներ և օրագրեր։ Բացի դրանցից, կան նաև պատերազմի ականատեսների կողմից տրված կողմից հարցազրույցների աուդիո և վիդեո տարբերակները։ Հավաքածուի մի մասը ցուցադրվել է 2016 թվականին Բոսնիա և Հերցեգովինայի պատմական թանգարանում։

ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը գնահատել է, որ ժամանակին Սարաևոյում ապրած 70,000 երեխաների մոտ 40%-ը կորցրել է կյանքը, ևս 40%–ի ընտանիքի անդամներն սպանվել են և գրեթե 90% -ն ստիպված է եղել թաքնված ապրել՝ ռմբակոծությունից ապաստան գտնելու համար[25]։ 2013-ին, որպես թանգարանի հիմնադրման նախաբան, Հալիլովիչը հրատարակել է գիրք, որում ներկայացված են պատերազմին մասնակցած երեխաների պատմությունները[26] Գիրքը թարգմանվել է վեց լեզուներով։ Գերմաներենով այն հրատարակվել է սոցիալ-կրթական խաղաղության ծրագրի՝ «Mirno More» կազմակերպության կողմից[27][28]։ Հարավային Արևելաեվրոպական ուսումնասիրությունների կենտրոնը գիրքը ներկայացրել է 2013 թվականի նոյեմբերին [29]։

Հալիլովիչը իր գիրքը նվիրել էր իր ընկերոջը՝ Միիրլա Պլոչիչին, որն սպանվել է 1994 թվականին[26]։ 2015 թվականի դեկտեմբերին նա Guernica ամսագրին լրացուցիչ տեղեկություններ է տվել բոսնիական պատերազմում երեխաների, ինչպես նաև իր ներգրավվածության և շարժառիթների վերաբերյալ[30]։

Բարեգործական կազմակերպություններ խմբագրել

Գրականություն խմբագրել

Նշված հրատարակությունները թարգմանվել են գերմաներենից անգլերեն և դրված են փակագծերի մեջ։

  • Horst Schäfer (2008), Kinder, Krieg und Kino. Filme über Kinder und Jugendliche in Kriegssituationen und Krisengebieten (Children, War, and Cinema. Movies about children and youth in war situations and crisis areas) (German), Konstanz: UVK-Verlagsgesellschaft, ISBN 978-3-86764-032-9{{citation}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Barbara Gladysch (2007), Die kleinen Sterne von Grosny. Kinder im schmutzigen Krieg von Tschetschenien (The Little Stars of Grosny. Children in the dirty war in Chechnya) (German), Freiburg, Br., Basel, Wien: Herder, ISBN 978-3-451-29004-6{{citation}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Jan Ilhan Kizilhan (2000), Zwischen Angst und Aggression. Kinder im Krieg (Between Fear and Aggression. Children in War) (German), Bad Honnef: Horlemann, ISBN 978-3-89502-118-3{{citation}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Sabine Bode (2013) [2004], Die vergessene Generation – Die Kriegskinder brechen ihr Schweigen (The Forgotten Generation – The war children are breaking their silence) (German), München: Klett-Cotta, ISBN 978-3-608-94797-7{{citation}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Sabine Bode (2013) [2009], Kriegsenkel. Die Erben der vergessenen Generation (Grand-Children of War. The heirs of the forgotten generation) (German), Stuttgart: Klett-Cotta, ISBN 978-3-60894808-0{{citation}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Ludwig Janus, ed. (2006), Geboren im Krieg. Kindheitserfahrungen im 2. Weltkrieg und ihre Auswirkungen (Born During the War. Childhood experiences and consequences) (German), Gießen: Psychosozial, ISBN 978-3-89806-567-2{{citation}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Jean-Paul Picaper, Ludwig Norz (2005), Die Kinder der Schande. Das tragische Schicksal deutscher Besatzungskinder in Frankreich (Children of Shame. The tragic fate of children in France whose fathers were members of the occupying German military) (German), München, Zürich: Piper, ISBN 978-3-492-04697-8{{citation}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Heela Najibullah (2017), Reconciliation and Social Healing in Afghanistan. A Transrational and Elicitive Analysis Towards Transformation, Wiesbaden: Springer Fachmedien, ISBN 978-3-658-16931-2
  • Yury Winterberg, Sonya Winterberg (2009), Kriegskinder. Erinnerungen einer Generation (War Children. Memories of a generation) (German), Berlin: Rotbuch, ISBN 978-3-86789-071-7{{citation}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Detlef R. Mittag (1995), Internationale Liga für Menschenrechte (ed.), Kriegskinder. Kindheit und Jugend um 1945. Zehn Überlebensgeschichten (War Children. Childhood and youth around 1945. Ten stories of survivors) (German), Berlin{{citation}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Adriana Altaras (2016-05-19), «Ausflug ins Land der Dichter und Henker (Journey into the Land of Poets and Hangmen)», Zeit Online (German), Վերցված է 2017-01-24-ին{{citation}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Bettina Alberti (2010), Seelische Trümmer. Geboren in den 50er- und 60er-Jahren: Die Nachkriegsgeneration im Schatten des Kriegstraumas (Mental Ruins. Born in the 50's and 60's: The post-war generation in the shadows of the war trauma) (German), München: Kösel, ISBN 978-3-466-30866-8{{citation}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Dietrich Bäuerle (2011), Kriegskinder. Leiden – Hilfen – Perspektiven (War Children. Suffering - Supports - Perspectives) (German), Karlsruhe: Von-Loeper, ISBN 978-3-86059-433-9{{citation}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Heike Möhlen (2005), Ein psychosoziales Interventionsprogramm für traumatisierte Flüchtlingskinder. Studienergebnisse und Behandlungsmanual (A Psycho-Social Intervention Program for Traumatized Refugee Children. Research results and treatment manual) (German), Gießen: Psychosozial, ISBN 978-3-89806-413-2{{citation}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Werner Remmers, Ludwig Norz, ed. (2008), Né maudit – Verwünscht geboren – Kriegskinder (Cursed at Birth – War Children), Experienzawast 2 (German), Berlin: C & N, ISBN 978-3-939953-02-9{{citation}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Werner Remmers, Ludwig Norz (2013), Kriegskinder – enfants de guerre – children born of war, Experienzawast 3 (German), Berlin: C&N, ISBN 978-3-939953-05-0{{citation}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Winfried Behlau, ed. (2015), Distelblüten. Russenkinder in Deutschland (Thistle Blossoms. Russian children in Germany) (German), Ganderkesee: con-thor, ISBN 978-3-944665-04-7{{citation}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

Տես նաև խմբագրել

Ծանցանկ խմբագրել

  1. ↑ «Conflict Barometer 2016» (PDF). Heidelberg Institute for International Conflict Research (HIIK). էջ 4. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF; 21.080 KB) 2017 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
  2. ↑ Die Kriegskinder: Aufwachsen zwischen Terror und Flucht ՅուԹյուբում (in German) (Translation: Growing Up Between Terror and Escape)
  3. ↑ Sabine Bode (2004), Die vergessene Generation – Die Kriegskinder brechen ihr Schweigen [The Forgotten Generation. The war children are breaking their silence] (German), Stuttgart: Klett-Cotta, ISBN 3-608-94800-7{{citation}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  4. ↑ «Childhood in War Project. Research Project at the Munich University. 'Childhood during World War II and Its Consequences'». Munich University. 2003–2009. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
  5. ↑ Krzysztof Ruchniewicz, Jürgen Zinnecker, ed. (2007), Zwischen Zwangsarbeit, Holocaust und Vertreibung: Polnische, jüdische und deutsche Kindheiten im besetzten Polen [Between Forced Labor, Holocaust and Expulsion: Polish, Jewish and German Childhood in Occupied Poland] (German), Weinheim, München: Juventa, ISBN 978-3-7799-1733-5{{citation}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  6. ↑ «Canadian Roots UK». Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 18-ին. Canadian Roots UK assists war children who were born in Great Britain find their Canadian fathers. It also helps Canadian fathers find their possible children in Great Britain
  7. ↑ 7,0 7,1 Ariane Thomalla (2005 թ․ հունիսի 6). «Jean-Paul Picaper/Ludwig Norz: Die Kinder der Schande. Das tragische Schicksal deutscher Besatzungskinder in Frankreich» [Jean-Paul Picaper/Ludwig Norz:The Children of Shame. The tragic fate of children in France, whose mothers were French and their fathers members of the German military occupying France] (German). Deutschlandfunk. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 1-ին. «200,000 so-called "German Children" are said to live in France. Today, they are between 59 and 64 years old. At an age when one looks back at one's life, they are searching for the other half of their identity. [...] Yet, it is believed that there are still harmful consequences, like lack of self-esteem, tendencies of self-hate and self-destruction […]. (Original: 200.000 so genannte ‚Deutschenkinder' soll es in Frankreich geben. Heute sind sie 59 bis 64 Jahre alt. In einem Alter, da man gern Lebensbilanz zieht, suchen sie nach der anderen Hälfte ihrer Identität. […] Dennoch gäbe es noch immer Folgeschäden wie mangelndes Selbstbewusstsein und Tendenzen des Selbsthasses und der Selbstzerstörung […])»{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  8. ↑ See
    • Sascha Lehnartz (2009 թ․ օգոստոսի 6). «Deutsche Staatsbürgerschaft für einen 'Bastard'» [German Citizenship for a "Bastard"]. Welt N24 (գերմաներեն). Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 20-ին.
    • Jean-Paul Picaper; Ludwig Norz (2005) [2004 Paris], Die Kinder der Schande. Das tragische Schicksal deutscher Besatzungskinder in Frankreich [The Children of Shame. The tragic fate of children in France, whose mothers were French and their fathers members of the German military occupying France] (ֆրանսերեն), Michael Bayer (trans.), München, Zürich: Piper, ISBN 978-3-492-04697-8, «Enfants maudits: Ils sont 200,000, On les appelait les, enfants de Boches'»
    • «Amicale Nationale des Enfants de la Guerre» [National Association of War Children] (ֆրանսերեն). Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 18-ին.
  9. ↑ Thorsten Knuf (2010 թ․ մայիսի 5). «Sie wuchsen in Frankreich, Belgien oder Skandinavien auf. Ihre Mütter waren Einheimische, ihre Väter hatten für Hitler gekämpft. Jetzt, im Alter, wollen viele Nachkommen von Wehrmachtssoldaten Klarheit über ihre Herkunft haben – und manche sogar einen deutschen Pass. Kinder des Krieges» [They grew up in France, Belgium or Scandinavia. Their mothers were locals, their fathers had fought for Hitler. Now, in old age, many descendants of Nazi soldiers want to know more about their origins – and some even have a German passport.]. Berliner Zeitung (German). Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 24-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)(չաշխատող հղում)
  10. ↑ Frankreich: Der deutsche Pass ՅուԹյուբում (in German) (Translation: France: The German Passport)
  11. ↑ See beside others
  12. ↑ «In Schweden fallen Flüchtlingskinder in Koma-ähnlichen Zustand» [In Sweden refugee children fall into a coma-like state]. Die Welt. 2017 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 9-ին. «Experts agree that these symptoms are not faked. However, there are no known cases outside of the country, and there is no explanation for these events. (Original: Der Konsens unter Fachleuten herrscht, dass diese Symptome nicht vorgetäuscht werden. Jedoch gibt es keine bekannten Fälle außerhalb des Landes, ein Umstand, der bis heute nicht erklärt werden kann.)»
  13. ↑ «Minderjährige Kämpfer. Weltweit gibt es 250.000 Kindersoldaten» [Underage Fighters. Worldwide there are 250,000 child soldiers.]. Stern (German). 2015 թ․ փետրվարի 12. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 21-ին. «Every year, tens of thousands of children and adolescents are recruited as soldiers and forced to fight. [...], a 'less costly alternative to adult soldiers' (Original: Jedes Jahr werden Zehntausende Kinder und Jugendliche als Soldaten rekrutiert und zum Kämpfen gezwungen. […] ‚Preiswertere Alternative zu erwachsenen Soldaten'.)»{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  14. ↑ «Unicef klagt an. IS, Terroristen, Afrika-Armeen: So brutal werden Kinder als Soldaten missbraucht» [Unicef Accuses. IS, Terrorists, African armies: That's how brutally children are abused as soldiers.]. Focus Online (German). 2015 թ․ փետրվարի 12. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 21-ին. «In the civil wars in South Sudan and the Central African Republic, 22,000 children and young people were deployed as soldiers last year, according to estimates by the International Children's Fund UNICEF. In Syria and Iraq, the Islamic State terrorist militia recruits minors and trains them for combat – some of them only eight years old. (Original: In den Bürgerkriegen im Südsudan und in der Zentralafrikanischen Republik waren im vergangenen Jahr nach Schätzungen des internationalen Kinderhilfswerkes Unicef 22.000 Kinder und Jugendliche als Soldaten im Einsatz. Auch in Syrien und im Irak wirbt die Terrormiliz Islamischer Staat gezielt Minderjährige an und trainiert sie für den Kampf – manche von ihnen sind erst acht Jahre alt.)»{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  15. ↑ «Rote Hände aus dem Bundestag» [‘Red Hands’ from the German Government] (German). Red Hand Day. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 18-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 18-ին. «The German Military continues to recruit about 1,000 minors each year, providing weapon training to them. According to the valid UN definition, these are child soldiers.) (Original: Die Bundeswehr rekrutiert weiter jedes Jahr etwa 1000 Minderjährige und bildet sie an der Waffe aus. Nach der gültigen UN-Definition sind dies Kindersoldaten.)»{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  16. ↑ The photo and its history
  17. ↑ «Kinder im Krieg will niemand sehen» [No One Wants to See Children in War] (German). UNICEF. 2010. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 23-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 23-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  18. ↑ See Museum of Military History, Vienna
  19. ↑ Andrea Müller (2015 թ․ հոկտեմբերի 24). «Das Schicksal der Kriegskinder» [The Fate of the War Children]. Der Westen (German). Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 22-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 22-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  20. ↑ Charles Aznavour: Les enfants de la guerre
    Reinhard Mey. «Die Kinder von Izieu» [The children of Izieu] (German). Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 29-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) Songtext (in German)
  21. ↑ Beside others
  22. ↑ «Kinder im Krieg. Polen 1939 bis 1945» [Children During War. Poland 1939 to 1945.] (German). Zeitzeugen-Projekte. 2012. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 23-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) (in German, with videos and art work by children)
  23. ↑ Iris Helbing (2010). «Ausstellungen. Kinder im Krieg Polen 1939-1945» [Exhibits. Children During the War. Poland 1939 to 1945] (German). Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 15-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 23-ին. «Die Zeichnungen galten damals als wichtiges Material um die nationalsozialistischen Verbrechen an polnischen Kindern aufzuklären und zu dokumentieren. Der größte Bestand dieser Zeichnungen liegt heute im Archiwum Akt Nowych in Warschau. Circa 100 Bilder befinden sich in der polnischen Botschaft in Kopenhagen.»{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  24. ↑ «War Childhood Museum». Վերցված է 2017 թ․ մարտի 29-ին. «The War Childhood Museum opened in Sarajevo in January 2017. The Museum's collection contains a number of personal belongings, stories, audio and video testimonies, photographs, letters, drawings and other documents, offering valuable insight into the unique experience of growing up in wartime.»
  25. ↑ Dan Sheehan (2015 թ․ դեկտեմբերի 15). «Jasminko Halilović: Children of War». Guernica. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 29-ին. «UNICEF estimated that of the approximately 70 000 children living in the city during the period, 40 percent had been shot at, 39 percent had seen one or more family member killed, and 89 percent had been forced to live in underground shelters to escape the shelling.»
  26. ↑ 26,0 26,1 «War Childhood: Sarajevo 1992–1995». Jasminko Halilovic. 2013. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 23-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 29-ին.
  27. ↑ «Mirno More Friedensflotte» [Mirno More Flotilla of Peace] (German). Վերցված է 2017 թ․ մարտի 29-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  28. ↑ «Book 'War Childhood: Sarajevo 1992–1995'». War Childhood Museum. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 29-ին. «After two and a half years of work on the project, the ultimate aim was achieved – illustrated book on 328 pages brings stories of generations that grew up during the war.»
  29. ↑ «War childhood. Sarajevo 1992-1995» (German). Zentrum für Südosteuropastudien der Karl-Franzens-Universität Graz. 2013 թ․ նոյեմբերի 20. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 29-ին. «The book is the result of an inter-active project. Its goal was to collect common experiences and memories of children in Sarajewo. (Original: Das Buch ist Resultat eines interaktiven Projekts, dessen Ziel es war, kollektive Erfahrungen und Erinnerungen von Kindern in Sarajevo zu sammeln.)»{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  30. ↑ Dan Sheehan (2015 թ․ դեկտեմբերի 15). «Jasminko Halilović: Children of War». Guernica. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 29-ին.

Քաղվածելու սխալ՝ «kindersoldat» անվանումով <references>-ում սահմանված <ref> թեգը սկզբնական տեքստում չի օգտագործվել:
Քաղվածելու սխալ՝ «museum_wien» անվանումով <references>-ում սահմանված <ref> թեգը սկզբնական տեքստում չի օգտագործվել:
Քաղվածելու սխալ՝ «museum_wien_2» անվանումով <references>-ում սահմանված <ref> թեգը սկզբնական տեքստում չի օգտագործվել:
Քաղվածելու սխալ՝ «troeglitz» անվանումով <references>-ում սահմանված <ref> թեգը սկզբնական տեքստում չի օգտագործվել:
Քաղվածելու սխալ՝ «welt_2015» անվանումով <references>-ում սահմանված <ref> թեգը սկզբնական տեքստում չի օգտագործվել:
Քաղվածելու սխալ՝ «world_vision_1» անվանումով <references>-ում սահմանված <ref> թեգը սկզբնական տեքստում չի օգտագործվել:
Քաղվածելու սխալ՝ «world_vision_2» անվանումով <references>-ում սահմանված <ref> թեգը սկզբնական տեքստում չի օգտագործվել:
Քաղվածելու սխալ՝ «world_vision_3» անվանումով <references>-ում սահմանված <ref> թեգը սկզբնական տեքստում չի օգտագործվել:

Քաղվածելու սխալ՝ «world_vision_4» անվանումով <references>-ում սահմանված <ref> թեգը սկզբնական տեքստում չի օգտագործվել:

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 
 
 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մանկությունը_պատերազմում&oldid=9434308» էջից