Մանկական աշխարհ հանրախանութ

«Մանկական աշխարհ» հանրախանութ;
	«Մանկական աշխարհ» հանրախանութ
Տեսակ	շենք
Քանդակագործ	Միքայել Մազմանյան, Հովհաննես Մարգարյան և Գևորգ Քոչար
Ստեղծում	1935
Երկիր	Հայաստան
Բնակավայր	Երևան և Կենտրոն վարչական շրջան
Փողոց	Արամի փողոց (32)
Հասցե	Արամի փող. 32
Շինության ձև	Պատմամշակութային հուշարձան
Մասն է	Փողոցի կառուցապատման հատվածներ. Աբովյան փողոցը 1
Ներկա վիճակ	Կանգուն
ՀՀ ՊՄԱՀ	1.6/178.2

«Մանկական աշխարհ» հանրախանութ, պատմամշակութային հուշարձան Երևանի Կենտրոն վարչական շրջանում՝ Աբովյան և Արամի փողոցների հատման խաչմերուկում։

Պատմություն խմբագրել

Շենքի կառուցման աշխատանքներն սկսվել են 1935 թվականին Երևանի կենտրոնում՝ Աստաֆյան (այժմ՝ Աբովյան) փողոցի սկզբնամասում՝ որպես քաղաքային կենտրոնական հանրախանութ։ Հանրախանութը բացվել է 1937 թվականին^[2]։

Շենքի ճարտարապետներն են եղել Արսեն Ահարոնյանը, Միքայել Մազմանյանը, Հովհաննես Մարգարյանը, Գևորգ Քոչարը։ Եղել է շենքի կառուցման երկու նախագիծ՝ կոնստրուկտիվիստական և սոցռեալիզմի ոճով մշակված. ձևով՝ ազգային, բովանդակությամբ՝ սոցիալիստական։ 1935 թվականին Մազմանյանն ու Քոչարը երեք ամսով մեկնել են ծանոթանալու եվրոպական ճարտարապետությանը, Մարգարյանն ու Ահարոնյանը մնացել են Երևանում և աշխատել նախագծի երկրորդ տարբերակի վրա։ Ահարոնյանի հիվանդության պատճառով նախագծի վրա հիմնականում աշխատել է Մարգարյանը։ Մազմանյանի և Քոչարի վերադարձից հետո քննարկվել է երկրորդ տարբերակը, որոշումն ընդունվել է, և 1935 թվականին սկսվել է շինարարությունը։ Շենքը նախագծվել է «Գիպրոգոր» նախագծային բյուրոյում (տնօրեն՝ Գևորգ Քոչար)։ Եռահարկ շենքի ծավալատարածական և գեղարվեստական լուծումը պայմանավորված է անկյունային տեղադրությամբ և անկյունային գլխավոր մուտքի շեշտվածությամբ։

Շենքն ունի երկաթբետոնե միաձույլ կառուցվածք, որի պատերը քարակերտ են, ճակատները՝ շարված Անիի բազալտի տաշվածքով։ Սկզբունքորեն պահպանելով հասարակական շենքի նախագծման 1920-ական թվականների հնարները՝ հեղինակները ճարտարապետական-գեղարվեստական լուծումներով ներմուծել էին դասական տարրեր, որոնք բնորոշ էին 1930-ական թվականների անցումային շրջանի ճարտարապետությանը։ Հանրախանութը բացվել է 1937 թվականին։ Նույն թվականին Երևանում տեղի ունեցած երկրաշարժի ժամանակ շենքը չի վնասվել։ 1980-ականներին հանրախանութը կոչվել է «Մանկական աշխարհ» և «Երևաննախագիծ» ինստիտուտին հանձնարարվել է ընդլայնել հանրախանութը (նախագծի հեղինակ՝ Օլեգ Շոկարև)^[3]։

Ծաղկավաճառ ծերունի (արձան, Երևան)

Առաջին հարկում գործել են մանկական բաժինները, որտեղ վաճառվել են խաղալիքներ, հագուստ, կոշիկներ, գործել է ապակեղենի բաժին, երկրորդ հարկում եղել է սրճարան, երրորդ հարկում վաճառվել են տարբեր կտորներ^[3]։

Հանրախանութի հայտնի հերոսներից է եղել Կարաբալան, ում արձանը գտնվում է կառույցի դիմաց։

2002-2003 թվականներին պատրաստվել է վերակառուցման ամբողջական նախագիծ։ Սակայն իրականացել է միայն շենքի ճակատային մասի վերակառուցումը՝ Աբովյան և Արամի փողոցների կողմից^[3]։

Հրդեհ շենքում խմբագրել

Շենքը երկու անգամ հրդեհվել է։ Առաջին անգամ 1956 թվականին։ Կրակը ուժեղ չի եղել և արագ մարվել է։ Երկրորդ անգամ՝ 1995 թվականին կրակը բռնկվել է 3-րդ հարկից և տարածվել ողջ շենքով և այրվել է ամբողջ 3-րդ հարկը^[3]։