Ղրղզերեն (ինքնանվանում՝ кыргыз тили), ղրղզների լեզուն։ Պատկանում է թյուրքական լեզուների ղրղըզ-ղփչաղյան (հյուսիսարևմտյան) խմբին։

Ղրղզերեն
кыргыз тили, кыргызча
قىرعىزچا, قىرعىز تىلى
Տեսակլեզու և կենդանի լեզու
ԵնթադասKyrgyz–Kipchak?[1]
ԵրկրներՂրղզստան Ղրղզստան
Ուզբեկստան Ուզբեկստան
Տաջիկստան Տաջիկստան
Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան
Պաշտոնական կարգավիճակՂրղզստան Ղրղզստան
Խոսողների քանակ4 568 480 մարդ (2009)[2]
Լեզվակիրների թիվը3,136,733 (1993)
Գրերի համակարգկիրիլիցա
IETFky
ISO 639-1ky
ISO 639-2kir
ISO 639-3kir

Ղրղզերենի լեզվակիների քարտեզ
 Kyrgyz language Վիքիպահեստում

Խոսվում է Ղրղզստանում, Ուզբեկիստանում, Տաջիկիստանում, ինչպես նաև Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության և Աֆղանստանի որոշ շրջաններում։

Հատկանիշներ խմբագրել

Ղրղզերենի առանձնահատկություններից են՝ երկար ձայնավորների և բառասկգբի ջ հնչյունի առկայությունը, ձայնեղ և խուլ բաղաձայնների հակադրությունը։

Ղրղզերենն ունի երեք բարբառ՝ հյուսիսային, հարավարևելյան և հարավարևմտյան։ Բայական համակարգին բնորոշ են ներկա-ապառնի ժամանակի, անվանական համակարգին՝ սեռականի ու բացառականի յուրահատուկ ձևեր։

Մինչև 1928 թվականը ԽՍՀՄ-ի տարածքում օգտագործվել է արաբագիր այբուբեն։ 1928 - 1940 թվականներին՝ լատինագիր։ Իսկ ներկայիս այբուբենը ռուսագիր է։ Սակայն Չինաստանի, Աֆղանստանի և այլ պետություններում, որոնք նախկին ԽՍՀՄ երկրների թվին չեն պատկանում օգտագործվում է արաբագիր այբուբեն։

Ներկայիս այբուբեն խմբագրել

А а Б б В в Г г Д д Е е Ё ё
Ж ж З з И и Й й К к Л л М м
Н н Ң ң О о Ө ө П п Р р С с
Т т У у Ү ү Ф ф Х х Ц ц Ч ч
Ш ш Щ щ Ъ ъ Ы ы Ь ь Э э Ю ю
Я я

Ծանոթագրություններ խմբագրել

Գրականություն խմբագրել

  • Helmut Glück (Hrsg.)։ Metzler Lexikon Sprache. 1. Auflage. J. B. Metzler, Stuttgart 1993. ISBN 3-476-00937-8
  • Heinz F. Wendt։ Fischer Lexikon Sprachen. Fischer Taschenbuch, München 1961, 1987. ISBN 3-596-24561-3
  • Heinz-Gerhard Zimpel։ Lexikon der Weltbevölkerung. Geografie – Kultur – Gesellschaft. Nikol, Hamburg 2000. ISBN 3-933203-84-8

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 459