Ղազախստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ

Վիքիմեդիայի նախագծի ցանկ

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում Ղազախստանի օբյեկտները թվով 5-ն են (2017 թ), որը կազմում է ընդհանուր թվի 0,5 %-ը (1073՝ 2017 թվականի դրությամբ)։ 3 օբյեկտներ ընդգրկված են մշակութային չափանիշներով, այդ թվում՝ 1-ը համարվում է մարդկային ստեղծագործ հանճարի գլուխգործոց, մնացած 2-ը՝ բնական չափանիշներով։ Բացի դրանից 2017 թվականի դրությամբ ևս 13 օբյեկտներ ընդգրկված են թեկնածու ցանկում[1]։

Ղազախստանը վավերացրել է Համաշխարհային ժառանգության պաշտպանության կոնվենցիան 1994 թվականի ապրիլի 29-ին[2]։ Ղազախստանի առաջին օբյեկտներն ընդգրկվել են ցանկում 2003 թվականին, Համաշխարհային ժառանգության հանձնաժողովի 27-րդ նիստում։

Տվյալ աղյուսակում տեղանքներն ընդգրկված են Համաշխարհային ժառանգության կողմից դասակարգված ձևով։

# Պատկեր Անվանում Տեղադրություն Ստեղծման տարեթիվ Ցանկում ընդգրկվելու տարեթիվ Չափանիշներ
1   Խոջա Ախմեդ Յասավիի դամբարան[3]
(ղազ.՝ Қожа Ахмет Ясауи кесенесі)
Քաղաք՝ Թուրքեստան
Հարավ-Ղազախստանյան մարզ
1389-1405 2003 1103 i, iii, iv
2   Թամաղլի (Թանբալի) հնագիտական լանդշաֆտի պետրոգլիֆներ[4]
(ղազ.՝ Тамғалы петроглиф тас кешені)
Մոտակա քաղաք՝ Ալմաթի
Ալմաթայի մարզ
Մ․ թ․ ա 2-րդ հազարամյակ - 20-րդ դարի սկիզբ 2004 1145 iii
3   Սարիարկա՝ Հյուսիսային Ղազախստանի տափաստաններ և լճեր[5]
(ղազ.՝ Сарыарқа - Солтүстік Қазақстан даласы мен көлдері)
Աքմոլայի, Կարագանդայի, Կոստանայի մարզեր 2008 1102 ix, x
4   Մետաքսի ճանապարհի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտներ[6] Ալմաթայի, Ժամբիլի մարզեր (Չինաստանի և Ղրղզստանի հետ համատեղ) - 2014 1442 ii, iii, v, vi
5   Արևմտյան Տյան Շան[7]
(ղազ.՝ Батыс Тянь-Шань)
* Կարատաու բնական արգելոց
* Ակսու-Ջաբագլի բնական արգելոց
* Սաիրամ-Ուգամ ազգային պարկ
Հարավ-Ղազախստանյան, Ժամբիլի մարզեր (Ուզբեկստանի և Ղրղզստանի հետ համատեղ) - 2016 1490 x

Օբյեկտների աշխարհագրական դասավորվածություն

խմբագրել
 ##
Ղազախստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ (Ղազախստան)
 
Խոջա Ախմեդ Յասավիի դամբարան
 
Սարիարկա
 
Ակսու-Ջաբագլի բնական արգելոց
 
Սաիրամ-Ուգամ ազգային պարկ
Ղազախստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտներ

Նախնական ցանկ

խմբագրել

Աղյուսակում օբյեկտները դասավորված են նախնական ցանկում դրանք ավելացնելու հերթականությամբ։ Ցանկում նշված են այն օբյեկտները, որոնք Ղազախստանի կառավարության կողմից առաջարկվել են որպես թեկնածուներ համաշխարհային ժառանգության ցանկում ընդգրկվելու համար։

# Պատկեր Անվանում Տեղադրություն Ստեղծման ժամանակ Ցանկում ընդգրկվելու տարին Չափանիշներ
1   Մերկե սրբավայր[8]
(ղազ.՝ Меркі)
Մոտակա բնակավայր՝ Մերկե
Ժամբիլի մարզ
VI-XI դարեր 1998 1131 նշված չեն
2   Բեգազի Դանդիբայ մեգալիթյան դամբարան[9]
(ղազ.՝ Беғазы - Дәндібай мәдениеті)
Մոտակա բնակավայր՝ Աքթոգայ
Քարաղանդայի մարզ
Մ․ թ․ ա XIII-IX դարեր 1998 1132 ii, iii, iv
3   Թասմոլա մշակույթի քարե շրջաններով դամբարանաբլուրներ[10]
(ղազ.՝ Тасмола мәдениеті)
Քարաղանդայի, Աքմոլայի, Պավլոդարի մարզեր Մ․ թ․ ա VII-III դարեր 1998 1133 նշված չեն
4   Եշկիոլմեսի ժայռապատկերներ[11]
(ղազ.՝ Ешкіөлмес петроглифтері)
Մոտակա քաղաք՝ Տալդի Կուրգան
Ալմաթայի մարզ
Մ․ թ․ ա XIII-IX դարեր 1998 1134 նշված չեն
5   Արփա-Ուզենի ժայռապատկերներ[12]
(ղազ.՝ Арпаөзен петроглифтері)
Մոտակա բնակավայր՝ Չուլակկուրգան
Հարավ-Ղազախստանյան մարզ
Մ․ թ․ ա I հազ․ 1998 1135 ii, iii, iv
6   Կարաթաուի պալեոլիթական օբյեկտներ[13]
(ղազ.՝ Қаратау)
Հարավ-Ղազախստանյան, Ժամբիլի, Ղիզիլօրդայի մարզեր 1998 1136 նշված չեն
7   Օթրար օազիսի հնագիտական օբյեկտներ[14]
(ղազ.՝ Отырар)
Մոտակա քաղաք՝ Թուրքեստան
Հարավ-Ղազախստանյան մարզ
1998 1137 iii, iv
8   Ուլիթաու մշակութային լանդշաֆտ[15]
(ղազ.՝ Ұлытау)
Մոտակա քաղաք՝ Ժեզկազգան
Քարաղանդայի մարզ
1998 1138 նշված չեն
9   Հյուսիսային Տյան Շան (Իլե-Ալաթաու ազգային պարկ)[16]
(ղազ.՝ Іле-Алатау ұлттық паркі)
Մոտակա քաղաք՝ Ալմաթի
Ալմաթայի մարզ
2002 1681 x
10   Ալթին Էմել պետական ազգային պարկ[17]
(ղազ.՝ «Алтынемел» мемлекеттік ұлттық табиғи паркі)
Մոտակա քաղաք՝ Ալմաթի
Ալմաթայի մարզ
2002 1682 vii, viii, ix
11   Աքսու Ժաբագլի արգելոց[18]
(ղազ.՝ Ақсу-Жабағылы мемлекеттік табиғи қорығы)
Հարավ-Ղազախստանյան, Ժամբիլի մարզեր 2002 1683 vii, x
12   Մետաքսի ճանապարհ[19]
(ղազ.՝ Жібек жолы)
Եվրոպա-Չինաստան 2012 5754 նշված չեն
13   Սաուիսկանդիկի ժայռապատկերներ[20] Մարզ՝ Ղիզիլօրդայի մարզ XVIII век до н. э.III век н. э. 2016 6156 ii, iii, iv

Օբյեկտների աշխարհագրական դասավորվածություն

խմբագրել
 ##
Ղազախստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ (Ղազախստան)
 
Մերկե
 
Բեգազի Դանդիբայ
 
Թասմոլա
 
Եշկիոլմեսի
 
Արփա-Ուզեն
 
Աքսու Ժաբագլի
Թեկնածու օբյեկտների տեղադրություն

Տես նաև

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. «Tentative» (անգլերեն). UNESCO World Heritage Centre — Список кандидатов в объекты всемирного наследия ЮНЕСКО в Казахстане. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 10 октября 2011-ին.
  2. «The States Parties - Kazakhstan». unesco.org. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 10 октября 2011-ին.
  3. http://whc.unesco.org/en/list/1103
  4. http://whc.unesco.org/en/list/1145
  5. http://whc.unesco.org/en/list/1102
  6. http://whc.unesco.org/en/list/1442
  7. http://whc.unesco.org/en/list/1490
  8. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1131/
  9. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1132/
  10. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1133/
  11. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1134/
  12. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1135/
  13. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1136/
  14. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1137/
  15. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1138/
  16. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1681/
  17. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1682/
  18. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1683/
  19. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5754/
  20. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6156/

Արտաքին հղումներ

խմբագրել