Հունաստանի ղեկավարներ

Վիքիմեդիայի նախագծի ցանկ

Հունաստանի ղեկավարներ, Ժամանակակից Հունաստանի պետության ղեկավարների ցանկ, որոնք գործել են հունական հեղափոխությունից մինչև մեր օրերը։

Հունաստանի առաջին հանրապետություն (1822-1832) խմբագրել

Այսպես կոչված «Առաջին Հունական Հանրապետություն» -ը սովորական պատմագրական տերմին է, որն օգտագործվում է որոշ գիտնականների կողմից Հունաստանի ժամանակավոր հեղափոխական վարչակազմը բնորոշելու համար, երբ Հունաստանը անկախության համար պատերազմում էր ընդդեմ օսմանյան իշխանության։

Հունաստանի ժամանակավոր ադմինիստրացիա (1822-1827) խմբագրել

Պետության գլուխ Պաշտոնավարում Տիտղոս
Պատկեր Անուն

(ծնունդ-մահ)

Պաշտոնավարման սկիզբ Պաշտոնավարման ավարտ Տևողություն
1 Ալեքսանդրոս Մավրոկորդատոս

Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος
(1791-1865)

1822 հունվարի 13 1823 մայիսի 10 1 տարի 117 օր Վարչապետ
2   Պետրոս Մավրոմիխալիս

Πέτρομπεης Μαυρομιχάλης
(1765-1848)

1823 մայիսի 10 1823 դեկտեմբերի 31 235 օր Վարչապետ
3   Գեորգիոս Կունդուրիոտիս

Γεώργιος Κουντουριώτης
(1782-1858)

1823 դեկտեմբերի 31 1826 ապրիլի 26 2 տարի 116 օր Վարչապետ
4   Անդրեաս Զայմիս

Ανδρέας Ζαΐμης
(1791-1840)

1826 ապրիլի 26 1827 ապրիլի 14 353 օր Վարչապետ

Հելլենների պետություն (1827-1832) խմբագրել

Կառավարիչ Պաշտոնավարում Քաղաքական կուսակցություն
Պատկեր Անուն
(ծնունդ- մահ)
Պաշտոնավարման սկիզբ Պաշտոնավարման ավարտ Տևողություն
1   Յանիս Կապոդիստրիաս

Ιωάννης Καποδίστριας
(1776-1831)

1827 ապրիլի 14 1831 հոկտեմբերի 9

(սպանվել է)

4 տարի 178 օր Ռուսական կուսակցություն
2   Ավգուստինոս Կապոդիստրիաս

Αυγουστίνος Καποδίστριας
(1778-1857)

1831 հոկտեմբերի 9 1832 մարտի 23

(հրաժարական է տվել)

166 օր Ռուսական կուսակցություն

Օգոստիանոս Կապոդիստրիասի հրաժարականից հետո ստեղծվեցին կառավարիչների մի քանի կոլեկտիվ խորհուրդներ, բայց նրանց իշխանությունը հաճախ միայն անվանական բնույթ էր կրում։

Կառավարման խորհուրդ Պաշտոնավարում Անդամներ
Պաշտոնավարման սկիզբ Պաշտոնավարման ավարտ Տևողություն
1 Առաջին խորհուրդ 1832 ապրիլի 9 1832 ապրիլի 14 5 օր Թեոդորոս Կոլոկոտրոնիս

Անդրեաս Զայմիս
Յաննիս Կոլետտիս
Անդրեաս Մետաքսաս
Վասիլիոս Բուդուրիս

2 Երկրորդ խորհուրդ 1832 ապրիլի 14 1832 հոկտեմբերի 3 172 օր Գեորգիոս Կունդուրիոտիս

Յաննիս Կոլետտիս
Անդրեաս Մետաքսաս
Անդրեաս Զայմիս
Դիմիտրիոս Պլապոուտաս
Դիմիտրիոս Իպսիլանտիս
Կոնստանտինոս Բոցարիս
(1832 ապրիլի 25 -ից)

3 Երրորդ խորհուրդ 1832 հոկտեմբերի 3 1833 փետրվարի 6 126 օր Անդրեաս Զայմիս

Անդրեաս Մետաքսաս
Յաննիս Կոլետտիս

Հունաստանի թագավորություն (1832-1924) խմբագրել

Վիտելսբախներ (1832-1862) խմբագրել

1832 թվականին Լոնդոնում անցկացվեց միջազգային համաժողով Հունաստանում կայուն կառավարություն ստեղծեու համար։ Երեք Մեծ տերությունների (Մեծ Բրիտանիա, Ֆրանսիա և Ռուսաստան) բանակցությունների արդյունքում ստեղծվեց Հունաստանի թագավորություն Բավարիայի թագավորության գլխավորությամբ։ Որոշումը վավերացվեց նույն թվականին Պոլսո պայմանագրով։

Կոնվենցիան առաջադրեց Վիտելսբախների տոհմից Բավարիայի արքայազն Օտտոյի թեկնածությունը։ Նրանք նաև ստեղծեցին թագը ժառանգելու գիծը, ըստ որի Հունաստանի գահը փոխանցվելու էր Օտտոյի ժառանգներին կամ կրտսեր եղբայրներին որևէ այլ դեպքում։ Որոշվել էր նաև, որ ոչ մի դեպքում չէր լինի Հունաստանի և Բավարիայի թագերի անձնական ունիա։

Արքա Գահակալում Որոշում
Պատկեր Անուն

(ծնունդ-մահ)

Կառավարման սկիզբ Կառավարման ավարտ Տևողություն
1   Օտտո

Όθων
(1815-1867)

1832 մայիսի 27

[1]

1862 հոկտեմբերի 23

(Գահընկեց)

30 տարի 149 օր 1832 թվականի Լոնդոնի կոնֆերանս

Գլյուքսբուրգներ (1863-1924) խմբագրել

1862 թվականի հոկտեմբերին ժողովրդական ընդվզման արդյունքում Օտտոն I-ը  գահընկեց արվեց, բայց Օտտոյից հրաժարվելով հանդերձ հույն ժողովուրդը ըստ էության դեմ չէր միապետությանը։ Շատ հույներ, ձգտելով առավել սերտ կապեր հաստատել առաջատար համաշխարհային գերտերության` Մեծ Բրիտանիայի հետ, համախմբվեցին այն գաղափարի շուրջ, որ արքայազն Ալֆրեդը, Վիկտորիա թագուհու և արքայազն Ալբերտի երկրորդ որդին կարող է դառնալ հաջորդ թագավոր։ Մեծ Բրիտանիայի արտաքին գործերի նախարար Հենրի Ջոն Թեմփլ Պալմերսթոնը կարծում էր, որ հույները «տենչում են ավելացնել տարածքները», հուսալով, որ Ալֆրեդի` որպես թագավորի ընտրությունը կհանգեցնի հունական պետության սահմանների ընդարձակմանը ի հաշիվ Հոնիական կղզիների, որոնք այդ ժամանակ բրիտանական պրոտեկտորատին էին պատկանում։

1832 թվականին Լոնդոնում կայացած համաժողովը ցանկացած մեծ տերությունների, իշխանական ընտանիքների արգելում էր Հունական թագը ընդունել, և Վիկտորիա թագուհին ցանկացած դեպքում կտրականապես դեմ էր այդ գաղափարին։ Այնուամենայնիվ, հույները պնդում էին երկրի ղեկավարի հարցի վերաբերյալ 1862 թվականի նոյեմբերին հանրաքվե անցկացնել։ Սա Հունաստանի առաջին հանրաքվեն էր։

Արքայազն Ալֆրեդը հրաժարվեց գահի համար պայքարից։ Գլյուքսբուրգների տոգմից Քրիստիան IX-ի որդի Գեորգիոս արքայազնը 1863 թվականի մարտի 30-ին Հունաստանի ազգային ժողովի կողմից ընտրվեց հունական արքա Գեորգիոս I անվամբ։ Նա 17 տարեկան էր և հավաքել էր ընդամենը 6 ձայն 241 202-ից գրավելով 18-րդ տեղը (մյուս թեկնածուները տարբեր պատճառներով հրաժարվել էին)[2]։

Արքա Կառավարում Որոշում
Պատկեր Անուն

(ծնունդ-մահ)

Կառավարման սկիզբ Կառավարման ավարտ Տևողություն
2   Գեորգ I

Γεώργιος A΄
(1845-1913)

1863
մարտի 30
1913
մարտի 18

(սպանվել է)

49 տարի
353 օր
Հունաստանի հանրաքվե (1862)
3   Կոնստանտինոս I

Κωνσταντίνος A΄
(1868-1923)

1913
մարտի 18
1917
հունիսի 11

(հրաժարական է տվել)

4 տարի
90 օր
Գեորգ I-ի որդի
4   Ալեքսանդր I

Αλέξανδρος
(1893-1920)

1917
հունիսի 11
1920
հոկտեմբերի 25
3 տարի
136 օր
Կոնստանտինոսի I-ի երկրորդ որդի
-   Ծովակալ Պավլոս Կունդուրիոտիս

Παύλος Κουντουριώτης
(1855-1935)

1920
հոկտեմբերի 28
1920
նոյեմբերի 17

(հրաժարական է տվել)

20 օր
Խնամակալ (ռեգենտ)
-   Օլգա թագուհի

Βασίλισσα Όλγα
(1851-1926)

1920
նոյեմբերի 17
1920
դեկտեմբերի 19
32 օր
Խնամակալ (ռեգենտ)

Գեորգ I-ի այրին
Կոնստանտինոս I-ի մայրը

(3)   Կոնստանտինոս I

Κωνσταντίνος A΄
(1868-1923)

1920
դեկտեմբերի 19
1922
սեպտեմբերի 27

(հրաժարական է տվել)

1 տարի
282 օր
Գահի վերականգնում
5   Գեորգ II

Γεώργιος Β΄
(1890-1947)

1922
սեպտեմբերի 27
1924
մարտի 25

(գահընկեց է արվել)

1 տարի
180 օր
Կոնստանտինոս I-ի ավագ որդի

Հունական երկրորդ հանրապետություն (1924-1935) խմբագրել

Հունական երկրորդ հանրապետությունը եղել է խորհրդարանական հանրապետություն, որը հռչակվել է 1924 թվականի մարտի 25-ին, միապետությունը վերացնելու վերաբերյալ հանրաքվեի արդյունքում։ Երկրորդ Հանրապետությունը լուծարվել է 1935թվականին տեղի ունեցած միապետության վերականգնման հանրաքվեից հետո։

     Նախագահի պաշտոնակատար

Նախագահ Պաշտոնավարման ժամկետ Տևողություն Քաղաքական կուսակցություն
Պատկեր Անուն

(ծննդյան, մահվան տարեթվեր)

Ընտրություն Պաշտոնի ստանձնում Պաշտոնաթողություն
1   Ծովակալ Պավլոս Կունտուրիոտիս
Pavlos Kountouriotis

Παύλος Κουντουριώτης
(1855-1935)

1924 1924
մարտի 25
1926
ապրիլի 6

(հրաժարական է տվել)

2 տարի
12 օր
Հունաստանի զինված ուժեր
2   Գեներալ-լեյտենանտ Թեոդորոս Պանգալոս
Theodoros Pangalos

Θεόδωρος Πάγκαλος
(1878-1952)

- 1926
ապրիլի 6
1926
ապրիլի 18
138 օր Հունաստանի զինված ուժեր
1926 1926
ապրիլի 18
1926
օգոստոսի 22

(Հեռացված)

(1)   Ծովակալ Պավլոս Կուտուրիոտիս
Pavlos Kountouriotis

Παύλος Κουντουριώτης
(1855-1935)

- 1926
օգոստոսի 22
1926
օգոստոսի 24
3 տարի
108 օր
Զինվորական
1926
ապրիլի 18
1929
դեկտեմբերի 10

(հրաժարական)

3   Ալեքսանդրոս Զայմիս
Alexandros Zaimis

Αλέξανδρος Ζαΐμης
(1855-1936)

- 1929
դեկտեմբերի 10
1929
դեկտեմբերի 14
5 տարի
304 օր
Անկախ քաղաքական գործիչ
1929
1933
1929
դեկտեմբերի 14
1935
հոկտեմբերի 10

(հեռացված)

Հունաստանի թագավորություն (1935-1973) խմբագրել

Հունաստանի երկրորդ հանրապետության հռչակումից հետո քաղաքական ծայրահեղ անկայուն ժամանակներ (1925-1935) սկսվեցի Հունաստանի համար, որն էլ հանգեցրեց տնտեսական ճգնաժամի։ 1935 թվականի հոկտեմբերին հերթական պետական հեղաշրջում եղավ, նոյեմբերի 3-ին պլեբիցիստի արդյունքում բնակչության 95 % -ը քվեարկեց միապետության վերականգնման օգտին և նոյեմբերի 25 -ին իշխանության գլուխ բարձրացավ բրիտանամետ Գերոգիոս II -ը, սակայն իրավիճակը կայունացնել չհաջողվեց։ 1936 թվականի մայիսի 9 -ին Սալոնիկում ցուցարարների գնդակահարությունից հետո Հունաստանի կոմունիստական կուսակցության կենտկոմը և Ժողովրդական ճակատի խորհրդարանական խմբակցությունը ուղերձ հղեցին ժողովրդին կոչ անելով ոտքի կանգնել ընդդեմ իշխանության։ Սակայն օգոստոսի 4-ին Իոանիս Մետաքսասը ֆաշիստական հեղաշրջում կատարեց դիկտակուրա հաստատելով[3]։ Երկիրը ներքաշվեց Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի մեջ։ Գերմանական զորքերի Հունաստան ներխուժումից հետո թագավորը ապաստանեց Կրետե կղզում, հետո Կահիրե տեղափոխվեց, և վերջապես թողնելով իշխանությունը տեղափոխվեց Լոնդոն։ Իր բազմաթիվ դեգերումների պատճառով Գեորգիոսը ասում էր, հունական թագավորի համար կարևորը ճամպրուկը պատրաստ պահելն է։

1946 թվականին սեպտեմբերին Գեորգ II -ը կեղծված հանրաքվեով կրկին գահ վերադարձվեց։ Նրա մահից հետո գահ բարձրացավ նրա կրտսեր եղբայրը` Պաուլոս I (Հելլենների թագավոր)։ Միջազգային կապեր հաստատելու նրա ջանքերի շնորհիվ Հունաստանի տնտեսությունը զարգացավ։ Սակայն Կիպրոս կղզին Հունաստանին վերադարձնելու ձգտման պատճառով Բրիտանիայի հետ հարաբերությունները բարդացան։ Ի վերջո, 1960 թվականին Կիպրոսը անկախություն ստացավ։ Պաուլոսի մահից հետո գահը ժառանգեց նրա որդին` Կոնստանինոս II-ը, որը խիստ ընդգծված հակակոմունիստական ուղղվածություն ուներ։ 1967 թվականին «սև գնդապետների» իշխանության ժամանակ թագավոևը տեղափոխվեց Բրիտանիա։ Խունտայի տապալումից հետո անցկացված հանրաքվեից հետո հռչակվեց Հունական երրորդ հանրապետությունը։

Գլյուքսբուրգներ (1935-1973) խմբագրել

     Ռեգենտ

Արքա Գահակալում Որոշում
Պատկեր Անուն

(ծնունդ-մահ)

Իշխանության սկիզբ Իշխանության ավարտ Տևողություն
(5)   Գեորգիոս II

Γεώργιος Β΄
(1890-1947)

1935
նոյեմբերի 25
1947
ապրիլի 1
11 տարի
149 օր
Գահակալության վերականգնում
6   Պաուլոս I

Παύλος Aʹ
(1901-1964)

1947
ապրիլի 1
1964
մարտի 6
16 տարի
340 օր
Կոնստանտինոս I -ի երրորդ որդի

Գեորգիոս II -ի եղբայր

7   Կոնստանտինոս II

Κωνσταντίνος Β΄
(1940-)

1964
մարտի 6
1973
հունիսի 1

(գաընկեց է արվել)

9 տարի
87 օր
Պաուլոսի որդի
  Գեներալ-լեյտենանտ Գեորգիոս Զոյտակիս

Γεώργιος Ζωιτάκης
(1910-1996)

1967
դեկտեմբերի 13
1972
մարտի 21
4 տարի
99 օր
Կոնստանտինոս II
Ռեգենտ
  Գնդապետ Գեորգիոս Պապադոպոուլոս

Γεώργιος Παπαδόπουλος
(1919-1999)

1972
մարտի 21
1973
մայիսի 31
1 տարի
71 օր
Կոնստանտինոս II
Ռեգենտ

Հանրապետությունը ռազմական խունտայի օրոք (1973-1974) խմբագրել

1973 թվականի հունիսի 1-ին ռազմական խունտան լուծարեց միապետությունը և այն փոխարինեց նախագահական հանրապետությամբ։ Միապետության լուծարումը հաստատվեց 1973 թվականի հուլիսի 29-ին տեղի ունեցած հանրաքվեով։ Հաստատվեց նախագահական հանրապետություն։

Նախագահ Պաշտոնավարման ժամկետ Քաղաքական կուսակցություն
Պատկեր Անուն

(Ծննդյան, մահվան տարեթվերը)

Պաշտոնի ստանձնում Պաշտոնաթողություն Տևողություն
1   Գնդապետ
Գեորգիոս Պապադոպուլոս
Georgios Papadopoulos
Γεώργιος Παπαδόπουλος

(1919-1999)

1973
հունիսի 1
1973
նոյեմբերի 25

(հեռացվել է)

177 օր Զինվորական
2   Գեներալ-լեյտենանտ
Ֆաեդոն Գիզիկիս
Phaedon Gizikis
Φαίδων Γκιζίκης

(1917-1999)

1973
նոյեմբեր 25
1974
դեկտեմբեր 17
1 տարի
22 օր
Զինվորական

Երրորդ հելլենական (հունական) հանրապետություն (1974 թվականից առ այսօր) խմբագրել

1974 թվականին ռազմական խունտան տապալվեց և վերականգնվեց ժողովրդավարությունը։ Երկրորդ հանրաքվեի արդյունքում, որը տեղի է ունեցել 1974 դեկտեմբերի 8-ին, հաստատել է միապետության լուծարումը և ներկայիս խորհրդարանական հանրապետության ստեղծումը հանրապետության նախագահի որպես պետության ղեկավարի գլխավորությամբ։

     Նախագահի պաշտոնակատար

Նախագահ Կառավարում Տևողություն Կուսակցություն
Պատկեր Անուն

(ծնունդ-մահ)

Ընտրություններ Կառավարման սկիզբ Կառավարման ավարտ
1   Միխայիլ Ստասինոպուլոս
Michail Stasinopoulos
Μιχαήλ Στασινόπουλος

(1903-2002)

Հունաստանի նախագահական ընտրություն (1974) 1974
դեկտեմբերի 18
1975
հուլիսի 19
213 օր Նոր դեմոկրատիա
(հուն․՝ Νέα Δημοκρατία
2   Կոնստանտինոս Ցացոս
Konstantinos Tsatsos
Κωνσταντίνος Τσάτσος

(1899-1987)

Հունաստանի նախագահական ընտրություն (1975) 1975
հուլիսի 19
1980
մայիսի 10
4 տարի
296 օր
Նոր դեմոկրատիա
(հուն․՝ Νέα Δημοκρατία
3   Կոնստանտինոս Կարամանլիս
Konstantinos Karamanlis
Κωνσταντίνος Καραμανλής

(1907-1998)

Հունաստանի նախագահական ընտրություն (1980) 1980
մայիսի 10
1985
մարտի 10

(հրաժարական է տվել)

4 տարի
304 օր
Նոր դեմոկրատիա
(հուն․՝ Νέα Δημοκρατία
  Իոանիս Ալվերաս Ioannis Alevras
Ιωάννης Αλευράς

(1912-1995)

1985
մարտի 10
1985
մարտի 30
20 օր
ՊԱՍՈԿ
(հուն․՝ Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα - ΠΑ.ΣΟ.Κ.)
4   Քրիստոս Սարձետակիս
Christos Sartzetakis

Χρήστος Σαρτζετάκης
(1929-)

Հունաստանի նախագահական ընտրություններ (1985)
1985
մարտի 30
1990
մայիսի 4
5 տարի
35 օր
Անկախ քաղաքական գործիչ
(3)   Կոնստանտինոս Կարամանլիս
Konstantinos Karamanlis
Κωνσταντίνος Καραμανλής

(1907-1998)

Հունաստանի նախագահական ընտրություն (1990)
1990
մայիսի 5
1995
մարտի 10
4 տարի
310 օր
Անկախ քաղաքական գործիչ

աջակցում է
Նոր դեմոկրատիա
(հուն․՝ Νέα Δημοκρατία

5   Կոնստանտինոս Ստեֆանոպուլոս
Konstantinos Stephanopoulos
Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος

(1926-2016)

Հունաստանի նախագահական ընտրություն (1995)
1995
մարտի 10
2000
մարտի 10
10 տարի
2 օր
Անկախ քաղաքական գործիչ
Հունաստանի նախագահական ընտրություն (2000)
2000
մարտի 10
2005
մարտի 12
6   Կարոլոս Պապուլիաս
Karolos Papoulias
Κάρολος Παπούλιας

(1929-2021)

Հունաստանի նախագահական ընտրություն (2005)
2005
մարտի 12
2010
մարտի 12
10 տարի
1 օր
ՊԱՍՈԿ
(հուն․՝ Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα - ΠΑ.ΣΟ.Κ.)
(6) Հունաստանի նախագահական ընտրություն (2010)
2010
մարտի 12
2015
մարտի 13
անկախ քաղաքական գործիչ

աջակցում է
ՊԱՍՈԿ
(հուն․՝ Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα - ΠΑ.ΣΟ.Κ.)

7   Պրոկոպիս Պավլոպուլոս
Prokopis Pavlopoulos
Προκόπης Παυλόπουλος

(1950-)

Հունաստանի նախագահական ընտրություն (2014-2015)
2015
մարտի 13
2020
մարտի 13
5 տարի Նոր դեմոկրատիա
(հուն․՝ Νέα Δημοκρατία
8   Կատերինա Սակելարոպուլու
Κατερίνα Σακελλαροπούλου
(ծնվ․՝ 1956)
2020 2020
մարտի 14
գործող նախագահ 4 տարի, 16 օր անկուսակցական Կիրիակոս Միցոտակիս-վարչապետ

Այժմ ապրող նախկին ղեկավարներ խմբագրել

Այժմ կենդանի են նախկին հունական նախագահներից երկուսը և Հելլենների նախկին թագավորներից մեկը։

Երկրի ղեկավարի տիտղոսներ խմբագրել

State Years Title
 
Առաջին հունական հանրապետություն
1827-1832 Կառավարիչ
  Հունաստանի թագավորություն

(Վիտելսբախների իշխանության տակ)

1832-1862 Հունաստանի արքա
  Հունաստանի թագավորություն

(Գլյուքսբուրգների իշխանության տակ)

1863-1924 Հելլենների արքա
  Հունաստանի երկրորդ հանրապետություն 1924-1935 Հունաստանի նախագահ
  Հունաստան

(Գլյուքսբուրգների իշխանության վերականգնում)

1935-1973 Հելլենների արքա
  Հունաստան

(Ռազմական խունտա)

1973-74 Հանրապետության նախագահ
  Հունաստան 1974 -այժմ Հանրապետության նախագահ

Տես նաև խմբագրել

Հղումներ խմբագրել

Արտաքին հղումներ խմբագրել