Վիքիպեդիա

Հույն-ալբանական հարաբերություններ

Հույն-ալբանական հարաբերությունները Ալբանիայի և Հունաստանի միջև երկկողմ դիվանագիտական հարաբերություններն են։ Շնորհիվ Հունաստանում ալբանացի ներգաղթյալների և Ալբանիայում հունական համայնքի ներկայությանը, պատմական եւ մշակութային կապերի[1], ինչպես նաև Ալբանիայի և Հունաստանի կառավարությունների միջև բարձր մակարդակի հաճախակի շփումներըի` երկու երկրները այսօր պահպանում են ուժեղ, սակայնյն երբեմնարդ դիվանագիտականան ան հարաբերությունըներ։

Հույն-ալբանական հարաբերություններ
Ալբանիա և Հունաստան

Ալբանիա
Հունաստան

Երկու երկրներն էլ բազմաթիվ միջազգային կազմակերպությունների անդամ են, ներառյալ Եվրախորհուրդը և ՆԱՏՕ-ն, և կիսում են ընդհանուր քաղաքական հայացքները Բալկանների և աշխարհի վերաբերյալ, ընդ որում Հունաստանը հանդիսանում է Ալբանիայի ԵՄ-ի անդամակցության թեկնածության ուժեղ կողմնակից՝ առաջարկելով «Agenda 2014»-ը[2], որով առաջարկվում է խթանել Բալկանյան թերակղզու արևմտյան բոլոր պետությունների Եվրամիությանը ինտեգրմանը[3]։ Հունաստանի ԵՄ նախագահության ընթացքում Ալբանիային տրվեց ԵՄ-ին անդամակցելու պաշտոնական թեկնածուի կարգավիճակ 2014 թվականի հունիսի 24-ին[4][5], որը համընկնում էր Հունաստանի կառավարության կողմից առաջարկված «Agenda 2014»-ի 10-ամյակի հետ, որը տեղի էր ունենում 2004-ի ԵՄ-Արևմտյան Բալկանյան գագաթնաժողովի շրջանակներում Սալոնիկում։

Հունաստանը Ալբանիայի ամենամեծ օտարերկրյա ներդրողն է և հիմնական առևտրային գործընկերը[6]։ Հունաստանը Ալբանիայի ամենամեծ օտարերկրյա ներդրողն է և հիմնական առևտրային գործընկերը[7]։ Երկու կառավարությունների և բիզնես ոլորտի միջև համագործակցությունը գոյություն ունի բազմաթիվ ոլորտներում, ինչպիսիք են շուկան, էներգետիկան, ռազմարդյունաբերությունը, զբոսաշրջությունը և մշակույթը, ընդարձակ երկկողմանի ծրագրեր, ինչպիսիք են Տրանսադրիատիկ խողովակաշարը և հիդրոէլեկտրակայանները։ Հունաստանը եղել է նաև Ալբանիայի ամենամեծ հովանավորը, ինչպես նաև Ալբանիայի ազգային թատրոնի առաջատար հովանավորը[8]։

Երկու երկրների միջև ժամանակակից դիվանագիտական հարաբերությունները հաստատվել են 1971 թվականին և այսօր համարվում են դրական[9]։ Չնայած երկու ժողովուրդները, ովքեր կիսում են ընդհանուր ավանդույթներ, մշակույթ, պատմություն և ազգամիջյան հարաբերություններ, Ալբանիայի հունական համայնքներին և Հունաստանի ալբանական համայնքներին վերաբերող դիվանագիտական լարվածությունը շարունակում են կարևոր դեր ունենալ այն հարցում, թե երկու երկրներն ու ժողովուրդները, ինչպես են վերաբերվում միմյանց[10]։ ՆԱՏՕ-ի անդամ երկու պետությունների դիվանագիտական կապերի արդի հարցերը ներառում են Հունաստանի և Ալբանիայի միջև գործող ուժի մեջ մնացած պատերազմի կարգավիճակի վերացումը՝ 1940 թվականին հունա-իտալական պատերազմի պատճառով[11][12][13] և մարդու իրավունքներին վերաբերող հարցերը, որոնց առերեսվում է հունական համայնքը Ալբանիայում[14][15]։ Չնայած որոշ խոչընդոտների և հակառակ ԶԼՄ-ների ներկայացրածին` ալբանացիները և հույները շարունակում են պահպանել փոխկապակցված հարաբերություններ իրենց համապատասխան երկրներում ՝ ակադեմիկոսների, մշակութային խմբերի, ՀԿ-ների, էթնիկ փոքրամասնությունների, խառը ընտանիքների և ոչ պետական այլ դերակատարների կողմից ավելի ամուր սոցիալական և քաղաքական կապեր ստեղծելու շնորհիվ[16][17][18]։

Պատմություն խմբագրել

Երկու երկրների և ժողովուրդների սերտության հետևանքով եվրոպական գենետիկական հետազոտությունները ցույց են տվել մի շարք գենետիկ նմանության ալբանացիների և հույների միջև, ինչպես նաև Հարավային Եվրոպայի այլ ազգերիի միջև, ինչպիսիք են հարավային իտալացիներն ու կիպրացիները[19]։

Երկու երկրները բնակեցված են եղել հին հունական և իլիրիական ցեղերով, որոնք հնդեվրոպական ցեղեր էին, որոնք, շուրջ չորս հազար տարի առաջ գալով Բալկաններ, ձուլվել են այդտեղ բնակվող նախահելլենական ժողովրդի հետ։ Միգրացիոն բազմակի իրադարձություններ տեղի ունեցան այդ ժամանակ, ինչպես վերջին ժամանակներս, և՛ երկրների, և՛ ժողովուրդների միջև։ Օրինակ` հունական գաղութները էին ստեղծվում Իլլիրիայի ծովափին, որը համապատասխանում է ժամանակակից առափնյա Ալբանիային։

Միջնադարում ալբանական ժողովուրդներ, ինչպիսիք են արվանացիների խումբը, գաղթել են Հունաստան՝ հաստատվելով ամբողջ երկրում և նշանակալի դեր են խաղացել Հունաստանի անկախության պատերազմում և հունական ժամանակակից պետության կայացման գործում[20]։ Բացի այդ, քրիստոնյա այլ ալբանացիներ նույնպես մասնակցել են հունական պայքարին Օսմանյան կայսրության դեմ[21]։

 
2012 թվականի հոկտեմբերին Ալբանիայի արտաքին գործերի նախարար Էդմոնդ Պանարիտին և Հունաստանի արտաքին գործերի նախարար Դիմիտրիս Ավրամոպուլոսը :

1912 թվականին Ալբանիայի անկախության հռչակումից հետո Ալբանիայի և Հունաստանի միջև ցամաքային բաժանումը վերջնականապես լուծվեց Ֆլորենցիայի արձանագրությամբ` Մեծ տերությունների (Ավստրիա-Հունգարիա և Իտալիա) միջամտությամբ։ Հարաբերությունները չեն բարելավվել մինչև 1939 թվականը` Իտալիայի կողմից Ալբանիայի գրավումը։ Հունական և ալբանական ուժերը բախման մեջ են մտել հունա-իտալական պատերազմի ընթացքում, չնայած Հունաստանի Առանցքի ուժերի կողմից գրավմանը` հունական և ալբանական դիմադրության խմբերը սերտ կապի մեջ էին և նույնիսկ տեղեկություններ էին փոխանակում նացիստական ուժերի մասին[22]։

Ալբանիայի Ժողովրդական Սոցիալիստական Հանրապետությունը, լինելով Խորհրդային Միության դաշնակից, ներգրավվեց Հունաստանի քաղաքացիական պատերազմում (1946–1949) ՝ աջակցելով Հունաստանի դեմոկրատական բանակի կողմից ղեկավարվող կոմունիստական ուժերին։ Ալբանիայի հարավում գտնվող Լեսկովիկը որոշ ժամանակով դարձավ նրանց կենտրոնը։ Մի քանի արշավանքներ են տեղադրվել ալբանական տարածքից դեպի հունական Գրեմոս շրջանը։ Գործողության ավարտից հետո կոմունիստական պարտիզանները փախան Ալբանիա[23]։ Ավելի քան 30 տարի տևած սառեցված հարաբերություններից հետո երկու երկրները վերահաստատեցին դիվանագիտական հարաբերությունները 1971 թվականին, այն դեպքում, երբ տնտեսական համագործակցությունը և ռազմավարական հաշվարկները ստիպեցին Էնվեր Հոջային և 1967-1974 թվականների աջակողմյան Հունաստանի ռազմական խունտան ուսումնասիրել են համագործակցության ուղիները[24]։

Համադաշնության ձգտումները խմբագրել

Եղել են բազմաթիվ քննարկումներ, հետազոտություններ ալբանացիների և հույների կողմից օսմանյան ժամանակաշրջանում համադաշնություն ձևավորելու վերաբերյալ[25]։ 19-րդ դարում նախատեսվում էր ստեղծել Հունա-ալբանական համադաշնություն, որը վերածնվեց 18-րդ դարի ավելի վաղ ծրագրերից։ 1907-ին հատուկ արձանագրություն և փոխըմբռնման հուշագիր ստորագրվեց Ալբանիայի առաջին վարչապետ Նեոկլիս Կազազիսի և Իսմայիլ Քեմալիի կողմից։ Ավելին, արվանացի հեղինակ Արիստիդես Կոլիասը իր «Արվանացիների ասոցիացիայի հռչակումը» գրքում նշում է, որ «1881 թվականից մինչև 1907 թվականը մենք ջանքեր ենք գործադրել և կրկնել խորհրդատվություններ հույների և ալբանացիների միջև՝ հունա-ալբանական պետություն ստեղծելու համար»։ Բացի այդ, Թանոս Պալեոլոգոսը իր «Հունաստանը և Ալբանիան 20-րդ դարի սկզբին» (1995 թ.) գրքում նշել է, որ բանաստեղծ Իսմայիլ Քեմալին աշխատել է բազմաթիվ հունական քաղաքական գործիչների և լոբբիստների հետ, այդ թվում նաև արվանացիների առաջնորդների հետ, հնարավոր հունական-ալբանական ֆեդերացիայի վրա, որը «պահպանում է երկու ժողովուրդների ազգային և կրոնական անկախությունը»[26]։ Նմանապես, Նեոկլիս Կազազիսը դա համարեց Հունաստանը որպես միջոց՝ իջեցնելով Իտալիայի ազդեցությունը տարածաշրջանում[27]։

1990-ականներ խմբագրել

 
Հունաստանի վարչապետ Պապանդրեուն հանդիպել է Մարդու իրավունքների պաշտպանության միավորում կուսակցության առաջնորդ Վանգջել Դուլեյի եւ Օմոնոյայի նախագահ Վասիլ Բոլլանոյի հետ:

1992 թվականին Ալբանիայում կոմունիստական վարչակարգի տապալումից հետո մեծ թվով տնտեսական փախստականներ և ներգաղթյալներ Ալբանիայից (և նախկին նախկին կոմունիստական երկրներից, ներառյալ Բուլղարիան, Հյուսիսային Մակեդոնիան, Ռումինիան, Ռուսաստանը, Ուկրաինան, Հայաստանը և Վրաստանը ) ժամանեցին Հունաստան, հիմնականում որպես ապօրինի ներգաղթյալներ՝ աշխատանք փնտրելու համար։ Հունաստանում ալբանացիները կազմում էին ներգաղթյալների ընդհանուր թվի 60-65%-ը։ 2001 թվականի մարդահամարի համաձայն՝ Հունաստանում պաշտոնապես կան Ալբանիայի քաղաքացիության ունեցող 443,550 մարդիկ[28]։

1990-ականներին Հունաստանը նախընտրեց և օժանդակեց Ֆատոս Նանոյին որպես Ալբանիայի առաջնորդ, քանի որ Նանոն դիտվում էր որպես Հունաստանի շահերին ավելի բարյացակամ[29]։ 1997 թվականի Ալբանիայի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ Հունաստանը մասնակցեց խաղաղապահ և մարդասիրական «Ալբա» օպերացիային։ Նաև մինչև «Ալբա» օպերացիան Հունաստանը 1997 թվականին մարտի 15-ին մասնակցեց «Կոսմաս» օպերացիային, որի նպատակը Ալբանիայից 240 օտարերկրյա բարձրաստիճանների տարհանումն էր։ Այսօր երկու երկրներն էլ իրենց հարաբերությունները որակել են որպես «գերազանց»՝ Ալբանիան Հունաստանին համարելով իր «ամենաուժեղ և կարևորագույն դաշնակիցը», քանի որ երկուսն էլ ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրներ են և այժմ ունեն սերտ հարաբերություններ[9]։ Հունաստանը դեմ էր արտահայտվել Ալբանիայի տարածքով անցնող Տրանսադրիատիկ խողովակաշարի երթուղիին, քանի որ դա թույլ կտար Ալբանիային դառնալ Արևմտյան Բալկաններում գազի փոխանցման հանգույց։

Ժամանակակից հարաբերություններ խմբագրել

Սերբիա - Ալբանիա ֆուտբոլի խաղից հետո (ՈՒԵՖԱ-ի Եվրո 2016-ի որակավորման փուլ) դրոշներով և ազգայնական պաստառներով ալբանական ազգայնականները հարձակվել են տեղի էթնիկ հույների վրա, հարձակվել տների վրա, ջարդել մեքենայի ապակիները[30][31]։ Այդ միջադեպը առիթով Հունաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը ուղարկեց դեմարշ Ալբանիայի ԱԳՆ-ին եւ պահանջեց դատավարությունը սկսել նրանց նկատմամբ, ովքեր պատասխանատու են հարձակումների համար։ Ալբանիայի արտգործնախարարը հայտարարել է, որ «պետական ոստիկանության արագ և արդյունավետ արձագանքը, նույնացրեց պատասխանատու մարդկանց»։

Ալբանիայի բանկի տվյալներով՝ Հունաստանը շարունակում է մնալ Ալբանիայի 2017 թվականի ամենամեծ ներդրողը։ Հունաստանում Ալբանիայում կատարված արտասահմանյան ուղղակի ներդրումները 2017 թվականի առաջին եռամսյակում կազմել են 1,22 միլիարդ եվրո՝ 2016 թվականի 1,175 միլիարդ եվրոյի դիմաց։ Նաև աճում է հունական ընկերությունների հետաքրքրությունը Ալբանիայում իրենց գործունեությունը ընդլայնելու ուղղությամբ։

2017-ի օգոստոսին՝ զանգվածային հրդեհների ժամանակ, որոնք շաբաթներ շարունակ բռնկվել էին Ալբանիայում, Ալբանիայի իշխանությունները աջակցություն էին խնդրել Հունաստանից։ Հունաստանը Ալբանիային օգնելու համար ուղարկեց Canadair CL-415 երկու ինքնաթիռ և յոթ հրշեջ մեքենա։

2019-ի Ալբանիայի երկրաշարժից հետո Հունաստանը ուղարկեց երկրաշարժի երկու փորձագիտական EMAK (Հատուկ աղետների կառավարման ստորաբաժանում) ստորաբաժանում, որը բաղկացած էր 40 անդամից՝ որոնողափրկարարական շներից, բեռնատարների ուղեկցորդով[32] և մեկ С-130 ինքնաթիռով՝ սննդի ծանրոցներով[33]։ Բացի այդ, Հունաստանի արտգործնախարար Նիկոս Դենդիասը մեկնել է Տիրանա[34]։ Ավելին, հունական բժիշկներ և դեղամիջոցներ են ուղարկել՝ քաղաքացիական անձանց օգնելու և աջակցելու համար[35]։ Հունաստանի Կարմիր խաչը ուղարկեց ավելի քան 200 տոննա առաջին անհրաժեշտության պարագաներ[36]։

Ալբանիայի հունական համայնք խմբագրել

Ալբանիայում հունական փոքրամասնության կարգավիճակը երկու երկրների միջև առկա չլուծված խնդիրներից մեկն է։ Նախկին կոմունիստական ռեժիմը հունական փոքրամասնությանը սահմանափակ իրավունքներ էր տվել հատուկ նշանակված փոքրամասնության գոտում, որը բաղկացած էր 99 գյուղերից։ Կոմունիզմի անկումից ի վեր հունական փոքրամասնության բուժմանը վերաբերող հարցերը հաճախ լարվածություն են առաջացրել Հունաստանի և Ալբանիայի միջև հարաբերությունների մեջ։ Ներկայիս խնդիրները հիմնականում ենթադրում են սեփականության իրավունքի նկատմամբ հարգանք, «փոքրամասնության գոտուց» դուրս հունարեն լեզվով կրթություն ստանալու հնարավորություն, մարդահամարի ճշգրիտ թվեր և երբեմն բռնության դեպքեր, որոնք ուղղված են հունական փոքրամասնությանը[37][38][39][40]։ Ալբանիայի պաշտոնական դիրքորոշումն այն է, որ հույն փոքրամասնության իրավունքները հարգված են, և հետագա քննարկումները չեն կարող անցկացվել այդ հարցի շուրջ, քանի դեռ չեն լուծվում Հունաստանի վտարված նախկին «չամ» ալբանական փոքրամասնությանը վերաբերող հարցերը, մինչդեռ Հունաստանի կառավարության դիրքորոշումը կայանում է նրանում, որ հույն փոքրամասնության առջև ծառացած խնդիրները պետք է լուծվեն որպես պայման՝ Ալբանիայի Եվրամիությանը միանալու համար[41][42]։ 1992 թվականին Հունաստանը Ալբանիային առաջարկեց ՄԱԿ-ի պատվիրակության այցը փոքրամասնությունների տարածքներ, ինչպես նաև տարածաշրջանում հյուպատոսություն հիմնելու համար, և այդ երկու առաջարկը մերժվեց Ալբանիայի կողմից[43]։

Զոհված հույն զինվորների ռազմական գերեզմանատները խմբագրել

2018 թվականի հունվարին Հունաստանի և Ալբանիայի արտաքին գործերի նախարարների միջև ձեռք բերված պայմանավորվածությունից հետո երկու երկրների միջև ձեռնարկվեց հույն-իտալական պատերազմի ժամանակ զոհված հույն զինվորների մարմինները ամփոփելու համակարգված ջանք[44][45]։ Ենթադրվում է, որ 6,800 – ից 8,000 զոհված հույն զինծառայողներ շտապ հենց հուղարկավորվել են մարտում մահանալուց հետո, և նրանց մասունքները պատշաճ չեն հայտնաբերվել։ Հունաստանի և Ալբանիայի համատեղ թիմերի աշխատանքները սկսվել են հունվարի 22-ին Քելսիրի կիրճում՝ Կլիզուռա լեռնանցքի ճակատամարտի վայրում։ Չամ ալբանացի ակտիվիստների մի փոքր խումբ փորձել է խափանել աշխատանքը, բայց հեռացվել են Ալբանիայի ոստիկանության կողմից։ Հույն զինծառայողների մասունքներըը կհուղարկավորվեն հունական ռազմական գերեզմանատներում Կելցերի կիրճում և հունական-ալբանական սահմանի մոտակայքում գտնվող հունական փոքրամասնության Բուլարատ (Վուլյարատ) գյուղում։

Չամի հարցը խմբագրել

Չամի հարցը վերաբերում է մի հակասությանը, որը Ալբանիայի կողմից սկսվել է 90-ական թվականներից ի վեր՝ Չամ ալբանացիների հայրենադարձության կապակցությամբ, որոնք Երկրորդ աշխարհամարտի ավարտին հունական Էպիրոսից վտարված էին[46][47]։ Մինչ Ալբանիան ճնշում է գործադրում, որպեսզի հարցը վերաբացվի, Հունաստանը հարցը համարում է փակված։ Այնուամենայնիվ, համաձայնեցվեց երկկողմ հանձնաժողով ստեղծել միայն գույքի հարցի վերաբերյալ, որպես տեխնիկական խնդիր։ Հանձնաժողովը ստեղծվել է 1999 թվականին, բայց դեռ չի գործում[48]։

Կոսովոյի հարցը խմբագրել

Ալբանիան առաջին պետությունն էր, որը ճանաչեց Կոսովոն որպես անկախ պետություն, մինչդեռ Հունաստանը պահպանում էր չեզոք դիրքորոշում այդ հարցում՝ հայտարարելով, որ որոշում կկայացնի՝ ճանաչել անկախ Կոսովոն, թե ոչ՝ հարցը խորը ուսումնասիրելուց հետո, և որ դրա որոշումը կլինի եվրոպական և հարևան երկրների հետ սերտ համագործակցության արդյունք՝ հաշվի առնելով Սերբիայի դերը տարածաշրջանային կայունության պահպանման գործում։

Ակնարկ խմբագրել

Ալբանիան դեսպանություն ունի Աթենքում և հյուպատոսություններ՝ Իոանինայում և Սալոնիկում։ Հունաստանը ունի դեսպանատուն Տիրանայում, իսկ հյուպատոսությունները ՝ Գիրոկաստերում և Կորչայում։

Երկկողմ հարաբերություններ և համագործակցություն խմբագրել

 
2011 թվականին Ալբանիայի և Հունաստանի երկու սոցիալիստական առաջնորդները ՝ Էդի Ռաման և Գեորգիոս Պապանդրեուն։

Հարաբերությունները զգալիորեն բարելավվել են 1991 թվականից ի վեր։ 1996 թվականի մարտի 21-ին Հունաստանը և Ալբանիան ստորագրեցին «Բարեկամության, համագործակցության, բարիդրացիության և անվտանգության» համաձայնագիր։ Բացի այդ, Հունաստանը Ալբանիայի հիմնական օտարերկրյա ներդրողն է, որն ավելի քան 400 միլիոն դոլար է ներդրել Ալբանիայում, Ալբանիայի երկրորդ մեծո առևտրային գործընկերը, հունական արտադրանքը կազմում է ալբանական ներմուծման մոտ 21%-ը, իսկ Ալբանիայի արտահանման 12%-ը և Ալբանիայի չորրորդ ամենամեծ դոնոր երկիրը ՝ 73,8 միլիոն եվրո օգնություն տրամադրելով[49]։

Հունաստանը Ալբանիայի Հանրապետության եվրաատլանտյան ինտեգրման կայուն կողմնակիցն է, և Ալբանիայի ՆԱՏՕ-ի անդամակցումից՝ 2009 թվականի մայիսից ի վեր հունա-ալբանական հարաբերությունները զարգանում են բոլոր ոլորտներում։ Հարաբերությունները, մասնավորապես, 2013 թվականին Էդի Ռամայի ընտրություններում տարած հաղթանակից հետո, կարճ ժամանակահատվածում նկատվել են երկու ժողովուրդների միջև հարաբերությունների[50] մասսայական բարելավում՝ նկարագրելով դիվանագիտական երկու երկրների միջև հարաբերությունները որպես «գերազանց»։ Այնուամենայնիվ, 2014 թվականի ընթացքում, Ռամայի ընտրությունից ընդամենը մեկ տարի անց, Ալբանիայի և Հունաստանի հարաբերությունները վատթարացան և սրվեցին, քանի որ Ռոման խզեց ծովային սահմանի վերաբերյալ Հունաստանի հետ կնքված պայմանագիրը։ Չնայած երկու երկրների հարաբերություններում առկա դժվարություններին, Հունաստանը դիտարկվում է որպես Ալբանիայի Եվրամիության ամենակարևոր դաշնակիցը և գործընկերը[51]։

Երկու պետություններն էլ համագործակցում են բազմաթիվ ոլորտներում, ինչպիսիք են քաղաքական, դատական, էներգետիկան և զբոսաշրջությունը։ Երկու երկրների միջև պարբերաբար լինում են բարձր մակարդակի այցելություններ, ինչպես նաև հաճախակի շփումներ երկու երկրների կառավարությունների, խորհրդարանների և տեղական իշխանությունների անդամների միջև`առանձին ոլորտների և փոխադարձ հետաքրքրությունների տարբեր հարցերի վերաբերյալ։ Երկու երկրների միջև ներկայումս իրականացվող խոշոր նախագծերը ներառում են երկու երկրների միջև բաժանված Հոնիական ափի տուրիստական զարգացումը և Տրանս-Ադրիատիկ խողովակաշարը (TAP): Երկու կառավարությունների և խորհրդարանների միջև պաշտոնական հանդիպումները հաճախակի են, և երկու պետությունների բանակները կանոնավոր կերպով իրականացնում են համատեղ զինավարժություներ՝ որպես Ալբանիայի բանակի ուժերի արդիականացման ՆԱՏՕ-ի ուսումնական ծրագրի մաս։

Հունաստանի ԵՄ նախագահության օրոք Ալբանիան, 2014 թվականի հունիսի 24-ին ստացավ ԵՄ-ին անդամակցելու թեկնածուի կարգավիճակ, որը համընկնում է Հունաստանի կառավարության առաջարկած «Agenda 2014»-ի 10-ամյակի հետ, որը նպաստում է Ալբանիայի և Արևմտյան Բալկանյան բոլոր երկրների ինտեգրմանը Եվրոպական Միություն։

Բարձրաստիճան այցեր խմբագրել

Հյուր Հյուրընկալող Այցելության վայր Այցելության ամսաթիվը
  Հունաստան Հունաստանի արտաքին գործերի նախարար Նիկոս Կոզիաս   Ալբանիա Ալբանիայի արտգործնախարար Դիթմիր Բուշատի Տիրանա,Ալբանիա 2015 թվականի հուլիս
  Ալբանիա Ալբանիայի արտգործնախարար Դիթմիր Բուշատի   Հունաստան Հունաստանի արտաքին գործերի նախարար Նիկոս Կոզիաս Աթենք, Հունաստան 2016 թվականի մայիս

Նիկոս Կոզիասի պետական այցը խմբագրել

2015 թվականի հուլիսին Հունաստանի արտգործնախարար Նիկոս Կոզիասը երկու օրով (14-16) այցելեց Ալբանիա՝ իր Արևմտյան Բալկանյան այցի շրջանակներում[52]։ Այցի ընթացքում երկու ժողովուրդները վերահաստատել են իրենց սերտ կապերը՝ ասելով, որ երկուսի միջև բաց խնդիրներ կամ տաբու թեմաներ չկան։ Նրանք պայմանավորվեցին, որ ծովային հարցը կկարգավորվի ժամանակին, բայց երկու նախարարներն էլ շեշտեցին մարդկանց սերտ, ռազմավարական և բարեկամական կապերը։ Կոտզիասը նշել է հունական ազգային փոքրամասնության, Հունաստանի ալբանացիների և նրանց ընդհանուր անցյալի և ապագայի մասին՝ որպես կայուն, ուժեղ և բեղմնավոր հարաբերությունների կամուրջ[53]։

Երկկողմանի համաձայնագիր ծովային սահմանների վերաբերյալ խմբագրել

2004 թվականին Հունաստանի վարչապետ Կոստաս Կարամանլիսը և Ալբանիայի վարչապետ Սալի Բերիշան ստորագրեցին իրենց ծովային սահմանների պաշտպանության մասին համաձայնագիրը` թույլ տալով, որ երկու երկրները էլ ավելի ամրապնդեն իրենց համագործակցությունը տնտեսական առումով։ Պայմանագրից հետո Կոստաս Կարամանլիսը իր ամուր աջակցությունն է հայտնել Ալբանիայի այլ բալկանյան երկրների հետ միասին Եվրամիությանը ինտեգրմանը[54]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Kondis, Basil. "The Greek minority in Albania." Balkan studies 36, no. 1 (1995): 83–102.
  2. ↑ «Agenda 2014» (PDF). mfa.gr. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 5-ին.
  3. ↑ «Greece's EU Presidency and the Challenge of Western Balkan Enlargement Policies in Light of the Crisis» (PDF). suedosteuropa.uni. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 5-ին.
  4. ↑ «EU candidate status for Albania». European Commission. 2014 թ․ հունիսի 24.
  5. ↑ «European Union – EEAS (European External Action Service) | EU candidate status for Albania». European Union Delegation to Albania. 2013 թ․ հունիսի 24. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 25-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 25-ին.
  6. ↑ «Greece is the biggest investor in Albania». 2018 թ․ հունիսի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 25-ին.
  7. ↑ «Greece's Bilateral Relations».
  8. ↑ «Greece gives 2.5 mil. Euro to Albania for National Theater». albanians.gr. 2013 թ․ նոյեմբերի 17. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 24-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 25-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 «Albanian official: 'We are much more pro-European than several EU members'». EurActiv.com. 2014 թ․ հունիսի 16.
  10. ↑ Hart, Laurie Kain. "Culture, civilization, and demarcation at the northwest borders of Greece." American Ethnologist 26, no. 1 (1999): 196–220.
  11. ↑ «Albania Asks Greece to Declare War Finally Over». 2013 թ․ հունվարի 18.
  12. ↑ Kurani, Edison (2013 թ․ հոկտեմբերի 15). «"War" and "Peace" in the Albanian-Greek relations». Independent Balkan News Agency. AM. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 27-ին.
  13. ↑ «Albania Asks Greece to End State of War». 2013 թ․ հոկտեմբերի 14.
  14. ↑ «Albania: The Greek Minority». Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 8-ին.
  15. ↑ «Archived copy». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 15-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
  16. ↑ https://halshs.archives-ouvertes.fr/halshs-00400327/document
  17. ↑ Mantzos, Costas; Peglidou, Athena (2010 թ․ դեկտեմբերի 31). «Lines in the Family. Aspects of Family-Related Migration in Greek-Albanian Border». Balkanologie. Revue d'Études Pluridisciplinaires (Vol. XII, n° 2).
  18. ↑ Kokkali, Ifigeneia (2015). «Albanian Immigrants in the Greek City: Spatial 'Invisibility' and Identity Management as a Strategy of Adaptation». Migration in the Southern Balkans. IMISCOE Research Series. էջեր 123–142. doi:10.1007/978-3-319-13719-3_7. ISBN 978-3-319-13718-6.
  19. ↑ Sokal, Robert R., Neal L. Oden, Pierre Legendre, Marie-Josee Fortin, Junhyong Kim, Barbara A. Thomson, Alain Vaudor, Rosalind M. Harding, and Guido Barbujani. "Genetics and language in European populations." The American Naturalist 135, no. 2 (1990): 157–175.
  20. ↑ Bintliff, John. "The ethnoarchaeology of a 'passive’ethnicity: The Arvanites of Central Greece." The Usable Past. Greek Metahistories. Lanham-Boulder: Lexington Books (2003): 129–44.
  21. ↑ Clair, William St. That Greece might still be free: the Philhellenes in the War of Independence. Open Book Publishers, 2008.
  22. ↑ «Greece in the Second World War». Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 8-ին.
  23. ↑ Shrader, Charles R. (1999). The withered vine : logistics and the communist insurgency in Greece, 1945–1949 ([Online-Ausg.]. ed.). Westport, Conn.: Praeger. էջեր 188–192. ISBN 9780275965440.
  24. ↑ Nafpliotis, Alexandros (2009). Greece in the Balkans: Memory, Conflict and Exchange; "The 1971 Re-establishment of Diplomatic Relations between Greece and Albania: Cooperation and Strategic Partnership within Cold War Bipolarity?" in Anastasakis, Bechev and Vrousalis (eds.). Newcastle: Cambridge Scholars Publishing. ISBN 9781443813150.
  25. ↑ Abadzi, Helen (Winter 2011). «Historical Greek-Albanian Relations: Some Mysteries and Riddles». Mediterranean Quarterly. 22 (1): 41–60. doi:10.1215/10474552-1189647. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 27-ին.
  26. ↑ «Ισμαήλ Κεμάλ, ο μέγας φιλέλληνας» [Ismail Kemal, the great philhellene]. Himara.gr (Greek). Himara.gr. 2012 թ․ հոկտեմբերի 30. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 27-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  27. ↑ Dimopoulos, Marios. «Efforts for the creation of a Greek-Albanian federation (19th–20th century)». Pelasgians-Greeks-Albanians. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 27-ին.
  28. ↑ «Η σελίδα της Αλβανικής Κοινότητας Στην Ελλάδα». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հուլիսի 3-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 8-ին.
  29. ↑ Konidaris, Gerasimos (2005). «Examining policy responses to immigration in the light of interstate relations and foreign policy objectives: Greece and Albania». In King, Russell; Schwandner-Sievers, Stephanie (eds.). The new Albanian migration. Brighton: Sussex Academic. ISBN 9781903900789. pp. 80–81. "Greece's favorite candidate in these elections was clearly MR. Nano. As emerges from the interview material, he –unlike Berisha- was held in high esteem by the Greek side. It should not escape notice that Nano was by origin Orthodox Christian from Southern Albania, whereas Berisha was a northern Muslim... Greece's favour towards Nano was clearly demonstrated in June, when he was allowed to speak to a crowd of Albanian citizens at a pre-election rally in one of Athens' central squares. The police did not interfere and no arrests of illegal immigrants were made."
  30. ↑ Greek ambassador denounced an incident taken place in a minority area in Albania Independent Balkan News Agency.
  31. ↑ «Incidents in Serbia and abroad after stadium provocation». b92. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
  32. ↑ The Latest: UN Sends Disaster Assessment Experts to Albania
  33. ↑ «Earthquake in Albania». www.msn.com. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 27-ին.
  34. ↑ Greece sending help to Albania after destructive quake
  35. ↑ Βοήθεια στην Αλβανία – Ποιοι στέλνουν γιατρούς,διασώστες και φάρμακα
  36. ↑ ΕΕΣ: Ξεπέρασε τους 200 τόνους η υλική βοήθεια για τους πληγέντες του σεισμού στην Αλβανία
  37. ↑ «ALBANIA 2016 HUMAN RIGHTS REPORT» (PDF). US Department of State. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2017 թ․ մարտի 7-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 20-ին.
  38. ↑ «ALBANIA 2012 HUMAN RIGHTS REPORT» (PDF). US Embassy at Tirana. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2017 թ․ նոյեմբերի 7-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 20-ին.
  39. ↑ «Minorities and indigenous peoples in Albania – Greeks». Minority Rights group. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 20-ին.
  40. ↑ «Albania-Greece: minority properties». OBC Transeuropa. 2017 թ․ դեկտեմբերի 7. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 20-ին.
  41. ↑ «Tsipras to Albania: "Respect minority rights if you want EU membership" (Original: Τσίπρας σε Αλβανία: "Σεβαστείτε τα μειονοτικά δικαιώματα, αν θέλετε ένταξη στην ΕΕ")». NewPost.gr. 2018 թ․ դեկտեմբերի 22. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 20-ին.
  42. ↑ «Greek-Turkish relations and the Prespes Agreement at the center of the Foreign Policy Council». BalkanEU. 2018 թ․ դեկտեմբերի 21. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 20-ին.
  43. ↑ Bugajski, Janusz (1995 թ․ օգոստոս). Ethnic Politics in Eastern Europe: A Guide to Nationality Policies, Organizations and Parties. Routledge. ISBN 978-1563242830.
  44. ↑ «Ιστορική στιγμή: Ξεκίνησε η εκταφή των Ελλήνων πεσόντων του '40 στο μέτωπο της Αλβανίας». 2018 թ․ հունվարի 22.
  45. ↑ «Αρχίζει η εκταφή των Ελλήνων στρατιωτών πεσόντων στα βουνά της Αλβανίας». 2018 թ․ հունվարի 21.
  46. ↑ Meyer 2008: 705 "The Albanian minority of the Chams collaborated in large parts with the Italians and the Germans".
  47. ↑ Victor Roudometof; Roland Robertson (2001). Nationalism, Globalization, and Orthodoxy: The Social Origins of Ethnic Conflict in the Balkans. Greenwood Publishing Group. էջեր 190–. ISBN 978-0-313-31949-5. "During World War II, the majority of Chams sided with the Axis forces..."
  48. ↑ Vickers, Miranda (2002). The Albanians: A Modern History. ISBN 978-1780766959.
  49. ↑ Greek Ministry for Foreign Affairs: Bilateral relations between Greece and Albania Արխիվացված 2006-07-17 Wayback Machine.
  50. ↑ Maria Papathanasiou (2013 թ․ նոյեմբերի 4). «Karolos Papoulias visits Albania». Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 8-ին.
  51. ↑ «Greece supports EU candidate status for Albania». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 23-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 8-ին.
  52. ↑ Kurani, Edison (2015 թ․ մայիսի 25). «Greek Foreign Minister announces a tour of visits in the Balkan, he will also visit Albania». Independent Balkan News Agency. AM. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 27-ին.
  53. ↑ «Joint statements of Foreign Minister Kotzias and Albanian Foreign Minister Ditmir Bushati during their press conference (Tirana, 15 July 2015)». Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 8-ին.
  54. ↑ «Archived copy». Արխիվացված է օրիգինալից 2004 թ․ դեկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հույն-ալբանական_հարաբերություններ&oldid=9549997» էջից