Վիքիպեդիա

Հուդա Մակավեյ

Հուդա Մակավեյ (եբրայերեն՝ יהודה המכבי‎ մ.թ.ա. 2-րդ դար[1], Հուդեա, Իսրայել - մ. թ. ա. 160[2], Էլազա, Հուդեա, Իսրայել), Մատաֆիա (Մատիտյագու) Հասմոնեայի (անգլ.՝ Mattathias) երրորդ որդին, ով հոր մահվանից առաջ ստացած պատգամի համաձայն ղեկավարել է Անտիոքոս Եպիփանեսի դեմ հրեական ապստամբությունը[3]։

Հուդա Մակավեյ
Juda-Maccabaeus.jpg
մ.թ.ա. 2-րդ դար[1] - մ. թ. ա. 160[2]
ԾննդավայրՀուդեա, Իսրայել
Մահվան վայրԷլազա, Հուդեա, Իսրայել
ԳերեզմանՄոդիին և Emmaus Nicopolis
Մարտեր/
պատերազմներ		Մակավեյյան պատերազմ

ԿենսագրությունԽմբագրել

Հուդա Մակավեյը քահանա Մատաֆիա Հասմոնեայի որդին է եղել, որը նախանձախնդիր էր Մովսեսի օրենքին։ Հոր մահից հետո Հուդա Մակավեյը և իր եղբայրները, ովքեր մանկուց նույն եռանդով էին վերաբերվում Մովսեսի օրենքներին, ապստամբել են Անտիոքոսի՝ հուդայիզմը արմատախիլ անելու և դրա փոխարեն հունական պաշտամունք ներմուծելու փորձերի դեմ։ Հավաքելով իր շուրջ Աստծո բոլոր հետևորդներին՝ Հուդա Մակավեյը մի քանի դաժան հակահարվածներ է տվել Անտիոքոսի բանակին և որոշ ժամանակ խաղաղության կնքման է հասել, որն էլ նա օգտագործել է տաճարում երկրպագության մաքրությունը վերականգնելու համար։

Անվան ծագումնաբանություն և նշանակությունԽմբագրել

Ապստամբության հենց սկզբում Հուդան ստացել է «Մակավեյ» մականունը։ Մականվան իմաստը բացատրելու համար առաջ են քաշվել մի քանի վարկածներ։ Համաձայն ամենատարածված վարկածի՝ այս անունը ծագել է արամերեն «մակկաբա» բառից (ժամանակակից եբրայերենով` մակեբետ), որը նշանակում է «մուրճ» կամ «դարբնի մուրճ»՝ ի նշան ճակատամարտերում ցուցաբերած նրա քաջության։ Հնարավոր է նաև, որ Մակավեյ անունը հանդիսանում է Թորա գրքի բանաստեղծության ակրոնիմ.

  Ո՞վ է յ աստուածների մէջ քեզ պէս, ով Եհովայ[4][5]։
- (Ելից 15:11)
 


Ռաբբի Մոշե Շրեյբերը գրել է, որ մականունը Հուդայի հոր անվան՝ Մատիտյագու Կոհեն Բեն Յոչանանի ակրոնիմն է։ Որոշ գիտնականներ համարում են, որ «Մակավեյ» անունը եբրայերեն մակկաբ-յագու արտահայտության կրճատ ձևն է (մակաբ` «նշել, նշանակել») և կրում է Եհովայի կողմից «նշանակված» իմաստը[6]։ Ինչպես Հրեական, այնպես էլ Նոր Կաթոլիկ հանրագիտարաններում նշվում է, որ առաջադեմ վարկածներից ոչ մեկը լիովին գոհացուցիչ չէ[7]։

ԽանուկաԽմբագրել

Տաճարը, որը, ըստ հրեական պատկերացման, պղծվել է հեթանոսական կռապաշտության կողմից, մաքրվել և օծվել է։ Ի հիշատակ տաճարի վերականգնման ստեղծվել է հատուկ տոնակատարություն՝ Խանուկա։

ՄահԽմբագրել

Հուդա Մակավեյը երկու մարտերում հաղթել է սիրիացիներին (Էմմաուս, Վեֆսուրա), բայց Վեֆսահարում պարտություն է կրել։ Վերսկսված պատերազմում Հուդա Մակավեյը զոհվել է, բայց նրա գործը շարունակել են նրա եղբայրները, որոնց նույնպես անվանել են Մակավեյներ։

ՊատկերասրահԽմբագրել

  • Հուդա Մակավեյ

  • Հուդա Մակավեյ

  • Հուդա Մակավեյի հաղթանակը

  • Հուդա Մակավեյի մահը

  • Հուդա Մակավեյը Նիքանորի բանակի դիմաց

  • Հուդա Մակավեյը հետապնդում է ամմոնացիների առաջնորդ Տիմոթեոսին

Տես նաևԽմբագրել

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 D'Alexandre à Zénobie: Histoire du Levant antique (IVe siècle av. J.-C. - IIIe siècle ap. J.-C.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 https://books.google.fr/books?id=N5zBrssLDTQC&lpg=PP1&dq=D%27Alexandre%20%C3%A0%20Z%C3%A9nobie&hl=fr&pg=PT251#v=onepage&q=judas%20fut%20tu%C3%A9&f=false
  3. ↑
    Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 10, էջ 271)։  
  4. ↑ Աստվածաշունչ Արարատ թարգմանություն խմբ․՝ Fred Skolnik, Michael Berenbaum.
  5. ↑ ռուս.՝ Кто среди богов подобен тебе, о Иегова?
  6. ↑ NEW CATHOLIC ENCYCLOPEDIA, 2 ed., vol. 9, p. 9
  7. ↑ Encyclopaedia Judaica|մաս՝ JUDAH MACCABEE, մաս 11, էջեր 509—511

Արտաքին հղումներԽմբագրել

Կատեգորիա:Ապստամբություն Կատեգորիա:«Աստվածային կատակերգության» կերպարներ Կատեգորիա:Հին Կտակարանի անձինք Կատեգորիա:Ապստամբություններ ըստ դարի Կատեգորիա:Առաջնորդներ

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հուդա_Մակավեյ&oldid=7810327» էջից