Հովհան Վիլհելմ

	Հովհան Վիլհելմ
Մասնագիտություն՝	պետական գործիչ
Ծննդյան օր	ապրիլի 19, 1658
Ծննդավայր	Դյուսելդորֆ, Գերմանիա
Վախճանի օր	հունիսի 8, 1716 (58 տարեկանում)
Վախճանի վայր	Դյուսելդորֆ, Գերմանիա
Գերեզման	Դյուսելդորֆ
Թաղված	Դյուսելդորֆ
Դինաստիա	Վիտելսբախ ընտանիք
Քաղաքացիություն	Սրբազան Հռոմեական կայսրություն
Հայր	Philip William, Elector Palatine?
Մայր	Landgravine Elisabeth Amalie of Hesse-Darmstadt?
Ամուսին	Archduchess Maria Anna Josepha of Austria? և Anna Maria Luisa de' Medici?
Պարգևներ	Սուրբ Հուբերտի շքանշան
Johann Wilhelm, Elector Palatine

Հովհան Վիլհելմ (գերմ.՝ Johann Wilhelm von der Pfalz, ապրիլի 19, 1658(1658-04-19)^[1], Դյուսելդորֆ, Գերմանիա - հունիսի 8, 1716(1716-06-08)^[1], Դյուսելդորֆ, Գերմանիա), Պֆալցի պֆալցկոմս-կուրֆյուրստ, 1960 թվականից հետո Պֆալց-Նեյբուրգի պֆալցկոմս-դուքս, 1679 թվականից Յուլիխի և Բերգի դուքսը Հովհան Վիլհելմ II անվամբ: Սրբազան Հռոմեական կայսրության գանձապահը:

Հովհան Վիլհելմի հուշարձանը Քյոլնում

ԿենսագրությունԽմբագրել

Հովհան Վիլհելմի ծնողները եղել են կուրֆյուրստ Ֆիլիպ Վիլհելմը և Ելիզավետա Ամալյա Հեսսեն-Դարմշտադտը: Նրա դաստիարակությամբ զբաղվել է Հիսուսի միաբանությունը:

1690 թվականի սեպտեմբերի 2-ին Հովհան Վիլհելմը հորից ժառանգել է կուրֆյուրստի պաշտոնը: Յուլիխի և Բերգի կառավարումը հայրը նրան փոխանցել էր մեկ տասնամյակ ավելի վաղ: Քանի որ Պֆալցի ժառանգության համար պատերազմի հետևանքով մայրաքաղաք Հայդելբերգը ավերվել էր, Հովհան Վիլհելմը նստավայր է դարձնում Դյուսելդորֆի դղյակը (Դյուսելդորֆը Բերգ դքսության կենտրոնն էր): Երիտասարդ կուրֆյուրստը ապրելով շռայլ կյանքով՝ 300 000 գուլդեն նվիրաբերել է իրեն պատկանող գերմանական Վյուրցբուրգ քաղաքին: 1697 թվականին Պֆալցի ժառանգության համար պատերազմի ավարտից հետո Հովհան Վիլհելմը ապահովել է ֆրանսիական զորքերի կողմից օկուպացված Պֆալցի տարածքների վերադարձը:

1698 թվականին Իսրայել Օրին Հովհան Վիլհելմին հորդորել է նվաճել Հայաստանը և Օսմանյան կայսրության թիկունքում ստեղծել անկախ Հայաստան ու Վրաստան: Հովհան Վիլհելմն Իսրայել Օրու միջոցով թղթեր է հղել Քարթլիի թագավոր Գեորգի XII-ին, հայ մելիքներին, Ամենայն հայոց և Աղվանից կաթողիկոսներին՝ մանրամասն տեղեկություններ խնդրելով Հայաստանի ու հարակից երկրների տնտեսական, քաղաքական ու ռազմական կացության մասին:

Իսպանիայի ժառանգության համար պատերազմի ժամանակ նա նույնպես կարողացել է վերականգնել Կուրպֆալցի տարածքը՝ Վերին Պֆալցը և Կամ կոմսությունը:

Եռանդուն Հովհան Վիլհելմը այդքան էլ հայտնի չէր Պֆալցում, որտեղ ապրում էին շատ բողոքականներ և նախընտրում էին ժամանակ անցկացնել Յուլիխում և Բերգում: Այստեղ նա կառուցում է Բենսբերգի և Շվետզինգենի հոյակապ պալատները, ինչպես նաև նախաձեռնում է Դյուսելդորֆի նստավայրի վերակառուցումը: Հովհան Վիլհելմը խրախուսել է արվեստը, նա Դյուսելդորֆի պատկերասրահի հիմնադիրն է, որի համար նա ձեռք է բերել Պիտեր Պաուլ Ռուբենսի կտավները: Թաղվել է Դյուսելդորֆի Սուրբ Անդրեյ եկեղեցում: Նրա մահից հետո կուրֆյուրստ է նշանակվել նրա կրտսեր եղբայրը՝ Կարլ Ֆիլիպը^[2]:

ԸնտանիքԽմբագրել

Կուրֆյուրստ Հովհան Վիլհելմը առաջին անգամ ամուսնացել է (1678 թվականի հոկտեմբերի 25-ին) Ֆերդինանդ III կայսրի դուստր՝ Մարիա Աննա Յոզեֆի հետ: Այս ամուսնությունից նրանք ունեցել են երկու որդի, ովքեր ծնվելու ժամանակ մահացել են^[3]: Նրա երկրորդ կինը եղել է Տոսկանայի դուքս Կոզիմո III Մեդիչի դուքս Աննա Մարիա Լուիզայի հետ: Այս ամուսնությունից նա երեխաներ չի ունեցել:

ՀիշատակԽմբագրել

Դյուսելդորֆի Շուկայի հրապարակում 1711 թվականին տեղադրվել է Հովհանն Վիլհելմի արձանը ձիու վրա նստած (հեղինակ՝ Գաբրիել դե Գրուպելլո)^[4]: Լեգենդի համաձայն, քանդակագործը չուներ բավարար չափով նյութեր այս արձանը ավարտին հասցնելու համար և այդ պատճառով մի տղայի՝ հեծանվային արձանը դարձնելու համար, և ավարտին հասցնելու համար մի տղայի, ով ձուլիչ բանվոր էր, ով գնում էր տնից տուն և Դյուսելդորֆի մեծահարուստներից հավաքում էր արծաթե գդալների տեսքով նվիրատվություններ^[5]:

1914 թվականին Քյոլնում կառուցվել է Հովհան Վիլհելմին նվիրված հուշարձան, որի հեղինակը Էդուարդ Շմիցն է^[6]:

ԳրականությունԽմբագրել

Leo Mülfarth: Johann Wilhelm von der Pfalz-Neuburg und die jülich-bergischen Landstände 1679—1716, Köln 1963.
Otto Wirtz: Jan Wellem — Geliebter Verschwender. Erfurt 2004, ISBN 3-89702-665-1

ԾանոթագրություններԽմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Find A Grave — 1995. — ed. size: 165000000
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a>
↑ (German) court painters Archived 2014-01-07 at the Wayback Machine. who worked for Johan Wilhelm, according to the Dusseldorf museum website
↑ Digitalisierte Ausgabe des Buches zu den Hochzeitsfeierlichkeiten „Glvckwvnschendes Fried und Frewd Gedichte bey höchst erwünschter friedfertiger ankunfft deren mit unaufflöslichem Leib und Liebes Band …“ der Universitäts- und Landesbibliothek Düsseldorf
↑ La leggenda vuole che tale monumento fosse stato finanziato dai cittadini e che, dopo che il materiale era venuto a mancare all'artista prima che questi avesse terminato l'opera, fossero intervenuti i cittadini, completandolo con le loro posate d'argento.
↑ (German) court painters Արխիվացված է Հունվար 7, 2014 Wayback Machine-ի միջոցով: who worked for Johan Wilhelm, according to the Dusseldorf museum website
↑ Jürgen Rainer Wolf: Das Mausoleum Kurfürst Johann Wilhelms von der Pfalz an St. Andreas zu Düsseldorf – ein unbekanntes Werk von Simon von Sarto 1716–1717, in: Elias H. Füllenbach / Antonin Walter (Red.), St. Andreas in Düsseldorf – Die Hofkirche und ihre Schätze. Zum 350. Geburtstag des Kurfürsten Johann Wilhelm von der Pfalz, hrsg. vom Dominikanerkloster Düsseldorf, Düsseldorf 2008, S. 65–83.

[_950e05f05c90eb91-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Find A Grave — 1995. — ed. size: 165000000
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a>

[2] (German) court painters Archived 2014-01-07 at the Wayback Machine. who worked for Johan Wilhelm, according to the Dusseldorf museum website

[3] Digitalisierte Ausgabe des Buches zu den Hochzeitsfeierlichkeiten „Glvckwvnschendes Fried und Frewd Gedichte bey höchst erwünschter friedfertiger ankunfft deren mit unaufflöslichem Leib und Liebes Band …“ der Universitäts- und Landesbibliothek Düsseldorf

[4] La leggenda vuole che tale monumento fosse stato finanziato dai cittadini e che, dopo che il materiale era venuto a mancare all'artista prima che questi avesse terminato l'opera, fossero intervenuti i cittadini, completandolo con le loro posate d'argento.

[5] (German) court painters Արխիվացված է Հունվար 7, 2014 Wayback Machine-ի միջոցով: who worked for Johan Wilhelm, according to the Dusseldorf museum website

[6] Jürgen Rainer Wolf: Das Mausoleum Kurfürst Johann Wilhelms von der Pfalz an St. Andreas zu Düsseldorf – ein unbekanntes Werk von Simon von Sarto 1716–1717, in: Elias H. Füllenbach / Antonin Walter (Red.), St. Andreas in Düsseldorf – Die Hofkirche und ihre Schätze. Zum 350. Geburtstag des Kurfürsten Johann Wilhelm von der Pfalz, hrsg. vom Dominikanerkloster Düsseldorf, Düsseldorf 2008, S. 65–83.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]