Հոգեբանական դրամա

Հոգեբանական դրամա (անգլ.՝ Psychological drama) կամ հոգեդրամա (անգլ.՝ psychodrama), դրամայի ենթաժանրը, որի շեշտը դրվում է հոգեբանական տարրերի վրա։ Այն հաճախ համընկնում է այլ ժանրերի հետ, ինչպիսիք են դետեկտիվը, ֆենտեզին, սև հումորը և գիտաֆանտաստիկ ժանրերը, և սերտորեն կապված է հոգեբանական սարսափ և հոգեբանական թրիլլեր ժանրերի հետ։ Հոգեբանական դրաման օգտագործում է այս ժանրերի փոխաբերությունները, որպեսզի կենտրոնանա մարդու հոգեվիճակի և հոգեբանական ազդեցությունների վրա՝ սովորաբար հասուն և լուրջ տոնով։

Հոգեբանական դրաման ուսումնասիրում է այնպիսի թեմատիկ տարրեր, ինչպիսիք են՝ լքվածությունը, անցումային տարիքի խնդիրները, ժխտումը, հաշմանդամությունը, երազների հաջորդականությունը, հոգեկան հիվանդությունները, սեռականությունը, էմոցիոնալ անկայունությունը, վարքը, հետտրավմատիկ սթրեսային խանգարումը, հոգեբանական բռնությունը, հոգեբանական արվեստը, սոցիալական հիվանդությունները և այլ լուրջ քննարկումներ, որոնք ընդգծում են ինչպես հերոսների կյանքի, այնպես էլ իրականության խնդիրները։

Հայտնի ռեժիսորներ

• Պոլ Թոմաս Անդերսոն
• Հիդեակի Աննո
• Դարրեն Արոնոֆսկի
• Ինգմար Բերգման
• Բեռնարդո Բերտոլուչի
• Սոֆյա Կոպպոլա
• Ալեխանդրո Գոնսալես Ինյարիտու
• Քշիշտոֆ Կիշլովսկի
• Ակիրա Կուրոսավա
• Յորղոս Լանտիմոս
• Թոմ Մաքարթի
• Գասպար Նոե
• Սթիվեն Սոդերբերգ
• Անդրեյ Տարկովսկի
• Դենի Վիլնյով
• Լարս ֆոն Թրիեր

Հայտնի աշխատանքներ

Ֆիլմեր

Վաղ օրինակներ

Հոգեբանական դրաման հայտնի է որպես 20-րդ դարասկզբի ամենաքիչ հանդիպող և հնագույն ենթաժանրերից մեկը, որի ամենավաղ օրինակներն են «Շշնջացող երգչախումբը» (1918) և «Ագահությունը» (1924)։ 20-րդ դարի սկզբից մինչև դարի կեսերը հայտնի հոգեբանական դրամա ժանրի այլ վաղ ֆիլմերի օրինակներն են՝

• «Մեր կյանքի լավագույն տարիները» (1946)
• «Ջոնի Բելինդա» (1948)
• «Տրամվայ «Ցանկություն»» (1951)

Ժամանակակից օրինակներ

• 1960-ականներ՝ «Լոլիտա» (1962), «Անձնավորություն» (1966)
• 1970-ականներ՝ «Թռիչք կկվի բնի վրայով» (1975), «Տաքսու վարորդ» (1976), «Էքվուս» (1977), «Ստալկեր» (1979)
• 1980-ականներ՝ «Հասարակ մարդիկ» «Իններորդ կոնֆիգուրացիա» (երկուսն էլ 1980),, «Pink Floyd - The Wall», «Սոֆիի ընտրությունը» (երկուսն էլ 1982)
• 1990-ականներ՝ «Երկնային արարածներ»(1994), «Ճեղքելով ալիքները» (1996), «Թրումանի շոուն» (1998), «Լայն փակված աչքերով», «Մարտական ակումբ» (երկուսն էլ 1999)
• 2000-ականներ՝ «Ռեքվիեմ երազանքի համար» (2000), «Անդարձելիություն», «Ժամեր» (երկուսն էլ 2002), «Թարգմանության դժվարությունները», «21 գրամ» «Փիղ» (երեքն էլ 2003), «Բաբելոն», «Փոքրիկ երեխաներ» (երկուսն էլ 2006), «Նավթ» (2007), «Ռեստլերը», «Նյու Յորք, Նյու Յորք» (երկուսն էլ 2008), «Զվարճալի մարդիկ», «Հակաքրիստոս», «Մերին և Մաքսը» (երեքն էլ 2009)
• 2010-ականներ՝ «Սև կարապ», «Բյութիֆուլ» (երկուսն էլ 2010), «Մելանխոլիա», «Ամոթ» (երկուսն էլ 2011), Թշնամի (2013), «Մոլեգնություն» (2014), «Անոմալիզա» (2015), «Ժամանում» (2016), «Մա՜յր» (2017)
• 2020-ականներ՝ «Հայրը» (2020), «Սպենսեր» (2021), «Շիկահեր» (2022)

Հեռուստատեսություն

• «Բոջեք Հորսմեն»` մեծահասակների համար նախատեսված տրագիկոմեդիկ անիմացիոն շարքը պատկերում է ավելի մութ հոգեբանական թեմաներ՝ դեպրեսիայի, տրավմայի, կախվածության, ինքնաոչնչացնող վարքի, ռասիզմի, սեքսիզմի, սեռականության և մարդկային վիճակի իրատեսական ընկալման համար։
• «Աղախնի պատմվածքը»
• «Սա մենք ենք»

Տեսախաղեր

• «To the Moon» (2011)
• «Irrational» (2019)
• «Rainswept» (2019)
• «Memories Of East Coast» (2021)

Անիմե և մանգա

• «Ձայնի ձևը»
• «Ակագի»
• «Չիկագո»
• «Չարի ծաղիկները»
• «Մերժվածների գաղտնի ցանկությունները»

Այլ

• Գրականություն՝ «Ձմեռային կանայք» (2021)
• Նովել՝ «Սուրբ X»
• Թատերական ներկայացում՝ «Չինացի տիկինը»

Տես նաև

• Մելոդրամա
• Ողբերգություն
• Սոցիալական հիվանդություններ