Հյուսիսային թագ
Հյուսիսային թագ (լատ.՝ Corona Borealis), համաստեղություն երկնքի հյուսիսային կիսագնդում՝ Օձ, Եզնարած, Հերկուլես համաստեղությունների միջև։ Ամենապայծառ աստղը՝ Դեմման (Հյուսիսային թագի), երկրորդ աստղային մեծության է։ Այն հյուսիսային միջին լայնություններից երևում է ամբողջ տարին։ Հյուսիսային թագը 2-րդ դարի աստղագետ՝ Պտղոմեոս նկարագրած 48 համաստեղություններից մեկն է և ժամանակակից 88 համաստեղությունների շարքին է պատկանում։ Հյուսիսային թագի ամենապայծառ աստղերը հյուսիսում ստեղծում են կիսաշրջանաձև աղեղ։ Անվանումն էլ հենց արտացոլում է այս ձևը, քանի որ այն նման է թագի։ Դիցաբանության մեջ այն խորհրդանշում է Դիոնիսոսի կողմից Կրետեի արքայադուստր Արիադնեին տրված թագը։ Այլ մշակույթներում համաստեղության ձևը կապվել է նախնիների, արծվի բույնի, արջի որջի և նույնիսկ ծխնելույզի հետ։ Պտղոմեոսը նաև առանձնացրել է Հարավային թագը, նորից նույն տեսքով, սակայն՝ հարավում։
| Համաստեղություն | |
 | |
| Լատիներեն անվանում | Coronae Borealis |
|---|---|
| Հապավում | CrB |
| Խորհրդանիշ | Հյուսիսային թագը |
| Մասն է | Հյուսիսային երկնային կիսագունդ |
| Կազմված է | Gamma Coronae Borealis? |
| Մակերես | 179 քառակուսի աստիճան |
 | |
.svg) | |
| լայնությունների միջև: | |
Ամենապայծառ աստղն ունի 2,2 մագնիտուդ, այն Հյուսիսային թագի ալֆան է։ R Հյուսային թագը դեղին գերհսկա աստղ է, որը պատկանում է հսկա աստղերի հազվադեպ հանդիպող տեսակին, որոնցում ջրածնի պարունակությունը շատ քիչ է։ Т Հյուսիսային թագը, հայտնի է նաև Բռնկվող աստղ (Blaze star) անվամբ, գերնոր աստղերի արտասովոր տեսակ է։ Այն սովորաբար ունի 10 մագնիտուդ, բայց 1946 թվականին այն ունեցել է 2 մագնիտուդ։ ADS 9731-ն և Հյուսիսային թագի սիգմա աստղը, բազմակի աստղային համակարգեր են՝ համապատասխանաբար վեց և հինգ բաղադրիչներից կազմված։ Աստղերից հինգը ունեն Յուպիտերի չափսեր ունեցող էկզոմոլորակներ։ Աբել 2065-ը Արեգակնային համակարգից 1 միլիարդ լուսատարի հեռավորության վրա գտնվող մեծ խտություն ունեցող գալակտիկաների կուտակում է, որը կազմված է ավելի քան 400 անդնամներից և որն իր հերթին ավելի մեծ Հյուսիսային թագի գերկուտակման մի մասն է կազմում։
ԱռանձնահատկություններԽմբագրել
Հյուսիսային թագը ծածկում է երկնքի 179 քառակուսի աստիճանը՝ 0,433%-ը։ Այն իր մակերեսով 73-ն է՝ ժամանակակից 88 համաստեղությունների մեջ[1]։ Երկնքի հյուսիսային կիսագնդում գրաված դիրքը հուշում է, որ այն տեսանելի է հարավային 50-րդ զուգահեռականից հարավ գտնվող դիտորդների համար[1]։
Հարավում և արևմուտքում սահմանակցում է Եզնարածին, հարավում՝ Օձին, արևելքում՝ Հերկուլեսին։ Աստղագետների միջազգային միության կողմից 1922 թվականին ընդունված համառոտագրությունը Հյուսիսային թագի համար «CrB»-ն է[2]։ Հասարակածային կոորդինատային համակարգում, Հյուսիսային թագի ուղիղ ծագման սահմանը ընկնում է 15ժ 16,0ր և 16ժ 25,1ր միջակայքում, թեքման կոորդինատային միջակայքն է 39.71° - 25.54°[3]։ Հյուսիսային թագի հակառակը Հարավային երկնքում՝ Հարավային թագն է[4]։
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Ridpath, Ian։ «Constellations: Andromeda–Indus»։ Star Tales։ self-published։ Վերցված է սեպտեմբերի 9, 2014
- ↑ Russell Henry Norris (1922)։ «The New International Symbols for the Constellations»։ Popular Astronomy 30: 469։ Bibcode:1922PA.....30..469R
- ↑ «Corona Borealis, Constellation Boundary»։ The Constellations (International Astronomical Union)։ Վերցված է հոկտեմբերի 12, 2013.
- ↑ Cornelius Geoffrey (2005)։ Complete Guide to the Constellations: The Starwatcher's Essential Guide to the 88 Constellations, Their Myths and Symbols։ London, United Kingdom: Duncan Baird Publishers։ էջեր 70–71։ ISBN 978-1-84483-103-6
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 6, էջ 446)։ 
|