Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Հիպնոս (այլ կիրառումներ)

Հիպնոս (հին հունարեն՝ Ὕπνος - «քուն»), հին հունական դիցաբանությունում[1] քնի անձնավորումը, Նիքսի և Էրեբոսի որդին[2]։ Թանատոսի (Մահվան), մոյրաների (ըստ Հեսիոդոսի), Նեմեսիսի, Էրինիների, Քարոնի և Նիքսի մյուս զավակների եղբայրը։ Հիպնոսը հանգիստ է, խաղաղ։ Նրան ենթարկվում էին նույնիսկ աստվածները։ Պատկերվում էր որպես թևավոր պատանի. նրան պատկերել են նաև քնած տղայի տեսքով։ Հիպնոսի ատրիբուտներն են՝ կակաչի գլխիկը և ոչ մեծ եղջյուրը։

Հիպնոս
Տեսակհունական դիացաբանության աստված
Դիցաբանությունհին հունական դիցաբանություն
Սեռարական
Հունական գրաձևհին հունարեն՝ Ὕπνος
Երևի համընկնում էՍոմնուս
Զբաղմունքքնի աստված
ՀայրԷրեբոս
ՄայրՆիքս
ԱմուսինՊասիփայա
ԶավակներՄորփեոս, Օնիր, Phantasos? և Phobetor?
Ատրիբուտներկակաչի գլխիկը, ոչ մեծ եղջյուրը
 Hypnos Վիքիպահեստում

Ըստ Հեսիոդոսի՝ Հիպնոսն ապրում է աշխարհի եզրին[3] և նրան երբեք չի նայում Արև-Հելիոսը։

Հոմերոսի մոտ նա ապրում էր Լեմնոս կղզում և հանդես էր գալիս որպես Զևսի սուրհանդակ[4]։ Մինչ Հերան հետապնդում էր Հերակլեսին, Հիպնոսը քնեցնում է Զևսին։ Զևսի զայրույթից Հիպնոսին փրկում է մայրը՝ Նիքսը, որին Զևսը չէր համարձակվի վիրավորել։ Երկրորդ անգամ Հիպնոսը քնեցնում է Զևսին կրկին Հերայի խնդրանքով, որպեսզի հնարավորություն տա հույներին ճակատամարտում հաղթելու տրոյացիներին։ Որպես պարգև արած գործի համար՝ Հերան խոստանում է Հիպնոսին՝ կնության տալ քարիսներից ամենակրտսերին՝ Պասիփայային[5]։

Օվիդիուսը իր «Կերպարանափոխություններում» նկարագրում է քարանձավ կիմերների երկրում, որտեղ բնակվում էր Հիպնոսը և որտեղ իշխում էր հավերժական մթնշաղը։ Այդտեղից էր հոսում մոռացության աղբյուրը և քարանձավում հիասքանչ մահճակալին քնած էր Հիպնոսը[6]։

Աստվածության անունից է առաջացել «հիպնոս» բառը։

Արվեստում խմբագրել

Հիպնոսին է նվիրված LXXXV օրփեոսյան հիմնը։

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т.1. С.305, Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т.2. С.157
  2. Հեսիոդոս. Թեոգոնիա 212
  3. Հեսիոդոս. Թեոգոնիա 756.762-763
  4. Հոմերոս. Իլիական II 7
  5. Նոննուս. Գործք Դիոնիսոսի XXXI 122
  6. Օվիդիուս. Մետամերֆոզներ XI 592—622