Հիզբ ալ-Թահրիր ալ-Իսլամի

Հիզբ ալ-Թահրիր ալ-Իսլամի; արաբ․՝ حزب التحرير‎‎
Տեսակ	կուսակցություն և ահաբեկչական կազմակերպություն
Երկիր	Լիբանան
Առաջնորդ	…
Հիմնադիր	Taqiuddin al-Nabhani?
Հիմնադրված	1953
Գաղափարախոսություն	Պանիսլամիզմ և Իսլամիզմ
Շտաբ	Բեյրութ, Լիբանան
Կայք	hizb-ut-tahrir.info/tr/; hizb-ut-tahrir.info/pe/; hizb-ut-tahrir.info/ur/; hizb-ut-tahrir.info/pa/; hizb-ut-tahrir.info/sw/; hizb-ut-tahrir.info; hizb-ut-tahrir.info/en/; hizb-ut-tahrir.info/ar/; hizb-ut-tahrir.info/gr/
	Hizb ut-Tahrir Վիքիպահեստում

Հիզբ ալ-Թահրիր ալ-Իսլամի (արաբ․՝ حزب التحرير الإسلامي‎‎ «Իսլամական ազատագրման կուսակցություն») միջազգային պանիսլամիստական քաղաքական կուսակցություն, որը հիմնադրվել է 1953 թվականին Արևելյան Երուսաղեմում Շարիաթի վերաքննիչ դատարանի տեղական դատավոր Թակիյուդին ալ Նաբհանիի կողմից։

Կազմակերպության հռչակված նպատակն է միավորել բոլոր այն երկրները, որտեղ մուսուլմաններն ապրում են մեկ իսլամական պետության (խալիֆայության) մեջ, որը ղեկավարվում է շարիաթի օրենքներով^[2]^[3]:

Կառավարում

1977 թվականին Թակիյուդին ալ-Նաբհանիի մահից հետո կազմակերպությունը ղեկավարել է պաղեստինցի Աբդուլ Քադիմ Զալլումը։ 2003 թվականին Զալումի մահից հետո կազմակերպությունը ղեկավարել է Աթա Աբու Ռաշտան:

Գաղափարախոսություն

Իսլամական պետության վերադարձի կոչով պաստառ

Հըզբ ալ-Թահրիրն իրեն հռչակում է «քաղաքական կուսակցություն, որի գաղափարախոսությունը իսլամն է»: Կուսակցության նպատակն է նպաստել մուսուլմանների վերադարձին դեպի իսլամական ապրելակերպ («կյանքի բոլոր ասպեկտները պետք է հիմնված լինեն շարիաթի նորմերի վրա») և իսլամական կրոնի տարածումն աշխարհում։ Միաժամանակ հայտարարվում է, որ այդ նպատակի իրագործումը հնարավոր է միայն մեկ (ամբողջ իսլամական աշխարհը միավորող) աստվածապետական պետության՝ խալիֆայության վերստեղծմամբ^[4]:

«Հիզբ ալ-Թահրիր» փաստաթղթերում իսլամադավան երկրների կառավարությունները բնութագրվում են որպես ոչ իսլամական, իսկ մուսուլմանական համայնքի (Ումմա) այսօրվա բոլոր խնդիրների պատճառը հայտարարվում է «իսլամի բացակայությունն իր առօրյա կյանքում», այդ թվում՝ «Իսլամական կառավարման համակարգի բացակայությունը»: ՀԹ Սահմանադրությունը բաղկացած է Իսլամական պետության մասին 187 հոդվածներից, այն մանրամասնում է ամեն ինչ՝ Իսլամական տնտեսությունից և կրթական համակարգից մինչև տղամարդկանց և կանանց միջև հարաբերություններ (կանանց թույլատրվում է ունենալ սեփականության իրավունք, քվեարկել և զբաղվել բիզնեսով):

Գործունեություն

Կազմակերպության մասնաճյուղեր են գործել Մերձավոր Արևելքում և Հյուսիսային Աֆրիկայում (Եգիպտոս, Սիրիա, Մարոկկո, Թունիս, Սուդան, ԱՄԷ, Եմեն, Քուվեյթ, Պաղեստին, Հորդանան, Լիբանան, Իրաք), Թուրքիայում, Եվրամիությունում (կազմակերպության գործունեությունը. արգելված են Գերմանիայում, (հակասեմիտիզմի և հակաիսրայելական քարոզչության համար^[5], արգելքը անհաջող բողոքարկվել է ՄԻԵԴ^[6], որը գտել է, որ Հիզբ ալ-Թահրիրի նպատակները հակասում են Եվրոպական կոնվենցիայի արժեքներին), Դանիա, Մեծ Բրիտանիա, Հարավային և Հարավարևելյան Ասիայում ( Բանգլադեշ, Պակիստան, Մալայզիա, Ինդոնեզիա) և Ավստրալիայում: 1995 թվականից կազմակերպությունը սկսել է գործել Ուզբեկստանում։ Խմբի գործունեությունը հայտնի է նաև ԱՊՀ երկրներում (Տաջիկստան, Ղրղզստան, Ղազախստան, Ադրբեջան, Բելառուս և Ռուսաստան):

Իրավական կարգավիճակը ըստ տարածաշրջանի

Ամերիկա

ԱՄՆ պետական կառույցները (ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը և ԱՄՆ Սենատը) «Հիզբ ալ-Թահրիրը» դասում են որպես ոչ բռնի մեթոդներով գործող խմբավորում, որը, սակայն, նպաստում է մուսուլմանների շրջանում ծայրահեղական տրամադրությունների տարածմանը^[7]^[8]^[9]:

Եվրոպական երկրներ

Գերմանիայում կազմակերպության գործունեությունն արգելված է միջազգային փոխըմբռնման գաղափարներին հակադրվելու, Իսրայել պետության լուծարման կոչերի և սպանությունների պատճառով^[10]:

2024 թվականի հունվարի 19-ից Հիզբ ալ-Թահրիրի գործունեությունը Մեծ Բրիտանիայում արգելվել է հակասեմականության եւ ահաբեկչությանն աջակցելու համար^[11]^[12]:

2003 թվականին Ռուսաստանի Դաշնության Գերագույն դատարանը «Հիզբ ալ-Թահրիր ալ-Իսլամին» ճանաչել է որպես ահաբեկչական կազմակերպություն^[13]^[14]:

Ասիա և Մերձավոր Արևելք

Ղազախստանում «Հիզբ ալ-Թահրիրի» գործունեությունն արգելվել է դատարանի կողմից 2005 թվականին ծայրահեղականության համար^[15]: Կազմակերպությունն արգելված է նաև Չինաստանում^[16], Բանգլադեշում, Ինդոնեզիայում, Թուրքիայում, Պակիստանում, Տաջիկստանում, Ուզբեկստանում^[17] և բոլոր արաբական երկրներում (բացառությամբ ԱՄԷ-ի, Լիբանանի և Եմենի)^[18]։

Կարծիքներ

2014 թվականին Մալաշենկոն IslamNews առցանց հրատարակությանը տված հարցազրույցում նշել է^[19]՝

Ի դեպ, «Հիզբ ալ-Թահրիրը» ծայրահեղականներ չեն: Այո, սրանք արմատականներ են, բայց սրանք այն մարդիկ չեն, ովքեր խոստանում են ամեն գնով կռվել խալիֆայության համար: […] «Հիզբ ալ-Թահրիրն» իր առջև դրել է միայն քաղաքական նպատակներ: Երբ խոսում են խալիֆայության մասին, դա միայն քաղաքական ճանապարհով է, և նրանք խուսափում են ցանկացած նման ավելորդություններից։ Եվ, ի դեպ, նրանց շատ հաճախ համեմատում են Ուզբեկստանի իսլամական շարժման հետ, նրանք՝ այո, ահաբեկչություններ են անում, պատրաստ են զենք վերցնել, բայց Հիզբ ալ-Թահրիր՝ ոչ։

2015 թվականին Ուոլթեր Լաքերը նշել^[20]^[21]՝

Կենտրոնական Ասիայի ամենաակտիվ ռազմական շարժումը «Հիզբ ալ-Թահրիր» պանիսլամիստական քաղաքական կազմակերպությունն էր, որը հիմնադրվել էր Հորդանանում 1950-ականներին, որը մտադիր էր ստեղծել համաշխարհային իսլամական պետություն (խալիֆայություն): Ներկայումս այն արգելված է գրեթե բոլոր երկրներում, այդ թվում՝ արաբական երկրներում։ Դրա հեռանկարները Կենտրոնական Ասիայի որոշ երկրներում, օրինակ՝ Ղրղզստանում, պետք չէ թերագնահատել։

Բնօրինակ տեքստ (անգլ.)

The militant movement most active in Central Asia has been Hizb ut-Tahrir, a pan-Islamic political organization founded in Jordanian in the 1950s and intent on establishing an all-encompassinng Muslim state (caliphate). At present, it is banned in allmost all countries, including those of the Arab world. Its prospects in some Central Asian countries such as Kyrgyzstan should not be underrated.

Իրավապաշտպան մի շարք կազմակերպություններ կարծում են, որ «Հիզբ ալ-Թահրիրի» գործունեությունը ահաբեկչական չէ։ Այսպես, 2005 թվականին Մեմորիալ մարդու իրավունքների կենտրոնի աշխատակից Վ. Ա. Պոնոմարյովն իր ակնարկում կարծիք է հայտնել, որ Հիզբ ալ-Թահրիրը «ոչ բռնի միջազգային իսլամական կազմակերպություն է, և նրա կողմնակիցների տեսակետները չեն կարող արդարացնել ճնշումը կամ կեղծիքը: քրեական գործեր և խոշտանգումներ»։ Բացի այդ, նա անհիմն է համարել Ռուսաստանի Դաշնության Գերագույն դատարանի որոշումը՝ պատճառաբանական մասում նշելով «Հիզբ ալ-Թահրիրի ահաբեկչական գործունեության վերաբերյալ որևէ տվյալի բացակայությունը՝ Քրեական օրենսգրքում տրված ահաբեկչության սահմանմանը համապատասխան։ Ռուսաստանի Դաշնության և «Ահաբեկչության դեմ պայքարի մասին» Ռուսաստանի Դաշնության Դաշնային օրենքը 07/03/1998 թ.»^[22]:

Տես նաև

Ծանոթագրություններ

↑ https://www.verfassungsschutz.de/embed/vsbericht-2019.pdf — P. 220.
↑ Taqiuddin an-Nabhani The Islamic State. — London: De-Luxe Printers, 1998. — С. 238-239.
↑ «Hizb ut Tahrir». www.hizb-ut-tahrir.org. Վերցված է 2020-03-11-ին.
↑ Taqiuddin an-Nabhani The Islamic State. — London: De-Luxe Printers, 1998. — С. 238-239.
↑ Hizb ut-Tahrir al-Islami (Islamic Party of Liberation) Archive copy Wayback Machine-ի միջոցով: Global Security
↑ Постановление ЕСПЧ по делу Hizb Ut-Tahrir and others against Germany См. пкт. 73-75(անգլ.)
↑ U.S. Department of State, Country Reports on Terrorism 2009 Արխիվացված 2016-02-23 Wayback Machine
↑ U.S. Department of State, Country Reports on Terrorism 2004 Արխիվացված 2016-02-22 Wayback Machine
↑ Senate Hearing 109—818, Islamist extremism in Europe, 2006 Արխիվացված 2016-03-09 Wayback Machine
↑ «Urteil des Bundesverwaltungsgerichts vom 25. Januar 2006». Արխիվացված օրիգինալից 2016-02-23-ին. Վերցված է 2016-02-15-ին.
↑ «British Home Secretary Announces Ban Against 'Antisemitic' Hizb ut-Tahrir Organization». Algemeiner Journal (ամերիկյան անգլերեն). 2024-01-15. Վերցված է 2024-01-15-ին.
↑ «Home Secretary declares Hizb ut-Tahrir as terrorists». GOV.UK (անգլերեն). Վերցված է 2024-01-15-ին.
↑ «Решение Верховного Суда РФ от 14 февраля 2003 г. № ГКПИ 03-116 - признать террористическими организации: «Высший военный Маджлисуль Шура Объединенных сил моджахедов Кавказа», «Конгресс народов Ичкерии и Дагестана», «База» («Аль-Каида»), «Асбат аль-Ансар»». Национальный антитеррористический комитет. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-01-08-ին. Վերցված է 2015-10-24-ին.
↑ «Единый федеральный список террористических организаций». Արխիվացված օրիգինալից 2018-12-24-ին. Վերցված է 2016-09-14-ին.
↑ Список зарубежных организаций, запрещённых по решению суда на территории Республики Казахстан // Комитет по делам религий Министерства культуры и спорта Республики Казахстан
↑ Emont, Jon (2017-07-19). «As Indonesia Targets Islamist Hard-Liners, Even Rights Groups Object». The New York Times (անգլերեն). Վերցված է 2024-01-15-ին.
↑ Madeleine Gruen. Hizb ut-Tahrir. 2004.
↑ Brandon, 2006
↑ Галина Полякова Малашенко: Москве нужно остерегаться провокаций в Крыму Արխիվացված 2014-10-20 Wayback Machine // IslamNews, 10.09.2014
↑ Laqueur, 2015
↑ Laqueur, 2015, էջ 238
↑ «Виталий Пономарев. Спецслужбы против исламской партии "Хизб ут-Тахрир"». SOVA Center for Information and Analysis. Արխիվացված օրիգինալից 2016-04-09-ին. Վերցված է 2016-05-27-ին.

Գրականություն

Ռուսերեն

Верховский, Александр Маркович Является ли Хизб ут-Тахрир экстремистской организацией? // Цена ненависти. Национализм в России и противодействие расистским преступлениям. — Центр «Сова», 2005. — С. 92—110.
Верховский, Александр Маркович Российские правозащитники и тема угрозы безопасности // Неприкосновенный запас (журнал). — 2006. — № 1 (45).
Залужный, Александр Гаврилович|Залужный А. Г. Личность религиозного экстремиста: теоретико-правовой анализ // Теория государства и права. — 2018. — № 1. — С. 64–68.
Катышев, Павел Алексеевич Речевое вовлечение в деятельность радикального сообщества: критическое дискурсивное исследование прецедентности // Вестник Томского государственного университета. — 2019. — № 441. — С. 19–26. — doi:10.17223/15617793/441/3
Старостин, Алексей Николаевич Ислам на современном Урале. Рабочие материалы Карнеги. Апрель №5. — М.: Московский центр Карнеги, 2015. — 29 с. — 300 экз.

Այլ լեզուներով

Abuza Z. Political Islam and Violence in Indonesia. — Routledge, 2006. — 176 p.
Brandon J. Hizb-ut-Tahrir’s Growing Appeal in the Arab World // Terrorism Monitor. — 2006. — Vol. 4.
Farmer B. R. Understanding Radical Islam: Medieval Ideology in the Twenty-first Century. — Bern: Peter Lang, 2007. — 243 p.
Jarmon J. A. The New Era in U.S. National Security: An Introduction to Emerging Threats and Challenges. — Rowman & Littlefield, 2014. — 306 p.
Khatib L., Lust E. Taking to the Streets: The Transformation of Arab Activism. — Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2014. — 368 p.
Лакер, Вальтер Putinism: Russia and Its Future with the West. — Macmillan Publishers, 2015. — 320 p.
Swick, Sarah. From London to Andijan: The rising global influence of Hizb ut-Tahrir among Muslim youth. // Muslims and Islam in the Chaotic Modern World: Relations of Muslims among Themselves and with Others. Temple University, Philadelphia, PA (2005).(անգլ.)
Karagiannis, Emmanuel. Political Islam in Central Asia: The Challenge of Hizb ut-Tahrir. Routledge, 2009.(անգլ.)
Taji‐Farouki, Suha. Islamists and the threat of Jihad: Hizb al‐Tahrir and al‐Muhajiroun on Israel and the Jews. // Middle Eastern Studies 36.4 (2000): 21-46.(անգլ.)
Ward, Ken. Non-violent extremists? Hizbut Tahrir Indonesia. // Australian Journal of International Affairs 63.2 (2009): 149—164.(անգլ.)

Արտաքին հղումներ

Ալեքսանդր Վերխովսկի, «SOVA» տեղեկատվական-վերլուծական կենտրոն՝ «Հիզբ ալ-Թահրիրը ահաբեկիչներ չեն».
Իմ ճանապարհը իսլամիստական ծայրահեղականությունից Մաաջիդ Նավազի կողմից (2013 թվական)
«Վարչապետը դարակներում է իսլամական խմբավորման արգելքը» by The Guardian
«Թոնի Բլեր և Հիզբ ալ-Թահրիր՝ «Մուսուլմանները մահճակալի տակ» Աբդուլ Վահիդ, openDemocracy.net, 9 օգոստոսի 2005 թվական
«Վարչապետի հայտարարությունը հակաահաբեկչական միջոցառումների մասին» The Guardian,Օգոստոսի 5 2005 թվական
«Մուլտֆիլմերը Դանիայում մշակութային պայքար են հրահրում».Արխիվացված 2006-01-04 Wayback Machine
«Պայքար գաղափարների պատերազմի դեմ», Foreign Affairs, Նոյեմբեր/Դեկտեմբեր 2005 թվական
«Հիզբ ալ-Թահրիր», BBC Newsnight, Օգոստոսի 27 2003 թվական
Եվրոպան «իսլամի քաղաքական ապստամբության» ներսում
BBC Hardtalk Թիմ Սեբաստիանի հարցազրույցը Հիզբ ալ-Թահրիրի խոսնակի հետ
BBC Hardtalk-ի Սառա Մոնթեգի հարցազրույցը Մաաջիդ Նավազի հետ, որը Եգիպտոսում բանտարկվել էր քաղաքական կուսակցությանը պատկանելու համար։
Guardian-ի վերջին հոդվածը՝ կին անդամների հարցազրույցով
Մեկնաբանում է Սայմոն Ջոնսը, լրագրող, որը ներկայումս ապրում է Ուզբեկստանի Տաշքենդում քաղաքում
«Արևմուտքը պետք է հասկանա, որ դա անխուսափելի է. իսլամը վերադառնում է'
Հարց և պատասխան. «Հիզբ ալ-Թահրիր» BBC-ի կողմից
Ղրղզստան. քաղաքակրթությունների բախում

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հիզբ ալ-Թահրիր ալ-Իսլամի» հոդվածին։

[_0735905ed43ad443-1] ttps://www.verfassungsschutz.de/embed/vsbericht-2019.pdf — P. 220.

[:02-2] Taqiuddin an-Nabhani The Islamic State. — London: De-Luxe Printers, 1998. — С. 238-239.

[3] «Hizb ut Tahrir». www.hizb-ut-tahrir.org. Վերցված է 2020-03-11-ին.

[:03-4] Taqiuddin an-Nabhani The Islamic State. — London: De-Luxe Printers, 1998. — С. 238-239.

[5] Hizb ut-Tahrir al-Islami (Islamic Party of Liberation) Archive copy Wayback Machine-ի միջոցով: Global Security

[6] Постановление ЕСПЧ по делу Hizb Ut-Tahrir and others against Germany См. пкт. 73-75(անգլ.)

[7] U.S. Department of State, Country Reports on Terrorism 2009 Արխիվացված 2016-02-23 Wayback Machine

[8] U.S. Department of State, Country Reports on Terrorism 2004 Արխիվացված 2016-02-22 Wayback Machine

[9] Senate Hearing 109—818, Islamist extremism in Europe, 2006 Արխիվացված 2016-03-09 Wayback Machine

[10] «Urteil des Bundesverwaltungsgerichts vom 25. Januar 2006». Արխիվացված օրիգինալից 2016-02-23-ին. Վերցված է 2016-02-15-ին.

[11] «British Home Secretary Announces Ban Against 'Antisemitic' Hizb ut-Tahrir Organization». Algemeiner Journal (ամերիկյան անգլերեն). 2024-01-15. Վերցված է 2024-01-15-ին.

[12] «Home Secretary declares Hizb ut-Tahrir as terrorists». GOV.UK (անգլերեն). Վերցված է 2024-01-15-ին.

[nac2-13] «Решение Верховного Суда РФ от 14 февраля 2003 г. № ГКПИ 03-116 - признать террористическими организации: «Высший военный Маджлисуль Шура Объединенных сил моджахедов Кавказа», «Конгресс народов Ичкерии и Дагестана», «База» («Аль-Каида»), «Асбат аль-Ансар»». Национальный антитеррористический комитет. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-01-08-ին. Վերցված է 2015-10-24-ին.

[14] «Единый федеральный список террористических организаций». Արխիվացված օրիգինալից 2018-12-24-ին. Վերցված է 2016-09-14-ին.

[15] Список зарубежных организаций, запрещённых по решению суда на территории Республики Казахстан // Комитет по делам религий Министерства культуры и спорта Республики Казахстан

[16] Emont, Jon (2017-07-19). «As Indonesia Targets Islamist Hard-Liners, Even Rights Groups Object». The New York Times (անգլերեն). Վերցված է 2024-01-15-ին.

[17] Madeleine Gruen. Hizb ut-Tahrir. 2004.

[Brandon—2006——-18] Brandon, 2006

[19] Галина Полякова Малашенко: Москве нужно остерегаться провокаций в Крыму Արխիվացված 2014-10-20 Wayback Machine // IslamNews, 10.09.2014

[Laqueur—2015——-20] Laqueur, 2015

[Laqueur—2015——238-21] Laqueur, 2015, էջ 238

[22] «Виталий Пономарев. Спецслужбы против исламской партии "Хизб ут-Тахрир"». SOVA Center for Information and Analysis. Արխիվացված օրիգինալից 2016-04-09-ին. Վերցված է 2016-05-27-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]