Հայնրիխ Ռուդոլֆ Հերց (գերմ.՝ Heinrich Rudolf Hertz, փետրվարի 22, 1857(1857-02-22)[1][2][3][…], Համբուրգ, Գերմանական միություն[4][5] - հունվարի 1, 1894(1894-01-01)[1][2][3][…], Բոնն, Քյոլնի վարչական շրջան, Հռենոսի պրովինցիա, Պրուսիայի թագավորություն, Գերմանական կայսրություն[4][5]), գերմանացի ականավոր ֆիզիկոս, որը 1886 թվականին առաջինն ապացուցեց էլեկտրամագնիսական ալիքների գոյությունը։ Հետազոտելով էլեկտրամագնիսական ալիքները՝ Հերցը հայտնաբերեց էլեկտրամագնիսական և լուսային ալիքների նույնականությունը։ Հերցի աշխատանքները ծառայեցին որպես էլեկտրամագնիսական դաշտի տեսության ճշտության փորձնական ապացույց։ Մաքսվելի հավասարումները ժամանակակից տեսքով գրել է Հերցը։

Հայնրիխ Հերց
Heinrich Hertz
Ծնվել էփետրվարի 22, 1857(1857-02-22)[1][2][3][…]
Համբուրգ, Գերմանական միություն[4][5]
Մահացել էհունվարի 1, 1894(1894-01-01)[1][2][3][…] (36 տարեկան)
Բոնն, Քյոլնի վարչական շրջան, Հռենոսի պրովինցիա, Պրուսիայի թագավորություն, Գերմանական կայսրություն[4][5]
ԳերեզմանՕլսդորֆի գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն Համբուրգ
Դավանանքլյութերականություն
Մասնագիտությունֆիզիկոս, փիլիսոփա, գյուտարար և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)Բոննի համալսարան[6], Քրիստիան-Ալբերտի համալսարան[6] և Կարլսրուեի տեխնոլոգիական ինստիտուտ[6]
Գործունեության ոլորտֆիզիկա[7], էլեկտրատեխնիկա, ձայնագիտություն[7] և electromagnetic wave?[7]
ԱնդամակցությունMaxwellians?[8], Լինչեի ազգային ակադեմիա, Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա և Թուրինի գիտությունների ակադեմիա[5]
Ալմա մատերԼյուդվիգ Մաքսիմիլիանի Մյունխենի համալսարան, HU Berlin, Մյունխենի տեխնիկական համալսարան, Դրեզդենի տեխնիկական համալսարան և Gelehrtenschule des Johanneums?
Տիրապետում է լեզուներինգերմաներեն[1][7][9]
Գիտական ղեկավարՀերման Հելմհոլց և Վիլհելմ Յոհան Ֆրիդրիխ ֆոն Բեցոլդ[10]
Եղել է գիտական ղեկավարՎիլհելմ Ֆրիման Կորեն Բյերկնես[11], Ջորջ Ուդնի Յոլ[12], Յոզեֆ Գայթլեր ֆոն Արմինգեն[10] և Ջորջ Ուդնի Յոլ[10]
Պարգևներ
Ամուսին(ներ)Էլիզաբեթ Հերց
Երեխա(ներ)Մաթիլդե Կարմեն Հերց և Ջոաննա Հերց
ՀայրԳուստավ Ֆերդինանդ Հերց
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Heinrich Rudolf Hertz Վիքիպահեստում

1886 թվականին Հերցն առաջինը դիտեց ֆոտոէֆեկտը։ «Մեխանիկայի սկզբունքները» գրքում (1894) Հերցը տվեց դասական մեխանիկայի օրենքների նոր ձևակերպումներ։

Հաճախականության միավորը նրա պատվին անվանվել է հերց[16]։

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել է 1857 թվականի փետրվարի 22-ին, Համբուրգում։ Հայրը՝ փաստաբան Գուստավ Ֆերդինանդ Հերցը (1827—1914), հրեական ունևոր ընտանիքից էր, եղել էր հաջողակ առևտրական, 1860—1862 թվականներին՝ Համբուրգի քաղաքային խորհրդի անդամ[17], 1887—1904 թվականներին՝ սենատոր։ Նրա մայրը (Հայնրիխի տատը)՝ Բետտի Ավգուստա Օպենհայմը (1802—1872)[18][19], Քյոլնի խոշոր բանկիր Սոլոմոն Օպենհայմի (1772—1828) դուստրն էր[20] (Սոլոմոնի հիմնադրած Sal. Oppenheim բանկը գործում է մինչև օրս)[21][22][23]։ Հայնրիխի պապն էլ, հայրն էլ լյութերականություն են դավանել[24]։

Համբուրգի համալսարանին առընթեր գիմնազիայում սովորելու տարիներին Հայնրիխը գիտական պրպտումներ կատարելու, լեզուների տիրապետելու հիանալի ունակություններ է դրսևորել (սովորել է արաբերեն, սանսկրիտ)։ Ուսումնառությունը շարունակել է Դրեզդենում, Մյունխենում, Բեռլինում, եղել Գուստավ Կիրխհոֆի, Հերման Հելմհոլցի ուսանողը։ 1880 թվականին Հերցը Բեռլինի Հումբոլդի անվան համալսարանում պաշտպանել է իր պատրաստած գիտական ատենախոսությունը և ստացել փիլիսոփայության դոկտորի աստիճան։ Հետդոկտորական ուսումնառությունը շարունակել է Հելմհոլցի ղեկավարությամբ։ 1883 թվականին դարձել է Քիլի համալսարանի տեսական ֆիզիկայի դասախոս, 1885 թվականին՝ Կարլսրուեի համալսարանի լիարժեք պրոֆեսոր։ Հենց Կարլսրուեի համալսարանում էլ կատարել է էլեկտրամագնիսական ալիքների գոյության մասին իր գիտական հայտնագործությունը։ Նրա գիտական աշխատանքները հսկայական դեր են կատարել գիտության և տեխնիկայի զարգացման ասպարեզում, մեծապես նպաստել են անլար հեռագրի, ռադիոկապի, ռադիոտեղորոշման (ռադիոլոկացիայի), հեռուստատեսության հայտնագործմանը։

Մեծատաղանդ ֆիզիկոսը մահացել է 36 տարեկան հասակում։

Աշխատություններ խմբագրել

  • Ueber die Induction in rotirenden Kugeln (գերմաներեն). Berlin: Schade. 1880.
  • Die Prinzipien der Mechanik in neuem Zusammenhange dargestellt (գերմաներեն). Leipzig: Johann Ambrosius Barth. 1894.
  • Schriften vermischten Inhalts (գերմաներեն). Leipzig: Johann Ambrosius Barth. 1895.

Աղբյուր խմբագրել

  • Գ. Յա. Մյակիշև, Բ. Բ. Բուխովցև «Ֆիզիկա», 1992 թ., «Լույս» հրատարակչություն

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Encyclopædia Britannica
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Герц Генрих Рудольф // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 www.accademiadellescienze.it (իտալ.)
  6. 6,0 6,1 6,2 Գերմաներեն Վիքիպեդիա (գերմ.) — 2001.
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  8. Oliver Heaviside / C. MatthewOxford: OUP, 2004.
  9. CONOR.Sl
  10. 10,0 10,1 10,2 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  11. Mathematics Genealogy Project — 1997.
  12. Mathematics Genealogy Project — 1997.
  13. https://royalsociety.org/grants-schemes-awards/awards/rumford-medal/
  14. English Wikipedia community Wikipedia — 2001.
  15. Premio Bressa (իտալ.)Accademia delle Scienze di Torino.
  16. IEC History Արխիվացված 2013-05-19 Wayback Machine. Iec.ch.
  17. Старший брат Генриха Давида Герца, деда физика, — Вольф Герц (1790—1859) — был председателем еврейской общины Гамбурга в 1825—1831 и 1841—1848 годах.
  18. Betty Oppenheim(չաշխատող հղում)
  19. См. Семья Оппенгейм
  20. Бетти Оппенгейм приходилась родной сестрой крупным германским банкирам Симону Оппенгейму[de] (1803—1880) и Аврааму Оппенгейму[de] (1804—1878).
  21. Генеалогические данные семьи Герц Արխիվացված 2012-02-20 Wayback Machine
  22. Родословное древо семьи Оппенгейм
  23. Jed Z. Buchwald. The creation of scientific effects: Heinrich Hertz and electric waves. — Chicago University Press, 1994. — С. 45-46.
  24. «Biography of Heinrich Rudolf Hertz». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ նոյեմբերի 16-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 6-ին.

Գրականություն խմբագրել

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 383