Հարստություն

Հարստություն, մարդու կամ հասարակության ոչ նյութական և նյութական արժեքների առատությունը (ինչպիսիք են փողը, արտադրության միջոցները, անշարժ գույքը կամ անձնական գույքը), որը գերազանցում է մարդու կենսական պահանջմունքները (ունևորություն^[1]):

Հարստությունը ներառում է նաև առողջապահության, կրթության և մշակույթի հասանելիություն։ Սոցիոլոգիայում մարդը համարվում է հարուստ, եթե նա էական արժեքների է տիրապետում հասարակության այլ անդամների նկատմամբ։ Տնտեսության մեջ հարստությունը սահմանվում է որպես ժամանակի ընթացքում ակտիվների և պասիվների միջև տարբերություն։ Կրոնական և փիլիսոփայական իմաստով նշանակում է ոգու և բարոյական հատկությունների հարստություն։ Հարստության հակառակն աղքատությունն է։ Անգլերենում հարստությունը, նյութական և ֆինանսական արժեքների տիրապետման իմաստով թարգմանվում է որպես բարեկեցություն (անգլ.` Wealth^[2]), հարստությունը հասարակության մյուս անդամների նկատմամբ ծայրահեղ գերազանցության իմաստով, որպես հենց հարստություն (անգլ.` Richness): Երկրները, որոնք հարստության մեջ զգալիորեն գերազանցում են այլ երկրներին, սովորաբար կոչվում են զարգացած։

Հարստության վերաբերյալ տնտեսական հայացքների պատմություն խմբագրել

Հարստության կուտակման օպտիմալ եղանակի հարցը սկսել են ուսումնասիրել դասական դպրոցի տնտեսագետները։ Ադամ Սմիթը տեսություն է ստեղծել կապիտալի բնույթի և այն ավելացնելու եղանակների մասին։ Դեյվիդ Ռիկարդոն մշակել է Սմիթի տեսակետները և դրանք լրացրել հողի վարձակալության և միջազգային առևտրի բնօրինակ տեսություններով։ Թոմաս Մալթուսն առաջին անգամ ցույց է տվել, որ բնակչության արագ աճը մեծ վտանգ է ներկայացնում երկրի հարստության համար։ Ջոն Սթյուարթ Միլը խորացրել է իր նախորդների տեսությունները և հիմնավորել ազատ շուկայի անհրաժեշտությունը ամենամեծ տնտեսական աճի և մարդկանց ու հասարակության հարստության ավելացման համար։ Կառլ Մարքսը «Կապիտալ» գրքում ցույց է տվել «կապիտալիստական կուտակման ընդհանուր օրենքը».

«Մի բևեռում հարստության կուտակումը միևնույն ժամանակ աղքատության, աշխատանքի, ստրկության, անտեղյակության, կոպտացման և բարոյական դեգրադացիայի կուտակում է հակառակ բևեռում»^[3]:

Բոդո Շեֆերն ու Ռոբերտ Կիյոսակին զարգացնում են (առանձին) մարդու հոգեբանական կերպարը, որը ձեռք բերելով կարող ես հարստանալ։ Ռուսաստանում 17-րդ, 19-րդ դարերում սոցիալ-տնտեսական և եկեղեցական միտքը ցուցաբերե լ է մի փոքր այլ մոտեցում` հարստությունը հասկանալու համար։ Դոմոստրովը, ավելի ուշ նաև` Իվանա Պոսոշկովան հարստությունը ընդունում են ոչ միայն նյութական առումով, այլ նաև իր բարոյական բնույթի համար։

Դժվար է հարստությանը մտնել Աստծո արքայությունը։ Քանզի ավելի հարմար է, որ ուղտը անցնի ասեղի անցքերով, քան հարուստը մտնի Աստծո արքայությունը։

19-րդ դարի արդյունաբերող Տիմոֆեյ Վասիլևիչ Պրոխորովը գրել է «Հարստության մասին» աշխատանքը (աշխատանքը պահպանվել է միայն հատվածներով), որում հիմնավորել է, որ հարստությունը հասարակության, արդյունաբերության և գիտության զարգացման համար անհրաժեշտ պայման է, բայց դա նաև հատուկ առաքելություն է, որը Աստված դրել է մարդու վրա^[4]։ Հարստություն կուտակելը, բազմապատկելը յուրաքանչյուր հաջորդ սերունդների համար բնական է, բայց այստեղ Տիմոֆեյ Պրոխոևրովը «բարոյական կյանքը» համարում է կուտակված կապիտալների հաջողության երաշխիք^[5]։ Ներկայումս մոռացված ռուս տնտեսագետ Վասիլի Գավրիլովիչ Յարոցկին հարստության տակ հասկանում է «մարդու կենսական հետաքրքրությունների ողջ ամբողջությունը, այլ ոչ թե միայն փողի վերածվելիք առարկաներն ու հարաբերությունները»^[6]։

Աշխարհի ընդհանուր հարստություն խմբագրել

Տնային տնտեսությունների ընդհանուր ունեցվածքը գնահատվում է 241 տրիլիոն դոլար (2013)։ Ընդ որում, 100 տրիլիոն պատկանում է ԱՄՆ-ի և Շվեյցարիայի 0,51 միլիոն քաղաքացիների^[7]։

Credit Swiss բանկի պատրաստած «Global Wealth Report 2013» զեկույցը ենթադրում է, որ բավական է ունենալ 4000 ԱՄՆ դոլար` աշխարհի ավելի հարուստ բնակչության 50%-ի մեջ մտնելու համար (համաշխարհային բնակչության մնացած կեսը այդ գումարից քիչ ունի)։ Պետք է 75 000$` ամենահարուստ 10%-ի մեջ լինելու համար և առնվազն 753 000$ 1 %-ի մեջ լինելու համար^[8]^[9]։ 2015 թվականի նույն հաշվետվության համաձայն` աշխարհում հաշվվում է մոտ 34 միլիոն դոլարային միլիոնատեր, նրանցից 45 հազարը վերահսկում են ավելի քան 100 միլիոն դոլար, իսկ միլիարդատերերն աշխարհում հաշվվում են 1722 մարդ^[9]։

Թիմ Հարֆորդը եզրակացրել է, որ յուրաքանչյուր երեխա ավելի հարուստ է առնվազն երկու միլիարդ բնակչից, քանի որ ի տարբերություն նրանց, նա դեռ պարտքով ծանրաբեռնված չէ^[10]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Компаниец В. В., д. э. н., профессор О СУЩНОСТИ, МЕХАНИЗМЕ И ЦЕННОСТНЫХ ОСНОВАХ ВИРТУАЛЬНОЙ МИРОВОЙ ЭКОНОМИКИ.
↑ «Миллиардеры богатеют, Россия беднеет». Газета РБК. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 21-ին. «Россия, равно как и большинство стран Восточной Европы, Китай, Бразилия, Мексика и Индонезия, вошла в группу государств со средним уровнем личного благосостояния в $5–25 тыс. на человека. Беднее — страны Центральной Африки и Средней Азии, Индия, Бангладеш, Камбоджа, а также Белоруссия, Молдавия и Украина. Здесь уровень личного благосостояния не превышает $5 тыс. на человека.»
↑ К. Маркс, Капитал, глава 23 «Всеобщий закон капиталистического накопления».
↑ См.: Терентьев П. Н. Материалы к истории Прохоровской Трехгорной мануфактуры. Годы 1799—1915. С. 108.
↑ Там же. С. 108
↑ Яроцкий В. Г. Экономическая ответственность предпринимателей. СПб., 1887. С. 43.
↑ «Credit Suisse: Global household wealth increases 4.9% to USD 241 trillion». Credit Suisse AG. 2013 թ․ հոկտեմբերի 9.
↑ «Global Wealth Reaches New All-Time High». Credit Suisse AG. 2013 թ․ հոկտեմբերի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 9-ին.
↑ ^9,0 ^9,1 Беднеют все: Украина — лидер по падению благосостояния / Статьи / Finance.UA
↑ Harford (and Tabarrok) on Macroeconomics, economics professor Alex Tabarrok, January 25, 2014.

Գրականություն խմբագրել

Бронзов А. А. Богатство и бедность (с их нравственной стороны) // Православная Богословская Энциклопедия. — СПб.: Издание Петроград. Приложение к духовному журналу «Странник», 1901. — Т. 2.
Чупров А. И. (1890–1907). «Богатство». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հարստություն» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հարստություն» հոդվածին։

[1] Компаниец В. В., д. э. н., профессор О СУЩНОСТИ, МЕХАНИЗМЕ И ЦЕННОСТНЫХ ОСНОВАХ ВИРТУАЛЬНОЙ МИРОВОЙ ЭКОНОМИКИ.

[2] «Миллиардеры богатеют, Россия беднеет». Газета РБК. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 21-ին. «Россия, равно как и большинство стран Восточной Европы, Китай, Бразилия, Мексика и Индонезия, вошла в группу государств со средним уровнем личного благосостояния в $5–25 тыс. на человека. Беднее — страны Центральной Африки и Средней Азии, Индия, Бангладеш, Камбоджа, а также Белоруссия, Молдавия и Украина. Здесь уровень личного благосостояния не превышает $5 тыс. на человека.»

[Marx-3] К. Маркс, Капитал, глава 23 «Всеобщий закон капиталистического накопления».

[4] См.: Терентьев П. Н. Материалы к истории Прохоровской Трехгорной мануфактуры. Годы 1799—1915. С. 108.

[5] Там же. С. 108

[6] Яроцкий В. Г. Экономическая ответственность предпринимателей. СПб., 1887. С. 43.

[7] «Credit Suisse: Global household wealth increases 4.9% to USD 241 trillion». Credit Suisse AG. 2013 թ․ հոկտեմբերի 9.

[8] «Global Wealth Reaches New All-Time High». Credit Suisse AG. 2013 թ․ հոկտեմբերի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 9-ին.

[autogenerated1-9] 9,0 ^9,1 Беднеют все: Украина — лидер по падению благосостояния / Статьи / Finance.UA

[10] Harford (and Tabarrok) on Macroeconomics, economics professor Alex Tabarrok, January 25, 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]